Σχέση συνεξάρτησης

Σχέση συνεξάρτησης

Σχέση συνεξάρτησης μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στους ερωτικούς συντρόφους αλλά και σε μέλη μιας οικογένειας, φίλους ή και στο επαγγελματικό περιβάλλον. Μια συνεξαρτώμενη σχέση είναι πολύ πιθανό να οδηγηθεί σε δυσλειτουργικά πρότυπα και τύπο σχέσης, όπου η εξάρτηση είναι το κυρίαρχο στοιχείο και η οποία παίρνει τη μορφή της συναισθηματικής, σωματικής ή ψυχικής εξάρτησης από το άλλο άτομο.

Είναι όμορφο και σημαντικό για πολλούς ανθρώπους να νιώθουν πολύ κοντά ο ένας στον άλλον, σε οποιαδήποτε μορφή σχέσης μέχρι ένα σημείο όμως. Σχέση συνεξάρτησης μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στους ερωτικούς συντρόφους αλλά και σε μέλη μιας οικογένειας, φίλους ή και στο επαγγελματικό περιβάλλον. Πρόκειται για το είδος εκείνο της σχέσης όπου το άτομο που εμπλέκεται εξαρτάται διανοητικά, συναισθηματικά, σωματικά ή/και πνευματικά από το άλλο. Μια συνεξαρτώμενη σχέση είναι πολύ πιθανό να οδηγηθεί σε δυσλειτουργικά πρότυπα και τύπο σχέσης, όπου η εξάρτηση είναι το κυρίαρχο στοιχείο και η οποία παίρνει τη μορφή της συναισθηματικής, σωματικής ή ψυχικής εξάρτησης από το άλλο άτομο. Επιπλέον, είναι σύνηθες και οι δύο σύντροφοι να εξαρτώνται αμοιβαία ο ένας από τον άλλον. Και οι δύο μπορεί να αναλαμβάνουν εναλλάξ τον ρόλο του φροντιστή, εναλλάσσοντας μεταξύ του φροντιστή και του αποδέκτη της φροντίδας. Μάλιστα, πρόκειται για έναν τύπο εξάρτησης κοινό σε σχέσεις όπου ένα από τα μέλη της είναι εθισμένο στο αλκοόλ ή άλλες ουσίες.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά μιας συνεξαρτώμενης σχέσης;

• Το ένα άτομο είναι αυτό που «δίνει» και το άλλο αυτό που «παίρνει» ή απολαμβάνει αυτό το «δόσιμο».
• Συνήθως το άτομο «φτάνει στα άκρα» αποφεύγοντας τις συγκρούσεις με τον άλλον
• Υπάρχει η αντίληψη ότι πρέπει να συμφωνεί ή να ζητήσει την άδεια του άλλου ατόμου στην καθημερινότητα
• Είναι το άτομο που συνήθως ζητά συγγνώμη, ακόμα και αν δεν υπάρχει λόγος για να ζητήσει συγγνώμη
• Αισθάνεται ότι «πρέπει να σώσει» το άλλο άτομο από πιθανές βλαβερές του ενέργειες
• Αισθάνεται ότι λυπάται τον άλλον, ακόμα και όταν νιώθει ότι πληγώνεται και που φυσικά δεν το εκφράζει
• Προσπαθεί να κάνει διάφορα πράγματα για να κάνει τον άλλον ευτυχισμένο, ακόμα κι αν ο άλλος το κάνει να νιώθει άβολα
• Χάνεται η αίσθηση του «ποιος είμαι», σα να μην έχει δική του ταυτότητα στη σχέση
• Δεν φροντίζει τον εαυτό του, δεν ικανοποιεί τις επιθυμίες και τις ανάγκες του
• Εξυψώνει το άλλο άτομο ακόμα κι αν δεν έχει κάνει τίποτα για να κερδίσει αυτόν τον θαυμασμό.

