Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Τετάρτη 3 Απριλίου 2024

Ένα μικρό αφιέρωμα στον Daniel Kahneman

 

Ένα μικρό αφιέρωμα στον Daniel Kahneman


Ένα μικρό αφιέρωμα στον συγγραφέα και ψυχολόγο Daniel Kahneman που διακρίθηκε για το έργο του σχετικά με τον ηδονισμό, την ψυχολογία της κρίσης και τη λήψη αποφάσεων, που πέθανε  πριν λίγες ημέρες.

Σας δίνω 2 λεπτά για να μου απαντήσετε στις παρακάτω 3 ερωτήσεις.

  1. Το μπουκάλι μαζί με το περιεχόμενο μιας μπύρας κοστίζουν 1.10 ευρώ. Το περιεχόμενο κοστίζει ένα ευρώ παραπάνω από το μπουκάλι. Πόσο κοστίζει το περιεχόμενο πόσο το μπουκάλι; Ο χρόνος τρέχει, τικ τακ
  2. Σε μια λίμνη υπάρχει ένα τμήμα από νούφαρα. Κάθε μέρα, το τμήμα αυτό διπλασιάζεται σε μέγεθος. Εάν χρειάζεται 48 ημέρες για να καλύψει όλη τη λίμνη, πόσο χρόνο χρειάζεται για να καλύψει τη μισή; τικ τακ
  3. Εάν 5 μηχανές χρειάζονται 5 λεπτά να φτιάξουν 5 αντικείμενα, πόσο χρόνο χρειάζονται 100 μηχανές να φτιάξουν 100 αντικείμενα; τικ τακ τικ τακ

Ας δούμε τι απάντησαν οι περισσότεροι:

  • 1,00- 0.10
  • 100 λεπτά
  • 24 μέρες

Αν κι εσείς δώσατε αυτές τις απαντήσεις…εύγε χάσατε! Αλλά μη στεναχωριέστε πολύ.

  • Το 83 τοις εκατό ανθρώπων χάνουν τουλάχιστον 1 ερώτηση
  • Στο Harvard, το μέσο σκορ ήταν 1.47 σωστές απαντήσεις με το 57% να πιάνει σκορ 0 ή 1
  • στο Princeton, το μέσο σκορ ήταν 1.63 σωστές απαντήσεις με το 45% να πιάνει σκορ 0 ή1
  • στο MIT, το μέσο σκορ ήταν λίγο πιο πάνω στο 2.18 με το 23% να πιάνει σκορ 0 ή 1

(οι σωστές απαντήσεις στο τέλος)

Επόμενη άσκηση:

Μπορείτε σας παρακαλώ να διαβάσετε δυνατά και όσο γίνεται πιο γρήγορα αυτό το κείμενο;

Τώρα μπορείτε να διαβάζετε το χρώμα  του μελανιού κάθε λέξης;

Έπεσε ο ρυθμός και δυσκολεύεστε σωστά;

Επόμενη άσκηση:

Mπορείτε να διαβάσετεαπό πάνω προς τα κάτω και τις δύο στήλες λέγοντας μεγαλόφωνα αν η κάθε λέξη είναι τυπωμένη με κεφαλαία ή με πεζά γράμματα.

Τώρα, διαβάστε ξανά προς τα κάτω τις δύο στήλες λέγοντας μεγαλόφωνα αν η κάθε λέξη έχει αριστερή ή δεξιά στοίχιση.

Σχεδόν σίγουρα καταφέρατε να διαβάσετε σωστά τις λέξεις και στις δύο δοκιμασίες, και σίγουρα ανακαλύψατε ότι μερικά σημεία της άσκησης ήταν πιο εύκολα από άλλα. Όταν κάνατε τη διάκριση ανάμεσα σε κεφαλαία και πεζά, η αριστερή στήλη ήταν εύκολη, ενώ η δεξιά σάς επιβράδυνε ή ίσως σας έκανε να κομπιάσετε. Όταν χαρακτηρίσατε τη θέση των λέξεων, η αριστερή στήλη ήταν δύσκολη, ενώ η δεξιά πολύ πιο εύκολη.

Επόμενη άσκηση:

Αυτή είναι μια διάσημη αντιληπτική πλάνη, ηπαραίσθηση Miiller-Lyer

Το σχέδιο αυτό δεν έχει κάτι το αξιοσημείωτο: δύο οριζόντιες γραμμές διαφορετικού μήκους, με ανασηκωμένα πτερύγια σε διαφορετικές διευθύνσεις. Η κάτω γραμμή είναι φανερά μακρύτερη από την επάνω. Αυτό βλέπουμε όλοι, και φυσικά πιστεύουμε όσα βλέπουμε. Χμ… Αν πάρουμε και τις μετρήσουμε με κανέναν χάρακα ή μετροταινία θα διαπιστώσετε ότι έχουν ακριβώς το ίδιο μήκος.

Επόμενη άσκηση:

Έστω ότι υπήρχαν και είχατε αγοράσει ένα εισιτήριο για έναν πολύ σημαντικό αγώνα της ομάδα σας έστω 30 ευρώ. Τα εισιτήρια έχουν εξαντληθεί. Ένας άγνωστος σας παρακαλάει να του το πουλήσετε όσο όσο. Πόσο θα το πουλούσατε;


Έστω ότι θέλετε να πάτε στον τελικό αλλά εισιτήρια δεν υπάρχουν. Η πιθανότητα να ξαναπάτε σύντομα όπως καταλαβαίνετε είναι πολύ μικρή.  Ξάφνου, ένας φίλος σας λέει ότι μπορεί να σας βρει ένα. Πόσα χρήματα θα ήσασταν διατεθειμένοι να πληρώσετε;

Μήπως δώσατε άλλη τιμή στη μια περίπτωση και άλλη στην άλλη; Ποια η διαφορά τους; Απλά επειδή ήταν δικό σας;

Επόμενη άσκηση:

Πόσα ζώα από κάθε είδος πήρε ο Μωυσής στην κιβωτό;

