Γιος του Ποσειδώνα και της Μέδουσας. Ο Χρυσάωρ ήταν γιγαντόσωμος πολεμιστής – τέρας που βγήκε μέσα από το σώμα της Μέδουσας μαζί με τον Πήγασο, το φτερωτό άλογο, όταν την αποκεφάλισε ο Περσέας. Ονομάστηκε έτσι επειδή γεννήθηκε με ένα χρυσό σπαθί στο χέρι.
Ο Χρυσάωρ ήταν πρόγονος πολλών τεράτων. Απέκτησε με την Ωκεανίδα Καλλιρρόη δύο παιδιά, τον τρισώματο γίγαντα Γηρυόνη και την Έχιδνα, που ήταν μισή γυναίκα και μισή φίδι.
Η Έχιδνα και ο Τυφώνας έφεραν στο φως τον Κέρβερο, τον Όρθρο, το Λιοντάρι της Νεμέας, τη Λερναία Ύδρα, τη Φαία της Κρομμυώνας και τη Σφίγγα της Θήβας.
Αιγύπτιοι και Ευρωπαίοι αρχαιολόγοι ανασυνθέτουν την ιστορία μιας πόλης που άνθισε πριν την έλευση των Πτολεμαίων. Ένας μεγάλος έρωτας και η δικαίωση του Ηρόδοτου.
Στα 32 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Αλεξάνδρειας, εκεί που εκβάλλει ο Νείλος στη Μεσόγειο Θάλασσα, στον σημερινό κόλπο του Abu Qir και σε βάθος 10 μέτρων από την επιφάνεια του νερού, βρίσκονται τα ερείπια μια αρχαίας πόλης, οι απαρχές της οποίες μπλέκουν τη μυθολογία με την αρχαία ελληνική ιστορία.
Εδώ και πάνω από 20 χρόνια Αιγύπτιοι και Ευρωπαίοι αρχαιολόγοι, έχουν επικεντρώσει τις έρευνές τους σε μια βυθισμένη πόλη. Δύτες ανασύρουν πολύτιμα ευρήματα, ενώ ιστορικοί και αρχαιολόγοι από πολλά μέρη του κόσμου ανασυνθέτουν τα κομμάτια της ιστορίας. Ηράκλειον το ελληνικό, Θώνις το αιγυπτιακό όνομα της πόλης. Όσα ανασύρονται από τον βυθό ενισχύουν τον Ηρόδοτο που μίλησε γι΄ αυτήν στις Ιστορίες του και συγκεκριμένα στο Β΄ Βιβλίο του, «Ευτέρπη», το οποίο αναφέρεται στην εκστρατεία του Πέρση βασιλιά Καμβύση -γιου του ιδρυτή του περσικού κράτους Κύρου του Β’ του Μεγάλου- στην Αίγυπτο.
Το Ηράκλειον ή Θώνις ήταν παραθαλάσσια πόλη με μεγάλο λιμάνι και ναυτικός κόμβος στις εμπορικές συναλλαγές Ελλήνων και Αιγυπτίων. Ιδρύθηκε περίπου τον 8ο π.Χ. αιώνα, αλλά η μεγάλη της ακμή είναι για δύο αιώνες, μεταξύ 550 π.Χ. και 331 π.Χ. Στην αιγυπτιακή μυθολογία ωστόσο η Θώνις αναφέρεται ήδη από τον 12ο αιώνα π.Χ.
Η πόλη οφείλει το ελληνικό της όνομα σε έναν γνωστό στον αρχαίο κόσμο ναό, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον Ηρακλή. Για τους Αιγύπτιους βέβαια ήταν αφιερωμένος στον θεό της ιατρικής Χονς -οι Έλληνες τον ταύτιζαν με τον Ηρακλή- και αργότερα στον πατέρα του, τον θεό Άμμωνα.
Η μυθολογία λέει πως στην πόλη αυτή αναζήτησαν καταφύγιο για να στεγάσουν τον έρωτά τους ο Πάρις και η Ωραία Ελένη πριν ξεσπάσει ο Τρωικός Πόλεμος. Στην ακτή, έκαναν τα σχέδιά τους για το μέλλον, μην γνωρίζοντας πως το ερωτικό τους πάθος θα οδηγούσε σε μια δεκαετή εμφύλια σύρραξη. Η μυθολογία λέει…
Η ιστορία πάντως δεν αμφισβητείται. Ο Ηρόδοτος που την επισκέφτηκε περιέγραψε έναν τύπο ποταμόπλοιου που του έκανε μεγάλη εντύπωση κι αργότερα ο γεωγράφος Στράβωνας έγραψε για τον ναό του Ηρακλή που τον προσδιόρισε σε εκείνο το σημείο, στις εκβολές του Νείλου.
Το Ηράκλειον ή Θώνις ήταν ένα μεγάλο λιμάνι και διαμετακομιστικό κέντρο της αρχαιότητας, αλλά έπεσε σε παρακμή όταν η Δυναστεία των Πτολεμαίων ίδρυσε την Αλεξάνδρεια και την μετέτρεψε σε κέντρο της Αιγύπτου και όλου του βασιλείου.
