Αποκριάτικο χάος και νηστίσιμη θυσία
Αν και ίσως δεν παρατηρήθηκε τόσο προσεκτικά εδώ όσο στο παρελθόν, η προσέγγιση της περιόδου που είναι γνωστή στους Χριστιανούς ως Σαρακοστή χαρακτηρίστηκε από καιρό με γιορτές και άδεια. μια καταιγίδα πριν από την ηρεμία των έξι εβδομάδων πανηγυρική τήρηση που χαρακτηρίζεται από αυτοπειθαρχία, αποχή και πνευματικό στοχασμό που ολοκληρώνεται με τον εορτασμό του Πάσχα.
Παραδοσιακά, μια από τις πιο σημαντικές ημέρες αυτής της εβδομάδας ήταν η Καθαρά Τρίτη, ευρέως γνωστή ως Mardi-Gras στη Γαλλία. Είναι πολύ πιθανό ο εορταστικός χαρακτήρας της ημέρας να έχει τις αρχικές του ρίζες στους παγανιστικούς εορτασμούς που κάποτε σηματοδοτούσαν το τέλος του Χειμώνα και προανήγγειλαν τον ερχομό της Άνοιξης. μακροχρόνιοι εποχικοί εορτασμοί που μεταμορφώθηκαν με τις εορτές των Ματροναλίων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας πριν εκχριστιανιστούν αργότερα για να σηματοδοτήσουν την έναρξη της Σαρακοστής τον 4ο αιώνα .
Η Σαρακοστή, οι σαράντα ημέρες πριν από το Πάσχα, ξεκινά την Τετάρτη της Τέφρας και θυμίζει τα σαράντα χρόνια που πέρασε στην έρημο ο λαός του Ισραήλ υπό τον Μωυσή και τις σαράντα ημέρες που πέρασε ο Χριστός στην έρημο μετά τη βάπτισή του, πριν από την έναρξη της αποστολής του. Για τους Χριστιανούς, ήταν και παραμένει για πολλούς, μια περίοδος ενδοσκόπησης και μετάνοιας, όπου οι ευσεβείς νήστευαν ή απείχαν πρόθυμα από το αλκοόλ, το κρέας και τα πλούσια τρόφιμα.
Η ημέρα που προηγείται της Τετάρτης της τέφρας σηματοδοτεί το τέλος της περιόδου της υπερβολικής ή των «επτά παχιών ημερών» που έλαβε χώρα μεταξύ της Πέμπτης που προηγείται της Κυριακής του Quinquagesima (την Κυριακή πριν από την Τετάρτη της Τέφρας) και της Καθαρής Τρίτης. Αυτή η τελευταία ημέρα πριν από την έναρξη της νηστείας της Σαρακοστής έγινε ευρέως γνωστή ως «Παχιά Τρίτη» ή Mardi-Gras . Σήμερα, συνηθίζεται να τρώμε κρέπες, ντόνατς ή βάφλες στο Mardi-Gras . Μια τέτοια απόλαυση είναι κατάλοιπο από τις εποχές που φτιάχνονταν αυτά τα πιάτα για να εξαντλήσουν σκόπιμα τα σπάνια αποθέματα αυγών και βουτύρου που δεν επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής και ως εκ τούτου θα χαλούσαν τις επόμενες σαράντα ημέρες.
Ακόμη και στη δεκαετία του 1930, αυτή ήταν η μοναδική εποχή του χρόνου που οι κάτοικοι της αγροτικής Βρετάνης έτρωγαν βοδινό κρέας που αγόραζαν από κρεοπωλείο. Πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τέτοιο κρέας ήταν τόσο σπάνιο στα τραπέζια της δυτικής Βρετάνης που όταν το σέρβιραν τραγουδούσαν ένα ιδιαίτερο τραγούδι. Άλλα αγαπημένα του Mardi-Gras περιλάμβαναν κρέπες και κρακέλινες , αλλά ένα γλυκό πιάτο γνωστό ως Farz Buan ήταν επίσης πολύ δημοφιλές. ένα είδος αποδομημένης τηγανίτας που γίνεται με πηχτό κουρκούτι κρεπ, πολλή ζάχαρη και αλατισμένο βούτυρο, το μείγμα τηγανίζεται μέχρι να καρμελώσει και πασπαλίζεται με ζάχαρη.