Ποιος Μωυσής; O Νώε ήταν, αλλά κι αυτό Hoax είναι

Επόμενη άσκηση:

Είμαστε στο μετρό του Βερολίνου. Τι σκεφτήκατε μόλις είδατε αυτή τη φωτογραφία;

Δεν ξέρω τι πέρασε από το μυαλό σας πάντως το κείμενο στο σάκο γράφει:

Αυτό το κείμενο δεν έχει άλλο σκοπό από το να τρομάξει εκείνους που φοβούνται την αραβική γλώσσα

Δεν θα σας ζαλίσω με πολλές λεπτομέρειες και βιογραφικά καθώς αν σας κίνησα λόγο την προσοχή μπορείτε να γκουγκλάρετε και θα τα βρείτε αμέσως. Θα σας πω μόνο τα βασικά, οπότε κάντε 3 λεπτά υπομονή:

Ο Κάνεμαν ήταν ψυχολόγος και συγγραφέας, γνωστός για το έργο του στην ηδονική ψυχολογία, την θεωρία λήψης αποφάσεων και τα «οικονομικά της συμπεριφοράς», πήρε – αν και δεν ήταν οικονομολόγος- το Nobel Οικονομίας το 2002 για την «ενσωμάτωση της ψυχολογικής έρευνας στην οικονομική επιστήμη».

Στο πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ το 1968 γνωρίστηκε με τον γνωστικό ψυχολόγο και μαθηματικό Άμος Τβέρσκι, γεγονός καθοριστικό για τη μετέπειτα πορεία του. Μαζί ανέπτυξαν νέους και βελτιωμένους τρόπους αξιολόγησης της προσωπικότητας κι αυτό ήταν που στη συνέχεια πυροδότησε το ενδιαφέρον τους πάνω στον τρόπο της λήψης αποφάσεων των ατόμων. Οι δυό τους συνέγραψαν και δημοσίευσαν πολλές μελέτες, αλλάζοντας τη γνώση μας γύρω από τους μηχανισμούς της λήψης αποφάσεων και το πώς παίρνουμε μη ορθολογικές αποφάσεις.

Λέμε ότι το έργο του «κρίσεις υπό συνθήκες αβεβαιότητας» έφερε επανάσταση στη λήψη αποφάσεων και στα οικονομικά. Γιατί άραγε;

Πριν από τη δημοσίευση της εργασίας τους, το 1972, οι περισσότεροι βασίζονταν στο μοντέλο του ορθολογικού ατόμου για να προβλέψουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Ξέρετε στα οικονομικά μαθαίνουμε ότι όλα είναι υπο σταθερές συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας. Οι καταναλωτές τάχα μου έχουν πλήρη γνώση της αγοράς και παίρνουν πάντα ωφέλιμες και λογικές αποφάσεις. Αν και πολλοί καταλάβαιναν τη χαζομάρα, έπρεπε να ρθουν αυτοί οι 2 τύποι για να εισαγάγουν έναν νέο τρόπο προσέγγισης της λήψης αποφάσεων και της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το έργο τους μεταμόρφωσε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την λήψη αποφάσεων. Παράδειγμα, τομείς όπως η οικονομική επιστήμη καταρχήν που εμπλούτισε το θεωρητικό της οπλοστάσιο με στοιχεία ατομικής και κοινωνικής ψυχολογίας, οι πολιτικές επιστήμες (η μελέτη δηλαδή της πολιτικής συμπεριφοράς και των θεσμών), το μάρκετινγκ, το μανατζμεντ, η δημόσια διοίκηση αλλά και η δικαιοσύνη, τα νομικά (κύριε Μπιλίση).

Καθώς οι ιδέες τους άρχισαν να γίνονται mainstream, ευρέως αποδεκτές δηλαδή, ενθαρρύνθηκε περαιτέρω η συζήτηση και η έρευνα και ασχολήθηκαν πολλοί ακόμη. Εγώ θα σας μιλήσω μόνο για το βιβλίο του Κάνεμαν αλλά να ξέρετε ότι βγήκαν πολλά ακόμη αξιόλογα βιβλία εκλαικευμένα, αρκετά από τα οποία γράφτηκαν από μαθητές ή συναδέλφους των 2 κυρίων. Ο ψυχολόγος Dan Ariely έγραψε το βιβλίο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις Predictably Irrational (Προβλέψιμα παράλογοι στα ελληνικά) (2008), ο οικονομολόγος Steven Levitt και ο δημοσιογράφος Stephen Dubner έγραψαν το Freakonomics (2005), το οποίο πούλησε πάνω από 4 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Ο Αμερικανός οικονομολόγος Richard Thaler και ο νομικός Cass Sunstein έγραψαν το Nudge (ώθηση) (2008), το οποίο ανέδειξε την κεφαλαιώδη σημασία των συμπεριφορικών οικονομικών κυρίως για όσους ασχολούνται στη δημόσια πολιτική σφαίρα.

Οι Tversky και Kahneman στη συνέχεια έγραψαν ένα άλλο σπουδαίο άρθρο, «The Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk» (1979). Η θεωρία προοπτικής (μια ανάλυση για τις αποφάσεις κάτω από ρίσκο).  Η περιγραφή του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις όταν όλες οι επιλογές τους ενέχουν κίνδυνο, μας βοηθά να κατανοήσουμε πότε και γιατί αναλαμβάνουμε ρίσκα και πότε πάμε πάσο, κάνουμε την πάπια, δρούμε με ασφάλεια.

Με το συναρπαστικό βιβλίο του “Σκέψη, αργή και γρήγορη” άφησε το αποτύπωμά του και άλλαξε τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Θα σας παρουσιάσω λίγα πράγματα κυρίως απ αυτό το βιβλίο

«Καταρχήν. Ο Κάνεμαν θεωρεί ότι υπάρχουν δύο ειδη σκέψης. Από τη μια πλευρά είναι η διαισθητική σκέψη, αυτόματη και άμεση· από την άλλη η συνειδητή σκέψη, στηριγμένη στον ορθολογισμό, μετρημένη, βραδύτερη και επίπονη.»