Χτισμένο στο Δέλτα του Νείλου και σε σαθρό υπόβαθρο το Ηράκλειον ή Θώνις γνώρισε αρκετές καταστροφές εξαιτίας πλημμυρικών φαινομένων και ισχυρών σεισμών. Γύρω στο 140 π.Χ. το ιερό του Άμμωνα καταστράφηκε πιθανόν από μεγάλη πλημμύρα και λιγοστοί κάτοικοι απέμειναν στις λωρίδες γης μέσα στο Δέλτα του Νείλου κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Στο βαλτώδες έδαφος δεν μπορούσαν να κατασκευάσουν γερά θεμέλια για σπίτια και δημόσια κτήρια κι επιπλέον οι συνεχείς πλημμύρες ήταν καταστροφικές για τις καλλιέργειες. Αρκετά χρόνια αργότερα, τον 8ο αιώνα μ.Χ., ισχυροί σεισμοί και παλιρροϊκά κύματα που τους ακολούθησαν, έστειλαν την πόλη με όλα τα οικοδομήματά της στον βυθό της Μεσογείου. Τους επόμενους αιώνες η άνοδος της στάθμης της θάλασσας κράτησε καλά κρυμμένη στον βυθό την πόλη και την ιστορία της.
Η δικαίωση του Ηρόδοτου – Ένα αρχαίο ποταμόπλοιο
Όταν το ιερό του Άμμωνα κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος, έπεσε με πάταγο και διέλυσε ένα μεγάλο ποταμόπλοιο, που βρισκόταν αγκυροβολημένο στον κόλπο. Η κατασκευή του ήταν περίεργη και είχε στοιχεία τόσο αιγυπτιακής, όσο και ελληνικής τεχνικής κι όπως η πόλη είχε δύο ονόματα έτσι και το πλοίο αποτελεί ένα κράμα ελληνικής και αιγυπτιακής τέχνης. Ήταν ξύλινο με επαναχρησιμοποιούμενο ξύλο ακακίας, είχε κουπιά και ένα μεγάλο πανί.
Οι αρχαιολόγοι του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Υποβρύχιας Αρχαιολογίας (IEASM), με επικεφαλής τον Γάλλο υποβρύχιο αρχαιολόγο, Frank Goddio (τον άνθρωπο που την ανακάλυψε), οι οποίοι ανασκάπτουν την αρχαία πόλη από τις αρχές του 2000, το έχουν εντοπίσει σε βάθος 10 μέτρων, σπασμένο σε μεγάλα κομμάτια. Υποστηρίζουν πως είναι ένας εξαιρετικά σπάνιος τύπος γρήγορου ποταμόπλοιου και αναφέρουν πως παρόμοιο είναι το Marsala που χρονολογείται στο 235 π.Χ. και βρέθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 στη δυτική Σικελία.
Η ανεύρεση αυτού του πλοίου αποτελεί τη δικαίωση του Ηρόδοτου, ο οποίος στο Β΄ Βιβλίο των Ιστοριών του είχε περιγράψει ένα ασυνήθιστο αιγυπτιακό ποταμόπλοιο, του τύπου «μπάρις». Μάλιστα κατά την επίσκεψή του τον 5ο π.Χ. αιώνα στην Αίγυπτο επισκέφτηκε ένα ναυπηγείο και περιέγραψε πώς κατασκευαζόταν, αλλά μέχρι σήμερα οι τύποι των πλοίων που έχουν βρεθεί δεν ταυτίζονταν με τις αναφορές του.
Ο Ντάμιαν Ρόμπινσον, διευθυντής του Κέντρου Ναυτικής Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ο οποίος έκανε δημοσίευση σχετική με τα ευρήματα, έγραψε πως «μόνο όταν ανακαλύψαμε το ναυάγιο αυτό, συνειδητοποιήσαμε ότι ο Ηρόδοτος είχε δίκιο. Αυτό που περιγράφει, ήταν αυτό που είδαμε».
Το «πλοίο 17», όπως ονομάζεται -στην περιοχή έχουν βρεθεί 74 αρχαία ναυάγια- μελέτησε ο ωκεανολόγος-αιγυπτιολόγος, Αλεξάντερ Μπέλοφ, από το Κέντρο Αιγυπτιακών Μελετών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Ο Μπέλοφ αναφέρει πως το ποταμόπλοιο αυτό ανήκε σε μια ομάδα 12 παρόμοιων σκαφών, το περιγράφει ως ένα τεράστιο κύτος σε σχήματα ημισέληνου, με χοντρές σανίδες συναρμολογημένες μεταξύ τους και η περιγραφή αυτή είναι πολύ κοντά σε εκείνη του Ηρόδοτου. Ο Μπέλοφ παρατηρεί ωστόσο ότι δεν έχει βρεθεί ούτε το φορτίου του πλοίου, ούτε αντικείμενα που πιθανόν ανήκαν στο πλήρωμα κι αυτό αποτελεί ένα πρόβλημα για τη χρονολόγησή του, -η ραδιοχρονολόγηση το εκτιμά στα μέσα του 5ου π.Χ. αιώνα- παρότι έχει βρεθεί το 70% από το σκαρί.