Στη δυτική Βρετάνη, το Bara Dous και το πολύ παρόμοιο Bara Gwastell ήταν άλλες σπεσιαλιτέ του Mardi-Gras . μαλακά γλυκά ψωμιά φτιαγμένα με αλεύρι, βούτυρο, γάλα, αυγά, ζάχαρη και λίγο αλκοόλ, μερικές φορές προστέθηκαν και σταφίδες. Αυτό το μέρος της Βρετάνης απολάμβανε επίσης μια άλλη αρκετά ξεχωριστή γαστρονομική παράδοση Mardi-Gras , το τσότεν ή το μάγουλο του χοίρου.
Στην αγροτική Βρετάνη του παρελθόντος, ήταν συνηθισμένο ακόμη και τα πιο πενιχρά νοικοκυριά να εκτρέφουν ένα γουρούνι για να ταΐσουν την οικογένεια και να πουλήσουν τα καλά κομμάτια κρέατος για χρήματα για να αγοράσουν σίδηρο, αλάτι ή άλλο γουρούνι. Ο χοίρος ήταν επομένως ένα πολύτιμο αγαθό και κανένα μέρος του σφαγμένου ζώου δεν σπαταλήθηκε. Μόνο τα παραπροϊόντα από ένα ζώο και μόνο θα μπορούσαν να κρατήσουν μια μεγάλη οικογένεια καλοθρεμένη για πάνω από ένα δεκαπενθήμερο. Για εκείνα τα ζώα που σφάζονταν εν όψει του Mardi-Gras , τα κεφάλια των γουρουνιών, αφού πρώτα είχαν κοπεί στη μέση και εμποτισμένα με άλμη, μεταφέρονταν στον φούρνο της γειτονιάς ή στον κοινόχρηστο φούρνο ψωμιού για να ψηθούν μετά το ψωμί, όπου έψηναν. στον προθερμασμένο φούρνο για αρκετές ώρες πριν βγει ακόμα στον ατμό.
Η εγκατάλειψη του φαγητού για τη Σαρακοστή ήταν μια γνήσια θυσία σε μια εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι απολάμβαναν, στην καλύτερη περίπτωση, μια απλή και σχετικά κακή διατροφή. Οι επισκέπτες στη Βρετάνη τον 19ο αιώνα παρατήρησαν όλοι την άθλια διατροφή του πληθυσμού και ακόμη και προς το τέλος αυτού του αιώνα, το ψωμί, οι τηγανίτες και ο ζωμός σημειώθηκαν ως η βασική διατροφή των περισσότερων ανθρώπων. Σήμερα, ο ζωμός έχει ξαναεφευρεθεί στη λαϊκή φαντασία σε κάτι που σερβίρεται σε εστιατόρια εκλεκτής εστίασης, αλλά ο ζωμός που έτρωγαν οι αγρότες της Βρετάνης ήταν πολύ βασικός. μια κατσαρόλα με φαγόπυρο ή κεχρί, μερικές φορές ζωντανή με κάστανα ή λίγο λάχανο και ένα γογγύλι ή πατάτα. Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, ακόμη και αυτά τα γεύματα μειώθηκαν στο ελάχιστο και όλα τα λαχανικά που χρησιμοποιήθηκαν σε ζωμό αντικαθιστούσαν συνήθως με παστινάκια.
