Tο μεγαλύτερο σε μήκος και όγκο σπήλαιο της Ελλάδας που το διασχίζουν τα παγωμένα νερά του Αγγίτη ποταμού
Ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά αξιοθέατα της Ανατολικής Μακεδονίας είναι το σπήλαιο του Αγγίτη ποταμού, το οποίο έχει την μοναδικότητα να είναι το μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο στον κόσμο.
Γράφει η Ασημίνα Τούνα
Το σπήλαιο των πηγών του ποταμού Αγγίτη αποτελεί ένα μοναδικό δημιούργημα της Ελληνικής φύσης, η οποία το «σμίλευε» για χιλιετίες, μέχρι να φτάσει στη σημερινή του, εντυπωσιακή μορφή. Παρόλο που το συγκεκριμένο σπήλαιο είναι από τα νεότερα αξιοθέατα της Ελλάδας, καθώς άνοιξε για το κοινό ουσιαστικά στο ξημέρωμα του 21ου αιώνα, η φήμη του εξαπλώνεται γρήγορα τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.
Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2000 και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 25 χλμ. Βορειοδυτικά της Δράμας, στο δήμο Προσοτσάνης, δίπλα στο χωρίο Πηγές. Είναι επισκέψιμο σε μήκος 500 μέτρων, ενώ συνολικά εκτείνεται σε μήκος άνω των 21 χιλιομέτρων.
Σήμερα, αποτελεί μια θαυμάσια ημερήσια εκδρομή από την πόλη της Δράμας, λόγω της εύκολης πρόσβασής του και τη όμορφης διαδρομής, ενώ μπορεί να συνδυαστεί και με μια επίσκεψη στη γειτονική γραφική Προσοτσάνη.
Εξερευνώντας τα έγκατα του ποταμού Αγγίτη
Τo σπήλαιο ανακαλύφθηκε το Σεπτέμβριο του 1978 από ομάδα Ελλήνων και Γάλλων σπηλαιολόγων, οι οποίοι ξεκινώντας από ορισμένα φυσικά φαινόμενα, υποστήριζαν ότι τα νερά των πηγών του ποταμού Αγγίτη πρέπει να περνούν από σπήλαιο.
Για να το αποδείξουν επιχείρησαν κατάδυση με σκάφανδρα στις πηγές. Σε βάθος 7 μ. βρήκαν δίοδο προς το σπήλαιο. Αποκαλύφθηκε τεράστια στοά μήκους τουλάχιστον 500 μ. Η οροφή της είναι γεμάτη σταλακτίτες, ορισμένοι έχουν διάμετρο 2 μ. και φτάνουν ώς την επιφάνεια του νερού. Τα χρώματά τους καταπληκτικά, τα οποία οφείλονται στην ύπαρξη μεταλλευμάτων (μαγγάνιο, σίδηρος, χαλκός κ.ά.).
Η προϊστορία του σπηλαίου ξεκινά, ήδη, πριν από 30.000 χρόνια, ενώ οι ανασκαφές στο σπήλαιο και τη γύρω περιοχή, που έχουν ξεκινήσει από το 1992, έχουν φέρει στο φως λίθινα εργαλεία και οστά προϊστορικών ζώων (ρινόκερου, μεγάκερου, μαμούθ), κάποια από τα οποία εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο Δράμας.
Η διάταξη του εντυπωσιακού σπηλαίου
Η πορεία μέσα στο σπήλαιο είναι εντυπωσιακή, καθώς γίνεται πάνω σε έναν «πεζόδρομο» που διασχίζει κατά μήκος το σπήλαιο με τους πανέμορφους σταλακτίτες, άλλοτε πάνω από τα ήρεμα νερά του ποταμού και άλλοτε πάνω από τα θορυβώδη όταν ακολουθούν πορεία σε επικλινή κοίτη.
Στο νέο τούνελ, η σημερινή είσοδος του τούνελ, μία αρχαιολογική ανασκαφή είναι ορατή. Αποκάλυψε ότι η πολυάριθμη εποχή του λίθου παραμένει. Αλλά αυτό δεν ήταν το μέρος στο οποίο έζησαν οι κυνηγοί. Το μέρος ήταν ένας μικρός λάκκος και το νερό του ποταμού μετέφερε υλικό μέσα στο λάκκο όπου συσσωρευόταν.
Η «αίθουσα του τροχού«, η οποία συνδέεται μέχρι και σήμερα με την κύρια περιοχή του σπηλαίου με ένα διάδρομο, οφείλει το όνομά της στην παρουσία ενός μεγάλου υδραυλικού τροχού διαμέτρου 8μέτρων, ο οποίος κάλυπτε τη παροχή νερού και τις αρδευτικές ανάγκες της περιοχής από την οθωμανική εποχή.