20 χρόνια ανασκαφών κι ένα αρχαίο ελληνικό νεκροταφείο
Οι θησαυροί που βγαίνουν στην επιφάνεια από τα ερείπια της πόλης αποδεικνύουν την οικονομική της ευρωστία και τις εμπορικές συναλλαγές που είχε με τους Έλληνες. Μάλιστα στη βορειοανατολική είσοδο της πόλης βρέθηκε μεγάλο νεκροταφείο με αρχαίους ελληνικούς τάφους του 4ου π.Χ. αιώνα κι ένα από τα πολύτιμα κτερίσματα αποτελεί μια ολόχρυση μάσκα.
«Αυτή η ανακάλυψη επιβεβαιώνει την παρουσία Ελλήνων εμπόρων που ζούσαν στην πόλη και έχτισαν τα ιερά τους κοντά σε εκείνο, το μεγαλοπρεπές του Άμμωνα», ανέφερε το Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου σε σχετική ενημέρωση.
Βρέθηκαν επίσης νομίσματα, κοσμήματα, πάνω από 70 αρχαίες άγκυρες, επιγραφές, αλλά κι ένα γιγάντιο άγαλμα του θεού Χαπί, θεότητας του Νείλου που ήταν συνδεδεμένη με τις πλημμύρες του ποταμού και μάλιστα είναι χαρακτηριστικό πως χρειάστηκαν 2,5 χρόνια για να ανασυρθεί από τον βυθό.
Αρχιτεκτονικά μέλη έχουν ταυτιστεί με έναν μικρό ελληνικό ναό, ενώ έχουν έρθει στο φως κίονες, αγγεία και κεραμική του 4ου π.Χ. αιώνα, πλήθος χάλκινων νομισμάτων της εποχής του Πτολεμαίου Β΄, καθώς επίσης και χρυσά κοσμήματα.
Το ταξίδι στον βυθό της Μεσογείου συνεχίζεται. Παράλληλα, συνεχίζεται και η καταβύθιση στην αρχαία ελληνική και αιγυπτιακή ιστορία και τα όσα βγαίνουν στην επιφάνεια της θάλασσας αποδεικνύουν τους στενούς δεσμούς, εμπορικούς, οικονομικούς, κ.ά., που είχαν Έλληνες και Αιγύπτιοι στην αρχαιότητα.
Γλυκιά απόλαυση, σπάνιες απολαύσεις. Μερικά όνειρα δεν πρέπει να αγγίζονται. Κάνουν την καρδιά μέχρι ο θάνατος να σου επιτρέψει να ξεφύγεις.
Όμορφος γυναικείος χορός στη μνήμη μου. Γλυκά δώρα από τρυφερές καρδιές κρατημένα για πάντα στα όνειρά μου.
Χθες δεν θα αμφισβητούσα το δώρο της αγάπης. Σήμερα οι τρυφερές πινελιές και οι αναμνήσεις των σωμάτων με τυλίγουν. Άφησαν οδυνηρές αναμνήσεις από πράγματα που χάθηκαν και δεν θα ξαναβρούν ποτέ.
Αν δεν φτάσετε για τίποτα, μην ρισκάρετε. Ποια ευχαρίστηση μπορεί να αγγίξει;
Οι απολαύσεις μπορεί να είναι πολλές. Η ζωή είναι ένα υπέροχο ταξίδι. Γλυκές απολαύσεις, σπάνιες απολαύσεις.
Το βιβλίο της Αντόνια Σούζαν Μπάιατ (A.S.Byatt, Yorkshire 1936-) που επανακυκλοφόρησε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣτο 2022 με τον τίτλο ‘Εμμονή’ και σε νέα μετάφραση της Κατερίνας Σχινά (η πρώτη έκδοση του βιβλίου στα ελληνικά είχε γίνει το 2007 από τις εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ με τίτλο ‘Αιχμάλωτα Πάθη’ σε μετάφραση Έφης Τσιρώνη) είναι ένα βιβλίο που δύσκολα μπορεί να κατηγοριοποιηθεί αφού συνθέτει μοναδικά το ρομαντικό πλαίσιο με στοιχεία μυστηρίου, ιστορικού μυθιστορήματος, περιπέτειας αναζήτησης και campus novel.
