Διάσημοι αθλητές της αρχαιότητας

Χρυσό στεφάνι . Αρχαιολογικό Μουσείο, Θεσσαλονίκης  Original image by Carole Raddato. Uploaded by Carole Raddato, published on 10 April 2014 under the following license: Creative Commons Attribution-ShareAlike.

copyright © γράφει ο Χείλων

Η λέξη ἀγών για τους αρχαίους Έλληνες σήμαινε: συγκέντρωση – συνέλευση – συγκέντρωση για την παρακολούθηση αθλητικών αγώνων – τόπος όπου διεξάγεται αθλητικός αγώνας – αθλητικός αγώνας για την απόκτηση ενός βραβείου.

Οι αγώνες διακρίνονταν σε τοπικούς και σε πανελλήνιους. Οι τοπικοί αγώνες συγκέντρωναν τοπικό ενδιαφέρον και τέτοιοι ήταν τα Παναθήναια, τα Ελευσίνια, τα Ηράκλεια, τα Διόκλεια, τα Έρμαια, τα Ηραία, τα Ελευθέρια, τα Ρίεια, τα Λύκαια κ.α.

Στους Πανελλήνιους Αγώνες που ήταν σημαντικοί, συμμετείχαν αθλητές απ’ όλη την Ελλάδα. Γίνονταν μ’ επισημότητα, θεωρούνταν ιεροί και κατά τη διάρκεια τους σταματούσαν οι εχθροπραξίες. Οι κυριότεροι από αυτούς ήταν τα Ίσθμια, τα Νέμεα, τα Πύθια και τα Ολύμπια ή Ολυμπιακοί.

Αρχαία Ολυμπία Pierers Universal-Lexikon, 1891

Ωστόσο οι αρχαίοι αγώνες δεν αποτελούσαν αθλητικό παράδεισο όπου οι νέοι επιδίδονταν στην ευγενή άμιλλα, έχοντας αναπτύξει αρμονικά σώμα και νου, για να κερδίσουν κότινο ελαίας. Στην πραγματικότητα υπήρχαν όλα τα στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς, όπως ευγένεια, ήθος, πολιτισμός, άμιλλα αλλά και ματαιοδοξία, απληστία, δωροδοκία, απάτη, φθόνος. Η ιστορική έρευνα στα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, φωτίζει τις αθέατες πλευρές των Ολυμπιακών αγώνων καθώς αναδεικνύει πολεμικές συγκρούσεις για τον έλεγχο των αγώνων, περιπτώσεις πολιτικής εκμετάλλευσης της νίκης είτε εκ μέρους κρατών και ηγεμόνων είτε εκ μέρους των αθλητών, παράνομες πολιτογραφήσεις αθλητών, δωροδοκίες – χρηματισμό, παραβιάσεις των κανονισμών, εξαπατήσεις Ελλανοδικών, κ.α.

Παρακάτω αναφέρονται χαρακτηριστικές περιπτώσεις αθλητών που με την παρουσία τους σφράγισαν τους αγώνες είτε ως υπεραθλητές είτε ως παραβάτες κανονισμών και διαδικασιών.

Απεικόνιση δρομέα σε αγγείο που βρέθηκε στη Ρόδο του 500 π.Χ. Βρετανικό μουσείο

Άστυλος ο Κροτωνιάτης

Ο Άστυλος το 488 π.Χ. νίκησε τόσο στους αγώνες σταδίου (δρόμος ταχύτητας) όσο και στους αγώνες διαύλου (δρόμος 400 μ.) στην Ολυμπία και ίσως θεωρούσε ότι άξιζε περισσότερη λατρεία και δώρα όταν επέστρεψε στην πατρίδα του. Τις επόμενες δύο φορές που συμμετείχε στην Ολυμπία κέρδισε ξανά και τις δύο αναμετρήσεις, καθώς και τον δόλιχο (δρόμος 4.800 μ.) αυτή τη φορά για λογαριασμό των Συρακουσών. Οι φήμες έλεγαν ότι δωροδοκήθηκε από τον Συρακούσιο τύραννο Ιέρωνα με τεράστιο χρηματικό ποσόν. Οι πολίτες του Κρότωνα εξοργίστηκαν και αφού κατέστρεψαν τα αγάλματα του, μετέτρεψαν το σπίτι του σε κρατική φυλακή. Ακόμα και η οικογένειά του τον αποκήρυξε και πέθανε πλούσιος αλλά μόνος. Παρομοίως, όταν η πόλη Έφεσος δωροδόκησε τον Ολυμπιονίκη νικητή του δολίχου (δρόμος ημιαντοχής) Σωτάδη της Κρήτης να αγωνιστεί για αυτούς σε επόμενους Αγώνες, οι Κρήτες διαμήνυσαν στον Σωτάδη να μην επιστρέψει ποτέ στην πατρίδα του.

Οπλιτοδρόμος Πλευρά Β από αττικό μελανόμορφο Παναθηναϊκό αμφορέα, 323–322 π.Χ. από την Κυρηναϊκή Μουσείο Λούβρου Louvre Museum, CC BY 2.5 <https://creativecommons.org/licenses/by/2.5&gt;, via Wikimedia Commons

Λεωνίδας ο Ρόδιος

Ο Λεωνίδας ήταν ο ικανότερος και περισσότερο βραβευμένος δρομέας στην αρχαία Ελλάδα. Το 164 π.Χ. στην Ολυμπία, κέρδισε σε μια ημέρα το στάδιο, τον δίαυλο, τον οπλίτη δρόμο (δρόμος με πανοπλία) και επανέλαβε την τριπλή νίκη του το 160 π.Χ., το 156 π.Χ. και το 152 π.Χ. Επισκίασε όλους όσους αγωνίστηκαν πριν από αυτόν και ουδέποτε ηττήθηκε. Οι συμπολίτες του τον λάτρευαν ως θεό, κάτι που σπανίζει ακόμα και στους δημοφιλέστερους σύγχρονους αθλητές.

 

Μουσειακό αντίγραφο από χάλκινο δίσκο με επιγραφή: ως ανάθημα στον Δία από τον ολυμπιονίκη Ασκληπιάδη, νικητή του πεντάθλου στην 255η Ολυμπιάδα (Γλυπτοθήκη του Μονάχου, το πρωτότυπο είναι στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας) User:MatthiasKabel, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Κάλλιππος ο Αθηναίος

Ο Κάλλιπος ήταν αθλητής του πεντάθλου (άλμα εις μήκος – ακοντισμός – δισκοβολία – στάδιο – πάλη) ο οποίος επιζητούσε τόσο πολύ την Ολυμπιακή δόξα, που το 322 π.Χ. δωροδόκησε τους αντιπάλους του για να τον αφήσουν να κερδίσει. Οι Ελλανοδίκες το ανακάλυψαν και επέβαλλαν στον Κάλλιπο και τους αντιπάλους του να πληρώσουν μεγάλα πρόστιμα στο ιερό. Η Αθήνα άσκησε έφεση στην απόφαση αλλά απορρίφθηκε. Οι Αθηναίοι αρνήθηκαν να πληρώσουν το πρόστιμο και μποϊκόταραν τους Ολυμπιακούς. Τελικά, οι Δελφοί δήλωσαν ότι θα απαγορεύσουν στην Αθήνα την πρόσβαση στην Πυθία αν δεν καταβληθεί το πρόστιμο. Η Αθήνα δεν είχε άλλη επιλογή από το να πληρώσει τα χρήματα, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση έξι χάλκινων αγαλμάτων του Δία στο ιερό της Ολυμπίας, με επιγραφές που δυσφημούσαν τους Αθηναίους.

Μίλων ο Κροτωνιάτης, άγαλμα του Πιέρ Πιαζέτ (Pierre Puget) στο Μουσείο του Λούβρου – Παρίσι Pierre Puget, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Μίλων ο Κροτωνιάτης

Ο Μίλων κέρδισε για πρώτη φορά την πάλη στην Ολυμπία και τους Δελφούς στην κατηγορία νέων στην 60η Ολυμπιάδα, κερδίζοντας ξανά ως ενήλικας άλλες πέντε φορές στην Ολυμπία και έξι στους Δελφούς. Κέρδισε επίσης εννέα τίτλους στα Νέμεα και δέκα στα Ίσθμια. Αυτό σήμαινε ότι η επαγγελματική του σταδιοδρομία διήρκεσε περίπου 30 χρόνια από το 540 π.Χ., εκ των οποίων τα 24 χρόνια ως ανίκητος πρωταθλητής σε κάθε στεφανιτική διοργάνωση (αγώνες με κότινο ως έπαθλο). Ο αθλητής που νικούσε και στους τέσσερις Πανελλήνιους Αγώνες ονομαζόταν περιοδονίκης. Κάτι που ο Μίλων πέτυχε πέντε φορές. Τελικά έχασε το 512 π.Χ. από έναν άλλο παλαιστή από τον Κρότωνα, ονόματι Τιμασίθεο, ο οποίος απλά παρέμενε σε απόσταση και περίμενε μέχρι ο Μίλων να κουραστεί.

Ο Μίλων προπονείτο κουβαλώντας ένα μοσχάρι στους ώμους του κάθε μέρα επί τέσσερα χρόνια μέχρι αυτό να γίνει ένας πλήρως ανεπτυγμένος ταύρος. Επιπλέον, ακολουθούσε μια δίαιτα που εμπνέει δέος, τρώγοντας 9 κιλά κρέας, 9 κιλά ψωμί και πίνοντας 8 κιλά κρασί την ημέρα. Το 520 π.Χ. αγωνίστηκε σε μια γιορτή προς τιμή του Δία ντυμένος Ηρακλής, κουβαλώντας έναν ταύρο τον οποίο αργότερα έφαγε σε μια συνεστίαση. Δέκα χρόνια μετά όταν ο Κρότωνας επιτέθηκε στη γειτονική Σύβαρη, ο Μίλων φόρεσε ξανά τη στολή του Ηρακλή και τις αθλητικές του διακρίσεις και ηγήθηκε της μάχης.

Ο Μίλων λάτρευε τα κόλπα και αρέσκονταν να δένει ένα κορδόνι γύρω από το λαιμό του κρατώντας την αναπνοή του, σπάζοντας το σχοινί μόνο με τις φλέβες του. Προκαλούσε επίσης τους αντιπάλους να πάρουν ένα ρόδι από το χέρι του, κάτι που ουδείς κατάφερε αφού δεν μπορούσε να χαλαρώσει την λαβή του. Αγαπημένο παιχνίδι του Μίλωνα ήταν όταν ζητούσε από κάποιον να λυγίσει το τεντωμένο δάχτυλό του, κάτι που ουδείς κατάφερε.

Ο Μίλων πέθανε κατά την διάρκεια μιας βόλτας στο δάσος όπου είδε έναν κορμό δέντρου που είχαν αφήσει οι ξυλοκόποι μαζί με τις σφήνες. Μη μπορώντας να αντισταθεί στην πρόκληση να δοκιμάσει την δύναμή του τελειώνοντας τη δουλειά που άφησαν στην μέση οι ξυλοκόποι, προσπάθησε να τον σχίσει με γυμνά χέρια. Κατά την προσπάθειά του αυτή όμως, οι σφήνες γλίστρησαν έξω και τα χέρια του πιάστηκαν στον κορμό, με αποτέλεσμα όταν νύχτωσε να τον κατασπαράξουν οι λύκοι.

Πυγμαχία

Κλεομήδης ο Αστυπάλαιος

Ο Κλεομήδης θα μπορούσε να είναι χαρακτήρας αρχαίας τραγωδίας. Ήταν πυγμάχος που διαγωνίστηκε το 492 π.Χ. εναντίον του Ίκκου της Επιδαύρου. Ο Κλεομήδης κατάφερε στον Ίκκο ένα θανατηφόρο χτύπημα, αλλά οι Ελλανοδίκες ακύρωσαν την νίκη και είπαν ότι το χτύπημα ήταν αντικανονικό. Ο Κλεομήδης εξοργίστηκε από την ταπείνωση και απογοητευμένος, επέστρεψε στην Αστυπάλαια. Όντας τρελός τράβηξε τον πυλώνα ενός σχολείου προκαλώντας την κατάρρευση του κτιρίου, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 60 παιδιά. Οι συμπολίτες του τον λιθοβόλησαν και ο Κλεομήδης αναγκάστηκε να κρυφτεί σε έναν ναό της Αθηνάς, δραπετεύοντας αργότερα αθέατος. Ο Κλεομήδης ευχαρίστησε αργότερα το Ιερό των Δελφών για το έλεος που έδειξε η Πυθία όταν τον ανακήρυξε ήρωα.

Πλευρά Β Παναθηναϊκού αμφορέα όπου παγκρατιστές παλεύουν υπό την εποπτεία ελλανοδίκη Kleophrades Painter, CC BY 2.5, via Wikimedia Commons

Αρριχίων ο Φιγαλεύς

Ο Αρριχίων κέρδισε το παγκράτιο στην Ολυμπία το 572 και το 568 π.Χ. Το 564 π.Χ. επιχείρησε τρίτη νίκη αλλά κατά τη διάρκεια του αγώνα βρέθηκε σε θανατηφόρα λαβή πνιγμού και όταν προσπάθησε να εγκαταλείψει ο προπονητής του, Ερυξίας, φώναξε:

«Τι υπέροχη τιμητική κηδεία όταν μπορεί κάποιος να πει: δεν τα παράτησε στην Ολυμπία»

Συγκεντρώνοντας τις τελευταίες του δυνάμεις, ο Αρριχίων κατάφερε να εξαρθρώσει το πέλμα του αντιπάλου του αναγκάζοντάς τον να εγκαταλείψει την ίδια στιγμή που ο ίδιος ξεψυχούσε. Παρά το γεγονός πως ο Αρκάς παλαιστής ήταν νεκρός, οι Ελλανοδίκες τον ανακήρυξαν νικητή.