Συνήθως, το ψωμί παρασκευαζόταν από κριθάρι ή σίκαλη και σε πολλά νοικοκυριά αποτελούσε τόσο το πρωινό όσο και το βραδινό όταν βρέχονταν σε αλατισμένο ζεστό νερό με μόνο ένα ίχνος βουτύρου. Τα γεύματα συνήθως συνοδεύονταν με νερό ή γάλα – ο μηλίτης και το κρασί, ως εμπορεύσιμα προϊόντα, φυλάσσονταν για τις γιορτές και τις γιορτές. Το κρέας ήταν μια άλλη πολυτέλεια που συνήθως προορίζεται για τις γιορτές. μια κατάσταση πραγμάτων που ήταν ακόμα χαρακτηριστική για τους φτωχότερους αγρότες και τους αγροτικούς εργάτες στα χρόνια αμέσως πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέχρι εκείνη την εποχή, οι αγρότες είχαν την οικονομική δυνατότητα να τρώνε λίγο λιπαρό μπέικον κάθε μέρα, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούσαν να αγοράσουν ένα μικρό κομμάτι μόνο μία ή δύο φορές την εβδομάδα.
Η σπανιότητα του κρέατος στο τραπέζι προτείνεται σε μια ιστορία που σημειώθηκε τη δεκαετία του 1880 γύρω από τη βόρεια πόλη Langueux, στην οποία τέσσερις νεαροί άντρες μάχονται μεταξύ τους για το τι θα έκαναν αν ήταν βασιλιάς για μια μέρα. Συζητώντας για το τι θα φάνε, ένας άνδρας δήλωσε: «Φασόλια και καπνιστό μπέικον. ένα κομμάτι τόσο χοντρό όσο το μεγάλο μου δάχτυλο του ποδιού». Χωρίς δισταγμό, ένας άλλος είπε: «Ένα χοιρινό λουκάνικο όσο ο δρόμος από τη Lamballe στο Saint-Brieuc!» Για να μην μακρηγορώ, ο τρίτος άνδρας ανακοίνωσε: «Θα μετατρέψω τη θάλασσα σε σουέτ και θα είμαι στη μέση της με μια ξύλινη κουτάλα». Ο τέταρτος άνδρας έμεινε άφωνος και αποδοκίμασε: «Δεν έχει μείνει τίποτα για μένα. έχεις πάρει όλα τα καλά!»
Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί γιατί οι σκληρά εργαζόμενοι, παραγωγικοί αγρότες έτρωγαν τόσο άσχημα. Με απλά λόγια, ήταν από ανάγκη γιατί σχεδόν το σύνολο της παραγωγής τους προοριζόταν για πώληση ή ανταλλαγή. τα καλύτερα λαχανικά, πατάτες και κάστανα προορίζονταν για την αγορά, όπως και τα αυγά και το περισσότερο βούτυρο. Ομοίως, τα πουλιά ή τα ψάρια που αλιεύονταν συνήθως πωλούνταν ή ανταλλάσσονταν αντί να τρώγονταν στο σπίτι. μια κατάσταση που σημειώθηκε και στις παράκτιες κοινότητες όπου οι ψαράδες έτρωγαν μόνο τα φθηνότερα οστρακοειδή και καβούρια, πουλώντας όλα τα ψάρια, τους αστακούς και τα στρείδια τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, μέχρι τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα , τα τρόφιμα που κατανάλωναν οι αγρότες και τα νοικοκυριά τους εδώ ήταν εντυπωσιακά παρόμοια με αυτά που προορίζονταν για ζωοτροφές, κυρίως φαγόπυρο, πατάτες και κάστανα. Έτσι, όταν οι σοδειές ήταν φτωχές και τα τρόφιμα ήταν λιγοστά, οι άνθρωποι άντεχαν απλώς και μόνο επειδή τα ζώα τους έπαιρναν λιγότερα να φάνε.
Εν αναμονή των σαράντα ημερών λιτότητας, οι εορταστικές εκδηλώσεις που συνδέονται με την περίοδο πριν από τη Σαρακοστή, γνωστές ως Shrovetide, ήταν μια ευκαιρία για τους ανθρώπους να διασκεδάσουν και να συμπεριφέρονται πιο ελεύθερα από ό,τι ήταν συνήθως κοινωνικά αποδεκτό. να αφήσει λίγο ατμό πριν από την επίθεση της σκληρής δουλειάς που απαιτούσε ο ερχομός της Άνοιξης. Ήταν ανεπίσημες, χαλαρές περιστάσεις που συγκέντρωναν μαζί την οικογένεια και τους φίλους και την ευρύτερη κοινότητα. Ήταν μια εποχή για κέφι, γλέντι, ποτό και για αγώνες ανταγωνιστικών παιχνιδιών, όπως αυτά που συζητήθηκαν σε μια πρόσφατη ανάρτηση .