Η Βρετανίδα ακαδημαϊκός, συγγραφέας και λογοτεχνική κριτικός Αντόνια Μπάιατ είναι γνωστή για την αφηγηματική της δεινότητα η οποία έχει αναγνωριστεί από κριτικούς και αναγνωστικό κοινό ενώ η εφημερίδα The Times την κατέταξε στην λίστα με τους 50 σημαντικότερους Βρετανούς συγγραφείς από το 1945. Αδελφή της επίσης γνωστής συγγραφέως Μάργκαρετ Ντραμπλ – με την οποία δεν έχει σχέσεις – έχει δημοσιεύσει μυθιστορήματα, διηγήματα αλλά και κριτικές μελέτες από τις οποίες ξεχωρίζει εκείνη για τη φίλη και μέντορά της Iris Murdoch. Έχει βραβευτεί με ένα μεγάλο αριθμό βραβείων, έχει υπάρξει υποψήφια για το Νόμπελ Λογοτεχνίας ενώ το βιβλίο της ‘Εμμονή’ τιμήθηκε το 1990 με το Booker.
Στην εισαγωγή του βιβλίου της η Μπάιατ γράφει ότι αφετηρία για τη συγγραφή του βιβλίου ήταν ο τίτλος. Γράφει λοιπόν η Μπάιατ ότι παρακολουθώντας την Κάθλιν Κόμπερν, μελετήτρια του Κόουλριτζ, να βηματίζει γύρω από το κυκλικό Ευρετήριο του αναγνωστηρίου του Βρετανικού Μουσείου και συνειδητοποιώντας ότι έχει αφιερώσει εμμονικά όλη της τη ζωή στη μελέτη για έναν νεκρό ποιητή σκέφτηκε να γράψει ένα μυθιστόρημα ‘εστιασμένο στην αδυναμία να αποχαιρετίσεις οριστικά έναν νεκρό, στις σχέσεις ανάμεσα σε ζώντες και τεθνεώτες. Θα ήταν κάτι σαν παραμύθι δαιμονοληψίας. Τότε συνειδητοποίησα ότι η λέξη ενείχε και μια ωμή οικονομική διάσταση. Ποια εμμονή απόκτησης και κατοχής ωθεί όσους συλλέγουν χειρόγραφα εκλιπόντων συγγραφέων; Το ερώτημα δεν έπαψε να στριφογυρίζει στο μυαλό μου ˙ αρκετό καιρό αργότερα συνειδητοποίησα ότι η «εμμονή» συχνά ορίζει και τις σεξουαλικές σχέσεις. Εκείνη την εποχή δούλευα πάνω στην υπέροχη αλληλογραφία του Ρόμπερτ και της Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ, και συνέλαβα την ιδέα δύο ερωτικών ζευγαριών, ενός σύγχρονου και ενός βικτοριανού, που κυριαρχούνται από εμμονή σε όλες τις εκφάνσεις της.’
Το βιβλίο ξεκινά εκεί ακριβώς που γεννήθηκε και στο μυαλό της συγγραφέως, στο αναγνωστήριο του Βρετανικού Μουσείου το 1986, με τον Ρόλαντ Μίτσελ, ένα σύγχρονο μελετητή του βικτοριανού ποιητή Ράντολφ Χένρι Ας (μην τον αναζητήσετε, είναι επινοημένος χαρακτήρας), ο οποίος τυχαία ανακαλύπτει καταχωνιασμένα μέσα σε ένα βιβλίο δύο σχέδια ερωτικών επιστολών του ποιητή προς μια άγνωστη γυναίκα. Οι επιστολές ξυπνούν την περιέργεια του, αφού εμφανώς δεν απευθύνονται στη σύζυγο του ποιητή, και τον οδηγούν να τις κλέψει και να αναζητήσει το πρόσωπο στο οποίο απευθύνονταν.
Τα ίχνη τον οδηγούν στην παραγνωρισμένη ποιήτρια Κρίσταμπελ Λαμότ και ο Ρόλαντ στρέφεται για βοήθεια στην ‘παγερά αγέρωχη, εξαίσια απούσα’ Μωντ Μπέιλι η οποία μελετά το έργο της Λαμότ ως διευθύντρια ενός ερευνητικού κέντρου γυναικείων σπουδών αλλά και ως μακρινή απόγονός της. Σύντομα οι δύο σύγχρονοι μελετητές οδηγούνται στην αποκάλυψη μια άγνωστης σχέσης και ξεκινούν μια ξέφρενη αναζήτηση αυτής της ανείπωτης ιστορίας. Αναζητούν στοιχεία, διαβάζουν επιστολές και ημερολόγια, ακολουθούν διαδρομές, βρίσκουν απογόνους, μελετούν τα έργα των βικτοριανών ποιητών, ψάχνουν για κρυφά μηνύματα και πληροφορίες.
