Nεοελληνικό χιούμορ: μεταξύ αυτοσχεδιασμού και αυτοσαρκασμού

Nεοελληνικό χιούμορ: 

μεταξύ αυτοσχεδιασμού και αυτοσαρκασμού

 

*απόσπασμα από το κείμενο του Νίκου Ν. Μάλλιαρη «Ο Τζίμης Πανούσης κι ο υπαρκτός σουρεαλισμός», από το 11o τεύχος του Προτάγματος.

[ … ]

Εδώ η σάτιρα είναι στο αίμα μας. Είμαστε ίσως, από τους λίγους λαούς στην Ευρώπη που χρησιμοποιούμε το χιούμορ ως μέσο αντίστασης. Είναι εξαιρετικά ισχυρό μέσο αντίστασης, το στοιχείο της διατήρησης της εθνικής ταυτότητας του γέλιου μας και του άγραφου κώδικα της σάτιρας.

Χάρρυ Κλυνν

Έστω κι έτσι, η συμβολή του παραμένει θεμελιώδης, πράγμα που καταδεικνύεται από το γεγονός πως ένας τόσο αθυρόστομος και υβριστής των πάντων, που συστηματικά γελοιοποιούσε τα ιερά και τα όσια της Φυλής (από την Εκκλησία, τον Μεγαλέξανδρο και τα παραληρήματα περί εθνικής συνέχειας ως τον Σαββόπουλο, τον Θεοδωράκη και τον Νταλάρα) έγινε σχεδόν λαϊκό ίνδαλμα κατά τον θάνατό του, αναγκάζοντας μέχρι και τον Κουμουτσάκο ή τον Καμίνη να γράψουν εξυμνητικές αναφορές στα σόσιαλ μήδια. Είναι προφανές πως η απήχηση του Πανούση θέτει αντικειμενικά το ερώτημα γύρω από τη φύση της νεοελληνικής παράδοσης και κουλτούρας ως πολιτισμού θεμελιωδώς κι ουσιαστικά αρθρωμένου γύρω από την ατάκα αλλά και το χιούμορ γενικότερα, όπου τίποτε δεν είναι ιερό και όσιο κι όλα μπορούν να γελοιοποιηθούν, λες και δεν υπάρχει κανένα ταμπού.

Όπως σημείωνε κάπου κι ο ίδιος ο αποθανών, «πρέπει να διαθέτει φοβερό χιούμορ ο Έλληνας. […] Έχει μια ιδιαίτερη σχέση με την εξουσία. […] Μια ζωή σε θυμάμαι να σκύβεις –όχι από δουλοπρέπεια και φόβο, αλλά σκασμένος στα γέλια, να διπλώνεσαι στα δύο από συστολή μπροστά στον ξεβράκωτο βασιλιά»[1]. Αυτό συμβαίνει, φυσικά, επειδή στα καθ’ ημάς υφίσταται η εξής ιδιαιτερότητα: ενώ υπάρχει βέβαια η εξουσία, δηλαδή αυτό που στις λατινογενείς γλώσσες και στα αγγλικά καλείται power, pouvoir, potereκ.ο.κ. (προερχόμενο απ’ το λατινικό possum, τη ρίζα του potestas) –τουτέστιν η ανισοκατανομή της δύναμης, που καθιστά κάποιους ισχυρότερους και πιο πλούσιους απ’ τους υπόλοιπους–, λείπει η «αυθεντία», το κύρος που σε κάθε οργανωμένη κοινωνία συνιστά την άλω της εξουσίας: αυτό που στις λατινογενείς γλώσσες και στα αγγλικά καλείται authority, autorité κ.ο.κ. και προέρχεται απ’ το λατινικό auctoritas[2]. Δεν μπορούμε να συζητήσουμε εδώ τα αίτια τούτης της κατάστασης, η οποία πάντοτε εξέπληττε τους Δυτικούς επισκέπτες μας[3]. Οφείλουμε όμως να σημειώσουμε ότι είναι αυτή που μας επιτρέπει να διατηρούμε μια σχεδόν μοναδική δυνατότητα ελευθεροστομίας και κριτικής/γελοιοποίησης των πάντων, αδιανόητη εντός τόσο των πιο οργανωμένων δυτικών κοινωνιών όσο και αρκετών μη δυτικών κοινωνιών που παραμένουν πατριαρχικές ή/και θεοκρατικές.

Γι’ αυτό και μας φαίνεται παράξενο που ένας κωμικός του επιπέδου του Τζέρι Λιούις δήλωνε ότι «ο Πρόεδρος Μπους είναι ο πρόεδρός μου. Δεν θα πω τίποτε αρνητικό για τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Δεν θα το κάνω κι ούτε θα επιτρέψω και στα παιδιά μου να το κάνουν. Αντίστοιχα, όταν έρχομαι στην Αγγλία, μην τολμήσεις να μου κάνεις τίποτε αστεία για τη Βασίλισσα. Πρόκειται για τη Βασίλισσα της Αγγλίας, ηλίθιε! Και ξέρεις πόσο δύσκολο είναι να ’σαι Βασίλισσα της Αγγλίας;»[4]. Αντίθετα, ήδη από τις απαρχές της διαδρομής μας ως αυτόνομου κρατιδίου, ένας ξένος επισκέπτης συμπέραινε, μιλώντας για τη χαρισματική –κατ’ αυτόν– προσωπικότητα του Καποδίστρια, ότι «Τέτοιες ιδιότητες χρειάζεται να έχει ο κυβερνήτης ενός λαού όπως οι Έλληνες, περισσότερο από την ακαδημαϊκή μόρφωση και την υψιπετή σκέψη. Διατηρώντας τη σατιρική τάση των ξέγνοιαστων προγόνων τους οι σημερινοί Έλληνες γρήγορα ανακαλύπτουν σ’ έναν χαρακτήρα την αστεία ή την αδύναμη πλευρά του και αντί του σεβασμού, που είναι απαραίτητος για την πειθαρχία και την υπακοή, τού συμπεριφέρονται με αστειότητες»[5]. Ο ιδιόμορφος σουρεαλιστικός μηδενισμός του σύγχρονου, παρακμιακού Νεοέλληνα, συνιστά τη σημερινή έκφραση τούτης της συνθήκης, εντός της οποίας η Εξουσία –αλλά κι οι θεσμοί γενικώς– έχουν ελάχιστο κύρος στα μάτια του πληθυσμού και τείνουν με κάθε αφορμή να γίνουν στόχος γελοιοποίησης[6].

Ο Ανρί Μπερξόν τόνιζε ότι «για να κατανοήσουμε το γέλιο, θα πρέπει να το εντάξουμε στον φυσικό του χώρο που είναι η κοινωνία. Πρέπει κυρίως να καθορίσουμε τη χρησιμότητά του, δηλαδή την κοινωνική του λειτουργία. […] Το γέλιο οφείλει ν’ ανταποκρίνεται σε ορισμένες απαιτήσεις της κοινωνικής ζωής»[7]. Μόνο που μιλούσε γενικότερα, σ’ ένα ανθρωπολογικό επίπεδο, ενώ εμείς θα πρέπει να συγκεκριμενοποιήσουμε τούτη την πολύ σωστή προτροπή, αναζητώντας την ιδιάζουσα λειτουργία του γέλιου εντός της εκάστοτε δοσμένης κοινωνίας –εν προκειμένω της νεοελληνικής. Κάτι σαν αυτό που έκανε η Αμερικανίδα λαογράφος, Constance Rourke στο βιβλίο της για το Αμερικανικό χιούμορ[8], μέσα από το οποίο η προσπαθεί, μέσω της ανάλυσης του αμερικανικού χιούμορ, να εμβαθύνει στην κατανόηση του αμερικανικού ανθρωπολογικού τύπου γενικώς.

Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι ο νεοελληνικός πολιτισμός είναι έναςπολιτισμός της ατάκας. Διότι εντός μιας κοινωνίας με χρόνια προβλήματα θεσμικής αλλά και δημοκρατικής συγκρότησης, για να πετύχει κανείς οτιδήποτε πρέπει να ’ναι μάγκας, «γάτος», «καπάτσος» και «μαφία» –μιας κι οι επίσημοι θεσμοί δεν λειτουργούν. Ο μόνος τρόπος διάκρισης κι απόκτησης κοινωνικού κύρους για τους μη επιτυχημένους της ζωής είναι η ατάκα και το ευφυολόγημα –τούτες οι εκλάμψεις ευφυίας, οίστρου και διαύγειας που ανατρέπουν για λίγες στιγμές την τάξη του κόσμου.

Αναμφίβολα η νεοελληνική κοινωνία είναι πολιτικώς ξένη προς κάθε μορφή δημοκρατικής συγκρότησης –γι’ αυτό άλλωστε κι οι θεσμοί της δεν λειτουργούν: διότι συνιστά θεμελιώδες στοιχείο κάθε δημοκρατικής κοσμοαντίληψης ο σεβασμός των θεσμών από την πλευρά του πολίτη[9]. Και παρ’ όλα αυτά, σε ανθρωπολογικό επίπεδο είναι εξόχως «δημοκρατική»: καθώς η οθωμανική κατάκτηση δεν ενδιαφέρθηκε να οργανώσει κάποιο ιδιαίτερα περιεκτικό σύνολο ιεραρχικών θεσμών[10], η αναδυόμενη νεοελληνική κοινωνία –μόλις ξεπεταγμένη από τη σταδιακή αποσύνθεση της βυζαντινής κοινωνίας– δεν γνώρισε ποτέ συγκροτημένες ιεραρχικές δομές, οι οποίες χωρίζουν την κοινωνία σε στεγανοποιημένες ομάδες και τάξεις, κι έτσι δεν έμαθε ποτέ να υπακούει «διά δέος» στους εκάστοτε θεσμούς και κρατούντες –υπάκουε μόνο επειδή δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς ή λόγω συμφέροντος. Αυτή η ουσιωδώς αταξική κοινωνία, από ανθρωπολογικής απόψεως, συνιστά τη σκηνή εντός της οποίας μπορεί ο καθένας να παίρνει ισότιμα τον λόγο. Εξ ου κι η σημασία βασικών θεσμών της όπως ο ταξιτζής ή ο περιπτεράς (αλλά και παλιότερα ο καφετζής, ο παντοπώλης κ.ο.κ.), οι οποίοι όχι μόνο συλλέγουν και διακινούν περεταίρω φήμες και απόψεις κάθε είδους –στο πλαίσιο μιας αστικοποιημένης εκδοχής κουτσομπολιού, η οποία δεν ασχολείται πλέον με τα συγκεκριμένα πρόσωπα μιας μικρής κοινότητας– αλλά και δημιουργούν οι ίδιοι πρωτογενές περιεχόμενο με τις ατάκες και τις εμπνεύσεις τους.

Ο έτερος μεγάλος αποθανών, ο Χάρρυ Κλυνν, το είχε δείξει εξαιρετικά με την περίπτωση του ταξιτζή, ο οποίος προσφέρει το ταξί του ως δημόσιο χώρο μείξης διαφορετικών κοινωνικών ομάδων και ιδεολογιών[11], ενώ κι ο Βέγγος είχε κάνει κάτι αντίστοιχο με το καφενείο, παρουσιάζοντάς το ως «λαϊκό πανεπιστήμιο»[12]. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα τέτοιας «αγοράς» των τελευταίων ετών είναι φυσικά και το περίφημο «Καφενείο των φιλάθλων» του Γ. Γεωργίου στις ποικίλες του εκδοχές. Πρόκειται για ένα θετικό, ανθρωπολογικώς δημοκρατικό στοιχείο, καθώς βασίζεται στην απουσία κάθε οργανωμένης ολιγαρχίας της γνώσης και της επιστήμης. Εντός αυτού, ο καθείς νιώθει ελεύθερος να πει και ν’ αναπτύξει διά μακρών την άποψή του, μιας και καμία κοινωνική ομάδα «ειδικών» και επαϊόντων δεν διαθέτει το κύρος εκείνο που θα της επέτρεπε να διεκδικεί το μονοπώλιο της γνώσης και της εκφοράς γνώμης. Η τσαρλατανίστικη τροπή που παίρνει συνήθως αυτή η τάση συνιστά το πιο εύφορο έδαφος για την ανάδυση ενός λαϊκού χιούμορ δίχως ιερό και όσιο, στο πλαίσιο του οποίου η αγορά, ως τόπος δημόσιας εμφάνισης, γίνεται κυρίως αντιληπτή ως σκηνή πάνω στην οποία αριστεύει κανείς διά μέσου της ατάκας και του ευφυολογήματος.

[ … ]

[1] Τζ. Πανούσης, Magic Baf…, ό. π., σ. 269.

[2] Σχετικά με τούτη τη θεμελιώδη διάκριση, βλ. το κείμενο της H. Arendt, «Τι είναι αυθεντία», Μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντας, μτφρ. Γ. Μερτίκας, Αθήνα, Λεβιάθαν, 1996.

[3] Χαρακτηριστική η εξής παρατήρηση του Εντμόντ Αμπού: «Η εξουσία δεν ξέρει να γίνεται σεβαστή και μοιάζει να αμφιβάλλει για τον εαυτό της. Με δυο λόγια, όλα συμβάλλουν για να γίνεται ο ελληνικός λαός ο πιο απείθαρχος λαός της γης. […] Ρωτήστε έναν Έλληνα για όλα τα μεγάλα ονόματα της χώρας του. Κανέναν δεν θα αφήσει χωρίς να τον λερώσει με το άγγιγμά του. Ο τάδε έχει προδώσει, ο δείνα έχει κλέψει, ένας άλλος οργάνωσε δολοφονίες» (Η Ελλάδα του Όθωνος [1854], μτφρ. Α. Σπήλιου, Αθήνα, εκδ. Τολίδη, χ.χ., σ. 67).

[4] “My dream is to be perfect”, συνέντευξη στον Guardian, http://www.theguardian.com, 8/4/2004.

[5] Κ. Μ. Μπαζίλι, Ένας Ρώσος στην Ελλάδα του Καποδίστρια. Το Αρχιπέλαγος και η Ελλάδα στα 1830-1831 (1834), μτφρ. Ο. Τσυμπένκο, επ. Κ. Ι. Τσαούσης, Αθήνα, Καλέντης, 2000, σ. 133.

[6] Ο περίφημος συνδικαλιστής της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ με το γυαλί ηλίου, την κομπολόγα και το πόδι πάνω στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, που τόσα σχόλια κι αντιδράσεις προκάλεσε, συνιστά βέβαια μια κίνηση μηδενιστική αλλά και ταυτοχρόνως ουσιωδώς αντιμιλιταριστική κι αντιεθνικιστική.