Μελανόμορφο αγγείο του 500 π.Χ., όπου ο πυγμάχος στα δεξιά ανασηκώνει το χέρι του μη μπορώντας να συνεχίσει. Staatliche Antikensammlungen, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Δαμόξενος ο Συρακούσιος & Κρεύγας ο Επιδάμνιος

Στην αρχαία Ελληνική πυγμαχία όταν οι αντίπαλοι ήταν ισάξιοι και ο αγώνας φαινόταν ότι δεν τελείωνε, οι Ελλανοδίκες διέτασσαν τους πυγμάχους να χτυπούν το κεφάλι εναλλάξ μέχρι κάποιος να εγκαταλείψει ή να μην μπορεί να συνεχίσει. Αυτό συνέβη στους αγώνες της Νεμέας περί το 400 π.Χ. όταν ο Κρεύγας χτύπησε με τη γροθιά του, σύμφωνα με τους κανόνες. Σε απάντηση, ο Δαμόξενος έμπηξε τα δάχτυλά του κάτω από το πλευρό του Κρεύγα και έπληξε τα σπλάχνα του. Ο Κρεύγας ανακηρύχθηκε μεταθανάτιος νικητής, όχι επειδή ο Δαμόξενος δεν χτύπησε το κεφάλι του, αλλά διότι τα τέσσερα ακροδάχτυλα μέτρησαν ως τέσσερα διαφορετικά χτυπήματα. Προς τιμή του Κρεύγα ανεγέρθηκε στο Άργος άγαλμα.

Βάση ταφικού κούρου που βρέθηκε στην Αθήνα, χτισμένη στο Θεμιστόκλειο τείχος. Τρεις πλευρές είναι διακοσμημένες με ανάγλυφο: οι παλαιστές βρίσκονται στην μπροστινή πλευρά. National Archaeological Museum of Athens, CC BY-SA 2.0 DE, via Wikimedia Commons

Κλειτόμαχος ο Θηβαίος

Ο Κλειτόμαχος ήταν τριπλός νικητής όταν στα Ίσθμια κέρδισε τους αγώνες πάλης, πυγμαχίας και παγκρατίου σε μία ημέρα. Κέρδισε επίσης τρεις νίκες στα Πύθια και ήταν τόσο φοβερός που οι Ελλανοδίκες στην Ολυμπία συμφώνησαν να μετατρέψουν το πρόγραμμα και να αλλάξουν τη σειρά των αγωνισμάτων κατόπιν αιτήματός του (ο Κλειτομάχος δεν ήθελε να συναγωνιστεί στο παγκράτιο με τραύματα πυγμαχίας.) Κέρδισε το παγκράτιο στην Ολυμπία το 216 π.Χ. και το 212 π.Χ. την πυγμαχία.

Απελάμβανε τόσο μεγάλης φήμης, ώστε ο Πτολεμαίος Δ’ του Ελληνιστικού βασιλείου της Αιγύπτου έστειλε έναν εξαιρετικά ισχυρό πυγμάχο τον Αριστόνικο, για να νικήσει τον Κλειτόμαχο, τον οποίο όμως ο Κλειτόμαχος κέρδισε. Σύμφωνα με μια αναχρονιστική παράδοση ο Μέγας Αλέξανδρος (4ο αιώνα π.Χ.) ξαναθεμελίωσε τη Θήβα σεβόμενος τις νίκες του Κλειτόμαχου.

Χαρακτηριστικό του Κλειτόμαχου ήταν η πλήρης αποχή από τη σεξουαλική δραστηριότητα κατά την περίοδο των αγώνων, ώστε να διατηρεί το μέγιστο των δυνάμεων του.

Ο Διαγόρας μεταφέρεται στο στάδιο από τους γιούς του Δαμάγητο και Ακουσίλαο VladoubidoOo, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Διαγόρας ο Ρόδιος και οικογενειακή παράδοση

Ο Διαγόρας ο Ρόδιος είχε λαμπρή σταδιοδρομία, κερδίζοντας την πυγμαχία δύο φορές στην Ολυμπία, τουλάχιστον μία φορά στους Δελφούς, δύο στη Νεμέα και τέσσερις φορές στα Ίσθμια. Κέρδισε επίσης αγώνες σε ολόκληρη την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων των Αθηνών. Υπήρξε το θέμα ωδής του Πινδάρου, η οποία ανεγράφη στον τοίχο του Ναού της Αθηνάς στη Λίνδο με χρυσά γράμματα (95 στίχοι).

Ήταν πατριάρχης αθλητικής δυναστείας, αφού οι τρεις γιοι του ήταν επίσης νικητές των Ολυμπιακών. Ο Δαμάγητος κέρδισε το παγκράτιο, ο Ακουσίλαος ήταν πυγμάχος όπως ο πατέρας του και ο Δωριέας ήταν πρωταθλητής τόσο στο παγκράτιο όσο και στην πυγμαχία. Φυσικά, οι κόρες του Φερενίκη και Καλλιπάτειρα απαγορεύονταν να διαγωνιστούν, αλλά η καθεμία γέννησε αγόρια που προορίζονταν για την Ολυμπιακή νίκη, αφού οι Πεισίρροδος και Ευκλής ακολούθησαν τα βήματα του παππού τους και νίκησαν στην πυγμαχία.

Ο θρύλος λέει ότι όταν ο Διαγόρας παρακολουθούσε τον Δαμάγητο και τον Ακουσίλαο να κερδίζουν το παγκράτιο και την πυγμαχία αντίστοιχα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 448 π.Χ., οι γιοι του τον σήκωσαν στους ώμους τους και τον περιέφεραν γύρω από το στάδιο. Οι φίλαθλοι τον έραναν με λουλούδια και ένας Σπαρτιάτης φώναξε:

«Κάτθανε Διαγόρα, ουκ εις Όλυμπον αναβήση (Πέθανε Διαγόρα, μην περιμένεις να ανέβεις και στον Όλυμπο)»

και ο Διαγόρας εν μέσω επευφημιών και πλήρους ευδαιμονίας άφησε την τελευταία του πνοή.

Η Ολυμπιακή κληρονομιά του θα βοηθήσει επίσης δυο από τα παιδιά του όταν αντιμετώπισαν προβλήματα.

Η Καλλιπάτειρα δεν μπορούσε να παρακολουθήσει τους αγώνες ως γυναίκα, αλλά θέλοντας απεγνωσμένα να δει τον γιο της, Πεισίρροδο να διαγωνίζεται, μεταμφιέστηκε σε εκπαιδευτή του. Όταν κέρδισε, ήταν τόσο ενθουσιασμένη που όταν πήγε να τον αγκαλιάσει σκάλωσε κάπου ο χιτώνας της και αποκάλυψε ότι ήταν γυναίκα. Σύμφωνα με τους κανονισμούς αν έπιαναν οποιαδήποτε γυναίκα να παρακολουθεί τους αγώνες ή να εισέρχεται στην Ολυμπία, την έριχναν από την κορυφή ενός απόκρημνου βουνού, που ονομαζόταν Τυπαίον και βρισκόταν στο δρόμο προς την Σκιλλούντα της Τριφυλίας. Οι βοηθοί των Ελλανοδικών τη συνέλαβαν αμέσως και την οδήγησαν στους αντιπροσώπους της Ολυμπιακής Βουλής, που ήταν αρμόδιοι να της απαγγείλουν την ποινή του θανάτου. Αυτοί όμως δεν την καταδίκασαν σεβόμενοι την Ολυμπιακή της παράδοση, αλλά για να μην επαναληφθεί αυτή η ιεροσυλία, από την επόμενη Ολυμπιάδα θέσπισαν νέο κανονισμό, κατά τον οποίο, οι γυμναστές των αθλητών θα έμπαιναν ολόγυμνοι στο στάδιο.

Ο Δωριέας επισκίασε τις νίκες του πατέρα του με οκτώ νίκες στα Ίσθμια, επτά στα Νέμεα, τρείς συνεχόμενες στην Ολυμπία και μια νίκη στα Πύθια, όπου ο αντίπαλός του ήταν τόσο τρομαγμένος που εγκατέλειψε πριν ξεκινήσει ο αγώνας. Ο Δωριέας πολέμησε στον Πελοποννησιακό Πόλεμο ως σύμμαχος της Σπάρτης. Η αθλητική του φήμη τον γλύτωσε όταν οι Αθηναίοι τον αιχμαλώτισαν και τον άφησαν ελεύθερο από σεβασμό για τα επιτεύγματά του. Ωστόσο η ίδια φήμη δεν γλύτωσε τον Δωριέα όταν η Ρόδος άλλαξε συμμαχική πλευρά και οι Σπαρτιάτες δεν δίστασαν να τον εκτελέσουν.

Ο πυγμάχος των Θερμών, ορειχάλκινο άγαλμα της Ελληνιστικής περιόδου, 4ος – 3ος αιώνας π.Χ., Εθνικό μουσείο Ρώμης Palazzo Massimo alle Terme, Public domain, via Wikimedia Commons

Θεαγένης ο Θάσιος

Ο Θεαγένης ήταν ένας τολμηρός άντρας. Ο πατέρας του Τιμοσθένης ήταν ιερέας, αλλά φημολογείτο ότι πραγματικός του πατέρας ήταν ο Ηρακλής. Ο Θεαγένης έγινε διάσημος σε ηλικία εννέα ετών όταν επιστρέφοντας από το σχολείο είδε στην αγορά ένα μπρούτζινο άγαλμα θεού και του άρεσε τόσο πολύ που το άρπαξε από τη βάση του και κουβαλώντας στους ώμους το μετέφερε σπίτι του. Όταν αποκαλύφθηκε η πράξη του, που θεωρείτο ιεροσυλία, κάποιοι παρά το νεαρό της ηλικίας ζήτησαν την ποινή του θανάτου. Για καλή του τύχη πρυτάνευσε η λογική ενός γέροντα, που δήλωσε πως αρκούσε ως τιμωρία να κουβαλήσει το άγαλμα πάλι πίσω στη θέση του.

Το 480 π.Χ. ο Θεαγένης κέρδισε την πυγμαχία σε αγώνα εναντίον του Εύθυμου του Λοκρού και ήθελε να κερδίσει και το παγκράτιο την ίδια μέρα, πράγμα που σήμαινε ότι έπρεπε να αντιμετωπίσει πάλι τον Εύθυμο. Ο Θεαγένης έχασε και του επιβλήθηκε πρόστιμο διότι συμμετείχε στην πυγμαχία με σκοπό να εξασθενήσει τον Εύθυμο, απ’ ότι συμπέραναν οι ελλανοδίκες.

Στους επόμενους Ολυμπιακούς, ο Θεαγένης κέρδισε το παγκράτιο και δεν συμμετείχε στην πυγμαχία την οποία κέρδισε ο Εύθυμος ο οποίος κάποια στιγμή φαίνεται να ταξίδεψε στην Τέμεσα (Κάτω Ιταλία) όπου σύμφωνα με τον θρύλο κατόρθωσε να εξοντώσει τον δαίμονα Αλύβα παλεύοντας μαζί του και ρίχνοντάς τον στη θάλασσα, ενώ ερωτεύθηκε και πήρε ως σύζυγό του την παρθένο που προσέφεραν κάθε χρόνο οι κάτοικοι στον. Ο Εύθυμος μετά τον θάνατό του λατρεύτηκε ως θεός και θεωρήθηκε γιος του ποτάμιου θεού Καικίνου. Ο Παυσανίας (Ελλάδος Περιήγησις, 6,10) γράφει επίσης ότι είχε δει μία εικόνα του Ευθύμου και του δαίμονα, η οποία παρίστανε τον δεύτερο μαύρο, φοβερό και ντυμένο με δέρμα λύκου.

Θεαγένης ο Θάσιος 

Ο Θεαγένης κέρδισε πολλούς κότινους στην πυγμαχία και το παγκράτιο. Δέκα στα Ίσθμια, εννέα στα Νέμεα και τρία στα Πύθια. Επιπλέον πέτυχε 1.400 νίκες σε διάφορους αγώνες κατά τη διάρκεια της εξαιρετικής του καριέρας. Στα Πύθια συμμετείχε και κέρδισε τον δόλιχο, για να αποδείξει ότι είναι ταχύς εκτός από δυνατός.

Μετά το θάνατο του Θεαγένη, η γενέτειρα του έχτισε ένα μεγάλο άγαλμα. Ένας αντίπαλος όμως που δεν είχε καταφέρει ποτέ να νικήσει τον Θεαγένη, ξεθύμαινε την ταπείνωση και την απογοήτευση του, μαστιγώνοντας κρυφά κάθε βράδυ το άγαλμα το οποίο κάποια στιγμή ανατράπηκε και σκότωσε τον άμοιρο άνθρωπο. Το άγαλμα κατηγορήθηκε για φόνο και ρίχτηκε στη θάλασσα, καθώς στη Θάσο η τιμωρία για φόνο ήταν εξορία. Μετά απ’ αυτό, έπληξε το νησί ξηρασία και το Μαντείο των Δελφών προφήτευσε ότι για να σταματήσουν τον λιμό έπρεπε να ανακαλέσουν τους εξόριστους και μόνο όταν ανέκτησαν το άγαλμα του Θεαγένη από τον πυθμένα, σταμάτησε η ξηρασία. Από εκείνο το σημείο και μετά γινόντουσαν θυσίες στο άγαλμα, το οποίο φημολογείται ότι είχε θεραπευτικές δυνάμεις.

Παγκρατιστές σε αντίγραφο Ελληνικού αγάλματος 3 αι. π.Χ. Staatliche Antikensammlungen, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Πολυδάμας της Σκοτούσσας

Ο Πολυδάμας κέρδισε το παγκράτιο στην Ολυμπία το 408 π.Χ., αλλά έγινε διάσημος για τα κατορθώματά του που έκαναν τους Έλληνες να τον παρομοιάζουν με τον Ηρακλή, αφού σύμφωνα με τον θρύλο δάμασε ένα λιοντάρι με γυμνά χέρια, στις πλαγιές του Ολύμπου. Σταμάτησε επίσης ένα κινούμενο άρμα με το ένα χέρι και πάλεψε με έναν ταύρο με τέτοια αγριότητα που το ζώο διέφυγε αφήνοντας στον Πολύδαμα την οπλή.

Κάποτε ο Πολυδάμας προσκλήθηκε από τον βασιλιά των Περσών Δαρείο τον Νόθο, που ήθελε να πεισθεί αν η φήμη του ήταν δικαιολογημένη. Στα Σούσα, ο Πολυδάμας μονομάχησε με τρεις άνδρες ταυτοχρόνως, τρεις από τους «Αθανάτους» και τους σκότωσε. Η μόνη παράδοση που αναφέρεται σε ήττα του σχετίζεται με τη συμμετοχή του σε Ολυμπιακούς Αγώνες για δεύτερη φορά, όταν έχασε σε αγώνα από τον Πρόμαχο, αλλά οι Θεσσαλοί δεν δέχονταν αυτή την παράδοση.