Η Μπάιατ αναπλάθει προσεκτικά τις λεπτομέρειες αυτής της λογοτεχνικής ανίχνευσης, προβάλλοντας και τον ενθουσιασμό που προκύπτει από την ίδια την έρευνα ενώ χρησιμοποιεί το ταλέντο, τη φαντασία και τις τεράστιες γνώσεις της για να μας προσφέρει ένα μοναδικό λογοτεχνικό έργο που εκτός της καθηλωτικής πλοκής εντυπωσιάζει με την πληθώρα των αφηγηματικών τεχνικών – έναν τεράστιο όγκο επιστολών, ποιημάτων, σημειωμάτων, ημερολογίων, θρύλων και παραμυθιών – γραμμένων σύμφωνα με διαφορετικές αφηγηματικές ταυτότητες. Είναι εκπληκτικός ο τρόπος που η Μπάιατ αναμιγνύει την πραγματικότητα με τη μυθοπλασία προσαρμόζοντας με τέτοια επιτυχία τη γραφή της στον Ας ή την Λαμότ, τόσο στις επιστολές όσο και στα έργα τους, που ο αναγνώστης φτάνει να αμφιβάλει ότι οι βικτοριανοί ποιητές είναι επινοημένοι. Ακόμη και ένα ημερολόγιο γραμμένο από μια ενθουσιώδη νεαρή πείθει για την αυθεντικότητά του.
Το μυθιστόρημα κορυφώνεται σε ένα στερεότυπο βικτοριανό περιβάλλον με έντονα γοτθικά μοτίβα, ένα νεκροταφείο σε μια σκοτεινή και θυελλώδη νύχτα, τη σύληση ενός τάφου και την αποκάλυψη ενός μυστικού.
Η ιστορία καθοδηγείται τόσο από την εμμονή για τη λογοτεχνική έρευνα όσο και από το ενδιαφέρον για τη ίδια τη σχέση του Ας με την Λαμότ που απορροφά όχι μόνο τους δύο ερευνητές αλλά και την ευρύτερη ακαδημαϊκή ομάδα. Άλλοι ενδιαφέρονται να φέρουν στην κατοχή τους την συλλογή των ευρημάτων, άλλοι ενδιαφέρονται για την αναγνώριση που θα τους προσφέρει η αποκάλυψη της ιστορίας, άλλοι για την προβολή των φεμινιστικών απόψεων της Λαμότ ενώ κάποιοι άλλοι κρατούν μυστικά για να διαφυλάξουν την εικόνα της συζύγου του Ας.
Η αφήγηση μετατοπίζεται επιδέξια μεταξύ σκηνών που διαδραματίζονται το 1986 και στο δεύτερο μισό του 1800 στο Λονδίνο, το Γιορκσάιρ, το Λίνκολν και την περιοχή της Βρετάνης της Γαλλίας. Εκεί, ανάμεσα στους διασταυρούμενους κόσμους των φαντασμάτων, της γεωλογίας, των εραστών και των νεράιδων με τους ποικίλους συμβολισμούς τους, το σύγχρονο ζευγάρι αναζητά στοιχεία προσπαθώντας να ερμηνεύσει την πορεία της σχέσης των βικτοριανών ενώ παλινδρομεί ανάμεσα στους δικούς του δισταγμούς και τα αισθήματα σε έναν υπέροχο παραλληλισμό με την ιστορία αγάπης των ποιητών. ‘Ήταν παιδιά μιας εποχής και μιας κουλτούρας που δυσπιστούσε απέναντι στην αγάπη, στο ρήμα «ερωτεύομαι», στον ρομαντικό έρωτα, στον ρομαντισμό in toto, και η οποία ωστόσο, ως αντιστάθμισμα, είχε πολλαπλασιάσει τη σεξουαλική γλώσσα, τη γλωσσολογική σεξουαλικότητα, την ανάλυση, την ανατομία, την αποδόμηση, την έκθεση.’
Η εμμονή για τον έρωτα, για την ταυτότητα, για τον φεμινισμό, για την φιλολογική έρευνα, τη συλλογή αντικειμένων, την αναζήτηση της αλήθειας, τη διαφύλαξη της παράδοσης και των κειμηλίων, την ερμηνεία της φύσης είναι κάποια από τα θέματα που διερευνά η Μπάιατ στην ‘Εμμονή’. Κι αν αυτά είναι η σύνδεση με τον τίτλο του βιβλίου, υπάρχουν άλλα τόσα που διαφαίνονται μέσα από την πολυεπίπεδη αυτή αφήγηση όπως η περιθωριοποιημένες φωνές των γυναικών καθώς και η κουλτούρα και τα ήθη της βικτοριανής εποχής, αλλά και η απόλαυση της διαδικασίας της γραφής και της ανάγνωσης.
Και πιο κάτω : ‘Υπάρχουν αναγνώσεις – του ίδιου κειμένου – που είναι ευσυνείδητες, αναγνώσεις που χαρτογραφούν και ανατέμνουν, αναγνώσεις που αφουγκράζονται το θρόισμα ανήκουστων θορύβων και μετράνε γκρίζες μικρές αντωνυμίες για ευχαρίστηση ή για διδασκαλία και για λίγο παύουν ν’ ακούνε το χρυσό ή τα μήλα. Υπάρχουν προσωπικές αναγνώσεις, που αποσπούν προσωπικά νοήματα, πλημμυρίζω από έρωτα, αηδία ή φόβο, ψάχνω τον έρωτα, την αηδία, τον φόβο. Υπάρχουν – πιστέψτε το – απρόσωπες αναγνώσεις, όπου το μάτι του μυαλού βλέπει τις αράδες να προχωρούν και του αυτί του μυαλού τις ακούει να τραγουδάνε.