[7] H. Bergson, Le rire. Essai sur la signification du comique, Œuvres, Παρίσι, PUF, 2001, σ. 390 (ελλ. έκδοση: Το γέλιο. Δοκίμιο για τη σημασία του κωμικού, μτφρ. Β. Τομανάς, Αθήνα, Εξάντας, 1998).

[8] C. Rourke, American Humor. A Study of the National Character (1931), Ν. Υόρκη, NYRB Classics, 2004.

[9] Πρόκειται για το περίφημο «διά δέος» του Θουκυδίδη, από τον Επιτάφιο του Περικλή (Θουκυδίδης, ΙΙ, 37): «σαν πολίτες είναι πιο πολύ από εσωτερικό σεβασμό που δεν παρανομούμε, στους άρχοντές μας κάθε φορά πειθαρχικοί και στους νόμους» (μτφρ. Ι. Θ. Κακριδή).

[10] Βλ. σχετικά, Β. Ι. Φίλιας, Κοινωνία και εξουσία στην Ελλάδα, τ. 1, Η νόθα αστικοποίηση: 1880-1864, Αθήνα, Gutenberg, 1996.

[11] Στην περίφημη «κούρσα» από το Made in Greece με πελάτες τους Κ. Φέρρη, Γ. Κακουλίδη και Δ. Σαββόπουλο.

[12] Στην ταινία Τρελός και πάσης Ελλάδος (1983), όπου, καφετζής ο ίδιος, προεδρεύει κυριολεκτικά επί των συνεδριάσεων του πανεπιστημίου του αυτού.

https://protagma.wordpress.com/

Δημοσιεύτηκε 1 minute ago από τον χρήστη selana

https://anhsyxia.wordpress.com/

Το πιο γλυκό πρωινό με ατομικές μηλόπιτες

Τα καλοκαιρινά πρωινά στο κρεβάτι θέλουν γεύση και άρωμα από φρούτο. Υπάρχει καλύτερος τρόπος να συνοδεύσετε τον καφέ σας από αυτές τις 4 ατομικές μηλόπιτες;

Υλικά Συνταγής
4 κ.σ. βούτυρο
4 κ.σ. μέλι θυμαρίσιο
4 κ.σ. κρέμα γάλακτος
4 μέτρια μήλα

1/2 πακέτο (125 γραμ.) μπισκότα digestive
1 πρέζα κανέλα
1 πρέζα αλάτι
2 κ.σ ακατέργαστη ζάχαρη

Εκτέλεση
Για τις ατομικές μηλόπιτες, καθαρίζουμε πρώτα τα μήλα και τα κόβουμε σε λεπτές φέτες. Παράλληλα, θρυμματίζουμε τα μπισκότα και τα ανακατεύουμε με την κανέλα.

Θα χρειαστούμε 4 φορμάκια μιας χρήσεως ή 4 ramekin (πυρίμαχα σκεύη για σουφλέ). Βάζουμε σε ένα κατσαρολάκι το βούτυρο, το μέλι, την κρέμα και το αλάτι. Ανακατεύουμε να διαλυθούν και μόλις πάρουν βράση τα αφήνουμε 3-4΄ ακόμη, να σχηματίσουν χοντρές φουσκάλες.

Ισομοιράζουμε τη μισή γέμιση-σος στα 4 φορμάκια και στη συνέχεια, με τη μισή ποσότητα μήλου, κάνουμε από μία στρώση φρούτου σε κάθε ένα. Συνεχίζουμε με τα μισά θρυμματισμένα μπισκότα κι επαναλαμβάνουμε με τα υπόλοιπα μήλα, 1 στρώση σε κάθε φορμάκι. Τελειώνουμε με μία στρώση από μπισκότα και περιχύνουμε κάθε φορμάκι με τη σος που έχει μείνει.

Βάζουμε τα φορμάκια σε σχάρα και πασπαλίζουμε με την ακατέργαστη ζάχαρη. Τα ψήνουμε σε καλά προθερμασμένο φούρνο στους 200°C στις αντιστάσεις για περίπου 20΄ μέχρι να ροδίσουν. Αφήνουμε να σταθούν για 5΄ στα φορμάκια και αναποδογυρίζουμε. Σερβίρουμε με χτυπημένη κρέμα γάλακτος.

https://www.pentapostagma.gr/

Τα παντούμ και η συλλογή του Θάνου Γιαννούδη

Τα παντούμ και η συλλογή του Θάνου Γιαννούδη

Posted by sarant στο 30 Ιουνίου, 2019

Την Κυριακή βάζουμε λογοτεχνικό θέμα συνήθως -και συνήθως πεζογραφία, διηγήματα ας πούμε. Σπάνια βάζουμε ποιήματα και ακόμα σπανιότερα ποιήματα σημερινών ποιητών (μια εξαίρεση ήταν η παρουσίαση της συλλογής του Δημήτρη Κοσμόπουλου πριν απο δυόμισι μήνες).

Εξαίρεση κάνω και σήμερα, αφού παρουσιάζω μιαν ακόμα ποιητική συλλογή και μάλιστα ενός νέου ποιητή, του Θάνου Γιαννούδη ο οποίος ακόμα δεν έχει κλείσει τα τριάντα του χρόνια. Ο Γιαννούδης είναι εκπρόσωπος της νεότατης γενιάς των ποιητών που αναβιώνουν τον παραδοσιακό στίχο. Παλιότερα δημοσίευε τα ποιήματά του στο ιστολόγιό του, και στη συνέχεια σε λογοτεχνικούς ιστοτόπους (παράδειγμα), τώρα όμως έβγαλε και την πρώτη του ποιητική συλλογή, Του ουρανού και της γης.

Με τον Θάνο γνωριζόμαστε εδώ και καιρό, ιντερνετικά αλλά και διά ζώσης όποτε περνάω από Θεσσαλονίκη. Μου είχε δώσει τη συλλογή πριν ακόμα βγει και μου ζήτησε να πάρω μέρος στην παρουσίασή της -επειδή όμως η ημερομηνία της εκδήλωσης άλλαξε και δεν βρισκόμουν στην Ελλάδα, τελικά η συμμετοχή μου στην παρουσίαση έγινε μέσω υπομνήματος, που το διάβασε ο μυστηριώδης ποιητής Ααρών Μνησιβιάδης.

Το κείμενο αυτό θα το παρουσιάσω πιο κάτω, αλλά πρώτα θα πω δυο λόγια για το παντούμ, ένα στιχουργικό είδος που μ’ αρέσει πολύ και που αρέσει και στον Γιαννούδη, αρκετά ώστε να ξεκινήσει τη συλλογή του με ένα παντούμ.

Πρόλογος – Παντούμ για το Νέο Κόσμο

 ”O brave new world,that has such people in ‘t!” –Shakespeare

Αν υπάρχω στη ζωή, είναι για σένα…
Μακριά σου ο κόσμος όνειρο κακό,
κιθαρίστας που τού έκλεψαν την πένα
και μαντεύει κάθε νότα το σκοπό.

Μακριά σου ο κόσμος όνειρο κακό
-Πόση αγάπη θα επιζήσει; Πες μου, πόση;-
και μαντεύει η κάθε νότα το σκοπό,
τη σειρά της μουσικής να περισώσει.