Για τον θάνατό του αναφέρεται ότι όταν ράγισε η οροφή ενός σπηλαίου μέσα στο οποίο βρισκόταν ο Πολυδάμας πίνοντας με φίλους του, ενώ οι φίλοι του έφυγαν, εκείνος νομίζοντας ότι μπορεί να συγκρατήσει με τα χέρια του τους βράχους, καταπλακώθηκε και πέθανε.

Σύμφωνα με τον Παυσανία, στην Ολυμπία υπήρχε χάλκινος ανδριάντας του Πολυδάμαντα. Ήταν έργο του Λυσίππου βορειοδυτικά του επιβλητικού ναού και επάνω σε υψηλό βάθρο έφερε επιγραφές και ανάγλυφες παραστάσεις των άθλων του Πολυδάμαντα. Από το βάθρο σώζονται δύο κομμάτια στις τρεις πλευρές των οποίων διακρίνονται ανάγλυφες παραστάσεις από την πάλη του στην αυλή του Δαρείου και από το δάμασμα του λιονταριού.

Παράσταση πυγμάχων σε αμφορά των Παναθήναιων αγώνων, 520 π.Χ., Μητροπολιτικό μουσείο Νέας Υόρκης Antimenes Painter, CC BY 2.5, via Wikimedia Commons

Μελαγκόμας ο Κάριος

Ο Μελαγκόμας ήταν πυγμάχος φημισμένος για τα όμορφα χαρακτηριστικά του που δεν αλλοιώθηκαν ποτέ από ουλές ή μελανιές. Καθ’ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του δεν έριξε ποτέ γροθιά και δεν δέχθηκε ούτε μία, τηρώντας μια τόσο σταθερή αμυντική στάση που οι αντίπαλοί του είτε κουράζονταν ή έχαναν την ψυχραιμία τους. Κέρδισε την πυγμαχία το 49 μ.Χ. Ένας σύγχρονος θεατής μπορεί να το βρίσκει κάπως βαρετό, αλλά οι αρχαίοι Έλληνες θαύμαζαν τον Μελαγκόμα για τη στρατηγική και τη αντοχή του. Λέγεται ότι κάποτε κράτησε τις γροθιές του υψωμένες για δύο συνεχόμενες μέρες χωρίς να τρώει ή να κοιμάται. Ο Μελαγκόμας εκπαιδευόταν πιο σκληρά από τους συναδέλφους του και περνούσε πολύ περισσότερο χρόνο στο γυμναστήριο. Πέθανε σε σχετικά νεαρή ηλικία κατά τη διάρκεια Αγώνων που διεξήχθησαν στη Νεάπολη της Μεγάλης Ελλάδας και λίγο πριν το θάνατο του ρώτησε πόσες μέρες απομένουν μέχρι την επόμενη αθλητική διοργάνωση.

Οι διαθέσιμες πληροφορίες για τον Μελαγκόμα προέρχονται κυρίως μέσω των μαρτυριών του Διώνα του Χρυσόστομου στον 28ο και 29ο λόγο του, όπου ο Δίων τον συγκρίνει με τον ιδανικό αθλητή και άνθρωπο, ενώ παράλληλα εξυμνεί την αθλητικότητα, τον αυτοέλεγχο, την αρρενωπότητα και τη γενναιότητά του. Έμμεσες αναφορές στον Μελαγκόμα κάνει και ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης.

Παγκρατιστής σε στάση μάχης, ερυθρόμορφος αμφορέας, 440 π.Χ., Κρατική αρχαιολογική συλλογή Μονάχου. Staatliche Antikensammlungen, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Καλλίας του Διδυμίου

Ο Καλλίας έπρεπε να είναι διάσημος για το γεγονός ότι ήταν ο πρώτος Αθηναίος περιοδονίκης παγκρατιστής (νικητής στους τέσσερις πανελλήνιους αγώνες). Σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε στην Αθήνα (περ. 419) είχε τέσσερις νίκες στα Νέμεα (483, 481, 479 και 477 π.Χ.) πέντε στα Ίσθμια (484, 482, 480, 476 και 474 π.Χ.) δύο στα Πύθια (478 και 474 π.Χ) ενώ υπήρξε Ολυμπιονίκης στους 77ους Ολυμπιακούς Αγώνες το 472 π.Χ.. Ο Καλλίας είχε νικήσει και στα Μεγάλα Παναθήναια. Δυστυχώς, ήταν περισσότερο γνωστός για την καταστροφική πολιτική του καριέρα που τον βρήκε να εξοστρακίζεται από την πόλη για μια δεκαετία.

Ο γεωγράφος Παυσανίας μας μεταφέρει μερικές πληροφορίες για τις νίκες του Καλλία. Σύμφωνα με τους κανόνες των Ολυμπιακών Αγώνων, οι αγώνες του παγκρατίου λάμβαναν χώρα μετά τις ιπποδρομίες και το πένταθλο, την ίδια μέρα. Στους 77ους Ολυμπιακούς, οι αγώνες του παγκρατίου – στους οποίους είχε νικήσει ο Καλλίας – ξεκίνησαν με καθυστέρηση και ολοκληρώθηκαν τη νύχτα. Γι’ αυτό και αποφασίστηκε η αλλαγή στη διεξαγωγή του αθλήματος, ώστε να μην επηρεάζεται από τη διεξαγωγή άλλων αγώνων. Στην Ολυμπία υπήρχε άγαλμα του Μύκονου, στο οποίο υπάρχει η εξής επιγραφή: «Καλλίας, γιος του Διδυμίου, Αθηναίος, για τη νίκη στο παγκράτιο. Έργο του Αθηναίου Μύκονου».

Στην ομιλία του ρήτορα Ανδοκίδη κατά του Αλκιβιάδη γίνεται λόγος για οστρακισμό του Καλλία από τους Αθηναίους. Αυτή η αναφορά δεν βρίσκει σύμφωνους τους σύγχρονους ιστορικούς, καθώς η αυθεντικότητα του έργου αμφισβητείται και γίνεται αναφορά στην απουσία πληροφοριών για πολιτική δραστηριότητα εκ μέρους του Καλλία. Ωστόσο, τον 20ο αιώνα είχαν ανακαλυφθεί όστρακα με το όνομα του αθλητή, οπότε η αναφορά του Ανδοκίδη φαίνεται πως ισχύει, αφού είναι σαφές πως ο Καλλίας ήταν υποψήφιος για οστρακισμό.

Πιθανή εξήγηση για τη θέληση των Αθηναίων πολιτών για εξορίσουν τον διάσημο συμπολίτη τους ίσως είναι η θέση του νικηφόρου αθλητή, ο οποίος θεωρείτο εκλεκτός των θεών και υποψήφιος για υψηλή θέση στη διακυβέρνηση της πόλης. Σε συνδυασμό με την αριστοκρατική καταγωγή και τη συμμετοχή σε μια πολιτική ομάδα με μεγάλη επιρροή, αυτή η θέση θεωρείτο επικίνδυνη. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, ο Καλλίας ίσως είχε εξοστρακιστεί τη δεκαετία του 440 ή του 430 π.Χ. Ο Ρώσος ιστορικός Ίγκορ Σούρικοφ θεωρεί πως εκείνη την περίοδο (440-430 π.Χ.) ο Καλλίας ήταν αρκετά γέρος για να προκαλέσει δυσπιστία στους απλούς πολίτες, ενώ θεωρεί λογικό να υπήρξε εξοστρακισμός στα τέλη της δεκαετίας του 460 και αρχές της δεκαετίας του 450 π.Χ., καθώς ήταν περίοδος με έντονη πολιτική αντιπαράθεση που έληξε με οστρακισμό του Κίμωνα, του Αλκιβιάδου του Πρεσβύτερου και του Μένωνα.

Αλκιβιάδης, ανδρική προτομή. Ρωμαϊκό αντίγραφο από ΅Ελληνικό πρωτότυπο της όψιμης κλασικής περιόδου· ο ερμαϊκός πυλώνας και η επιγραφή (Αλκιβιάδης υιός του Κλινία Αθηναίος) είναι σύγχρονες προσθήκες. Capitoline Museums [Public domain]

Αλκιβιάδης ο Αθηναίος

Τα άρματα και τα καθαρόαιμα άλογα στην αρχαιότητα ήταν ακριβά αγαθά, καθιστώντας τις αρματοδρομίες άθλημα των πλουσίων. Ο Αλκιβιάδης δεν ήταν απλώς πλούσιος, αλλά ήταν και ακατάδεκτος στην συνύπαρξη με σκληρούς παλαιστές. Συμμετείχε με επτά άρματα στην Ολυμπία το 416 π.Χ., επιδεικνύοντας θρασύτατα τον πλούτο του και κατέλαβε την 1η , 2η και 4η θέση. Πρέπει να ήταν βέβαιος για τη νίκη, αφού είχε φέρει χρυσές πλάκες και ποτήρια από την Αθήνα και είχε διοργανώσει μαζικό συμπόσιο για όλους τους θεατές στους αγώνες (πείθοντας διάφορες πόλεις- κράτη να δωρίσουν ζώα, κρασί, ακόμα και σκηνές).

Ηρόδωρος ο Μεγαρεύς

Ο Ηρόδωρος ο Μεγαρεύς (4ος – 3ος αιώνας π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας μουσικός από τα Μέγαρα, ο οποίος υπήρξε δέκα φορές ολυμπιονίκης συνεχόμενα από το 328 π.Χ. (113οι αρχαίοι Ολυμπιακοί αγώνες) έως το 292 π.Χ. (122οι) στο αγώνισμα των σαλπιγκτών. Διακρινόταν για το μεγάλο του σωματικό μέγεθος, την αδηφαγία του – αναφέρεται πως κατανάλωνε πολλά κιλά άρτου, κρέατος και οίνου – καθώς και την ένταση της σάλπιγγας του. Συμμετείχε επίσης ως σαλπιγκτής και κήρυκας στους αγώνες Νέμεα, Ίσθμια και Πύθια και υπήρξε περιοδονίκης.

Ο Αθήναιος, λόγιος του 3ου αιώνα μ.Χ., αντλεί πληροφορίες από τον ιστορικό Αμάραντο τον Αλεξανδρινό του 1ου αιώνα μ.Χ., στην περιγραφή που δίνει για τον Ηρόδωρο και αναφέρει πως είχε ύψος 3,5 πήχεις (1,60 μέτρα) διέθετε δυνατούς πνεύμονες, μπορούσε να παίξει δύο σάλπιγγες ταυτόχρονα και πέρα από τη μεγάλη αγάπη για το φαγητό που διέθετε, συνήθιζε να κοιμάται πάνω σε δέρμα λιονταριού.

Το 303 π.Χ. ο Ηρώδορος συμμετείχε στην πολιορκία του Άργους από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, όταν κατά την δυσκολία που εμφανίστηκε να προσεγγίσει η ελέπολις (αρχαία πολιορκητική μηχανή) τα τείχη της πολιορκούμενης πόλης, εμψύχωσε τους στρατιώτες σαλπίζοντας με δύο σάλπιγγες ταυτόχρονα.

Αναφορά στην πολύ μεγάλη ηχητική ένταση που παρήγαγε ο Ηρόδωρος μέσω της σάλπιγγας του κάνει και ο λόγιος του 2ου αιώνα μ.Χ., Ιούλιος Πολυδεύκης.

Πίνακας που απεικονίζει την Κυνίσκα της Sophie de Renneville [Public domain]

Κυνίσκα της Σπάρτης

Η Κυνίσκα ήταν Σπαρτιάτισσα πριγκίπισσα και η πρώτη γυναίκα που διέκοψε την Ολυμπιακή αρσενική κυριαρχία. Το άρμα τεσσάρων αλόγων της (με άνδρα οδηγό) κέρδισε το 396 π.Χ. και το 392 π.Χ. τις αρματοδρομίες. Ορισμένοι ισχυρίστηκαν ότι αυτό απέδειξε ότι οι αρματοδρομίες ήταν άθλημα που δεν απαιτούσε αθλητική ικανότητα εφόσον κάποιος διέθετε χρήματα. Η Σπάρτη ήταν εμφανώς λιγότερο μισογυνιστική από την υπόλοιπη Ελλάδα και έτσι η Κυνίσκα αγνόησε τους επικριτές της τοποθετώντας ένα άγαλμα από χάλκινα άλογα στην Ολυμπία, με μια εγκωμιαστική νικητήρια επιγραφή.

Ιπποδρομίες Αττικό αγγείο, 4ος-5ος αιώνας π.Χ. Walters Art Museum, Public domain, via Wikimedia Commons

Αύρα (ίππος)

Ο ίππος Αύρα κέρδισε την ιπποδρομία κελήτων (ίππος με αναβάτη) στην Ολυμπία το 512 π.Χ. χωρίς αναβάτη, αφού αυτός έπεσε στην αρχή του αγώνα. Το άλογο ήταν τόσο καλά εκπαιδευμένο που ολοκλήρωσε τη διαδρομή μόνο του. Ο ιδιοκτήτης της, ο Φειδώλας της Κορίνθου κέρδισε τον κότινο.

Προτομή του Νέρωνα στο Μουσείο Καπιτωλίου, Ρώμη cjh1452000, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Νέρων

Οι Ρωμαίοι αγαπούσαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, έστω και αν ήταν σκανδαλωδώς γυμνικοί, δεν είχαν βία και απέπνεαν μισογυνισμό.

Συμμετείχαν με ενθουσιασμό πολλοί αθλητές (όταν και όπου τους επιτρεπόταν) και εύποροι Ρωμαίοι δαπάνησαν πολλά χρήματα για να ανανεώσουν τα στάδια και να τα κάνουν πιο άνετα σύμφωνα με τις Ρωμαϊκές προτιμήσεις και προσδοκίες.