Πότε πότε, υπάρχουν αναγνώσεις που κάνουν το χνούδι στον αυχένα μας, το ανύπαρκτο τρίχωμά μας, να σηκώνεται και να τρέμει, όταν κάθε λέξη καίει και αστράφτει σκληρή και διάφανη και αιώνια και ακριβής, σαν τα πετράδια της φωτιάς, σαν τις κουκίδες των άστρων στο σκοτάδι – αναγνώσεις που η γνώση ότι θα γνωρίσουμε το κείμενο διαφορετικά, καλύτερα ή πιο ικανοποιητικά προηγείται κάθε ικανότητας να πούμε τι γνωρίζουμε ή πώς. Σ’ αυτές τις αναγνώσεις, η αίσθηση ότι το κείμενο έχει εμφανιστεί ως εντελώς καινούργιο, πρωτοφανέρωτο και πρωτοείδωτο , ακολουθείται, σχεδόν αμέσως, από την αίσθηση ότι ήταν πάντα εκεί, ότι εμείς οι αναγνώστες το ξέραμε ότι ήταν πάντα εκεί και πάντα γνωρίζαμε ότι ήταν όπως ήταν, αν και τώρα για πρώτη φορά αναγνωρίζουμε και συνειδητοποιούμε πλήρως τη γνώση μας.’
Η ‘Εμμονή’ είναι ένας αφηγηματικός άθλος, μια συναρπαστική, πολυεπίπεδη ιστορία διανθισμένη με πλήθος αποσπάσματα, αναφορές και λογοτεχνικούς υπαινιγμούς˙ ένας ύμνος στην ποίηση, την ομορφιά, τον έρωτα και την αγάπη για τη λογοτεχνία.
Η μετάφραση της Κατερίνας Σχινά, που απέδωσε με τον καλύτερο τρόπο το απαιτητικό κείμενο, είναι πραγματικά αξιέπαινη ενώ εντυπωσιακή είναι και η συνολική έκδοση του βιβλίου με την προσωπογραφία της Christina Rossetti στο εξώφυλλο.
Λιαντίνης: Κανείς δεν είναι πλούσιος αν είναι άκληρος και καμία δεν είναι ωραία όταν είναι ανόητη και κανένας δεν είναι χαρούμενος όταν είναι κακός.
Να ζεις με πλήθουσα γύρω σου τη σιωπή και τα λόγια σου, όταν χρειάζουνται, να πέφτουν μετρημένα σαν τις καμπάνες της Μεγάλης Παρασκευής…
Να γελάς όταν τα πράγματα γίνονται απότομα σοβαρά. Και στο βουβό σχήμα των προσώπων γράφεται μια πολύ μακρινή προσδοκία. Έτσι που να φαίνεται ότι υπάρχει το βάθος.
Και να θλίβεσαι, όταν το γελοίο διατρέχοντας όλα τα στάδια έκφρασής του, φτάνει στο αδιέξοδο. Ντρέπεται δηλαδή τον ίδιο τον εαυτό του.
Να σέβεσαι ένα δέντρο περισσότερο από ένα βιβλίο. Ακόμη και όταν το τελευταίο είναι οι Ωδές του Κάλβου.
Κι αν δεις ένα μικρό μυρμήγκι να τραβάει στη δουλειά του, είναι χρήσιμο να συλλογιστείς ότι το έργο που κάνει δεν είναι μικρότερο από μια σπουδαία αγόρευση του μεγάλου Βενιζέλου στη Βουλή.
Πάντα να τρως την ώρα που λησμόνησες πως πεινάς.
Γεννιόμαστε μέσα στην υποκρισία. Μεγαλώνουμε μαζί της. Την σπουδάζουμε με ζήλο, την διδάσκουμε με φανατισμό. Και όταν πεθαίνουμε, την αφήνουμε τρίτη Διαθήκη στα παιδιά μας.
Ο προσωκρατικός αιώνας, είναι η αψηλότερη στιγμή της ανθρώπινης συνείδησης (Λιαντίνης)
Όταν κοιτάζεις τα βουνά -τον Ταύγετο, τον Ακροκόρινθο, το Δρίσκο- και κουβεντολογάς μαζί τους. Να μην απορείς που δεν σου αποκρίνονται. Η σιωπή τους είναι τα λόγια όλων εκείνων που τα κοίταξαν πριν από σένα.
Από την κλασική αρχαία Ελλάδα οι άνθρωποι πήραν όσα δεν κατάλαβαν.