Πόση αγάπη θα επιζήσει; Πες μου, πόση;
Ποιο τραγούδι θα υμνήσει τον καιρό,
τη σειρά της μουσικής θα περισώσει;
Δεν στεριώνει ο ρυθμός που προχωρώ…

Ποιο τραγούδι θα υμνήσει τον καιρό:
νέε κόσμε, εσύ, λαμπρέ φωτοκυκλώνα!
Δεν στεριώνει ο ρυθμός που προχωρώ,
η καρδιά της πλάσης θάφτηκε στο χώμα.

Νέε κόσμε, εσύ, λαμπρέ φωτοκυκλώνα,
σε γεννήσαν ο καημός κι η συμφορά!
Η καρδιά της πλάσης θάφτηκε στο χώμα,
το χαμόγελό σου η άβυσσος φορά!

Σε γεννήσαν ο καημός κι η συμφορά
-Χαίρε, άμετρη ανθρώπινή μας φύση!-
Το χαμόγελό σου η άβυσσος φορά
κι έχει μέσα σου το χάος εμφυσήσει.

Χαίρε, άμετρη ανθρώπινή μας φύση,
χαίρε φύσημα της πλαστουργού πνοής!
Έχει μέσα σου το χάος εμφυσήσει
σαν δεν βρίσκεις πια ένα νόημα ζωής.

Χαίρε φύσημα της πλαστουργού πνοής,
νιότης όνειρα που μοιάζετε σαν ξένα
σαν δεν βρίσκεις πια ένα νόημα ζωής
-αν υπάρχω στη ζωή, είναι για σένα…

2017

Θα προσέξατε ποια είναι η ιδιαιτερότητα αυτού του στιχουργικού είδους. Είναι ποίημα που αποτελείται από τετράστιχες στροφές και σε κάθε στροφή, ο δεύτερος και ο τέταρτος στίχος επαναλαμβάνονται ως πρώτος και τρίτος στίχος στην επόμενη στροφή. Το παντούμ (pantoum) είναι είδος που κατάγεται από τη Μαλαισία και πέρασε στην αγγλική και τη γαλλική ποίηση του 19ου αιώνα.

Στα δικά μας μέρη ίσως το έφερε ο Σεφέρης, με το ποίημα Παντούμ του 1940

ΠΑΝΤΟΥΜ

Τ’ αστέρια κρατούν έναν κόσμο δικό τους
στο πέλαγο σέρνουν φωτιές τα καράβια
ψυχή μου λυτρώσου απ’ τον κρίκο του σκότους
πικρή φλογισμένη που δέεσαι μ’ ευλάβεια.

Στο πέλαγο σέρνουν φωτιές τα καράβια
η νύχτα στενεύει και στέκει σαν ξένη
πικρή φλογισμένη που δέεσαι μ’ ευλάβεια
ψυχή μου γνωρίζεις ποιος νόμος σε δένει.

Η νύχτα στενεύει και στέκει σαν ξένη
στο μαύρο μετάξι τα φώτα έχουν σβήσει
ψυχή μου γνωρίζεις ποιος νόμος σε δένει
και τι θα σου μείνει και τι θα σ’ αφήσει.

Στο μαύρο μετάξι τα φώτα έχουν σβήσει
ακούγονται μόνο του χρόνου τα σείστρα·
και τι θα σου μείνει και τι θα σ’ αφήσει
αν τύχει κι ανάψει βουβή πολεμίστρα.

Ακούγονται μόνο του χρόνου τα σείστρα
μετάλλινη στήλη στου πόνου την άκρη
αν τύχει κι αστράψει η βουβή πολεμίστρα
ούτε όνειρο θά ʼβρεις να δώσει ένα δάκρυ.

Μετάλλινη στήλη στου πόνου την άκρη
ψηλώνει η στιγμή σα μετέωρο λεπίδι
ούτε όνειρο θά ʼβρεις να δώσει ένα δάκρυ
στο πλήθος σου το άυλο που σφίγγει σα φίδι.

Ψηλώνει η στιγμή σα μετέωρο λεπίδι
σαν τι να προσμένει να πέσει η γαλήνη;
στο πλήθος σου το άυλο που σφίγγει σα φίδι
δεν είναι ο ουρανός μηδέ αγγέλου ευφροσύνη.

Σαν τι να προσμένει να πέσει η γαλήνη;
Σ’ ανθρώπους κλειστούς που μετρούν τον καημό τους
δεν είναι ουρανός μηδέ αγγέλου ευφροσύνη
τ’ αστέρια κρατούν έναν κόσμο δικό τους.

Στα νεότερα χρόνια, ο αξέχαστος Ηλίας Λάγιος έγραψε κι αυτός:

Παντουμάκι

Ανάβει το φως μες στη διάφανη ημέρα
το φως που ακουμπά σ’ έναν κόσμο σκοτάδι
καθώς κυβερνάς στην σιγή ατμοσφαίρα
γλυκό λαμπυρίζει του πόθου το λάδι.

Το φως που ακουμπά σ’ έναν κόσμο σκοτάδι
γλιστρά στου ψαριού σου κορμιού τη σελήνη
γλυκά λαμπυρίζει του πόθου το λάδι.
κι η νύχτα που αυξάνει τη ζώνη σού λύνει.

Γλιστρά στου ψαριού σου κορμιού τη σελήνη
το χέρι τ’ απλό που διαβάζει την ύλη
κι η νύχτα που αυξάνει τη ζώνη σού λύνει
σ’ αφήνει στου κοίλου σπασμού την καμπύλη.

Το χέρι τ’ απλό που διαβάζει την ύλη
διδάσκει στον νου το τερπνό μεσημέρι
σ’ αφήνει στου κοίλου σπασμού την καμπύλη
ν’ ανθίζεις της πίκρας το ελάχιστο αστέρι.

Διδάσκει στον νου το τερπνό μεσημέρι
καθώς κυβερνάς στην σιγή ατμοσφαίρα
ν’ ανθίζεις της πίκρας το ελάχιστο αστέρι
ανάβει το φως μες στη διάφανη ημέρα.

Το βιβλίο της Μαριάννας, 1993

Αλλά και άλλοι πολλοί έχουν δοκιμάσει το στιχουργικό αυτό είδος -στην ανθολογία Παμπάλαιο νερό βρίσκει κανείς αρκετά παντούμ νεότερων ποιητών, ανάμεσά τους και από τη φίλη μας Σοφία Κολοτούρου και τον φίλο μας Γιώργο Λυκοτραφίτη.

Στη συλλογή του ο Γιαννούδης έχει κι άλλο ένα παντούμ, τον Πλούτωνα, που το παραθέτω στο τέλος της παρουσίασης.

Από την ίδια ενότητα με τον Πλούτωνα, αστρικό σώμα μαζί και αρχαία θεότητα, διαλέγω τον Ποσειδώνα, επίσης με τη διττή αυτή ιδιότητα, που είναι σονέτο.

Ποσειδώνας

Φωτιά στου Σούνιου τις πλαγιές· οι Χριστιανοί
πλάθουν τον κόσμο τώρα αυτοί με τη σειρά τους
και περιμένει Καθαρτήριο και ποινή
όσους τολμούν να κάνουν πράξη τα όνειρά τους.

Στη σκέψη Εβραίοι – κι ας μιλούνε την κοινή-
Ιορδάνη στάζουν οι κραυγές και τα πυρά τους
και θυσιάζουν πια σε πίστη πιο φτηνή,
με σύμμαχό τους ορατούς και αοράτους.