Ο Νέρων λάτρευε τους αγώνες τόσο πολύ που εφηύρε δύο δικούς του, τα Γιουβενιάλια/Juvenalia (για να τιμήσει το πρώτο του ξύρισμα) και τα Νερώνια (αυτοί οι αγώνες δεν συνεχίστηκαν μετά το θάνατό του. Ο Δομιτιανός θα δημιουργούσε αργότερα τους Καπιτωλιακούς Αγώνες στη Ρώμη, οι οποίοι είχαν μεγαλύτερη διάρκεια και κύρος).

Αυτό που ήθελε ο Νέρων πάνω απ’ όλα ήταν να είναι περιοδονίκης, δηλαδή να κερδίσει σε κάθε έναν από τους τέσσερις Πανελλήνιους Αγώνες. Αυτό θεωρητικά θα απαιτούσε τουλάχιστον τρία χρόνια, αλλά ο Νέρωνας ήθελε να το πετύχει σε ένα και δεν δίστασε να δωροδοκήσει τους Έλληνες για να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα, ξοδεύοντας ένα εκατομμύριο σεστέρσια μόνο στους Ολυμπιακούς Ελλανοδίκες. Σε μια πρωτοφανή κίνηση, οι Ολυμπιακοί του 65 π.Χ. αναβλήθηκαν και οι τέσσερις Αγώνες προγραμματίστηκαν για το ίδιο έτος το 67 μ.Χ.

Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι ο Νέρων κέρδισε κάθε αγώνισμα στο οποίο συμμετείχε, είτε λόγω δωροδοκιών, είτε επειδή οι αντίπαλοί του φοβήθηκαν.

Στους Ολυμπιακούς, την διοργάνωση που αρνείτο σθεναρά να συμπεριλάβει μουσικούς και λογοτεχνικούς διαγωνισμούς από το 776 π.Χ., ο Νέρων επέμεινε να διαγωνιστεί στο τραγούδι, να παίξει λύρα και να απαγγείλει τραγική ποίηση. Οι θεατές απαγορευόταν να φύγουν, ενώ κάποιοι προσποιήθηκαν ότι πέθαναν για να ξεφύγουν.

Ο Νέρων συμμετείχε επίσης με άρμα, που έσυραν δέκα άλογα αντί για τα συνηθισμένα δύο ή τέσσερα. Σκανδαλίζοντας τους συντηρητικούς Ρωμαίους οδήγησε ο ίδιος το άρμα αλλά έπεσε απ’ αυτό και παραλίγο να σκοτωθεί. Δεν ολοκλήρωσε τον αγώνα, αλλά ούτως ή άλλως ανακηρύχθηκε νικητής.

Ο Νέρων επέστρεψε στη Ρώμη με 1.800 κότινους από διάφορους Ελληνικούς Αγώνες και έκανε τέσσερις φορές το γύρο θριάμβου για να το γιορτάσει. Μέσα σε δύο χρόνια, αναγκάστηκε να αυτοκτονήσει, με τις τελευταίες του λέξεις να είναι:

«Qualis artifex pereo» που σημαίνει «Οποίος καλλιτέχνης χάνεται».

Μετά το θάνατό του, οι Έλληνες αξιωματούχοι διέγραψαν τους Αγώνες του 67 μ.Χ. από το Ολυμπιακό χρονολόγιο και ενθάρρυναν τους Έλληνες φιλάθλους να προσποιηθούν ότι δεν είχαν συμβεί ποτέ.

Οι σύγχρονοι αθλητές ενίοτε επισύρουν πρόσκαιρο θαυμασμό και ορισμένοι γίνονται διάσημοι για επιτεύγματα εκτός αγωνιστικών χώρων. Αντίθετα οι αθλητές του αρχαίου Ελληνικού κόσμου απέκτησαν πραγματικά αιώνια φήμη, λατρεύτηκαν ως θεοί και αποτέλεσαν διαχρονικό παράδειγμα για τους μεταγενέστερους.

Πηγές – βιβλιογραφία

Παυσανία «Ελλάδος Περιήγησις» – 6 – Ηλιακά Β΄.

Παυσανία «Ελλάδος Περιήγησις» – 5 – Ηλιακά Β΄.

Παυσανία «Ελλάδος Περιήγησις» – 8 – Αρκαδικά.

Donald G. Kyle, «Sport and spectacle in the ancient world».

Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια («Χάρη Πάτση»).

Herodotus – «A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology».

Mark Golden «Sport in the Ancient World from A to Z» Routledge Jun 2004.

https://chilonas.com/

ΜΑΘΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ

 ΜΑΘΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ

• Posted by - gynaikaeimai
 
• On - 29 Μάρτιος 2021
 

Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που ο κάθε άνθρωπος ή τα μπορεί ή δεν τα μπορεί. Ε κι εγώ ένα απ’ αυτά που δεν μπόρεσα ποτέ, ήταν το μάθημα της Χημείας. Πάντα κάτι περίσσευε ή κάτι έλειπε και τα πειράματα πήγαιναν τόσο στο βρόντο, που στο τέλος κατάντησαν πειράγματα! Ήταν πάντοτε συγκλονιστική εμπειρία να ανεβαίνω στην έδρα και να βλέπω τη μισή αίθουσα να κρύβεται σχεδόν κάτω από τα θρανία, την ίδια στιγμή που η άλλη μισή κοίταζε με ενδιαφέρον το ταβάνι, σίγουρη ότι δεν πρόκειται να συμβεί τίποτα.

Κάποια πράγματα δεν αλλάζουν και για μένα δεν άλλαξε ποτέ αυτή η ριμάδα η χημεία! Πάντα κάτι ήταν παραπάνω ή λιγότερο. Πάντα, εκεί που νόμιζα πως βρήκα τη δοσολογία, εκεί το έχανα. Πότε περίσσευε το “θέλω” και πότε δεν έφτανε, ήταν λειψό, για την ακρίβεια δεν έκανε χημική ένωση με το “θέλω” του άλλου. Πάντα κάτι έλειπε και στο λειψό, απάντηση δεν έχω. Πάντα κάτι περίσσευε, αλλά ήταν το λάθος στοιχείο, ήταν πολύ το συναίσθημα, αλλά το λάθος συναίσθημα και τράβα τώρα εσύ στον περιοδικό πίνακα των συναισθημάτων να βρεις τι κουμπώνει πού! Ή σε εκρήξεις οδηγούμουν ή στο απόλυτο φιάσκο. Αυτό το φλουπ που δεν είναι τίποτα, ούτε μπουρμπουλήθρα…

Άτιμο πράγμα η χημεία! Και η χημεία των ανθρώπων, ακόμα ατιμότερο. Γιατί ρε άνθρωπε, η χημεία θέλει πολύ μέτρο, χειρισμό, δοσολογία. Δεν είναι άντε, όλα με τη σέσουλα! Αγάπη με τη σέσουλα, πάθος με τη σέσουλα, σαν να ψωνίζεις χύμα στο μπακάλη… Δεν είναι έτσι. Μπουκώνει το σύστημα, τα σωληνάκια δεν αντέχουν, βγαίνουν οι μπουρμπουλήθρες έξω και αν είναι και καυστικές, τα κάνουν όλα λιώμα. Ναι, λιώμα, όπως όταν πίνεις πολύ αλκοόλ και γίνεσαι ένα με το πάτωμα. Κι αυτό χημεία είναι. Η χημεία των ανθρώπων είναι τόσο – όσο κι αν δεν το έχεις με τις αναλογίες, καλύτερα κάτσε και βλέπε τους άλλους να μαθαίνεις. Και θα μου πεις, αν δεν θέλω να μάθω; Τότε άνθρωπέ μου, κάτσε κάτω να σου πω…

Η χημεία είναι σαν τα ζάρια, άμα κάτσουν εξάρες έκατσαν. Κι αν θες την άποψή μου, αυτή η χημεία είναι η καλύτερη! Οι σημειώσεις, αυτά που δεν διάβασες ποτέ στο κάτω μέρος της σελίδας, αλλά θα έπρεπε. Και έρχεται και στα τρίβει στη μούρη η ζωή. Εκεί είναι όλη η πλάκα, όλη η περιπέτεια. Εκεί, που αντί να πέσεις με τα μούτρα στο διάβασμα, πέφτεις με τα μούτρα στο τυχαίο, ρίχνεις στα φιαλίδια ό,τι μα ό,τι έχεις κι αν είσαι τυχερός, ίσως και να δεις πυροτεχνήματα. Αν όχι, δεν πειράζει… ξανά απ’ την αρχή μέχρι να πετύχει.

Φιλική συμβουλή! Πέτα το βιβλίο και ζήσε το!!!

 

Της Despina Alice Paulson

https://gynaikaeimai.com/

Σε συναγερμό οι αμερικανικές βάσεις στην Ευρώπη λόγω Ντονμπάς

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΤΣΑΚΟΣ

Στην Α.Ουκρανία συγκρούονται Ρώσοι και Αμερικανοί με ανεξερεύνητες συνέπειες για ολόκληρο τον πλανήτη

 Συναγερμός επικρατεί στο Ντονμπάς. Οι Ρώσοι βρίσκονται σε ετοιμότητα, καθώς περιμένουν κλιμάκωση τις επόμενες ημέρες. Ταυτόχρονα, το ρωσικό πρακτορείο ''Ria Novosti'' προχώρησε σε μία αποκάλυψη-''βόμβα''. 

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ''οι Ηνωμένες Πολιτείες άλλαξαν το επίπεδο συναγερμού στις βάσεις τους στην Ευρώπη και το επίπεδο «πιθανής κρίσης» εγινε «δυνητικά αναπόφευκτη κρίση». Η αμερικανική έκδοση των New York Times αναφέρει ότι το Πεντάγωνο το αποφάσισε λόγω της κλιμάκωσης των εχθροπραξιών στα νοτιοανατολικά της Ουκρανίας, καθώς και της «αυξανόμενης στρατιωτικής δραστηριότητας της Μόσχας στην περιοχή».''

Την ίδια στιγμή, η η ουκρανική αντιπροσωπεία δεν θα πάει πλέον στο Μινσκ, όπου θα λάβουν χώρα για διαπραγματεύσεις για το Ντονμπάς.

''Η ουκρανική αντιπροσωπεία δεν σκοπεύει να πάει στο Μινσκ για διαπραγματεύσεις σχετικά με τον Ντονμπάς, λόγω της «εχθρικής ρητορικής της Λευκορωσίας» και της επιρροής της Ρωσικής Ομοσπονδίας'', ανακοίνωσε το Κίεβο.

Εν τω μεταξύ, ένα RQ-4A Global Hawk της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ,  βρίσκεται αυτή την στιγμή στον εναέριο χώρο της Ουκρανίας, όπου παρακολουθεί την κατάσταση στη γραμμή επαφής στο Ντονμπάς.

Πριν λίγα 24ωρα μάλιστα, αεροσκάφος C-17A Globemaster III με αριθμό 95-0107, απογειώθηκε από βάση Αμερικανών πεζοναυτών του ΝΑΤΟ και πριν από την προσγείωση του στην Ουκρανία, προσγειώθηκε και ανεφοδιάστηκε σε καύσιμα στην αεροπορική βάση του ΝΑΤΟ Moron de la Frontera στη Σεβίλλη.

Επίσης αεροσκάφη της Lockheed Martin C-130J που ανήκουν στην πολεμική αεροπορία των ΗΠΑ, απογειώθηκαν από την αεροπορική βάση Ramstein στη Γερμανία και στην πορεία τους για την Ουκρανία ανεφοδιάστηκαν και αυτά στη Σεβίλλη της Ισπανίας, ενώ προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο Λβίβ. Πηγές αναφέρουν ότι το ΝΑΤΟ μεταφέρει άγνωστου τύπου εξοπλισμό με όλα αυτά τα αεροσκάφη, ως βοήθεια για τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας, κάτι που προηγουμένως είχε αναφερθεί από τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Volodymyr Zelensky.

Ένα τέτοιο αεροσκάφος της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ είναι ικανό όχι μόνο να πραγματοποιεί στρατηγική μεταφορά φορτίου και στρατευμάτων με τη μορφή αρμάτων μάχης κά, αλλά και να ρίχνει φορτίο απευθείας στο έδαφος από το αεροσκάφος. Επισημαίνεται  ότι έτερο αεροσκάφος του ΝΑΤΟ τύπου  C-17, είχε προσγειωθεί στο Κίεβο, μεταφέροντας και αυτό εξοπλισμό για τους Ουκρανούς.

Ειδικοί σημείωσαν ότι η αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας του ΝΑΤΟ στο έδαφος της Ουκρανίας είναι σύμφωνη πλέον με τη δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο οποίος, σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Βόλοτυρ Ζελένσκι, επιβεβαίωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «θα συνεχίσουν να παρέχουν ακλόνητη υποστήριξη για την ουκρανική ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα ενόψει της συνεχιζόμενης ρωσικής επιθετικότητας στο Ντονένσκ και Κριμαία. 

 

Στα ''κάγκελα'' οι Ρώσοι με Τούρκους  

 

''Ο ρόλος της Τουρκίας στην πολιτική ζωή όχι μόνο της Μέσης Ανατολής, αλλά και της Ανατολικής Ευρώπης αυξάνεται ραγδαία. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ερντογάν είναι ένας φιλόδοξος πολιτικός. Η Τουρκία έχει επίσης τα δικά της συμφέροντα στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου, ειδικά επειδή η Οθωμανική Αυτοκρατορία κάποτε έλεγχε αυτά τα εδάφη και η Μαύρη Θάλασσα. 

Στις 10 Απριλίου, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelensky, πρόκειται να πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία. Οι πρόεδροι των δύο χωρών πρόκειται να συζητήσουν την κατάσταση στο Ντονμπάς και την Κριμαία, καθώς και για την οικονομική και στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των κρατών. Σημειώστε, ότι ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα αναφέρει ότι η Κριμαία είναι έδαφος της Ουκρανίας.'' 

Ουκρανικός στρατός και Bayraktar 

 

''Στις 14 Δεκεμβρίου 2020, υπογράφηκε άλλη συμφωνία, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία θα προμηθεύσει την Ουκρανία με μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα Bayraktar. Επιπλέον, τώρα η ουκρανική πλευρά εμπνέεται από το παράδειγμα του Αζερμπαϊτζάν και την επιτυχή χρήση τουρκικών UAV από τον στρατό του Αζερμπαϊτζάν και χωρίς αμφιβολία προβάλλει αυτήν την εμπειρία σε μια πιθανή επανάληψη των εχθροπραξιών στο Ντονμπάς.