Εντός αυτού του εντυπωσιακού ανοίγματος στην οροφή της αίθουσας, διαστάσεων 8×12μ., τοποθετείται πιθανή είσοδος των γύρω χωριών και μυστική πρόσβαση από την ακρόπολη που βρίσκεται πάνω από την σπηλιά στο ποτάμι. Εξίσου εντυπωσιακό είναι το τοξωτό άνοιγμα όπου ξεχειλίζουν με ορμή τα νερά στον κάμπο δημιουργώντας μια όαση δροσιάς με δέντρα, λεύκες και ιτιές στο περιβάλλον του σπηλαίου, ιδανικό για τη χαλάρωση των επισκεπτών.
Αυτό το φυσικό τοξωτό άνοιγμα που εντοπίζεται κατά την έξοδο από το σπήλαιο του Αγγίτη, αποτέλεσε το σημείο εκκίνησης για τους σπηλαιολόγους. Ο τροχός του νερού, η τεράστια δολίνη και ένα μικρό εκκλησάκι είναι οι κορυφαίες στιγμές στο τέλος της περιοδείας.
Μέσα στο σπήλαιο φιλοξενούνται ευκαιριακά ή ζουν μόνιμα 37 είδη ζώων, κυρίως μικρο-πανίδα, εκ των οποίων έξι είδη έγιναν για πρώτη φορά γνωστά στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Βρίσκουμε, επίσης, ψάρια, νυχτερίδες και κάποια μεγαλύτερα θηλαστικά, όπως η βύδρα και οι μυοκάστορες.
Η άλλη ονομασία του σπηλαίου είναι «Μααρά«, ονομασία που πιθανώς ετυμολογείται στα αραβικά ως «μικρό σπήλαιο», είτε στα εβραϊκά που σημαίνει «νερό από το βουνό». Το ποτάμι, εξερχόμενο ορμητικά από το σπήλαιο, ακολουθεί μια πορεία ανάμεσα σε μια πυκνή βλάστηση από πλατάνια και δημιουργεί μια πολύ όμορφη ατμόσφαιρα για ρέμβασμα, για πικ-νικ, αλλά και για χαλαρή και πιο αναπαυτική ξεκούραση στα παρακείμενα ταβερνάκια και χώρους για καφέ.
Ο Αγγίτης, ο μεγαλύτερος από τους παραποτάμους του Στρυμόνα ποταμού, με περίπου 50 χλμ. μήκος – συνεχίζει το ταξίδι του και στο ύψος του χωριού Συμβολή, δέχεται τα νερά από τις πηγές της Δράμας, απ’ όπου ξεκινά μια δαιδαλώδη διαδρομή ανάμεσα σε κάθετους βράχους, σχηματίζοντας το ομώνυμο φαράγγι του Αγγίτη.
Το σπήλαιο σε κίνδυνο
Μπροστά σε μια απρόσμενη εικόνα βρέθηκαν φέτος τα μέλη της σπηλαιολογικής ομάδας του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου (ΕΟΣ) Καβάλας 1933, στην ετήσια εξερεύνηση που πραγματοποίησαν στο μη επισκέψιμο τμήμα του σπηλαίου των πηγών του ποταμού Αγγίτη.
Με έκπληξη διαπίστωσαν πως η στάθμη του νερού στο μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο της Ελλάδας, είναι η ιδιαίτερα χαμηλή, «η χαμηλότερη των τελευταίων ετών», όπως τονίζουν χαρακτηριστικά και στην ανακοίνωσή τους.
Συνολικά δεκατρία μέλη, σπηλαιολόγοι του Ε.Ο.Σ Καβάλας 1933, μετά από άδεια, που ευγενικά τους παραχώρησε η Εφορία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδας βρέθηκαν στο μη επισκέψιμο τμήμα του σπηλαίου Πηγών Αγγίτη (Μααράς), που τροφοδοτείται υδρολογικά, τόσο από το Μενοίκιο όρος όσο και τις καταβόθρες του λεκανοπεδίου του Κάτω Νευροκοπίου.
«Στα αξιοσημείωτα της επίσκεψης – εξερεύνησης, πέρα από τις μεγάλες και εντυπωσιακές σε διαστάσεις και σπηλαιοθέματα αίθουσες, είναι η πιο χαμηλή στάθμη νερού που έχουμε παρατηρήσεις όλα αυτά τα χρόνια των επισκέψεών μας. Η μείωση αυτή οφείλεται στις αυξημένες θερμοκρασίες και τις μειωμένες βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις, δείγμα προφανώς των δεινών, που οι αλόγιστες ανθρώπινες παρεμβάσεις προκαλούν στους καρστικούς υδροφορείς και το παγκόσμιο κλίμα», επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση.