Του Ποσειδώνα βλέπεις τώρα τη μορφή
να σιγοκλαίει τους χαμένους μας αγώνες
κι είνα δικά του κι ο σταυρός και το καρφί,

καθώς ανέστιος ψιθυρίζει στις γοργόνες:
»Εμείς παλέψαμε να φύγουν τα δαιμόνια
κι όχι στη θέση τους να μπούμε στον κανόνα…»

ενώ η Αφροδίτη είναι γραμμένη σε τερτσίνες, τρίστιχες δηλαδή στροφές, που πρώτος τις δίδαξε ο Δάντης και στην Ελλάδα τις καλλιέργησε πολύ ο Καζαντζάκης (κάποτε θα παρουσιάσω μερικές δικές του):

Αφροδίτη

(ερωτική επιστολή)

Από τα άστρα στάζει η αγάπη προς τη γη
και σαν τελειώσουμε σ’ αυτά θα επιστρέψει.
Κι όμως, μια τόση δα καρδούλα που ριγεί

αρκεί βασίλισσα του κόσμου να σέ στέψει,
προτού το κύμα καθαρίσει την ακτή
κι άλλες θεότητες στον κλήδονα λατρέψει.

Είν’ η ζωή μας ανυπόφορα μεικτή
-ποτέ δεν ήταν όπως σήμερα μπλεγμένη-
και σαν ο αγέρας βρει στα βράχια και μπλεχτεί

σ’ άλλα ακρογιάλια φεύγει η αγάπη ρημαγμένη.
Κοιτά τ’ αστέρια που εκπέμπουν πλάνο φως,
γιατί οι πλανήτες οι σοφοί κι οι προηγμένοι

ξέρουν πως ο καημός κρατιέται πια κρυφός
κι η λάμψη του άστρου των ματιών μας μόνο απάτη,
να μάς θυμίζει πως η λέξη αδερφός

κάποτε σήμαινε -πια δεν σημαίνει κάτι.
Κι ενώ στην άκρη μάς φωτίζει το δαδί
που οδηγεί σε παραδείσου μονοπάτι,

σαν ποιος στο φόντο των ονείρων του θα δει
σ’ άφεγγο κόσμο την αλήθεια ν’ ανατέλλει;
Εσύ μονάχη της καρδιάς συγκομιδή,

μια μελισσούλα που γυρίζει στην κυψέλη
-κι ας σ’ ονειρεύτηκα σαν έργο του Γκωγκέν,
θαρρώ μού βγήκες πιο πολύ του Μποτιτσέλι.

(Αυτό το »πρέπει» το σκληρό, αυτό το »δεν»
που δεν αφήνει την ψυχή να ξεμυτίσει…)
Όλη η ζωή μας μια γροθιά προς το μηδέν

κι ακόμα είν’ άγνωστο το ποιος θα επικρατήσει,
όλη η ζωή μας μια ροπή προς το κακό,
μοιάζει με ύβρι διαρκείας δίχως τίσι.

Σ’ αυτόν τον κόσμο που αναγκαία κατοικώ
μόνο κατ’ όνομα ο Αυγερινός κι η Πούλια,
σαν το παιδί που τού στερήσαν το γλυκό,

σαν ένα γάμο δίχως νυφικό και τούλια.
Κι εκεί που αγγίζεις ξαφνικά τον ουρανό,
γοργά στα τρίσβαθα σέ ρίχνουν τα καπούλια.

Βαθιά τό ξέρω πως δεν μ’ έχω ικανό
να ζω τον βίο του ορειβάτη και του δύτη,
γι’ αυτό και δώσε μου μονάχα το κενό

ή την καρδιά σου στους αιώνες, Αφροδίτη!

Στην παρουσίαση της συλλογής του Θάνου Γιαννούδη, που έγινε στη Θεσσαλονίκη πριν από μια βδομάδα περίπου, για την ακρίβεια στις 21 Ιουνίου, έστειλα το εξής κείμενο:

Ίσως πρόκειται για σύμπτωση, αλλά η ημερομηνία της σημερινής παρουσίασης φαντάζει σημαδιακή, αφού έχουμε 21 Ιουνίου, το θερινό ηλιοστάσιο -και θα συζητήσουμε για μια ποιητική συλλογή που, από τον τίτλο της κιόλας, “Του ουρανού και της γης”, αλλά και από το εξώφυλλό της, εμφανίζεται προσανατολισμένη στα ουράνια σώματα.

Αυτό δεν είναι και τόσο πρωτότυπο, θα πείτε. Οι ποιητές από καταβολής του κόσμου είχαν το βλέμμα στραμμένο προς “τ’ αστροφώτιστα διαστήματα”, με αποτέλεσμα κάποιος, ενώ βάδιζε θαυμάζοντας τα ουράνια να πέσει σ’ έναν λάκκο που βρισκόταν μπροστά του. Ωστόσο, ο Γιαννούδης δεν παρατηρεί τ’ αστέρια με τον παλιό τρόπο ή μόνο με τον παλιό τρόπο· η πρώτη ενότητα της συλλογής του, ή, πιο σωστά, η πρώτη συλλογή από τις πέντε που συναπαρτίζουν το βιβλίο, έχει τον τίτλο NASA -ναι, πρόκειται για την αμερικανική υπηρεσία διαστήματος, που με το εγχείρημα Απόλλων έφερε τον άνθρωπο στη Σελήνη.

Οπότε, ο Γιαννούδης χρησιμοποιεί διαστημόπλοιο για τα ποιητικά ταξίδια του και μετακινείται πιθανώς με την ταχύτητα του φωτός, ανανεώνοντας θα λέγαμε την ενασχόληση των ποιητών με τα ουράνια.

Αυτή την πρώτη ενότητα ή ποιητική συλλογή, ο ίδιος ο Γιαννούδης τη χαρακτηρίζει “νεοφορμαλιστική” ποίηση, εντοπίζοντας και αποδεχόμενος την ιδιαιτερότητα της ποίησής του. Διότι, όπως θα προσέξατε έστω κι αν απλώς φυλλομετρήσατε το βιβλίο, ο Γιαννούδης εντάσσεται σε εκείνη την ευάριθμη αλλά διακριτή ομάδα ποιητών που ανανεώνουν την παράδοση χρησιμοποιώντας τον παραδοσιακό στίχο, τον ισόμετρο, τον έμμετρο -με μέτρο και με ρίμα δηλαδή· που αποφεύγουν, με άλλα λόγια, να συνταχθούν με την πλειονότητα η οποία, ήδη από τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες στράφηκε στον ελευθερωμένο και μετά στον ελεύθερο στίχο.

Πράγματι, ο ελεύθερος στίχος είχε φτάσει σε κυριαρχία σχεδόν μονολιθική στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, τότε που ο ισόμετρος στίχος είχε περιοριστεί και ταυτιστεί με τα πρωτόλεια αρχαρίων, με τη σάτιρα ή με τους στίχους τραγουδιών, αφού μόνο εκεί εμφανιζόταν. Στη δεκαετία του 1990 άρχισε μια αντίρροπη κίνηση, με πρωτοπόρους την τριανδρία Λάγιου-Καψάλη-Κοροπούλη και με τον Νάσο Βαγενά βεβαίως, που συνεχίστηκε π.χ. με τον Γιώργο Κεντρωτή και τον Νίκο Παπαδόπουλο, για να φτάσουμε στους νεότερους, τον Κώστα Κουτσουρέλη, τη Σοφία Κολοτούρου, και τους νεότατους, που δύο βρίσκονται σήμερα εδώ, ο Θάνος Γιαννούδης και ο Ααρών Μνησιβιάδης. Ανέφερα κάποιους που καλλιεργούν συστηματικά τον ισόμετρο στίχο, επειδή, χάρη στις προσπάθειες των παραπάνω, δεν θεωρείται πια ντροπή να γράψει κάποιος ποίημα σε παραδοσιακά μέτρα κι έτσι όλο και περισσότεροι είναι οι ποιητές που περιστασιακά γράφουν σε έμμετρο.