Εάν o ευρωπαϊκός μηδενισμός σημαίνει την άρνηση και την παρακμή, τον εκφυλισμό, τη σήψη, τη φθορά, και την απαισιοδοξία, το πνεύμα του Νίτσε είναι σε όλα αυτά το ακριβώς αντίθετο. Το γεγονός ότι του φόρτωσαν ο,τι ακριβώς δεν έχει. Και ο,τι καταμήνυσε στους άλλους, πηγάζει από την ψυχολογία του κλέφτη, που φωνάζει για να φοβηθεί ο νοικοκύρης.
Κανένας σοβαρός μελετητής του κλασικού κόσμου δεν θά ‘χε να δείξει κάποιον άνθρωπο ή λαό που κλείστηκε στον λαβύρινθο της απελπισίας. Και που πάλεψε τον Μινώταυρο του ανθρώπινου πόνου, ηρωικότερα και σεμνότερα από τους Έλληνες.
Οι πλούσιοι ποτέ δεν ρωτούν, αν αξίζουν εκείνο που κατέχουν. Οι πένητες ποτέ δεν στοχάζουνται, τι είναι εκείνο που ζητούν.
Η εικόνα της ταφής ενός ακαδημαϊκού με στεφάνια, επικήδειους, βιβλία συλλυπητηρίων κλπ, είναι διαφορετική από την εικόνα μιας μανιάτισσας που μοιρολογεί τον άντρα της.
Η ευαισθησία του λαού είναι άλλο πράγμα από την υπεροψία των διανοουμένων.
Χωρίς λίγη ανταρσία στο αίσθημα, λίγη τρέλα στο μυαλό, λίγον ίλιγγον που φέρνουν τα κοφτερά βράχια και τα φωτερά μετέωρα, χωρίς κάποιους οραματικούς σπασμούς και μερικές ενδείξεις μοναχικού παραμιλητού, δεν είναι εύκολο να ξεμακρύνει κανείς από την πεπατημένη.
Όταν δεν υπάρχει γύρω μας τίποτα το αληθινό, πως να υποψιαστούμε ότι όλα είναι ψεύτικα;
Πολλοί πιστεύουν ότι η απαγόρευση βιβλίων έχει σταματήσει εδώ και δεκαετίες, ωστόσο θα παρατηρήσετε ότι ορισμένες από τις απαγορεύσεις στην παρακάτω λίστα του Ranker είναι από τα τελευταία πέντε ή 10 χρόνια ακόμη.
Ορισμένοι κινηματογραφιστές αποφασίζουν να αντισταθούν στην κριτική που ασκείται στο μυθιστόρημα και κάνουν ταινίες εξίσου βίαιες ή προκλητικές όπως και τα βιβλία στα οποία βασίζονται, με αποτέλεσμα να δέχονται επίσης αντιδράσεις από την ίδια ομάδα ανθρώπων. Ωστόσο, αυτή η ομάδα είναι συνήθως αρκετά μικρή κι έτσι οι περισσότερες από τις ταινίες που έγιναν από τα απαγορευμένα βιβλία αυτής της λίστας τα πήγαν αρκετά καλά στο box office.
Να μερικές από αυτές
1. To Kill a Mockingbird
Συγγραφέας: Harper Lee (1960)
Το βιβλίο απαγορεύτηκε σε μια κομητεία της Βιρτζίνια απλώς επειδή ήταν «ανήθικο». Πιο πρόσφατα το βιβλίο δέχτηκε κριτική ή απαγορεύτηκε σε πόλεις της Βιρτζίνια, της Καλιφόρνια και του Μισισιπή για χρήση προσβλητικής γλώσσας.
Ταινία: To Kill a Mockingbird (1962)
2. Carrie
Συγγραφέας: Stephen King (1974)
Πολλοί διαφώνησαν με τη βίαιη φύση του κύριου χαρακτήρα, της Carrie. Άλλοι ένιωθαν άβολα με την έμμηνο ρύση που αναφέρθηκε, καθώς και το σεξ ανηλίκων. Κατά καιρούς, το βιβλίο έχει απαγορευτεί στη Νεβάδα, το Βερμόντ, την Αϊόβα, τη Νέα Υόρκη, την Πενσυλβάνια και τη Βόρεια Ντακότα.
Ταινία: Carrie (1976)
3. The Color Purple
Συγγραφέας: Alice Walker (1982)
Ακόμη και 35 χρόνια μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, τα κίνητρά του εξακολουθούν να αμφισβητούνται. Το 2017, απαγορεύτηκε από όλες τις φυλακές της Πολιτείας του Τέξας για ρητή γλώσσα και παραστατική βία.
Ταινία: The Color Purple (1985)
4. Slaughterhouse-Five
Συγγραφέας: Kurt Vonnegut (1969)
Το βιβλίο έχει απαγορευτεί τουλάχιστον 18 φορές. Κατά καιρούς ονομαζόταν «αντιχριστιανικό». Στη Βόρεια Ντακότα, αντίγραφα του βιβλίου κάηκαν στον καυστήρα ενός σχολείου.