''O Ζελένσκι προσπαθεί να εμπλέξει τον Ερντογάν σε έναν πόλεμο κατά της Ρωσίας. Η υποστήριξη του Ερντογάν στο Κίεβο, έχει σαν στόχο να αποδυναμώσει τη Ρωσία και να επηρεάσει την ισορροπία ισχύος στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου'', αναφέρει ρωσικό ΜΜΕ.
 

 

 https://www.pentapostagma.gr/

Χάνονται και οι δύο μοναδικοί αρχαίοι λιθόστρωτοι δρόμοι στην Παλαιομάνινα!!!

 Χάνονται και οι δύο μοναδικοί αρχαίοι λιθόστρωτοι δρόμοι στην Παλαιομάνινα!!!

Posted on 30 Μαρτίου, 2021 by ellas

Από το 2000 έχουν καταρτισθεί μελέτες και τεχνικές εκθέσεις με δαπάνες της Εταιρείας Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας και έχουν παραδοθεί σε όλους τους αρμοδίους για την αποκατάσταση και ανάδειξη του δρόμου που υπάρχει στο εσωτερικό της αρχαίας πόλης και ενός άλλου προς τη δεξιά όχθη του Αχελώου, αλλά … “στου κουφού την πόρτα…”

Του Γιώργου Π. Μπαμπάνη

«Aut viam inveniam, aut faciam». Αυτή τη θαρραλέα φράση είπε ο Καρχηδόνιος Στρατηλάτης Αννίβας, όταν έπρεπε να διασχίζει τις Άλπεις παίρνοντας τον ρίσκο και θέτοντας σε κίνδυνο την ζωή όλων! Ωστόσο, έμελλε να αποτελέσει μέχρι και σήμερα μία από τις πιο εντυπωσιακές, ριψοκίνδυνες και αμφιλεγόμενες επιχειρήσεις στην παγκόσμια ιστορία. Διαβάζοντας αυτά και βλέποντας τον άθλο του θρυλικού στρατηγού Αννίβα, παρατηρούμε ότι για να συντηρήσουμε και να αναδείξουμε την ιστορία μας όχι μόνο μας είναι…δύσκολο, αλλά, φαντάζει άθλος στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας!

Είναι αλήθεια ότι μείζονος προτεραιότητας θέματα στον Νομό μας, στην περιοχή μας αποτελούν το μαρτυρικό οδικό δίκτυο καθώς και η ύδρευση των οποίων η αντιμετώπισή τους με … μπαλώματα θεωρείται ως ….μέγας άθλος! Αλλά, για να αντιμετωπισθούν αυτά και άλλα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα απαιτείται η προώθηση δράσεων για αξιοποίηση των μοναδικών σχεδόν συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής μας και των κοινοτικών προγραμμάτων, τα οποία ενισχύουν την ανάπτυξη, βελτιώνουν το βιοτικό επίπεδο, αυξάνουν τους δημοτικούς πόρους και προωθούνται τα αναγκαία έργα δημίοσιων υποδομών. Ένα από τα αυτά τα μοναδικά συγκεκριτικά πλεονεκτήματα είναι και η πολιτιστική κληρονομιά, η οποία, όπως πολλές φορές έχουμε αναφέρει, αποτελεί σημαντική πρώτη ύλη για ανάπτυξη.

Θα υπενθυμίσουμε για μιαν ακόμα φορά κι ας γινόμαστε κουραστική, την περίπτωση της απέραντης αρχαίας πόλης της Παλαιομάνινας, η οποία, μετά μάλιστα τις ανασκαφές την περίοδο 2006-2010, οι οποίες σταμάτησαν αδόξως, καταδεικνύει ότι είναι επιβλητική και σημαντική για την καρνανική ιστορία και εκπλήσσει με την έως τώρα γνωστή μνημειακή τοπογραφία, όπως υδατοδεξαμενές, πυλίδα του Διός στην Ακρόπολη , κυκλώπεια τείχη μήκους 1.700 μέτρων, επιβλητική Αυλόπορτα, πύργοι και αρχαιολογικοί θησαυροί που αποκαλύπτουν με συνεχή κατοίκηση εποί 5.000 χρόνια. Εννοείται ότι σε αυτά πρέπει να προστεθούν ναός και θέατρο που εξακολουθεί η αρχαία γη να κρύβει στα σωθικά της λοιδορώντας τους αρμοδίους για την αδιαφορία τους!!!

Σε επίρρωση της διαπίστωσης αυτής υπενθυμίζομαι ότι το 2017 στη σιωπηρή ενημέρωση, που σχετιζόταν με τα μνημεία του Δήμου Ξηρομέρου, είχαν δώσει τον τίτλο ως Παλαιομάνινα: «μνημείο σε αναμονή». Τι σημαίνει αναμονή στη νεοελληνική γλώσσα των αρμοδίων; Ως απάντηση αναφέρουμε ότι ήδη έχουν περάσει από τότε τέσσερα χρόνια και ακόμη δεν γνωρίζει κανείς αν θα γίνουν τέσσερις δεκαετίες ή … εκατονταετίες!! Ήδη, έχουν περάσει 24 χρόνια από τότε που τοποθετήθηκε “προσωρινά” το 1999 ο ξύλινος “νάρθηκας” στην “Αυλόπορτα” για να μην καταρρεύσει, ενώ επό το 2006 ο καθηγητής Βασίλης Λαμπρινουδάκης προειδοποιεί για την κατάρρευση του εμβληματικού πύργου στην ακρόπολη!

Δυστυχώς οι αρχαίοι λιθόστρωτοι δρόμοι σήμερα χάνονται, όπως και τα υπόλοιπα μνημεία στο χώρο της αρχαίας πόλης!

Ο αρχαίος λιθόστρωτος δρόμος στην αρχαία πόλη

Σήμερα, ενημερώνω τις φίλες και τους φίλους ότι, εκτός από τα τα τείχη, τις πύλες, τις πυλίδες, την ακρόπολη, τους πύργους, τις υδατοδεξαμενές και τους αρχαιολογικούς θησαυρούς που αποκαλύφθηκαν κατά την ανασκαφή των θεμελίων για την ανέγερση του νεου ιερού ναού πριν από εξήντα περίπου χρόνια και … θάφτηκαν κάτω από την εκκλησία, στον εσωτερικό χώρο της αρχαίας πόλης της Παλαιομάνινας υπάρχει και λιθόστρωτος δρόμος που συνέδεε την ακρόπολη με την Κεντρική Πύλη, την “Αυλόπορτα” στη δεξιά όχθη του Αχελώου ποταμού. Ίσως να είναι ο αρχαιότερος λιθόστρωτος δρόμος εντός του εσωτερικού χώρου αρχαίας πόλης!!! Επίσης, υπάρχει κι ένας άλλος, ακόμα πιο επιβλητικό, λιθόστρωτος δρόμος που συνέδεε την αρχαία πόλη με τον παράξενο γήλοφο του αγίου Γεωργίου, όπυ ήταν το παλιό …νεκροταφείο, ακριβώς στη δεξιά όχθη του Αχελώου ποταμού.

Σημειώνουμε ότι στην Ελλάδα υπάρχουν περιοχές πιο απόκρημνες και με πιο μεγάλο υψόμετρο που κατοικούνταν από την αρχαία εποχή και οι κάτοικοι επικοινωνούσαν με μονοπάτια, δηλαδή λιθόστρωτους δρόμους, τους γνωστούς σήμερα ως «καλντερίμια». Αναφέρω για παράδειγμα, το μινωικό μονοπάτι (εντυπωσιακό καλντερίμι) στο οροπέδιο ( υψόμετρο 1.150 μέτρα!) Καθαρού Λασιθίου Κρήτης, το οποίο το συνέδεε και συνδέει με την Κριτσά. Επίσης, υπάρχει το κάστρο Ακροκορίνθου, το οποίο είναι χτισμένο πάνω σε ένα απόκρημνο βράχο (υψόμετρο 575 μέτρων) και το οποίο αποτελεί τυπικό δείγμα φρουριακής αρχιτεκτονικής, με κατασκευαστικές λεπτομέρειες και διακοσμητικά στοιχεία όλων των χρόνων της ιστορίας του και χρονολογείται στα τέλη του 7ου -6ου αιώνα π.Χ.

Δεν είναι υπερβολική η διαπίστωση ότι θυμίζει το κάστρο της Παλαιομάνινας. Δηλαδή, τα τείχη ακολουθούν τη φυσική γραμμή του βράχου, είναι χτισμένα σε τρεις αμυντικές σειρές και ενισχύονται με πύργους προμαχώνες, τοξωτές πύλες και άλλα, ενώ ένα λιθόστρωτο (καλντερίμι) οδηγεί στις τρεις διαδοχικές πύλες. Η Α πύλη είναι τοξωτή και επιστέφεται μ’ ένα τυφλό τόξο, όπου σώζεται βυζαντινή μαρμάρινη πλάκα, η δεύτερη είναι μια εντυπωσιακή πυργοειδής διώροφη κατασκευή. Στο εσωτερικό της πέτρινης κλίμακας οδηγεί σε υπόγειες θολωτές αίθουσες. Η τρίτη πύλη διακοσμείται με τυφλό πεταλόσχημο τόξο και πλαισιώνεται από δύο ισχυρούς πύργους.

Ανέφερα όλα αυτά για να δικαιολογήσω την έκπληξη με την οποία άρχισα το σημείωμα αυτό, επισημαίνοντας ότι στην Παλαιομάνινα υπάρχουν δύο σημαντικά λιθόστρωτα μονοπάτια ή καλντερίμια! Το ένα βρίσκεται μέσα στον οχυρωμένο χώρο της αρχαίας πόλης και συνδέει την ακρόπολη με την Κεντρική Πύλη, την «Αυλόπορτα, στη δυτική όχθη του Αχελώου, όπου σμίγουν και τα αρχαία τείχη από τις δύο πλευρές του λόγου! Πρόκειται για ένα αρχαίο καλντερίμι, το οποίο βρήκαν έτοιμο και το οποίο χρησιμοποιήθηκε από τους βλαχοποιμένες κατοίκους της Παλαιομάνινας αμέσως μετά τη μόνιμη εγκατάστασή τους μετά το 1860 για τη μετάβασή τους στο ποτάμι, από το οποίο έπαιρναν νερό για την ύδρευσή τους και στο οποίο πήγαιναν οι γυναίκες για το πλύσιμο ρούχων! Αυτός ο ελικοειδής λιθόστρωτος δρόμος, χρησιμοποιήθηκε έως στις αρχές της δεκαετίας του 1950, όταν το χωριό άρχισε να υδρεύεται με νερό από γεώτρηση. Ο παππούς μου δημοσιογράφος και συγγραφέας Δημήτρης Στεργίου θυμάται ότι ως μαθητής του Δημοτικού Σχολείου τον έστελναν οι γονείς του στο ποτάμι να γεμίσει τις δύο βαρέλες που ήταν φορτωμένες, δεξιά και αριστερά, στο σαμάρι του γαϊδουριού του. Επίσης, θυμάται τη δυσκολία με την οποία περπατούσε το γαϊδούρι στις λείες από την πολλή χρήση πέτρες και τον κίνδυνο να γλιστρήσει μαζί με τις βαρέλες! Η χρήση αυτή επί πάνω από έναν αιώνα είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο την καταστροφή, αλλά και την εξαφάνιση των ιχνών του λιθόστρωτου αυτού αρχαίου δρόμου σε πολλά σημεία.

Δυστυχώς οι αρχαίοι λιθόστρωτοι δρόμοι σήμερα χάνονται, όπως και τα υπόλοιπα μνημεία στο χώρο της αρχαίας πόλης!

Ο άλλος λιθόστρωτος δρόμος “Σκάλα”

Ο άλλος εντυπωσιακότερος και, σίγουρα, νεώτερος λιθόστρωτος δρόμος στην Παλαιομάνινα είναι εκείνος που συνέδεε το χωριό με τη δεξιά όχθη του Αχελώου, όπου είναι το παλιό νεκροταφείο του Αγίου Γεωργίου, σε μικρή απόσταση δεξιά από την «Αυλόπορτα». Τον λιθόστρωτο αυτό δρόμο, μήκους άνω των δύο χιλιομέτρων, οι ντόπιοι τον ονομάζουν «Σκάλα», δηλαδή όπως ονομάζονται οι λιθόστρωτοι δρόμοι στην Ήπειρο (πάνω από 500!) ή, επιστημονικώς, «Κλίμακα»! Δηλαδή, πρόκειται για καλντερίμι που μετασχηματίζεται σε κλιμακωτή ράμπα ή ή σκάλα, όταν η κλίση του δρόμου περνά κάποιο όριο. Και η «Σκάλα» της Παλαιομάνινας έχει μεγάλη κατωφέρεια ή κλίση , η οποία γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη καθώς πλησιάζει στη δυτική όχθη του Αχελώου. Η τεχνική κατασκευής της «Σκάλας» συγκεντρώνει όλες τις αναγκαίες προδιαγραφές για την κατασκευή λιθόστρωτων δρόμων με κλίση. Είναι μια κλιμακωτή ράμπα, είναι μια σκάλα, με το πάτημά της όμως σε κλίση (από 5-7% και σπανιότερα 10%), με την οποία, σύμφωνα με το εγχειρίδιο κατασκευής λιθόστρωτων δρόμων, επιτυγχάνεται χαμηλότερο ύψος σκαλοπατιών (ρίχτι).. Όταν υπάρχει το απαραίτητο μήκος του άξονα και η κατάλληλη κλίση, η κλιμακωτή ράμπα προτιμάται από τον τεχνίτη γιατί επιτρέπει ανετότερη ανάβαση των ζώων. Και η «Σκάλα» της Παλαιομάνινας χρησιμοποιούνταν και για την πρόσβαση ζώων! Έτσι, στους λιθόστρωτους δρόμους με κλίση, όπως είναι η «Σκάλα» της Παλαιομάνινας, το πάτημα δεν είναι σταθερού μήκους, διότι η κατασκευή του υπαγορεύεται από το τοπικό ανάγλυφο του εδάφους της λιθόστρωσης σε συνδυασμό με την κλίση και τα εμπόδια ή τις στροφές που ο δρόμος παίρνει. Επίσης, ανά διαστήματα και ανάλογα με την κλίση του εδάφους, χρησιμοποιούνται σε επάλληλες σειρές, πακτωμένες και σφηνωμένες με την ακμή τους στο έδαφος με σκοπό να περιορίσουν τις ζημιές από τυχόν γλίστρημα και να αποδυναμώνουν την ορμή των χειμάρρων που δημιουργούνται από τις βροχές…

Από τους γέροντες του χωριού υπήρχε η πληροφορία ότι η «Σκάλα» κατασκευάσθηκε στις αρχές του εικοστού αιώνα (1905), αλλά ο Δημήτρης Στεργίου φρονεί ότι απλώς αποτελεί ανακατασκευή αρχαιότατου λιθόστρωτου δρόμου, ο οποίος συνέδεε την αρχαία πόλη της Παλαιομάνινας με τον μυστηριώδη γήλοφο (τούμπα) του Αγίου Γεωργίου (παλιό νεκροταφείο) και με τον σε μικρή απόσταση μυκηναϊκό τάφο στη Μήλα, ο οποίος είναι ένας από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα!