Τα είδη αυτά τα ονομάζει σύστημα 1 και σύστημα 2.

Το Σύστημα 1 λειτουργεί αυτομάτως και γρήγορα, με ελάχιστη ή καθόλου προσπάθεια και καμία αίσθηση εκούσιου ελέγχου.

Το Σύστημα 2, είναι αυτό που χρησιμοποιούμε όταν καλούμαστε να απαντήσουμε στο τι ακολουθεί την φράση: «κύλισε ο τέντζερης και βρήκε το ….» (καπάκι)

Το Σύστημα 2 επιμερίζει την προσοχή στις επίμοχθες νοητικές δραστηριότητες που την απαιτούν, συμπεριλαμβανομένων των πολύπλοκων υπολογισμών. Οι λειτουργίες του Συστήματος 2 συχνά συσχετίζονται με υποκειμενικές εμπειρίες φορέων δράσης, επιλογής και συγκέντρωσης.

Το Σύστημα 2, είναι αυτό που χρησιμοποιούμε όταν καλούμαστε να λύσουμε ένα πρόβλημα όπως το ακόλουθο:

17 Χ 24  =

Θυμηθείτε λίγο το σχήμα με τις γραμμές που δεν σας φαινόταν ίσιες. Αρχικά πήρε τον έλεγχο το σύστημα 1  και είπαμε πως μας φάνηκε. Όταν όμως είπαμε να πάμε να μετρήσουμε τις γραμμές, βάλαμε μπρος το σύστημα 2 (είναι η διάσημη αντιληπτική πλάνη Miiller-Lyer

Ωστόσο, θα συνεχίσετε να βλέπετε την κάτω γραμμή μακρύτερη. Επιλέξατε να πιστέψετε τη μέτρηση, αλλά δεν μπορείτε να εμποδίσετε το Σύστημα 1 από το να κάνει τη δουλειά του· δεν μπορείτε να αποφασίσετε ότι θα δείτε τις γραμμές ως ίσες, μολονότι γνωρίζετε ότι είναι. Μόνο ένα πράγμα μπορείτε να κάνετε για να αντισταθείτε στην οπτική πλάνη: να μάθετε να μην εμπιστεύεστε τις εντυπώσεις σας για το μήκος των γραμμών όσο είναι προσκολλημένα πάνω τους πτερύγια.

Το Σύστημα 2, καταγίνεται και με την άσκηση που είπαμε για τα «κεφαλαία-πεζα» ή «αριστερά-δεξιά» καθώς δεν είναι κάτι που θα κάνατε υπό φυσιολογικές συνθήκες όταν διαβάζετε μια στήλη λέξεων.

Το φαινόμενο Stroop, όπως λέγεται η άσκηση που κάναμε με τα χρώματα και τις λέξεις συνήθως αποδίδεται στην εμπλοκή της αυτόματης διεργασίας της ανάγνωσης στην αναγνώριση χρώματος. Έτσι, όταν προκύπτει από την ανάγνωση ένα στοιχείο αντικρουόμενο με αυτό που προκύπτει από την αναγνώριση χρώματος, το σύστημα2 πρέπει να «ελέγξει» τις αντικρουόμενες πληροφορίες, και αυτή η διαδικασία κοστίζει σε χρόνο ανταπόκρισης.

Στον πυρήνα της δουλειάς του Kahneman και του Tversky (να μην τον ξεχνάμε κι αυτόν έτσι;) βρίσκουμε 2 βασικές έννοιες: τις ευρετικές και τις προκαταλήψεις ή μεροληψίες.

Είμαστε «γνωστικοί τσιγκούνηδες». Η σκέψη είναι ενεργοβόρα, γι’ αυτό τη χρησιμοποιούμε με μεγάλη φειδώ. Όπως έλεγε ο Kahneman: «Η σκέψη είναι για τους ανθρώπους ότι είναι το μπάνιο για τις γάτες. Μπορούμε να το κάνουμε, αλλά δεν το προτιμάμε».

Οι ευρετικές (από το αρχαιοελληνικό ευρίσκειν), είναι απλοί κανόνες που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο εγκέφαλος για να παίρνει αποφάσεις. Το πλεονέκτημά τους είναι ότι μας βοηθούν να παίρνουμε γρήγορα αποφάσεις, αντί να αφιερώνουμε τον χρόνο και την προσοχή μας στην προσεκτική λογική μέσω του πλήρους προβλήματος.  Παραδείγματα τέτοιων τεχνικών είναι οι εμπειρικοί κανόνες, η ενστικτώδης κρίση, τα στερεότυπα και η κοινή λογική

Μια γνωστική προκατάληψη, από την άλλη πλευρά, είναι ένα συστηματικό λάθος στη σκέψη. Όταν λένε για μεροληψία, εννοούν το πώς αποκλίνουμε από την «αντικειμενικά σωστή» απάντηση σε ένα πρόβλημα.

Ας δούμε καλύτερα μερικά παραδείγματα για κατανόηση

Ευρετική διαθεσιμότητας 

Οι άνθρωποι υπερεκτιμούν την σημασία των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες σ αυτούς.

Μεροληψία διαθεσιμότητας είναι η τάση των ατόμων να δίνουν μεγαλύτερες πιθανότητες στο πιο έντονο ή συναισθηματικά φορτισμένο ενδεχόμενο ή να κάνουν μεροληπτικές κρίσεις σχετικά με την πιθανότητα να συμβεί ένα γεγονός, με βάση το πόσο εύκολα μπορούν να ανακαλέσουν στην μνήμη τους παρόμοια γεγονότα.