Ταινία: Slaughterhouse-Five (1972)
5. Lord of the Flies
Συγγραφέας: William Golding (1954)
Το θέμα του έχει προκαλέσει την οργή ορισμένων αναγνωστών. Υπάρχουν κάποιες φυλετικές βρισιές που λέγονται σε όλο το βιβλίο – οι οποίες έχουν αφαιρεθεί από πιο πρόσφατες αναδημοσιεύσεις του μυθιστορήματος. Αλλά υπάρχει επίσης βία και εκφοβισμός μεταξύ των αγοριών – που οι γονείς υποστηρίζουν ότι δεν είναι κατάλληλο για παιδιά.
Ταινία: Lord of the Flies (1963)
6. Sophie’s Choice
Συγγραφέας: William Styron (1979)
Ορισμένοι έχουν μιλήσει κατά του σεξουαλικού περιεχομένου του βιβλίου. Αλλά άλλες φορές, όπως όταν το μυθιστόρημα απαγορεύτηκε στη Νότια Αφρική το 1979, δεν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος λόγος.
Ταινία: Sophie’s Choice (1982)
7. A Clockwork Orange
Συγγραφέας: Anthony Burgess (1962)
Το βιβλίο απαγορεύτηκε συχνά λόγω της σεξουαλικής βίας που απεικονίζει Το 1973, μια γυναίκα που πούλησε το βιβλίο στο κατάστημά της στη Γιούτα συνελήφθη για πώληση άσεμνου αντικειμένου.
Ταινία: A Clockwork Orange (1971)
8. Gone with the Wind
Συγγραφέας: Margaret Mitchell (1936)
Ένα από τα μεγαλύτερα παράπονα των αναγνωστών για το βιβλίο είναι ο υποτιμητικός τρόπος με τον οποίο περιγράφονται οι μαύροι χαρακτήρες.
Ταινία: Gone with the Wind (1939)
9. American Psycho
Συγγραφέας: Bret Easton Ellis (1991)
Το κύριο επιχείρημα για την απαγόρευση αυτού του βιβλίου ήταν ότι ήταν πολύ βίαιο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στην Αυστραλία πωλείται μόνο σε άτομα άνω των 18 ετών.
Ταινία: American Psycho (2000)
10. Brokeback Mountain
Συγγραφέας: Annie Proulx (1997)
Κάποιοι ζητούσαν την απαγόρευση αυτού του βιβλίου για την ανοιχτά gay θεματολογία του. Ωστόσο, ένα σχολείο του Τέξας αντιστάθηκε Ένας δωρητής έδωσε στην Επισκοπική Σχολή του Αγίου Ανδρέα 3 εκατομμύρια δολάρια – με το αίτημα να αφαιρεθεί το Brokeback Mountain από την προαιρετική λίστα ανάγνωσης για τα παιδιά της 12ης τάξης. Αντί να αφαιρέσει την ιστορία, το σχολείο έδωσε πίσω τη δωρεά.
Ταινία: Brokeback Mountain (2005)
11. The Kite Runner
Συγγραφέας: Khaled Hosseini (2003)
Ενώ το βιβλίο ασχολείται με περίπλοκα ζητήματα φιλίας και οικογένειας, μερικοί άνθρωποι βρήκαν σφάλμα σε μια σκηνή σεξουαλικής βίας ανηλίκων. Άλλοι θεώρησαν ότι το βιβλίο τόνιζε πάρα πολύ τη θρησκεία του Ισλάμ.
Ταινία: The Kite Runner (2007)
12. A Wrinkle in Time
Συγγραφέας: Madeleine L’Engle (1962)
Το επιχείρημα για την απαγόρευση του βιβλίου στράφηκε περισσότερο στη θρησκεία. Συγκεκριμένα, υπάρχει μια σκηνή με τον Ιησού, τον Γκάντι, τον Αϊνστάιν και τον Βούδα να στέκονται μαζί ενάντια στο κακό – και αυτό ξεσήκωσε ορισμένους Χριστιανούς, επειδή νόμιζαν ότι η L’Engle έλεγε ότι οι άλλοι τρεις άνθρωποι είχαν την ίδια σημασία με τον Ιησού.
Ταινία: A Wrinkle in Time (2018)
13. Are You There God? It’s Me, Margaret
Συγγραφέας: Judy Blume (1970)
Κάποιοι δεν εκτίμησαν το θέμα που αγγίζει η Blume, συμπεριλαμβανομένης της εμμήνου ρύσεως, της ανάπτυξης των μαστών και της ανακάλυψης των σεξουαλικών ορμών κάποιου. Επιπλέον, η πρωταγωνίστρια, Μάργκαρετ, αμφισβητεί ανοιχτά την αντίληψή της για τον Θεό, ενώ μεγαλώνει από μια χριστιανή μητέρα και έναν Εβραίο πατέρα.
Ταινία: Are You There God? It’s Me, Margaret. (2023)