Οι εορτασμοί Mardi-Gras στις πόλεις της Βρετόνης θεωρήθηκαν ευρύτερα από τους ντόπιους ως περίοδος άδειας και επίσημα ανεκτής αταξίας. Αν και στην ανατολική πόλη Dol, ήταν η μέρα που ο επίσκοπος κάλεσε όλους τους ζητιάνους της χώρας να γλεντήσουν μέσα στον περίβολο του καθεδρικού ναού. μια μακροχρόνια πρακτική που, δυστυχώς, σταμάτησε μόνο από την Επανάσταση.
Γενικότερα, επικράτησε το πνεύμα του καρναβαλιού: οι κοινωνικές συμβάσεις παραμερίστηκαν προσωρινά, οι ρόλοι αντιστράφηκαν. άνδρες ντυμένοι γυναίκες, οι φτωχοί με τη μόδα των ευκατάστατων, ναυτικοί ντυμένοι αγροτικοί εργάτες και το αντίστροφο. Μέσω της φορεσιάς και της μεταμφίεσης, ο σταθμός στη ζωή κάποιου θα μπορούσε να ξεχαστεί και να ανατραπεί στιγμιαία. Η μάσκα της ανωνυμίας έδινε σε κάποιον μια άτακτη ευκαιρία να παρενοχλήσει και να κοροϊδέψει την εξουσία και εκείνους που συνήθως το χρησιμοποιούσαν.
Οι λαϊκές παρελάσεις συχνά προκάλεσαν παρωδίες θρησκευτικών πομπών, αλλά τέτοιες εξοργίσεις ήταν ανεκτές από τις θρησκευτικές και πολιτικές αρχές, ακόμη κι αν επέπληξαν τις υπερβολές του πλήθους ή τη γελοιοποίηση του οποίου ήταν θύματα. Τον 19ο αιώνα , ορισμένες τοπικές αρχές στη Βρετάνη προσπάθησαν να αποκτήσουν τον έλεγχο αυτών των εορτασμών με την οργάνωση επίσημων καβαλαράδων και εγκεκριμένων οργανωτικών επιτροπών. μέτρα που τελικά αποδείχθηκαν επιτυχημένα σε ολόκληρη την περιοχή μέχρι το τέλος του αιώνα.
Ένα μάλλον περίεργο τελετουργικό σημειώθηκε την εποχή του καρναβαλιού στην ανατολική Βρετάνη στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και φαίνεται να μοιράζεται ομοιότητες με αυτές που καταγράφηκαν σε μέρη της Αγγλίας και της Ουαλίας τον 18ο και 19ο αιώνα . Εδώ, οι νέοι έφτιαξαν το σώμα ενός αλόγου από μια σκάλα και τα δαχτυλίδια ενός βαρελιού, αυτό το σκελετικό πλαίσιο καλύφθηκε στη συνέχεια με ένα διακοσμημένο ύφασμα. Ενώ ο ένας άντρας στήριζε το βάρος του σώματος του αλόγου, ο άλλος κρατούσε το λαιμό και το κεφάλι και τράβηξε κορδόνια που έσπασαν τα αιχμηρά σαγόνια ανοιγοκλείνουν.
Το άλογο, γνωστό ως Bidoche , οδηγούνταν θορυβωδώς από σπίτι σε σπίτι, χορεύοντας υπό τον ήχο μυριάδων οργάνων καθώς διέσχιζε την κοινότητα. Δυστυχώς, δεν γνωρίζουμε πλέον το νόημα πίσω από αυτό το τελετουργικό ή ακόμα και το σκοπό του, αλλά η πρακτική φαίνεται να έχει εκλείψει προς το τέλος του αιώνα κάτω από το βάρος των δημοτικών ανησυχιών για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια.