Έτσι πολλοί φοβούνται τα αεροπορικά ατυχήματα όμως στατιστικά είναι πολύ πιο πιθανό να σου συμβεί ένα ατύχημα στον δρόμο για το αεροδρόμιο παρά μόλις μπεις στο αεροπλάνο. Φοβούνται όμως περισσότερο τα αεροπλάνα γιατί τα ατυχήματα με το αυτοκίνητο δεν λαμβάνουν τόσο μεγάλη δημοσιότητα όσο τα αεροπορικά τα οποία κάνουν σημαντική εντύπωση στην σκέψη τους ( στατιστικά να ξέρετε, έχουμε 1 στις 84 πιθανότητες να πεθάνουμε σε αυτοκινητιστικό, και 1 στις 5.000 σε αεροπορικό δυστύχημα ).

Είναι το ίδιο φαινόμενο που μας κάνει να ανησυχούμε περισσότερο μήπως μας φάει κανένας καρχαρίας, απ ότι κάτι  πολύ πιο πιθανό, όπως το να πέσουμε από τις σκάλες ή μια τυχαία δηλητηρίαση.

Ευρετική αντιπροσωπευτικότητας 

H Μαρία είναι 31 ετών, ανύπαντρη, ειλικρινής και έξυπνη. Στο πανεπιστήμιο σπούδασε φιλοσοφία. Σαν φοιτήτρια έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για τον ρατσισμό και την κοινωνική δικαιοσύνη, ενώ έπαιρνε μέρος σε αντιπυρηνικές διαδηλώσεις. Ποια είναι η πιο πιθανή κατάσταση σήμερα για τη Μαρία;

Ο Κάνεμαν έβαλε 7 επιλογές εγώ θα σας το κάνω πιο εύκολο μόνο με 3

Η Μαρία είναι ενεργό μέλος του φεμινιστικού κινήματος;

Η Μαρία εργάζεται ως ταμίας τραπέζης;

Η Μαρία εργάζεται ως ταμίας τραπέζης και δραστηριοποιείται στο φεμινιστικό κίνημα;

Εσείς ποιο από τα τρια επιλέξατε; Στη μελέτη των Tversky & Kahneman (1983), πάντως, οι 9 στους 10 είπαν το «ταμίας σε τράπεζα και ενεργή στο φεμινιστικό κίνημα». Και  την πάτησαν. Η πιο πιθανή επιλογή είναι ταμίας.

Αν και οι λεπτομέρειες κάνουν ένα σενάριο περισσότερο αληθοφανές, στην πραγματικότητα μειώνουν τις πιθανότητες αυτό να συμβεί.

Το λογικό σφάλμα της σύζευξης, όπως είναι γνωστό, αναφέρεται σε περιπτώσεις που τα άτομα εκτιμούν ότι δύο γεγονότα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να συμβούν ταυτόχρονα από το να συμβούν μόνα τους. Στην πραγματικότητα, όμως, συμβαίνει το αντίθετο. Ένας βασικός κανόνας των πιθανοτήτων είναι πως η συνεμφάνιση δύο γεγονότων δεν μπορεί να είναι πιο μεγάλη από την πιθανότητα το κάθε γεγονός να ισχύσει μόνο του. Για την ακρίβεια, όσες περισσότερες λεπτομέρειες προστίθενται, τόσο μειώνεται η πιθανότητα το σενάριο να ισχύσει. Ας το δούμε και σχηματικά:

Πώς θα απαντούσατε στις ακόλουθες δύο ερωτήσεις

  1. Η Ναμίμπια είναι μια χώρα της Αφρικής. Ξέρετε πόσο μεγάλος είναι ο πληθυσμός της Ναμίμπια; Είναι πάνω ή κάτω από τα 100 εκατομμύρια;
  2. Ποια είναι η εκτίμησή σας για τον πληθυσμό της Ναμίμπια ;

Το σωστό είναι 2,5εκ

Σας παραπλάνησα και πάθατε Αγκίστρωση, ρίξατε άγκυρα δηλαδή σκαλώσατε. Αγκύρωση είναι η τάση που έχουν οι άνθρωποι να στηρίζονται υπερβολικά σε κάποια συγκεκριμένα δεδομένα ή αρχικές πληροφορίες κατά τη διάρκεια λήψης αποφάσεων, αγνοώντας το υπόλοιπο κομμάτι της συνολικής πληροφόρησης ή νέες πληροφορίες που ενδεχομένως να προκύψουν.

Δεν θα συνεχίσω, αν κι έχω πολλές ακόμη διαφάνειες, νομίζω πήρατε μια γεύση τι εστί Κάνεμαν. Πολλά από αυτά μπορείτε να τα διαβάσετε και στο βιβλίο μου Hoax – Οδηγός επιβίωσης στην εποχή του διαδικτύου, με πολλές πολλές ακόμη προκαταλήψεις που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα ώστε να μπορείτε να τις αναγνωρίζετε και πιθανώς να προστατευθείτε. Αν θέλετε κάνουμε κανένα σεμινάριο γι αυτές στο μέλλον.

Τελειώνοντας, θέλω να πω ότι η δουλειά του Κάνεμαν μας επέτρεψε να μπορούμε να εντοπίζουμε μόνοι μας τα ελαττώματα στις δικές μας κρίσεις και μας βοηθάει να κατανοήσουμε τις αποφάσεις που παίρνουν οι άλλοι, αποτελώντας έτσι απαραίτητο ανάγνωσμα για όποιον θέλει να μάθει για τους μηχανισμούς της λήψης των αποφάσεων. Με βάση αυτή τη γνώση θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε καλύτερους οργανώσεις και κοινωνία.

Γιατί ένας τρόπος για να βελτιωθεί η κοινωνία είναι η εκπαίδευση των πολιτών της πάνω στην κατανόηση των περιορισμών και των λαθών του τρόπου σκέψης τους. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε πλήρως όλους αυτούς τους περιορισμούς καθώς είμαστε ζώα με πεπερασμένους γνωστικούς πόρους. Ωστόσο η κατανόηση πάντα είναι το πρώτο βήμα για να πας παραπέρα.