Υπάρχουν έτοιμες μελέτες για διάσωση και ανάδειξη από το 2000!

Εφέτος συμπληρώνονται είκοσι ένα χρόνια από τότε που η Εταιρεία Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας ανέλαβε την πρωτοβουλία για αποκατάσταση και ανάδειξη του πρώτου, του αρχαίου λιθόστρωτου δρόμου, που συνέδεε την ακρόπολη της αρχαίας πόλης με τον Αχελώο, και του δεύτερου, της «Σκάλας», για την αποκατάσταση και ανάδειξη του νεότερου, εκπληκτικής αρχιτεκτονικής, λιθόστρωτου δρόμου που συνέδεε το σημερινό χωριό με το (παλαιό) νεκροταφείο του χωριού, με τον Άγριο Γεώργιο, δηλαδή πάλι με το ποταμό Αχελώο. Για το σκοπό αυτό ανατέθηκε από την πρώτη στιγμή στο συντοπίτη μας μηχανικό (από τη Γουριώτισσα) Μάκο Κατσαρό η κατάρτιση σχεδίου και η αποτύπωση και των δύο λιθόστρωτων δρόμων με καταβολή της δαπάνης (1.500. δραχμές ή 500 περίπου ευρώ) φυσικά, από την Εταιρεία Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας.

Η αποτύπωση των δύο αρχαίων λιθόστρωτων δρόμων σε σχέδια ανακατασκευής με δαπάνη πολιτιστικού συλλόγου που δεν συγκίνησε… κανένα αρμόδιο ή αναρμόδιο!

Πράγματι, η αποτύπωση των δύο αυτών λιθόστρωτων δρόμων έγινε και τα σχέδια (ένα που αφορά την αρχαία πόλη τέθηκε υπόψη του κ. Λαμπρινουδάκη) για τα περαιτέρω (υποβολή στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος) κατατέθηκαν στον τότε Δήμο Αστακού, αλλά χωρίς συνέχεια. Σημειώνεται ότι ο Δημήτρης Στεργίου, ως πρόεδρος της Εταιρείας Φίλων των μνημείων της Παλαιομάνινας την οποία ίδρυσε το 1997 γι΄ αυτούς τους σκοπούς, για όλα αυτά ήταν σε συνεχή επικοινωνία και είχε αποσπάσει τη σχετική έγκριση και από τον τότε περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδος. Δυστυχώς, η με τεράστια αυτή δαπάνη πρωτοβουλία δεν είχε καμιά συνέχεια, αφού δεν προωθήθηκε από το Δήμο Αστακού και, κυρίως, από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων. Μάλιστα, από ό,τι γνωρίζω από όσα μού έχει πει ο παππούς μου, τον είχε διαβεβαιώσει ο τότε περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδος ότι το έργο είχε ενταχθεί σε Κοινοτικό Πρόγραμμα τουλάχιστον για την αποκατάσταση και ανάδειξη της «Σκάλας», διότι για τον άλλο λιθόστρωτο δρόμο μέσα στον εσωτερικό χώρο της αρχαίας πόλης υπήρχαν αντιρρήσεις από την ΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων που είχε έδρα την Πάτρα!!!

Η τεχνική έκθεση

Η τεχνική Έκθεση του πολιτικού μηχανικού, η οποία συνόδευσε τα δύο σχέδια μαζί με την οικονομικοτεχνική μελέτη (συνολική δαπάνη ανακατασκευής 36.500.000 δραχμών, μαζί με την αμοιβή), περιέγραφε το έργο αυτό ως εξής:

«Ο δρόμος θα κατασκευαστεί με λίθους της ευρύτερης περιοχής ίδιους με αυτούς που έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του λιθόστρωτου δρόμου. Στο τμήμα του δρόμου από το χωριό έως το κάστρο (Α-Β) υπάρχουν μανδρότοιχοι από ξηρολιθοδομή οι οποίοι θα καθαιρεθούν. Στο τμήμα του δρόμου μέσα στο κάστρο (Β-Γ) υπάρχουν ιδιοκτησίες εκατέρωθεν του δρόμου περιφραγμένες με μεταλλικούς πασσάλους και δικτυωτό πλέγμα, οι οποίες θα μείνουν ως έχουν επειδή το πλάτος του δρόμου είναι αρκετό. Στο τμήμα του δρόμου από το σημείο που τελειώνουν οι ιδιοκτησίες (Γ-Δ) έως και την πύλη του κάστρου (έξοδος στον Αχελώο), ο δρόμος θα κατασκευαστεί δίπλα στο τείχος του κάστρου χωρίς να υπάρχουν προβλήματα περιφράξεων και ιδιοκτησιών. Λόγω της μορφολογίας του εδάφους θα γίνουν κατά μήκος του δρόμου δύο φρεάτια περισυλλογής των όμβριων υδάτων, ένα στο σημείο που τελειώνουν οι μανδρότοιχοι και ένα στο σημείο που ο δρόμος συναντά το τείχος του κάστρου. Σε όλο το μήκος του δρόμου, όπου υπάρχει αλλαγή κλίσης θα γίουν αναβαθμίδες ύψους 0,15 μ. και εκατέρωθεν του δρόμου θα κατασκευαστεί μανδρότοιχος πλάτους 0,40 μ. για τον εγκιβωτισμό του έργου. Στο σημείο όπου συναντά ο δρόμος το κάστρο, θα κατασκευαστούν καθίσματα για την ανάπαυση των πεζών. Οι λίθοι που θα χρησιμοποιηθούν στο οδόστρωμα θα είναι λαξευμένοι στη μια όψη και θα εδράζονται σε στρώση πάχους 0,05 μ. από ισχνό αμμοκονίαμα. Όλες οι εργασίες θα γίνουν με σεβασμό στα μνημεία και στο περιβάλλον» (Ιούνιος 1999).

Κι όμως “αγρόν ηγόραζον…”

Κι όμως, μολονότι όλα έτοιμα και πληρωμένα, δεν έγινε τίποτε από όλα αυτά. Αντιθέτως, σε άλλες περιοχές της χώρας μας, η πολιτιστική κληρονομιά και η παράδοση, όπως, για παράδειγμα, στο Μέτσοβο και στα νησιά μας, έχει αποτελέσει την πιο σημαντική πρώτη ύλη για ανάπτυξη. Μία τέτοια σημαντική πρώτη ύλη είναι και τα καλντερίμια, τα λιθόστρωτα της Σκιάθου, για παράδειγμα, τα οποία είναι πολύ νεώτερα, του 19ου αιώνα, και στα οποία περπατούσε και εμπνεύστηκε πολλά από τα διηγήματά του ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, τα οποία είναι πλέον διατηρητέα με επίσημη απόφαση της Διεύθυνσης Αρχιτεκτονικής του υπουργείου Περιβάλλοντος, του κράτους. Εκεί, στα παραδοσιακά δρομάκια του νησιού, στη δεκαετία του 1970 φωτογραφίζονταν η Τζάκι Κένεντι με τον Αριστοτέλη Ωνάση και άλλες προσωπικότητες και οι φωτογραφίες τους κυριαρχούσαν στο διεθνή Τύπο.

Η κήρυξη των λιθόστρωτων της Σκιάθου και εκατοντάδων άλλων στην Ήπειρο και αλλαχού δεν έγινε από μόνη της. Ύστερα από πρωτοβουλίες πολιτιστικών συλλόγων και δήμων, εξασφαλίσθηκε η θετική γνωμοδότηση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής της Περιφερειακής Ενότητας της περιοχής , η οποία διαβιβάστηκε στη Διεύθυνση Αρχιτεκτονικής του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. ‘Στη συνέχεια, η απόφαση δημοσιεύεται στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως , στο οποίο αναφέρονται οι ακόλουθοι όροι και προϋποθέσεις: «στα χαρακτηριζόμενα ως διατηρητέα καλντερίμια απαγορεύεται κάθε αφαίρεση, αλλοίωση ή καταστροφή των επιμέρους κατασκευαστικών και διακοσμητικών στοιχείων τους, των υλικών κατασκευής τους (λίθοι και συνδετικό υλικό), ενώ επιτρέπονται επεμβάσεις, για τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων για την απορροή των ομβρίων, για λόγους λειτουργικούς – εφόσον δεν αλλοιώνεται ο αρχιτεκτονικός χαρακτήρας και δεν θίγονται τα διατηρητέα στοιχεία τους καθώς και διατηρητέα στοιχεία του περιβάλλοντος χώρου τους. Για οποιαδήποτε συντήρηση, επισκευή, αποκατάσταση ή καθαρισμό των διατηρητέων καλντεριμιών και των συναφών τους στοιχείων θα απαιτείται πλέον η σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής»

Λιθόστρωτα με ιστορία στην υπόλοιπη Ελλάδα

Με την ευκαιρία αναφέρω, ενδεικτικά, τα ακόλουθα λιθόστρωτα με ιστορία τα οποία υπάρχουν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος και τα οποία μάλιστα έχουν κηρυχθεί ως διατηρητέα:

Μακρυνίτσα: Κηρυγμένα ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο είναι τα καλντερίμια της. Οι ανάγκες του τόπου ήταν εκείνες που επέβαλαν την δημιουργία τους: Στις αρχές του 19ου αιώνα τις πλαγιές του Πηλίου ανεβοκατέβαιναν ατέλειωτα καραβάνια από αγωγιάτες που μετέφεραν αγαθά. Τα μονοπάτια αυτά είχε ακολουθήσει και ο Ρήγας Φεραίος για να διδάξει τα Ελληνόπουλα του Κισσού και της Τσαγκαράδας. Όμως το σαθρό έδαφος δημιούργησε την ανάγκη της κατασκευής λιθόστρωτων πάνω στα υφιστάμενα μονοπάτια. Ηπειρώτες μάστοροι και ‘λαϊκοί πολεοδόμοι’ ανέλαβαν το έργο με αποτέλεσμα τα καλντερίμια να εντυπωσιάζουν μέχρι σήμερα με την απαράμιλλη αισθητική και την τεχνική αρτιότητά τους.

Μπίλιοβο: Το λιθόστρωτο καλντερίμι που συνδέει τα χωριά Σωτηριάνικα και Αλτομιρά στην Εξω Μάνη Μεσσηνίας είναι χαρακτηρισμένο ως μνημείο. Με μήκος 3 χιλιόμετρα και με 83 στροφές -από τις οποίες οι 78 είναι 180 μοιρών- ξεκινά από υψόμετρο 300 μέτρων για να φτάσει στα 800 μέτρα. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1904 και θεωρείται ένα από τα επιτεύγματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής. Εκτιμάται ότι η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1928. Το χωριό Σωτηριάνικα απ’ όπου και ξεκινά το μονοπάτι βρίσκεται σε απόσταση 15 χιλιομέτρων από την Καλαμάτα.

Σκόπελος: Το πρώτο καλντερίμι των Βορείων Σποράδων που χαρακτηρίστηκε διατηρητέο από το υπουργείο Πολιτισμού ήταν αυτό του Αγίου Κωνσταντίνου στη Σκόπελο. Παλαιότερο των 100 χρόνων, αποτελεί ένα από τα τελευταία καλντερίμια που σώζονται στην περίμετρο της πόλης της Σκοπέλου. Διέρχεται από ελαιώνες. Το ΦΕΚ που εκδόθηκε το 2011 έκανε λόγο για ‘τυπικό δείγμα της παραδοσιακής τεχνικής της οδομηχανικής του 19ου αιώνα με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, τεχνική και πολεοδομική σημασία. Είναι σημαντικό για τη μελέτη της εξέλιξης της αρχιτεκτονικής όσο και της κοινωνικής ζωής του τόπου’.

Κεραμίτσα: Διατηρητέο μνημείο έχει χαρακτηριστεί το λιθόστρωτο της Κεραμίτσας, στην επαρχία Φιλιατών του Νομού Θεσπρωτίας, αλλά και ο περιβάλλων χώρος σε ακτίνα 100 μέτρων εκατέρωθεν του μονοπατιού. Ο λιθόστρωτος δρόμος αποτελεί κατάλοιπο της οδικής αρτηρίας που ένωνε τα Γιάννενα με το λιμάνι της Σαγιάδας, είναι γνωστός ήδη από τον 15ο αιώνα ενώ ο περιηγητής Πουκεβίλ ανέφερε ότι το έργο είναι πολύ παλιό και επιδιορθώθηκε το 1716.