Ταυτόχρονα είδαμε και την εκ νέου επίσκεψη στους παλιούς ποιητές του παραδοσιακού στίχου, με την κυκλοφορία ανθολογιών του μεσοπολέμου (π.χ. από τον Αναγνωστάκη), με τη σειρά “Εκ νέου” του Γαβριηλίδη, με τη δημοσίευση αθησαυριστων ποιημάτων και συγκεντρωτικών εκδόσεων του Φιλύρα, του Λαπαθιώτη, του Κοτζιούλα (σε κάποιες από αυτές τις προσπάθειες έχω συμμετάσχει κι εγώ) και, για να πάμε σε κάτι που αφορά πλατύτερο κοινό, με την ολοένα και συχνότερη μελοποίηση ποιητών του ισόμετρου στίχου, ποιητών από αυτούς που κακώς ονομάζουμε “ελάσσονες”. Ωστόσο, κάποιοι από αυτούς τους “ελάσσονες” του μεσοπολέμου αξιώνονται σήμερα ζηλευτή διάδοση του έργου τους, από εκδόσεις και πωλήσεις έως ανακοινώσεις σε συνέδρια, σαφώς μεγαλύτερη απ’ όσο μεταγενέστεροι ποιητές του ελεύθερου στίχου.

Παράγοντας που βοήθησε το κίνημα του ισόμετρου στίχου ήταν και το Διαδίκτυο, διότι προσφέρει λύση σ’ ένα πρόβλημα που ανέκαθεν ταλανίζει τους ποιητές ανεξαρτήτως τεχνοτροπίας: πώς να κάνουν το έργο τους να φτάσει σε περισσότερους δυνητικούς αναγνώστες. Το Διαδίκτυο προσφέρει όχι μόνο έναν αδάπανο τρόπο έκδοσης αλλά και, το σημαντικότερο, φέρνει σε επαφή ομοτέχνους ή ανθρώπους που μοιράζονται το ίδιο πάθος, την ίδια πετριά αν θέλετε.

Το αναφέρω αυτό επειδή μία από τις δραστηριότητες του Γιαννούδη είναι ότι συμμετέχει στη διαδικτυακή ποιητική ανθολογία “Νέοι ήχοι στο Παμπάλαιο νερό”, όπου ανθολογούνται ποιήματα γραμμένα σήμερα, σύγχρονη δηλαδή ελληνική ποίηση αλλά γραμμένη “σε αυστηρές φόρμες” σύμφωνα με τη διατύπωση που χρησιμοποιείται. Το Παμπάλαιο νερό έδωσε τη δυνατότητα να φανεί ο πλούτος και η ποικιλία των ισόμετρων ποιημάτων που γράφονται στις μέρες μας από ποιητές είτε αυτοί είναι θιασώτες του παραδοσιακού τρόπου είτε προσφεύγουν σ’ αυτόν περιστασιακά.

Βλέπετε πως ανάμεσα στους ποιητές του ισόμετρου στίχου υπάρχει αλληλεγγύη, ο ένας προωθεί το έργο του άλλου, και δεν είναι σπάνια τα συλλογικά εγχειρήματα, από την εποχή της τριανδρίας του Λάγιου ίσαμε την Τρίλιζα των Κολοτούρου-Γιαννούδη-Μνησιβιάδη. Αν και τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει εντελώς τα παλιά ποιητικά στέκια, το Διαδίκτυο ήδη παίζει το ρόλο ενός εικονικού Μπάγκειου, φέρνοντας σ’ επαφή ομοτέχνους από τις τέσσερις γωνιές του κόσμου, ή έστω της Ελλάδας, και μάλιστα χωρίς την κάπνα του πραγματικού.

Όμως παρασύρθηκα και ενώ είχα ξεκινήσει να μιλώ ειδικά για το βιβλίο του Γιαννούδη ξεστράτισα στα γενικότερα. Ας μεταφέρω πάλι τον φακό στα κοντινά. Είπαμε πιο πριν για την αλληλεπίδραση ψηφιακού και χάρτινου, εδω λοιπόν έχουμε μια ποιητική συλλογή με ποιήματα που είχαν δημοσιευτεί τα περισσότερα στο Διαδίκτυο, μια ποιητική συλλογή που είναι στην ουσία συσσωμάτωμα επιμέρους συλλογών, πέντε συλλογών για την ακρίβεια, και φτάνει στις 160 σελίδες, ενώ έχουμε συνηθίσει οι ποιητικές συλλογές που εκδίδονται να είναι μάλλον λιπόσαρκες.

Στην πρώτη επιμέρους συλλογή, τη NASA, αναφέρθηκα ήδη. Η δεύτερη, το Κιλκίς, έχει ποιήματα γραμμένα την περίοδο της στρατιωτικής θητείας του Γιαννούδη. Ακολουθεί η ποιητική σύνθεση “Το σχίσμα” (“από το ημερολόγιο του Μιχαήλ Κηρουλάριου” διευκρινίζει ο Γιαννούδης), ο κύκλος ποιημάτων “Ο Μωάμεθ στην Ευρώπη” και το βιβλίο κλείνει με την ενότητα “Αλυτρωτισμός” όπου ο Γιαννούδης φαντάζεται τι ακριβώς είπε ο αγιατολάχ Χομεϊνί όταν κάλεσε το 1989 τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να ασπαστεί το Ισλάμ.

Βλέπει λοιπόν κανείς καθαρά το εντυπωσιακό πλάτος της ματιάς του Γιαννούδη που, σε αντίθεση με τις προηγούμενες ποιητικές γενιές “του ιδιωτικού οράματος” έχει τολμηρή, εξωστρεφή θεματολογία χωρίς να βάζει χαλινάρι στον Πήγασό του.

Υπάρχει ένας κίνδυνος βέβαια σ’ αυτό και δεν νομίζω πως τον απόφυγε ολότελα ο Γιαννούδης. Με το να θέλει να μιλήσει για τα πάντα, διασπείρεται υπερβολικά η στόχευση του ποιητικού του λόγου και ο αναγνώστης πιθανώς να κατακλύζεται από την ποικιλία των εικόνων και να κουράζεται. Επίσης, κάποιες φορές, παρασυρμένος από τον ποιητικό του οίστρο ο Γιαννούδης, επεκτείνεται σε φλυαρία· παρά την εξαιρετική τεχνική αρτιότητα, κάποια ποιήματα θα κέρδιζαν αν ήταν συντομότερα.

Ξεκίνησα με αρνητικά, αλλά αυτά είναι τα μόνα (ενδεχόμενα) ψεγάδια σε μια εντυπωσιακή ποιητική κατάθεση. Δεν είμαι αμερόληπτος, διότι αγαπώ το μέτρο και τη ρίμα, αλλά η συλλογή του Γιαννούδη είναι πανδαισία.