Είναι απαραίτητο σήμερα να εκπαιδεύσουμε τους -νέους μας κυρίως- να μάθουν 2 πράγματα: πρώτον ότι δεν μπορούν να εμπιστεύονται τη διαίσθησή τους σχετικά με την αιτιότητα (έτσι ώστε να είναι δεκτικοί για να μάθουν τα πιθανά εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσουν). Δεύτερον, πρέπει να τους δείξουμε τα βασικά της επιστημονικής σκέψης και την ορθή μεθοδολογία. Δηλαδή, θα πρέπει να τους διδάξουμε να είναι δύσπιστοι και να αμφιβάλλουν τόσο για την διαίσθησή τους όσο και για τις διαισθήσεις των άλλων, και να τους μάθουμε πώς να διακρίνουν τις υποθέσεις τους από τη γνώση που βασίζεται σε στοιχεία, καθώς και πώς να ελέγχουν τις υποθέσεις τους.

* Σωστές απαντήσεις 1,05-0,05 , 5, 47

ΔΕΜ ΣΚΕΨΗ, ΑΡΓΗ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΗ // ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

***

Γ. Γιώτης – Συγγραφέας του βιβλίου Hoax: Οδηγός επιβίωσης στην εποχή της παραπληροφόρησης – Εκδότης Θύραθεν

Ομιλία/παρουσίαση του έργου του στους φίλους Επικούρειας φιλοσοφίας της 1/4/2024

Πηγή: Κατά κύριο λόγο το βιβλίο του ΚάνεμανΣκέψηαργή και γρήγορη ; Εκδότης. Κάτοπτρο ; Μετάφραση Παπαδοπούλου Βασιλική

Περισσότερα άρθρα για τον Κάνεμαν στο αντίστοιχο tag

by Αντικλείδι ,  https://antikleidi.com

Τρίτη 2 Απριλίου 2024

Συγχαρητήρια μωρό μου, το κέρδισες το στοίχημα! Με έχασες…

 Συγχαρητήρια μωρό μου, το κέρδισες το στοίχημα! Με έχασες…

Ένα γελοίο στοίχημα με τον εαυτό σου, πως δεν θα αφήσεις κανέναν να σε πλησιάσει, να σ’ αγγίξει ουσιαστικά, να σε μάθει. Όποιος σε ξέρει καλά, μπορεί και να σε γονατίσει κι εσύ δεν ήσουν φτιαγμένος για να πέφτεις, έλεγες…


Μόνος θέλεις. Μόνος μπορείς. Μόνος αντέχεις. Οι συνοδοιπόροι σε καθυστερούν, σε αποσυντονίζουν, σε βγάζουν απ’ την πορεία που έχεις χαράξει για τη ζωή σου.


Επέλεγες εφήμερες σχέσεις, δανεικά κρεβάτια και ανούσια φιλιά για να γεμίσεις τα μικρά διαλείμματα που έκανες απ’ τη διαδρομή προς τους στόχους σου. Αυτούς που θα κατακτούσες πάση θυσία.


Γιατί σ’ αγάπησα; Μη με ρωτάς. Γιατί πίστεψα πως μ’ ένιωσες; Δεν ξέρω. Ξέρω μονάχα πως έπεισα τον εαυτό μου πως ήσουν κάτι πέρα απ’ αυτό που δείχνεις. Μια ευαίσθητη καρδιά που παίζει κρυφτό με τον έρωτα, απλά και μόνο γιατί φοβάται. Φοβάται μην πονέσει, μην πληγωθεί. Κι έμεινα εκεί να προσπαθώ να λιώσω τους πάγους σου. Να βρω τον πυρήνα σου και να τον λατρέψω όπως του αξίζει. Ήμουν τόσο σίγουρη πως ήσουν αλλιώς…

Δεν φταις! Δεν έταξες, δεν υποσχέθηκες. Πάγος ήσουν και το έδειξες απ’ την πρώτη στιγμή. Δικό μου το λάθος που πίστεψα πως αυτό ήταν μόνο το περιτύλιγμα. Πάγος ήσουν μέχρι μέσα.

Κέρδισες το στοίχημα. Δεν σε πλησίασα. Δεν σ’ άγγιξα. Δεν σ’ έμαθα. Κέρδισες μωρό μου! Μ’ έχασες!


https://thewomen.gr/

Κική Γιοβανοπούλου

Αστροφυσικός ισχυρίζεται ότι τελικά κατάλαβε το ταξίδι στον χρόνο

Αστροφυσικός ισχυρίζεται ότι τελικά κατάλαβε το ταξίδι στον χρόνο

 Το ταξίδι στον χρόνο είναι ένα βασικό στοιχείο της επιστημονικής φαντασίας και όλοι μας λίγο-πολύ έχουμε σκεφτεί τι θα κάναμε αν μπορούσαμε να ταξιδέψουμε στον χρόνο. Εγώ θα πήγαινα στην Αρχαία Ελλάδα για να γνωρίσω τους ανθρώπους που έθεσαν τις βάσεις για την επιστήμη. Εσείς;

Υπάρχουν πολλά όμως που δεν γνωρίζουμε για το πως μπορούμε να το κάνουμε και ποιες θα ήταν οι συνέπειες, όμως αυτό δεν εμπόδισε τον φυσικό Ron Mallett, που απέκτησε εμμονή με το θέμα, να σκεφτεί την εξίσωση του ταξιδιού στον χρόνο. O Ronald Mallett δεν είναι κάποιος τυχαίος τσαρλατάνος, καθώς έχει διατελέσει καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ και σε ηλικία 78 ετών σήμερα, έχει διανύσει μεγάλη διαδρομή. Το 1987 έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κονεκτικάτ και από τότε έχει λάβει πολλές διακρίσεις και ακαδημαϊκές τιμές. Ασχολείται κυρίως με τις μαύρες τρύπες, την θεωρία της σχετικότητας, την κβαντική κοσμολογία, την σχετικιστική αστροφυσική και φυσικά με το ταξίδι στον χρόνο.