Πηγή: Γιώργος Π. Μπαμπάνης Ανασκαφή

https://ellas2.wordpress.com/

Γιῶργος Χαβουτσᾶς: Οἱ ἐνέσεις

 

Γιῶργος Χαβουτσᾶς: Οἱ ἐνέσεις από planodion

Γι­ῶρ­γος Χα­βου­τσᾶς 

Οἱ ἐ­νέ­σεις

ΕΛΗ ΜΑΪΟΥ ἀρ­ρώ­στη­σα ἄ­σχη­μα καὶ ὁ για­τρός μοῦ ἔ­γρα­ψε νὰ κά­νω ἐ­νέ­σεις. Ἔ­πρε­πε κα­τὰ τὴ γνώ­μη του νὰ υἱ­ο­θε­τή­σω ὁ­πωσ­δή­πο­τε τὴν ἐ­νε­σο­θε­ρα­πεί­α, ἂν δὲν ἤ­θε­λα νὰ ὑ­πο­φέ­ρω στὸ μέλ­λον ἀ­πὸ ὀ­δυ­νη­ρὲς ἐ­νο­χλή­σεις, οἱ ὁ­ποῖ­ες μά­λι­στα ὑ­πῆρ­χε κίν­δυ­νος νὰ κα­τα­στοῦν μό­νι­μες. Με­τὰ τὶς ἐ­νέ­σεις, δέ­ον ἦ­ταν νὰ ἀ­κο­λου­θή­σει συμ­πλη­ρω­μα­τι­κὴ ἀ­γω­γὴ μὲ λή­ψη χα­πι­ῶν τῆς ἴ­διας φαρ­μα­κευ­τι­κῆς οὐ­σί­ας, ἀ­πὸ ἕ­ναν ἕ­ως τρεῖς μῆ­νες. Ἡ ἀ­λή­θεια εἶ­ναι ὅ­τι σὲ τού­τη τὴν ἀ­νε­πι­θύ­μη­τη κα­τά­στα­ση θὰ ἔ­πρε­πε νὰ εἶ­χα πε­ρι­πέ­σει ἤ­δη ἀ­πὸ και­ρό, ἔ­τσι ὅ­πως ὑ­πέ­φε­ρε καὶ βα­σα­νι­ζό­ταν πα­ρα­τε­τα­μέ­να ἡ ψυ­χή μου. Εἶ­ναι θαῦ­μα τὸ πῶς ἄν­τε­ξα, μο­λο­νό­τι τού­τη ἡ ἀρ­γο­πο­ρη­μέ­νη ἐκ­δή­λω­ση τῶν συμ­πτω­μά­των δὲν εἶ­ναι καὶ πρὸς ἔ­παι­νο.

        Ἀρ­ρώ­στη­σα ἀ­πὸ τὸν πό­νο πού μοῦ προ­κά­λε­σε ὁ ἀ­νεκ­πλή­ρω­τος ἔ­ρω­τας. Δὲν εἶ­μαι πιὰ εἴ­κο­σι χρο­νῶν, ἡ ψυ­χὴ καὶ τὸ σῶ­μα μου δὲν μπο­ροῦν πλέ­ον νὰ ἀν­τι­πα­ρέλ­θουν εὔ­κο­λα τέ­τοι­ου εἴ­δους ὀ­δυ­νη­ρὲς κα­τα­στά­σεις. Τὸ μο­τί­βο τῆς ἀ­πο­τυ­χί­ας ἐ­πα­να­λαμ­βά­νε­ται ἀ­πα­ράλ­λα­χτό τὰ τε­λευ­ταῖ­α χρό­νια: ἀ­ναγ­κά­ζο­μαι νὰ ἀ­πο­δι­ώ­ξω ἀ­πὸ δί­πλα μου γυ­ναῖ­κες ποὺ ἐ­πι­θυ­μῶ δι­α­κα­ῶς, ἀ­πὸ σχέ­σεις ποὺ οὔ­τε κἄν ἔ­χουν ἀρ­χί­σει, ἐ­πι­στρέ­φον­τας στὴν ἀ­βά­στα­χτη μο­να­ξιά μου. Νὰ ’ταν μό­νο ἡ ἀ­πόρ­ρι­ψη, τὰ πράγ­μα­τα θὰ ἦ­ταν πο­λὺ πιὸ ἁ­πλὰ γιὰ μέ­να. Μὰ ἡ ὀ­δύ­νη μου ἐ­πι­τεί­νε­ται ἀ­πὸ τὴ γε­νι­κό­τε­ρη συμ­πε­ρι­φο­ρὰ τῶν πε­ρὶ ὧν ὁ λό­γος πρὸς τὸ πρό­σω­πό μου, ἀ­μέ­σως με­τὰ τὴν ἀ­πόρ­ρι­ψη, κα­θὼς δὲν θέ­λουν νὰ κα­τα­λά­βουν ὅ­τι πι­κραί­νο­μαι ἀ­φάν­τα­στα ὅ­ταν ἐ­ξα­κο­λου­θοῦν νὰ μοῦ τη­λε­φω­νοῦν καὶ νὰ μοῦ στέλ­νουν μη­νύ­μα­τα, δη­λώ­νον­τας ὅ­τι ἐ­πι­θυ­μοῦν νὰ μεί­νου­με γιὰ πάν­τα φί­λοι καὶ νὰ δι­α­τη­ρή­σου­με τὴν με­τα­ξὺ μας ἐ­πι­κοι­νω­νί­α. Ὅ­ταν κά­ποι­α στιγ­μὴ ἐν­νο­ή­σουν ὅ­τι δὲν εἶ­ναι σω­στὸ νὰ συ­νε­χί­ζουν νὰ μὲ βα­σα­νί­ζουν μὲ τὰ τη­λε­φω­νή­μα­τα καὶ τὰ μη­νύ­μα­τά τους, μοῦ δί­νουν τὴ χα­ρι­στι­κὴ βο­λὴ μὲ γε­νι­κὲς συμ­βου­λές, εὐ­χὲς καὶ ἐ­πι­ση­μάν­σεις τοῦ τύ­που «εὔ­χο­μαι νὰ εὐ­τυ­χί­σεις για­τί τὸ ἀ­ξί­ζεις», «νὰ προ­σέ­χεις τὸν ἑ­αυ­τό σου», «ζη­λεύ­ω αὐ­τὴν ποὺ θὰ εἰ­σπρά­ξει ὅ­λη σου τὴν ἀ­γά­πη μα­ζε­μέ­νη», «πο­τὲ ἄλ­λο­τε δὲν ἔ­χω ἐ­κτι­μή­σει τό­σο πο­λὺ ἄν­θρω­πο στὴ ζω­ή μου» καὶ ἄλ­λα τέ­τοι­α ἠ­χη­ρὰ πα­ρό­μοι­α. Ἡ ἀ­πο­καρ­δί­ω­ση καὶ ἡ κα­τα­βύ­θι­ση στὴ θλί­ψη ὁ­λο­κλη­ρώ­νον­ται μὲ τὶς συμ­βου­λὲς τῶν φί­λων μου, κα­λο­προ­αί­ρε­τες καὶ εὔ­λο­γες μέν, ἀλ­λὰ ποὺ ἐ­πι­φέ­ρουν τὸ ἀν­τί­θε­το ἀ­πο­τέ­λε­σμα μέ­σα μου δέ, μὲ ὅ­λα τοῦ­τα τὰ «ὑ­πάρ­χουν κι ἀλ­λοῦ πορ­το­κα­λι­ὲς ποὺ κά­νουν πορ­το­κά­λια», «δὲν βα­ρι­έ­σαι μω­ρέ, ἐ­σὺ νὰ εἶ­σαι κα­λά», «ὅ­λα γί­νον­ται γιὰ τὸ κα­λό μας», «σί­γου­ρα ὑ­πάρ­χει ἕ­να βα­θύ­τε­ρο νό­η­μα σὲ ὅ­λα τοῦ­τα τὰ πράγ­μα­τα, γιὰ τὸ ὁ­ποῖ­ο πρέ­πει νὰ ὑ­πο­φέ­ρου­με» καὶ ἕ­να σω­ρὸ ἄλ­λες τέ­τοι­ες ἀ­νο­η­σί­ες. Τώ­ρα πρέ­πει νὰ ψά­ξω γρή­γο­ρα στὴ γει­το­νιὰ γιὰ νο­σο­κό­μα ἢ γιὰ κά­ποι­α γυ­ναί­κα ποὺ γνω­ρί­ζει νὰ κά­νει ἐ­νέ­σεις.

       Ἰ­δοὺ λοι­πὸν πού, ἀν­τὶ νὰ δια­βεῖ τὸ κα­τώ­φλι τοῦ δω­μα­τί­ου μου μιὰ ζαρ­γά­να ποὺ θὰ δρο­σε­ρέ­ψει τὸ μα­ρα­μέ­νο σῶ­μα μου μὲ τὸ θελ­κτι­κὸ σῶ­μα της, ἡ μό­νη γυ­ναί­κα ποὺ εἶ­μαι ἀ­ναγ­κα­σμέ­νος νὰ δε­χτῶ εἶ­ναι αὐ­τὴ ποὺ θὰ μπή­ξει μιὰ βε­λό­να μὲ πη­χτὸ φάρ­μα­κο στὰ με­ριά μου. Οἱ  χα­μέ­νες ἐν­δορ­φί­νες, μα­ζὶ μὲ τὶς ὑ­πό­λοι­πες οὐ­σί­ες τῆς εὐ­τυ­χί­ας, ποὺ θὰ ἔ­πρε­πε κα­νο­νι­κὰ νὰ πα­ρά­γον­ται ἀ­πὸ τὴ χα­ρὰ τοῦ ἔ­ρω­τα, σύμ­φω­να μὲ τὰ ὅ­σα μᾶς λέ­νε οἱ ἐ­πι­στή­μο­νες, ἀν­τι­σταθ­μί­ζον­ται τώ­ρα μὲ μιὰ βα­θειά, ἐν­δο­γλου­τια­ία πρόσ­λη­ψη φαρ­μα­κευ­τι­κῶν οὐ­σι­ῶν. Τὴν ἐ­πι­χεί­ρη­ση ἀ­νέ­λα­βε μιὰ συν­τα­ξι­οῦ­χος νο­σο­κό­μα, τα­κτι­κὴ στὴν ὥ­ρα της, σο­βα­ρή, λι­γο­μί­λη­τη, ποὺ ὅ­πως ἀ­πο­δεί­χτη­κε γνώ­ρι­ζε πο­λὺ κα­λὰ τὴ δου­λειά της. Τῆς ἑ­τοί­μα­ζα ὅ­λα τὰ σχε­τι­κὰ ὑ­λι­κά, πα­ρα­τάσ­σον­τάς τα ἐ­πι­με­λῶς στὸ κο­μο­δί­νο μου, τὴ σύ­ριγ­γα δη­λα­δή, τὴ βε­λό­να, τὶς γυ­ά­λι­νες φύ­σιγ­γες μὲ τὸ φάρ­μα­κο, τὸ οἰ­νό­πνευ­μα καὶ τὸ βαμ­βά­κι κι ἐ­κεί­νη, μό­λις ἀ­φαι­ροῦ­σε τὴν πε­ρίσ­σια τοῦ φαρ­μά­κου πι­έ­ζον­τας μὲ τὸ ἔμ­βο­λο ὅ­λες τὶς ἀ­τί­θα­σες φυ­σα­λί­δες ποὺ σχη­μα­τί­ζον­ταν κα­τὰ τὴν εἰσ­ρο­ή του στὴ σύ­ριγ­γα, μοῦ ἔ­λε­γε νὰ πά­ρω μιὰ βα­θειὰ ἀ­νά­σα καὶ μοῦ ἔ­κα­νε τὴν ἔ­νε­ση. Μο­λο­νό­τι εἶ­χα πλη­ρο­φο­ρη­θεῖ ὅ­τι αὐ­τὲς οἱ ἐ­νέ­σεις προ­κα­λοῦν με­γά­λο πό­νο, μπο­ρῶ νὰ πῶ ὅ­τι δὲν ὑ­πέ­φε­ρα πο­λύ. Ἡ συν­τα­ξι­οῦ­χος νο­σο­κό­μα ἦ­ταν ὁ­μο­λο­γου­μέ­νως ἀ­λα­φρο­χέ­ρα. Τε­λει­ώ­νον­τας, μὲ συμ­βού­λευ­ε νὰ κρα­τή­σω γιὰ λί­γο τὸ βαμ­βά­κι στὰ με­ριά μου καὶ νὰ μὴν ση­κω­θῶ ἀ­μέ­σως ἀ­πὸ τὸ κρε­βά­τι, ἐ­νῶ ἐ­κεί­νη, τὴν ἴ­δια στιγ­μή, ἐγ­κα­τέ­λει­πε ἀ­κρο­πο­δη­τὶ τὸ δω­μά­τιο, ἀ­να­νε­ώ­νον­τας τὸ ραν­τε­βού μας γιὰ τὴν ἑ­πο­μέ­νη. Μό­λις ση­κω­νό­μουν ἀ­πὸ τὸ κρε­βά­τι, φρόν­τι­ζα νὰ μα­ζέ­ψω καὶ νὰ πε­τά­ξω ἀ­μέ­σως ὅ­λα τα ἐ­να­πο­μεί­ναν­τα ὑ­λι­κά, κα­θὼς ἡ βα­ριὰ μυ­ρω­διὰ τοῦ φαρ­μά­κου, προ­ερ­χό­με­νη μᾶλ­λον ἀ­πὸ τὰ ἔκ­δο­χα, εἶ­χε δι­α­χυ­θεῖ στὸ δω­μά­τιο καὶ μοῦ ἦ­ταν πο­λὺ δυ­σά­ρε­στη. Ἔ­τσι περ­νοῦ­σαν οἱ μέ­ρες τῆς θε­ρα­πεί­ας μου, ὥ­σπου, ἕ­να βρά­δυ, γυρ­νών­τας ἀ­πὸ ἕ­να θε­ρι­νὸ σι­νε­μὰ – πή­γαι­να πο­λὺ συ­χνὰ τό­τε σι­νε­μὰ γιὰ νὰ ξε­χνι­έ­μαι καὶ γιὰ νὰ ἁ­πα­λύ­νω τὸν πό­νο μου ὀ­νει­ρευ­ό­με­νος – δι­α­πί­στω­σα ὅ­τι εἶ­χα λη­σμο­νή­σει νὰ μα­ζέ­ψω τὰ ὑ­λι­κά τῆς ἔ­νε­σης ἀ­πὸ τὸ κο­μο­δί­νο μου. Ἡ μυ­ρω­διὰ τοῦ φαρ­μά­κου δέ­σπο­ζε στὸ δω­μά­τιο, στὴν «ἀρ­ρω­στο­κά­με­ρα», ὅ­πως θὰ τὴν ὀ­νό­μα­ζε ὁ Ρο­ΐ­δης, μά, ὢ τοῦ θαύ­μα­τος, τού­τη τὴ φο­ρὰ ἡ φαρ­μα­κί­λα δὲν μοῦ προ­κά­λε­σε κα­μί­α δυ­σα­ρέ­σκεια· τὸ ἀν­τί­θε­το μά­λι­στα, μ’ ἔ­κα­νε νὰ νι­ώ­σω με­γά­λη πα­ρη­γο­ριά. Πῆ­ρα στὰ χέ­ρια μου τὴ σπα­σμέ­νη γυ­ά­λι­νη φύ­σιγ­γα, ἔ­πει­τα πῆ­ρα καὶ τὴ σύ­ριγ­γα, μύ­ρι­σα τὰ κοκ­κι­νω­πὰ ὑ­πο­λείμ­μα­τα τοῦ φαρ­μά­κου στὰ τοι­χώ­μα­τά τους καὶ κα­τά­λα­βα ὅ­τι τού­τη ἡ μυ­ρω­διὰ ἦ­ταν τὸ μο­να­δι­κὸ πράγ­μα στὴ ζω­ή μου ποὺ μ’ ἔ­κα­νε νὰ νι­ώ­θω ὅ­τι εἶ­μαι ἀ­κό­μα ζων­τα­νός, ἔ­χον­τας πρά­ξει ὅ­σα ἀ­κρι­βῶς ἔ­πρε­πε νὰ πρά­ξω – αὐ­τὰ τὰ ἐ­λά­χι­στα ποὺ σχε­τί­ζον­ταν μὲ τὴν ὑ­γεί­α μου – καὶ τί­πο­τα πα­ρα­πά­νω.