Οι σπηλαιολόγοι του Ε.Ο.Σ. Καβάλας 1933 πραγματοποιούν τακτικές εξερευνήσεις στο μη επισκέψιμο τμήμα του σπηλαίου Αγγίτη, στο οποίο δεν έχουν πρόσβαση οι χιλιάδες επισκέπτες που συρρέουν όλο τον χρόνο για να θαυμάσουν από κοντά αυτό το μοναδικό μνημείο της φύσης. Ωστόσο, το μη επισκέψιμο τμήμα θεωρείται ακόμα πιο εντυπωσιακό για όσους έχουν το προνόμιο να το δουν από κοντά.
Στα ίχνη του ποταμού Αγγίτη
Ο Αγγίτης έχει τις πηγές του στο μικρό χωριό Αγγίτης, βορειοδυτικά της Δράμας, στους πρόποδες του βουνού Μάρμαρο, το οποίο ανήκει στην οροσειρά της Ροδόπης. Το βουνό Μάρμαρο εξορύσσεται ολόγυρα. Ο ποταμός ρέει νότια, μέσα από μία μεγάλη κοιλάδα και εισέρχεται σε ένα φαράγγι κοντά στην Αλιστράτη. Έπειτα, ρέει πάλι μέσα από μία μεγάλη κοιλάδα όπου συναντά τον ποταμό Στρυμόνα, ο οποίος εκβάλει στη Μεσόγειο θάλασσα αμέσως μετά την Αμφίπολη.
Οι πηγές του ποταμού χρησιμοποιήθηκαν από κατοίκους για ύδρευση και παροχή ενέργειας. Οι κάτοικοι έχτισαν νερόμυλους κάτω από τις πηγές. Σύντομα, ανακάλυψαν την πρώτη μεγάλη αίθουσα, η οποία έχει ένα μεγάλο άνοιγμα προς την επιφάνεια, μία δολίνη, στην οποία κατέρρευσε η οροφή. Η αίθουσα είναι επίσης προσβάσιμη από την είσοδο της σπηλιάς, αλλά η οροφή της είναι πολύ χαμηλή.
Η πρώτη καταγεγραμμένη επίσκεψη του σπηλαίου έγινε από τον Γάλλο πρόξενο στη Θεσσαλονίκη, Esprit-Marie Cousinéry, ο οποίος ταξίδεψε γύρω από τη Μακεδονία για 40 χρόνια. Μετά την αποχώρησή του, έγραψε ένα βιβλίο σχετικά με την περιοχή, στο οποίο περιγράφει την επίσκεψή του στο σπήλαιο. Η επίσκεψή του πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, και επισκέφθηκε μόνο την πρώτη αίθουσα. Ονόμασε αυτή την αίθουσα Νυμφαίο, καθώς νόμιζε ότι αυτός ήταν τόπος λατρείας για τους θεούς του νερού.
info:
Το σπήλαιο Μααρά είναι ανοικτό 365 μέρες το χρόνο. Το αντίτιμο για να επισκεφτείτε το αξιοποιημένο του κομμάτι είναι 6 ευρώ (φοιτητικό 3 ευρώ).
Ώρες Λειτουργίας
Δευτέρα: 10:30 – 17:00
Τρίτη: 10:30 – 17:00
Τετάρτη: 10:30 – 17:00
Πέμπτη: 10:30 – 17:00
Παρασκευή: 10:30 – 17:00
Σάββατο: 10:30 – 17:00
Κυριακή: 10:30 – 17:00
Πληροφορίες – Εισιτήρια Tηλ. & Fax: (+30) 25220 60460
E-mail: adep@otenet.gr
www.caveaggitis.gr
https://biscotto.gr/
Εκτέλεση: 
ΤΑΝ ΗΡΘΕ τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, χτίσαμε ἕναν τοῖχο. Στὴ συνέχεια ἀκόμη ἕναν κι οὕτω καθεξῆς. Βάλαμε πόρτες καὶ παράθυρα, στέγη κι ἕνα κουδούνι. Οἱ ἐργασίες ἔγιναν γοργὰ μέσα σ’ ἕνα κλίμα γενικῆς εὐφορίας, ἂν καὶ ὑπῆρξαν στιγμὲς δυσπιστίας γιατὶ ὑπῆρξαν στιγμὲς ποὺ δὲν πιστεύαμε πὼς χτίζαμε πραγματικὰ ἕνα σπίτι.