Σε ηλικία 10 ετών, οπ Mallett έχασε τον πατέρα του αναπάντεχα σε ηλικία 33 ετών. Μετά τον θάνατο του πατέρα του ξεκίνησε να διαβάζει βιβλία επιστημονικής φαντασίας και έπεσε πάνω στο The Time Machine του H.G. Wells. Εκείνη ήταν η στιγμή που τον έκανε να θέλει να δημιουργήσει μια μηχανή του χρόνου, ώστε να συναντήσει ξανά τον πατέρα του.

Το όραμα του Mallett για μια χρονομηχανή επικεντρώνεται σε αυτό που αποκαλεί «μια έντονη και συνεχή περιστρεφόμενη δέσμη φωτός» για να χειριστεί τη βαρύτητα. Η συσκευή του θα χρησιμοποιούσε ένα δαχτυλίδι λέιζερ για να μιμηθεί τα φαινόμενα παραμόρφωσης του χωροχρόνου από μια μαύρη τρύπα.

μαύρη τρύπα ταξίδι στο χρόνο
Η Μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία μας

«Ας πούμε ότι έχεις ένα φλιτζάνι καφέ μπροστά σου. Ξεκινήστε να ανακατεύετε τον καφέ με το κουτάλι. Άρχισε να γυρίζει, σωστά; Αυτό κάνει μια περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα», εξήγησε ο Mallett.

«Στη θεωρία του Αϊνστάιν, ο χώρος και ο χρόνος σχετίζονται μεταξύ τους. Γι’ αυτό λέγεται χωροχρόνος. Έτσι, όταν η μαύρη τρύπα περιστρέφεται, στην πραγματικότητα θα προκαλέσει μετατόπιση του χρόνου».

«Τελικά, μια περιστρεφόμενη δέσμη φώτων λέιζερ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα είδος χρονομηχανής και να προκαλέσει μια χρονοστρέβλωση που θα μας επιτρέψει να επιστρέψουμε στο παρελθόν», είπε ο Mallett. Ίσως, αυτό που ξεκίνησε ως η επιθυμία ενός γιου να δει τον πατέρα του για τελευταία φορά, μπορεί μια μέρα να αλλάξει την κατανόησή μας για τον ίδιο τον χρόνο.

Μόνο για να δοκιμαστεί η θεωρία του απαιτούνται τεράστια επίπεδα ενέργειας, που ακόμα και σήμερα δεν μπορούμε να φτάσουμε. Ο Mallett το γνωρίζει αυτό, όπως επίσης γνωρίζει πως η πιθανή χρονομηχανή θα είχε τεράστιο μέγεθος και έχει γνώση πως αν ποτέ φτιαχτεί δεν θα είναι ζωντανός για να την δει. Πάντως τα λεγόμενά του έχουν κάποια λογική και μαθηματική βάση και δεν είναι λόγια ενός τρελού.

Επιπλέον, η θεωρία του Mallett συνοδεύεται από έναν σημαντικό περιορισμό. “Μπορείτε να στείλετε πληροφορίες πίσω, αλλά μπορείτε να τις στείλετε μόνο στο σημείο όπου ξεκινήσατε να χρησιμοποιείτε τη συσκευή.”

Το αν η μηχανή του χρόνου του Mallett θα ξεπεράσει ποτέ το βασίλειο της θεωρίας είναι αβέβαιο. Οι σκεπτικιστές επισημαίνουν τα τεράστια τεχνολογικά εμπόδια και τα πιθανά παράδοξα που δημιουργούνται από την παραβίαση του χρόνου.

Ίσως η μεγαλύτερη κληρονομιά του καθηγητή Mallett δεν θα είναι η ίδια η εξίσωση του ταξιδιού στο χρόνο, αλλά η έμπνευση που παρέχει – μια υπενθύμιση ότι τα τολμηρά όνειρα και η αδυσώπητη περιέργεια έχουν τη δύναμη να ωθήσουν τα όρια αυτού που πιστεύουμε ότι είναι δυνατό. Και όλα αυτά από ένα μικρό παιδί που ήθελε να συναντήσει πάλι τον πατέρα του!

Διαβάστε περισσότερα για το έργο του καθηγητή Mallett εδώ .

https://techmaniacs.gr/

Έτσι είναι σήμερα Μυλοπόταμος και Νταμούχαρη (φωτογραφίες και βίντεο)

 Έτσι είναι σήμερα Μυλοπόταμος και Νταμούχαρη (φωτογραφίες και βίντεο)



Από τις πιο αγαπημένες παραλίες του Πηλίου, ο Μυλοπόταμος και η Νταμούχαρη, δεν έμειναν ανεπηρέαστες από το πέρασμα των πλημμυρών του Σεπτεμβρίου. Εκείνο που δεν κατάφερε να αλλοιώσει η κακοκαιρία, είναι η ομορφιά του τοπίου και των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και περιμένουν πως και πως να έρθουν οι πρώτοι τουρίστες.

Δεν είναι λίγοι πάντως εκείνοι που έκαναν ήδη την πρώτη τους βουτιά στα υπέροχα νερά του Πηλίου.

https://magnesianews.gr/

Θεσσαλονίκη: Πάρκαρε παράνομα μπροστά σε κάδους και πήρε την… ανάλογη τιμωρία (pic)

 Θεσσαλονίκη: Πάρκαρε παράνομα μπροστά σε κάδους και πήρε την… ανάλογη τιμωρία (pic)


σκουπίδια
Κυ 31/3/2024 22:21  Στέφανος Αβραμίδης

Ένας ασυνείδητος οδηγός πάρκαρε παράνομα μπροστά σε κάδους στο κέντρο της Θεσσαλονίκης αλλά πήρε την… ανάλογη τιμωρία.

Το συμβάν έγινε το μεσημέρι της Κυριακής (31/3), κοντά στην πλατεία Αντιγονιδών. Όπως φαίνεται και στην παρακάτω φωτογραφία από το Thestival, το σταθμευμένο αυτοκίνητο κλείνει τόσο των κάδο απορριμμάτων όσο και αυτόν της ανακύκλωσης..