       Ἔ­χει πε­ρά­σει ἤ­δη μιὰ ἑ­βδο­μά­δα ἀ­πὸ τὴν τε­λευ­ταί­α ἔ­νε­ση. Πρὸς τὸ τέ­λος τῶν συ­ναν­τή­σε­ών μας ἡ νο­σο­κό­μα εἶ­χε ἐγ­κα­τα­λεί­ψει τὴν αὐ­στη­ρό­τη­τα καὶ εἶ­χε ξα­νοι­χτεῖ πρὸς ἐ­μέ­να. Μι­λού­σα­με πλέ­ον ἐ­πὶ παν­τός τοῦ ἐ­πι­στη­τοῦ: γιὰ τὴν τρέ­χου­σα πο­λι­τι­κὴ κα­τά­στα­ση – στὴν ἀ­νά­λυ­ση τῆς ὁ­ποί­ας πα­ρεμ­πι­πτόν­τως συμ­φω­νού­σα­με –, γιὰ ζω­γρα­φι­κή, γιὰ λο­γο­τε­χνί­α, ἀ­κό­μα καὶ γιὰ τοὺς βα­θύ­τε­ρους πό­θους καὶ τὰ ὄ­νει­ρά μας. Μά­λι­στα, ὅ­ταν μὲ ἄ­φη­νε ξα­πλω­μέ­νο μπρού­μυ­τα στὸ κρε­βά­τι ἐγ­κα­τα­λεί­πον­τας τὸ δω­μά­τιό μου, ἐ­ξε­δή­λω­νε τὴ συγ­κε­κρι­μέ­νη ἀλ­λα­γὴ στὴ συμ­πε­ρι­φο­ρά της καὶ σω­μα­τι­κά, του­τέ­στιν, μὲ χτυ­ποῦ­σε πα­ρη­γο­ρη­τι­κὰ πολ­λὲς φο­ρὲς στὸν ὦ­μο μὲ τὴν πα­λά­μη της. Μὰ ὅ­λα αὐ­τὰ τε­λεί­ω­σαν κι ἐ­γὼ δὲν ἔ­χω τολ­μή­σει ἕ­ως τώ­ρα νὰ πε­τά­ξω στὰ σκου­πί­δια τὰ σύ­νερ­γα τῆς τε­λευ­ταί­ας ἔ­νε­σης, τρέ­φον­τας ἐν­δό­μυ­χα τὴν ἐ­πι­θυ­μί­α νὰ δι­α­τη­ρή­σω στὸ ἀ­κέ­ραι­ο τὴν πα­ρη­γο­ριὰ ποὺ κα­τα­φα­νῶς μὲ ἔ­κα­ναν νὰ νι­ώ­σω. Γνω­ρί­ζω πώς, σὲ λί­γο χρο­νι­κὸ δι­ά­στη­μα, ἡ μυ­ρω­διὰ τοῦ φαρ­μά­κου θὰ ἔ­χει ἐ­ξα­λει­φθεῖ ἐν­τε­λῶς καί, γιὰ τὸν λό­γο αὐ­τό, σκέ­φτη­κα πὼς ἴ­σως θὰ μπο­ροῦ­σα νὰ τὴν πα­ρα­τεί­νω τε­χνη­τὰ μὲ δι­ά­φο­ρους τρό­πους, ἐ­νη­με­ρω­νό­με­νος ἀρ­χι­κὰ καὶ δι­α­βά­ζον­τας τὰ πάν­τα σὲ σχέ­ση μὲ τὸ φάρ­μα­κο: γιὰ τὴν πα­ρα­γω­γι­κή του δι­α­δι­κα­σί­α, γιὰ τὴ σύν­θε­ση, τὴν ἀ­νά­λυ­σή του… Εἰς μά­την ὅ­μως, εἰς μά­την. Ἡ κα­θη­συ­χα­στι­κὴ μυ­ρω­διὰ τοῦ φαρ­μά­κου βαθ­μια­ία θὰ σβή­σει, πα­ρα­χω­ρών­τας τὴ θέ­ση της στὰ συ­νή­θη ὀ­σφρη­τι­κὰ ἐ­ρε­θί­σμα­τα τοῦ δω­μα­τί­ου μου ἀλ­λὰ καὶ τῶν πέ­ριξ τοῦ δω­μα­τί­ου μου χώ­ρων: στὴ μυ­ρω­διὰ τῆς ἁ­πλω­μέ­νης μπου­γά­δας τοῦ μπαλ­κο­νιοῦ μου (ἀλ­λὰ καὶ τῆς μπου­γά­δας τῆς γει­τό­νισ­σάς μου στὸ δι­πλα­νὸ μπαλ­κό­νι, ἡ ὁ­ποί­α χρη­σι­μο­ποι­εῖ τὴ γνω­στὴ τε­χνι­κὴ ἀ­πό­κρυ­ψης τῶν ἐ­σώ­ρου­χων στὰ μέ­σα συρ­μα­τό­σχοι­να τῆς ἁ­πλώ­στρας της, πρὸς ἀ­πο­φυ­γὴν κοι­νῆς θέ­ας), στὸ ἀ­ναρ­ρι­χώ­με­νο ἀ­πὸ τὴν πι­λο­τὴ ἄ­ρω­μα τοῦ νυ­χτο­λού­λου­δου, στὴ μυ­ρω­διὰ τοῦ ἱ­δρώ­τα ποὺ ἀ­πό­μει­νε στὰ σεν­τό­νια μου ἔ­πει­τα ἀ­πὸ μιὰ νύ­χτα ἀ­ϋ­πνί­ας ἢ στὴ μυ­ρω­διὰ τοῦ φι­τι­λιοῦ ἑ­νὸς ἄρ­τι σβη­σθέν­τος κε­ριοῦ, ἀ­πὸ αὐ­τὰ πού μοῦ ἀ­ρέ­σει ν’ ἀ­νά­βω ἀ­πὸ και­ροῦ εἰς και­ρὸν στὸ ἔ­ρη­μο δω­μά­τιό μου γιὰ νὰ δη­μι­ουρ­γή­σω ἀ­τμό­σφαι­ρα. Ἔ­πει­τα, ἡ πα­ρη­γο­ριὰ ποὺ εἰ­σέ­πρατ­τα ἀρ­χι­κὰ ἀ­πὸ τὰ σύ­νερ­γα τῶν ἐ­νέ­σε­ων καὶ ὀ­φει­λό­ταν ὁ­λο­κλη­ρω­τι­κὰ στὴν αἴ­σθη­ση τῆς ὄ­σφρη­σης, θὰ πε­ρά­σει προ­σώ­ρας στὸ βα­σί­λει­ο τῆς ὅ­ρα­σης, στὸ ἰ­δι­ό­τυ­πο αὐ­τὸ εἰ­κο­νο­στά­σι ποὺ κεί­τε­ται στὸ κο­μο­δί­νο μου καὶ δὲν ἀ­πο­τε­λεῖ­ται οὔ­τε ἀ­πὸ ἁ­γι­ο­γρα­φί­ες, οὔ­τε ἀ­πὸ ἐ­λαι­ο­γρα­φί­ες, οὔ­τε ἀ­πὸ σκί­τσα, ἀλ­λὰ ἀ­πὸ σύ­ριγ­γες, βε­λό­νες καὶ φάρ­μα­κα, ὥ­σπου, στὸ τέ­λος, ὅ­λη αὐ­τὴ ἡ ἰ­δι­αί­τε­ρη συ­νά­θροι­ση πραγ­μά­των τοῦ ὑ­λι­κοῦ κό­σμου ποὺ τε­λεῖ­ται πλά­ι μου νὰ κα­τα­στεῖ, μὲ τὴ σει­ρά της, μιὰ κα­νο­νι­κό­τη­τα τοῦ βλέμ­μα­τος καὶ νὰ ἀ­πο­λέ­σει τὸν εὐ­ερ­γε­τι­κό της χα­ρα­κτή­ρα. Σκέ­φτο­μαι – τὸ ἔ­χω ἤ­δη ἀ­πο­φα­σί­σει – νὰ κρα­τή­σω ἀ­νέ­πα­φα ὅ­λα τοῦ­τα τὰ σύ­νερ­γα στὸ κο­μο­δί­νο μου ὡς τὸ τέ­λος τοῦ κα­λο­και­ριοῦ. Ἔ­πει­τα, τὸ φθι­νο­πω­ρά­κι, θὰ τὰ πε­τά­ξω καὶ θὰ πα­σχί­σω νὰ βρῶ ἕ­ναν τρό­πο νὰ ζή­σω.

Πηγή: Περιοδικὸ Φρέαρ, τχ. 19 (Ιούνιος 2017)

Γι­ῶρ­γος Χα­βου­τσᾶς (Πει­ραι­ᾶς, 1965). Ἀ­σχο­λεῖ­ται μὲ τὴν ποί­η­ση καὶ τὴ με­τά­φρα­ση. Δη­μο­σί­ευ­σε τὶς ποι­η­τι­κὲς συλ­λο­γὲς Ἡ φοι­νι­κιά (Γα­βρι­η­λί­δης, 2005) καὶ Ση­μεῖ­ο Πε­τρού­πο­λης (Πλα­νό­διον, 2011). Ἔ­χει με­τα­φρά­σει ἐ­πί­σης τὸ πε­ζο­γρά­φη­μα Τα­ξί­δι στὴν Ἀρ­με­νί­α, τοῦ Ὄ­σιπ Μαν­τελ­στάμ (Ἴν­δι­κτος, 2007).

https://bonsaistoriesflashfiction.wordpress.com/

Απίστευτο! Ικαριώτισσα ετών 117, έβγαλε νέα μαλλιά και 7 δόντια!

Μια συγκλονιστική ιστορία!

 Εκεί όπου βρίσκεται το μυστικό της μακροζωίας και της ευτυχίας. Στην Ικαρία λοιπόν…

θα πάμε για άλλη μια φορά και σε μία συγκλονιστική ιστορία που έφερε στο φως το Ikariamag.gr

Πρωταγωνίστρια η Φανή Γεραλή από τον Χριστό Ραχών η οποία έζησε μια ολόκληρη ζωή και λίγη ακόμα, αφού έσβησε απρόσμενα σε ηλικία 117 ετών

Στο σχετικό δημοσίευμα του 1954 που θα δείτε παρακάτω και που φέρνει στο φως το Ikariamag ο δισέγγονος της υπεραιωνόβιας, Σταύρος Μαρτίνης ομολογεί πως η γυναίκα μετά τα 100 ξεκίνησε να βγάζει πάλι μαύρες τρίχες και 7 δόντια!

Η όραση και η ακοή της γιαγιάς Γεραλή παρέμεναν σε εξαιρετική κατάσταση όπως επίσης το μυαλό και η αντίληψη της. Όπως μάλιστα σημειώνει ο αρθρογράφος του 1954, σε αντίθεση με την «εκατοντάχρονη» του Ντοστογιέφσκι η οποία όσο συζητά τόσο βυθίζεται στο θάνατο, αργοσβήνει και πεθαίνει, η Φανή Γεραλή, «λαίμαργη προς την αθανασία», έπαιρνε ζωή από την κουβέντα κι είχε σκοπό να ζήσει πολύ ακόμα.

Κι αν είχε μια ταραγμένη, γεμάτη ζωή: το 1944 οι Γερμανοί τουφέκισαν τον 45χρονο γιο της, Νίκο Γεραλή, στην Ελευσίνα. Έζησε στη Μικρά Ασία, παντρεύτηκε, έκανε παιδιά, χήρεψε και με τον διωγμό του 1914 κατέφυγε στη Χίο. Εκεί την προξένεψαν (ήταν μόλις 77 ετών!) αλλά η κυρα-Φανή αρνήθηκε. Βλέπετε, την εποχή του Κριμαϊκού Πολέμου ήταν ωραιοτάτη, με κάτι στήθια «όπως το καρπούζι κι άσπρα σαν το χαλάζι»!

Βέβαια, όπως αναφέρει η εφημερίδα (αγνώστων στοιχείων) στις Ράχες δεν ήταν η μόνη υπεραιωνόβιος αλλά ζούσε μεταξύ άλλων μαθουσάλων, 103-117, οι οποίοι έψαλαν στην εκκλησιά, γλεντούσαν και ζούσαν μια κανονική ζωΓια την Ιστορία, όπως δηλώνει ο απόγονος της, Σταύρος Μαρτίνης στο ikariamag, η κυρά-Φανή Γεραλή δεν πέθανε από φυσικά αίτια! Την τσίμπησαν μέλισσες στ’ αμπέλια που είχε κάτω από το σπίτι της! Αν δε συνέβαινε αυτό, ποιος ξέρει, ίσως και να παίρναμε συνέντευξη σήμερα από την ίδια!

https://www.pentapostagma.gr/