Υπάρχει εντυπωσιακή ποικιλία στις φόρμες. Βρίσκει κανείς μπαλάντες, σονέτα, τερτσίνες, και, το αγαπημένο μου, τουλάχιστον δύο παντούμ. Παντούμ, μαλαισιανής προέλευσης είδος, είναι ποίημα στο οποίο ένας στίχος (ή δύο στίχοι) κάθε στροφής επαναλαμβάνεται στην επόμενη. Διάσημο είναι το “Παντούμ” του Γιώργου Σεφέρη (Τ’ αστέρια κρατούν έναν κόσμο δικό τους…) αλλά όπως έδειξε μια προσπάθεια ανθολόγησης που έγινε στο Παμπάλαιο νερό το 2009 τα παραδείγματα είναι δεκάδες. Επίσης, ο Γιαννούδης έχει ιδιαίτερη έμφαση στα εξάστιχα, με τους δυο τελευταίους στίχους συχνά να λειτουργούν αποφθεγματικά.

Το λεξιλόγιο του Γιαννούδη είναι πλούσιο αλλά δεν είναι εξεζητημένο. Ένα κακό ελάττωμα πολλών νέων ποιητών είναι ότι φαντάζονται πως τα ποιήματά τους πρέπει οπωσδήποτε να περιέχουν λέξεις λόγιες, αρχαίες, ακόμα και ομηρικές. Αυτή η επιλογή σπάνια δικαιώνεται, μια και η ποίηση στην ουσία της είναι απλότητα. Ο Γιαννούδης δεν πάσχει από τετοια λεξιθηρία, αλλ’ από την άλλη έχει την τόλμη να χρησιμοποιεί επίσης λέξεις πεζές και μοντέρνες σαν το βίντεο, την κασέτα ή το γιώτα χι (ΙΧ). Κι ενώ σε άλλων ποιητών τα ποιήματα βρίσκω κατά μέσο όρο μια δύσκολη λέξη σε κάθε ποίημα, στις 126 σελίδες της συλλογής του Γιαννούδη δεν βρήκα ούτε μία λέξη που θα δυσκόλευε έναν νέο, έστω έναν νέο με έφεση στο διάβασμα.

Αν αγαπάτε την ποίηση, το βιβλίο του Γιαννούδη θα το απολαύσετε. Κι επειδή όποιος διαβάζει ποίηση, γράφει και ποίηση, είναι μάλλον βέβαιο πως θα παρακινηθείτε κι εσείς να γράψετε ποιήματα. Εγώ τουλάχιστον το έπαθα αυτό -ύστερα από 2-3 μέρες με το βιβλίο έγραψα, ύστερα από πολύν καιρό, ένα δικό μου ποίημα· και όχι τυχαία, σε εξάστιχα.

Θα ακουστούν πολλά ποιήματα του Γιαννούδη σήμερα. Αν ήταν να διαλέξω να ακουστεί ένα, θα διάλεγα τον Πλούτωνα, από την πρώτη συλλογή του βιβλίου και από την ενότητα “Το ηλιακό σύστημα”. Με τις επαναλήψεις του παντούμ, αναδεικνύεται η μελαγχολία στις αναπάντητες ερωτήσεις και τις αμφιβολίες που βασανίζουν τον ερωτευμένο:

ΠΛΟΥΤΩΝΑΣ

Περσεφόνη, μ’ αγάπησες τάχα;Στις ανήλιες του Άδη γωνιέςμε τη σκέψη σου γέρνω μονάχακαι κοιτώ των ψυχών ερημιές.

Στις ανήλιες του Άδη γωνιέςδεν περνάνε οι έξι σου μήνεςκαι κοιτώ των ψυχών ερημιέςμες στα χάπια και τις δραμαμίνες.

Δεν περνάνε οι έξι σου μήνες-κι οι άλλοι έξι κρατούν τόσο δα!-μες στα χάπια και τις δραμαμίνες,σ’ ένα χάος να μού τραγουδά.

Κι οι άλλοι έξι κρατούν τόσο δαόσο σβήνει ο κομήτης σαν πέφτει,σ’ ένα χάος να μού τραγουδάγια το χρόνο, τον άκαρδο κλέφτη.

Όσο σβήνει ο κομήτης σαν πέφτειτ’ όνομά σου η καρδιά μου σφυρά-για το χρόνο, τον άκαρδο κλέφτηούτε λέξη, γλυκιά μου κυρά.

Τ’ όνομά σου η καρδιά μου σφυρά:”Των ματιών σου τα πέλαγα νά ‘χα!”-μα ούτε λέξη η γλυκιά μου κυρά-Περσεφόνη, μ’ αγάπησες τάχα;

https://sarantakos.wordpress.com/

Οι 11 διδαχές του Αριστοτέλη για τη ζωή- Γνωστές και… άγνωστες συμβουλές από τον αρχαίο φιλόσοφο

Οι 11 διδαχές του Αριστοτέλη για τη ζωή- 

Γνωστές και… άγνωστες συμβουλές 

από τον αρχαίο φιλόσοφο

Είχε χαρακτηριστεί ως πανεπιστήμονας και φιλόσοφος, καθώς καταπιάστηκε με πολλά γνωστικά αντικείμενα.

Ο Αριστοτέλης είναι ένας από τους πιο σπουδαίους Αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, που μας δίδαξε πολλά σημαντικά μαθήματα σε θέματα όπως η επιστήμη, η λογική, η ηθική, η ποίηση, το θέατρο, η μεταφυσική, και η ζωή γενικότερα. Έζησε με σκοπό να μοιράζεται τις γνώσεις του και είχε πολλούς μαθητές κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Έχουμε συγκεντρώσει μερικά αποσπάσματα της διδασκαλίας του από αυτό τα πιο διάσημα μέχρι αυτά με τη βαθύτερη σημασία και τα μοιραζόμαστε μαζί σας, ώστε να εμπνεύσουν τη ζωή σας.

Τα 11 μαθήματα που παίρνουμε για τη ζωή από τον Αριστοτέλη:

1. Ανακαλύψτε τους Φίλους Σας και Κρατήστε τους Κοντά Σας.

• «Κανένας δεν θα ήθελε να ζει χωρίς φίλους, ακόμη κι αν είχε στη διάθεσή του όλα τ’ άλλα.»
• «Η επιθυμία για την φιλία είναι γρήγορη, αλλά η φιλία είναι ένα φρούτο που ωριμάζει αργά.»
• «Καλύτερός μου φίλος είναι ο άνθρωπος που όταν εύχεται να είμαι καλά, το κάνει για χάρη μου»
• «ένας στενός φίλος είναι «ένας δεύτερος εαυτός», κάποιος με τον οποίο συνδέεται ουσιαστικά η δική σου αίσθηση του εαυτού.»
• «Η φιλία είναι μια ψυχή που κατοικεί σε δυο σώματα «
• «Η δυστυχία αποκαλύπτει εκείνους που δεν είναι πραγματικά φίλοι.»
• «Το αντίδοτο για πενήντα εχθρούς είναι ένας φίλος.»

2. Η Τιμιότητα είναι η Καλύτερη Διπλωματία, να Την έχετε σε Μεγάλη Εκτίμηση.