Έτσι κάποιοι αποφάσισαν να τιμωρήσουν με τον δικό τους τρόπο τον οδηγό. Έτσι, όχι μόνο σήκωσαν τους υαλοκαθαριστήρες του αυτοκινήτου αλλά και γέμισαν το παρμπρίζ με σακούλες γεμάτες σκουπίδια.

αυτοκίνητο, σκουπίδια

https://www.mynews.gr/

Μαύρη σοκολάτα: Τα top 5 οφέλη για καρδιά, εγκέφαλο και εντερικό σύστημα

 Μαύρη σοκολάτα: Τα top 5 οφέλη για καρδιά, εγκέφαλο και εντερικό σύστημα

Μαύρη σοκολάτα: Τα top 5 οφέλη για καρδιά, εγκέφαλο και εντερικό σύστημα
Bigstock
Μιχάλης Θερμόπουλος

Απολαύστε λίγη μαύρη σοκολάτα ως μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής και μπορεί να έχετε μερικά σημαντικά οφέλη υγείας.

Η συνεργάτιδα του BBC, διατροφολόγος, Nicola Shubrook, αναλύει τη διατροφική αξία και τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει η μαύρη σοκολάτα.

Διατροφικό προφίλ μαύρης σοκολάτας

Οι ακριβείς διατροφικές τιμές θα διαφέρουν ανάλογα με την μάρκα που θα επιλέξετε. Αυτό οφείλεται στη διακύμανση των επιπέδων βουτύρου κακάο, καθώς και άλλων συστατικών που χρησιμοποιούνται στα εμπορικά προϊόντα.

Μια μερίδα (20g) μαύρης σοκολάτας με 70-85% περιεκτικότητα σε κακάο παρέχει συνήθως:

  • 120 θερμίδες
  • 1,6 g πρωτεΐνη
  • 8,5 g λιπαρά
  • 4,9 g κορεσμένα λιπαρά
  • 7,3 g υδατάνθρακες
  • 5 g ζάχαρη
  • 2,2 g φυτικές ίνες

Σε γενικές γραμμές, όσο υψηλότερο είναι το ποσοστό περιεκτικότητας σε κακάο, τόσο καλύτερα είναι τα οφέλη της μαύρης σοκολάτας για την υγεία. Ωστόσο, αξίζει να έχετε κατά νου ότι δεν διατηρούν όλες οι μαύρες σοκολάτες τις ευεργετικές της ιδιότητες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η διαδικασία παρασκευής (καθαρισμός, ζύμωση, ψήσιμο και αλκαλοποίηση) καθώς και η προσθήκη συστατικών όπως ζάχαρη και γαλακτωματοποιητές μπορεί να αφαιρέσει από την μαύρη σοκολάτα πολλές από τις ευεργετικές φυτικές της ενώσεις.

Ποια είναι τα κορυφαία οφέλη για την υγεία της μαύρης σοκολάτας;

1. Καλή πηγή ιχνοστοιχείων

Η μαύρη σοκολάτα, με την υψηλή περιεκτικότητά της σε κακάο, έχει μερικά εντυπωσιακά οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της πυκνής περιεκτικότητάς της σε θρεπτικά συστατικά. Αυτά περιλαμβάνουν μέταλλα, όπως μαγνήσιοσίδηρο και ψευδάργυρο.

2. Πλούσια σε προστατευτικές φυτικές ενώσεις

Ένα από τα οφέλη της μαύρης σοκολάτας είναι ότι είναι πλούσια σε φυτικές ενώσεις που έχουν προστατευτικές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Αυτές περιλαμβάνουν πολυφαινόλεςφλαβανόλες και κατεχίνες. Μια μελέτη συνέκρινε την μαύρη σοκολάτα και τη σκόνη κακάο με “σούπερ φρούτα”: η μαύρη σοκολάτα βρέθηκε να είναι πιο πλούσια σε προστατευτικά αντιοξειδωτικά από τα βατόμουρα και τα ρόδια.

3. Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων

Μελέτες υποδεικνύουν ότι η πλούσια σε φλαβανόλες διατροφή μπορεί να βελτιώσει την αγγειακή υγεία, επειδή βοηθάει τα αιμοφόρα αγγεία να λειτουργήσουν καλύτερα, ενώ μειώνει την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων. Ωστόσο, το British Heart Foundation συνιστά προσοχή στην ερμηνεία ορισμένων από αυτά τα ευρήματα, επειδή υπάρχουν πολλοί πρόσθετοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως οι παράγοντες κινδύνου ενός ατόμου για καρδιακές παθήσεις και η διατροφή του στο σύνολό της.

4. Μπορεί να βελτιώσει την λειτουργία του εγκεφάλου

Λόγω των ευεργετικών επιδράσεών της στο αγγειακό σύστημα, η τακτική απόλαυση μετρίων ποσοτήτων μαύρης σοκολάτας με υψηλή περιεκτικότητα σε κακάο μπορεί να βελτιώσει τη ροή του αίματος, συμπεριλαμβανομένης αυτής στον εγκέφαλο. Μελέτες δείχνουν, επίσης, ότι οι φλαβανόλες προσφέρουν κάποια νευροπροστατευτικά οφέλη, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να είναι ευεργετικές για τη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας στους ηλικιωμένους.

5. Μπορεί να ρυθμίσει το μικροβίωμα του εντέρου

Η κατανάλωση μαύρης σοκολάτας φαίνεται να ρυθμίζει την “κοινότητα” των μικροβίων που ζει στο έντερό μας, γνωστή και ως μικροχλωρίδα ή μικροβίωμα του εντέρου. Μια διατροφή πλούσια σε πολυφαινόλες προάγει την ανάπτυξη ωφέλιμων βακτηρίων που ενεργοποιούν αντιφλεγμονώδεις οδούς και ως εκ τούτου μπορεί να μειώσει τις επιπτώσεις φλεγμονωδών καταστάσεων, όπως οι καρδιακές παθήσεις και ο διαβήτης.

Είναι η μαύρη σοκολάτα ασφαλής για όλους;

Η με μέτρο κατανάλωση υψηλής περιεκτικότητας σε κακάο μαύρης σοκολάτας αναγνωρίζεται γενικά ως ασφαλής και μπορεί να αποτελεί μέρος μιας ποικίλης, ισορροπημένης διατροφής. Όντας φυτικής προέλευσης, το κακάο και τα περισσότερα προϊόντα μαύρης σοκολάτας (που δεν περιέχουν γαλακτοκομικά) είναι κατάλληλα και για όσους ακολουθούν μια vegan διατροφή.

Η μαύρη σοκολάτα περιέχει διεγερτικά, όπως η καφεΐνη και η θεοβρωμίνη, επομένως εάν είστε ευαίσθητοι σε αυτές τις ενώσεις, είναι σώφρον να ελαχιστοποιήσετε την πρόσληψη.

Αν και μια αλλεργία στο κακάο είναι σπάνια, μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν αλλεργία στην μαύρη σοκολάτα ή σε κάποιο από τα άλλα συστατικά της. Για παράδειγμα, η λεκιθίνη σόγιας είναι ένας κοινός σταθεροποιητής που χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική και ένα από τα γνωστά αλλεργιογόνα διατροφικών προϊόντων.

Πηγή: bbcgoodfood.com

https://www.onmed.gr/

Συναγερμός ΕΟΦ για δύο συμπληρώματα: "Εξαιρετικά επικίνδυνο" το ένα - "Χωρίς έγκριση" το άλλο

 Συναγερμός ΕΟΦ για δύο συμπληρώματα: "Εξαιρετικά επικίνδυνο" το ένα - "Χωρίς έγκριση" το άλλο

Συναγερμός ΕΟΦ για δύο συμπληρώματα: "Εξαιρετικά επικίνδυνο" το ένα - "Χωρίς έγκριση" το άλλο

Adult Taking Medication Supplements Vitamins

Bigstock

Με σημερινές του ανακοινώσεις ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) εφιστά την προσοχή όλων για δύο φαρμακευτικά προϊόντα που διακινούνται (μεταξύ άλλων χωρών) και στην Ελλάδα.

Η πρώτη ανακοίνωση του ΕΟΦ:

"...σύμφωνα με ενημέρωση των αρμόδιων αρχών του Ηνωμένου Βασιλείου σε συνεργασία με τον ΕΦΕΤ διακινείται στην Ελλάδα, το προϊόν DNP Dinitrophenol 250mg caps το οποίο περιέχει την ουσία 2,4 Dinitrophenol, η οποία είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία.

Το DNP είναι ένα βιομηχανικό χημικό προϊόν που διατίθεται στο εμπόριο ως λιποδιαλυτικό, αλλά δεν είναι ασφαλές για ανθρώπινη κατανάλωση. Έχει προκαλέσει τουλάχιστον 30 θανάτους στο Ηνωμένο Βασίλειο από το 2012. Είναι μια τοξική ουσία που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια οργάνων, καρδιακές προσβολές, έντονους εμετούς, ταχεία αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος και σε ορισμένες περιπτώσεις θανάτους. Το DNP είναι ένα εξαιρετικά ασταθές χημικό προϊόν, το οποίο μπορεί να αποσυντεθεί υπό την επίδραση διαφόρων παραγόντων, προκαλώντας πυρκαγιά και εκρήξεις. Είναι τοξικό όταν εισπνέεται, έρχεται σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης. Είναι επίσης τοξικό για το περιβάλλον.

Η κυκλοφορία του προϊόντος στην Ελλάδα γίνεται και μέσω διαδικτύου, μέσω της ιστοσελίδας www.tradekey.com. Tο παραπάνω προϊόν κυκλοφορεί στις αγορές σαν συμπλήρωμα διατροφής.

Εφιστάται η προσοχή των καταναλωτών, ώστε σε περίπτωση που έρθει στην κατοχή τους το προϊόν, να μην το χρησιμοποιήσουν και να ενημερώσουν άμεσα τον ΕΟΦ".

Η ανακοίνωση του ΕΟΦ για το δεύτερο συμπλήρωμα:

"Ο ΕΟΦ ανακοινώνει ότι σύμφωνα με την ενημέρωση των αρχών της Σουηδίας και μέσω του συστήματος Διοικητικής συνδρομής και συνεργασίας (AAC), το προϊόν HERBOXA το οποίο προωθείται μέσω διαδικτύου από συγκεκριμένη ιστοσελίδα σαν συμπλήρωμα διατροφής προς τους καταναλωτές, προβάλλεται με ιατρικούς ισχυρισμούς και ισχυρισμούς υγείας που παραπέμπουν σε φαρμακευτική δράση. Το προϊόν δεν διαθέτει σχετική έγκριση του ΕΟΦ και ως εκ τούτου το προϊόν αυτό δεν έχει αξιολογηθεί ως προς την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά του.

Η συγκεκριμένη ιστοσελίδα αναφέρεται σε πολλές γλώσσες και η έδρα του e-trader είναι στη Γερμανία.

Κατόπιν όλων των ανωτέρω ο ΕΟΦ καλεί τους καταναλωτές να μην προβούν σε προμήθεια και χρήση του συγκεκριμένου προϊόντος και σε περίπτωση που έρθει στην κατοχή τους τα προϊόντα, να μην τα χρησιμοποιήσουν και να ενημερώσουν άμεσα τον ΕΟΦ."

https://www.onmed.gr/

Και μια μεγάλη αλήθεια… οι σχέσεις είναι δούναι και λαβείν

  Και μια μεγάλη αλήθεια…  οι σχέσεις είναι δούναι και λαβείν – Joanna Sou – GynaikaEimai 15 Ιανουαρίου 2025 «Αν δεν φτιάξεις αυτά τα δύο πρ...