• «Η ελάχιστη αρχική απόκλιση από την αλήθεια πολλαπλασιάζεται στην συνέχεια χιλιάδες φορές»
• «Ο καθένας θα πρέπει να πράττει το σωστό σωστό και όχι ό,τι βλέπει από τους άλλους.»
• «Η εκτίμηση που έχεις για τους φίλους σου να είναι τίμια και ειλικρινής.»
• «Κανείς δεν πιστεύει έναν ψεύτη όταν λέει μια αλήθεια»

3. Ποτέ μη σταματάς να Μαθαίνεις Καινούργια Πράγματα σε όποια Φάση και αν είναι η Ζωής Σου.

• «Πολύ σημαντικό εφόδιο για τα γηρατειά είναι η εκπαίδευση»
• «Οι μορφωμένοι διαφέρουν από τους αμόρφωτους όπως οι ζωντανοί από τους νεκρούς»
• «Όλοι οι άνθρωποι από τη φύση τους επιθυμούν τη γνώση»
• «Εκπαιδεύοντας το μυαλό, χωρίς να εκπαιδεύσουμε την καρδιά, αποτυγχάνουμε σε όλα»
• «Αυτοί που δίνουν καλή εκπαίδευση στα παιδιά, πρέπει να τιμώνται περισσότερο από εκείνους που τα γέννησαν, γιατί οι γονείς τους έδωσαν μόνο τη ζωή, οι παιδαγωγοί όμως τους έμαθαν την τέχνη του ευ ζην»
• «Είναι στη φύση των ανθρώπων να μαθαίνουν»

4. Η Τέχνη της Γραφής είναι Όμορφη.

• «Η ποίηση είναι πιο εκλεκτή και πιο φιλοσοφική από την ιστορία γιατί η ποίηση εκφράζει το καθολικό, ενώ η ιστορία μόνο κάτι συγκεκριμένο»
• «Ποίηση απαιτεί έναν άνθρωπο με ένα ιδιαίτερο ταλέντο για να την υπηρετήσει, ή αλλιώς κάποιον αρκετά τρελό γι’ αυτήν»
• «Ο καλός συγγραφέας εκφράζεται σαν κοινός άνθρωπος, αλλά σκέφτεται σαν τους σοφούς»
• «Ο σκοπός της τέχνης δεν είναι να περιγράψει την εξωτερική εμφάνιση των πραγμάτων, αλλά την εσωτερική σημασία τους»

5. Ένα από τα Μεγαλύτερα Επιτεύγματα της Ζωής είναι η Κατανόηση του Εαυτού.

• «Γνωρίζοντας τον εαυτό σας είσαι στην αρχή όλης της σοφίας»
• «Αυτός που έχει ξεπερνά τους φόβους του είναι πραγματικά ελεύθερος»
• «Θεωρώ περισσότερο ανδρείο εκείνον που νικά τις επιθυμίες του παρά εκείνον που νικά τους εχθρούς του, γιατί η πιο δύσκολη νίκη είναι εναντίον του κακού εαυτού.»
• «ο αναπόφευκτος πόλεμος πρέπει να καταλήγει στην εδραίωση της ειρήνης»

6. Για την Επίτευξη Οποιουδήποτε Πράγματος στη Ζωή, θα πρέπει να Υπάρχει η Δύναμη της θέλησης.

• «Μέσα από την πειθαρχία έρχεται η ελευθερία.»
• «η φύση της επιθυμίας δε γνωρίζει όρια, και η ικανοποίηση αυτής της απεριόριστης επιθυμίας είναι για τους πολλούς σκοπός ζωής»
• «Είμαστε αυτό που κάνουμε επανειλημμένα. Ως εκ τούτου, η Αριστεία, δεν είναι πράξη αλλά συνήθεια»
• «Το άριστο δεν συμβαίνει ποτέ τυχαία. Έρχεται μετά από δική μας επιδίωξη, ειλικρινή προσπάθεια και έξυπνες δράσεις. Αντιπροσωπεύει τη σοφή επιλογή μεταξύ πολλών εναλλακτικών. Οι επιλογές μας και όχι η τύχη καθορίζουν το πεπρωμένο «
• «Η καλύτερη επιλογή είναι αυτή που μας βοηθά να πετύχουμε πιο γρήγορα τους στόχους μας»
• «Προτιμώ αυτό που είναι απίθανο αλλά δυνατόν να συμβεί παρά το πιθανό που όμως είναι αδύνατον να συμβεί.»
• «όσα πρέπει να κάνουμε αφού τα μάθουμε, τα μαθαίνουμε κάνοντάς τα»

7. Η Χαρά και η Διασκέδαση Πρέπει να Υπάρχει στη Ζωή, για να Μας Κρατάει Υγιείς.

• «Το μυστικό για της χαράς είναι η έκπληξη.»
• «Τα αστεία είναι αρεστά και στους θεούς»
• «Η ζωή είναι κωμωδία γι’ αυτούς που σκέφτονται και τραγωδία γι’ αυτούς που αισθάνονται»

8. Πολλές Φορές, οι Πιο Παράλογοι Άνθρωποι έχουν τις Καλύτερες Ιδέες.

• «Η ιδιοφυΐα είναι ανάμικτη με την παραφροσύνη»
• «Δεν υπάρχει μεγαλοφυΐα χωρίς το άγγιγμα της τρέλας»

9. Ο Φόβος Δεν Μας Προσφέρει Τίποτα Άλλο από το να Μας Κρατά Πίσω.

• «Οι αδύναμοι υπακούν από φόβο ενώ οι δυνατοί από αγάπη «
• «Ο φόβος είναι πόνος που προκύπτει από την αναμονή του κακού»
• «Αυτό που πέτυχα με τη φιλοσοφία, ήταν να κάνω με τη θέλησή μου αυτά που οι άλλοι τα κάνουν επειδή φοβούνται τον νόμο «
• «Η ελπίδα είναι το όνειρο ενός ξύπνιου»

10. Πάρτε τον Έλεγχο της Ζωής στα Χέρια Σας και Επιλέξτε τις Αρετές που Θέλετε να Διαθέτει.

• «Οι άνθρωποι δημιουργούν τους θεούς κατ’ εικόνα τους, όχι μόνο όσον αφορά τη μορφή τους αλλά και όσον αφορά τον τρόπο ζωής τους»
• «Η ευτυχία ανήκει στους αυτάρκεις»
• «Η ευτυχία είναι το ίζημα που κάθετε στο πιο κατάλληλο σημείο της ψυχής»
• «Μια συγκεκριμένη αρετή απαιτεί συγκεκριμένο τρόπο για να αποκτηθεί.»
• «Η ενέργεια του μυαλού είναι η ουσία της ζωής»
• «Δεν πρέπει να είμαστε ούτε δειλοί ούτε απερίσκεπτοι, αλλά θαρραλέοι»
• «Υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να αποφύγεις την κριτική…Να μην κάνεις τίποτα, να μη λες τίποτα, να είσαι τίποτα..»
• «Η υπομονή είναι πικρή όμως ο καρπός της είναι γλυκός»
• «Η αξιοπρέπεια δεν συνίσταται στην κατοχή των τιμών, αλλά στο να τις αξίζεις»

11. Μην Υποτιμάτε τη Δύναμη του Σκότους.

• «Είναι οι πιο σκοτεινές στιγμές μας, που πρέπει να εστιάσουμε, για να δούμε το φως»
• «Δεν μπορούμε να μάθουμε χωρίς πόνο».

https://www.pentapostagma.gr/