Φυσικά, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι όλες οι συνεξαρτώμενες σχέσεις ίδιες, καθώς μπορεί να διαφέρουν ως προς τη σοβαρότητα, το βαθμό δηλαδή συνεξάρτησης.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι αυτού του τύπου σχέσεις, χρειάζονται χρειάζονται δύο για να δημιουργηθούν εφόσον πρόκειται για σχέσεις που συν-κατασκευάζονται. Ενώ ο ένας σύντροφος μπορεί να φαίνεται πιο «ευάλωτος», ο άλλος μπορεί να αισθάνεται πιο άνετα ή πιο χρήσιμος, να νιώθει ότι ανεβαίνει η αξία του επειδή τον χρειάζονται, αποφεύγοντας να δει το δικό του μερίδιο ευθύνης για την συν-κατασκευή μιας τέτοιου τύπου σχέσης. Επιπλέον, μέσω της υπερλειτουργίας για τον άλλον, συνήθως αποφύγει να εστιάσει στις δικές του ανάγκες και επιθυμίες, επιλέγοντας έναν σύντροφο που νιώθει ότι τον χρειάζεται συνεχώς

Συνεξάρτηση έναντι υγιούς αλληλεξάρτησης

Δεν σημαίνει ότι το να βασίζεται ο ένας στον άλλον πάντα συνεξάρτηση. Μπορεί να γίνει αυτό και σε μία υγιή σχέση όπου το άτομο μπορεί να βασιστεί στον άλλον για την κάλυψη διαφόρων αναγκών και επιθυμιών του, χωρίς να θεωρείται προβληματική κατάσταση. Η συνεξάρτηση υπάρχει όταν το ένα άτομο δίνει περισσότερα από το άλλο, δημιουργώντας μια ανισορροπία των ικανοποιημένων αναγκών.

Ποιες είναι οι βασικές αιτίες συνεξάρτησης;

Συνήθως, βασική αιτία είναι η κακή εικόνα και αντίληψη εαυτού σε συνδυασμό με την έλλειψη ορίων. Ένα άτομο που δεν πιστεύει και τόσο στον εαυτό του, με φτωχή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση και αδυναμία να θέσει τα όριά του μη μπορώντας να πει «όχι», μη μπορώντας να αρνηθεί ή ακόμη και να εκφράσει τη γνώμη του.

Υπάρχουν βιολογικά, ψυχολογικά και κοινωνικά στοιχεία που συμβάλλουν στη συνεξάρτηση:

• Βιολογικοί παράγοντες: Το τμήμα του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου ενός συνεξαρτώμενου ατόμου μπορεί να μην καταστείλει τις ενσυναίσθητες αποκρίσεις. Αυτό θα δημιουργούσε υπεραφθονία ενσυναίσθησης, καθιστώντας ευκολότερη την συνεξάρτηση.
• Ψυχολογικοί παράγοντες: Τα συνεξαρτημένα άτομα μπορεί να έχουν ψυχολογική προδιάθεση να φροντίζουν τους άλλους. Μπορεί επίσης να επηρεαστούν ψυχολογικά από αρνητικές εμπειρίες ζωής, όπως το να μεγαλώνουν με συγκρουσιακούς γονείς, να είναι θύματα παραμέλησης ή συναισθηματικής κακοποίησης.
• Κοινωνικοί παράγοντες: Η συνεξάρτηση μπορεί να προκύψει από αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία βλέπει τους ρόλους των γυναικών, από την αυξημένη έκθεση στην κατάχρηση ουσιών στην οικογένεια.

Πώς θα ξεπεράσω τη συνεξάρτηση;

Όπως στις περισσότερες περιπτώσεις, το πρώτο βήμα για να αλλάξουμε ή να ξεπεράσουμε μια συμπεριφορά ή έναν τρόπο απόκρισης είναι η επίγνωση που θα οδηγήσει σε αυξημένη αυτογνωσία. Κάτι που δεν είναι εύκολο να το κάνει μόνο του το άτομο εφόσον από τη μία δεν μπορεί να αναγνωρίσει αυτό που συμβαίνει και από την άλλη δεν ξέρει «τι να κάνει και πώς θα πρέπει να ανταποκριθεί». Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν βοήθεια ειδικού όταν έχουν ήδη αισθανθεί ότι η η ζωή τους καταρρέει. Η ψυχοθεραπεία θα βοηθήσει στο να ξεδιαλύνει κάποιος την τάση του να δημιουργεί σχέσεις συνεξάρτησης.

• Φροντίστε τον εαυτό σας, μάθετε να του φέρεστε όπως κάνατε στον άλλον. Μην ξεχνάτε ότι είναι κάτι που ξέρετε πώς να το κάνετε, φτάνει να παρατηρήσετε τι κάνατε για τον άλλον.
• Ασχοληθείτε με δραστηριότητες έξω από τη σχέση και επενδύστε σε νέες φιλίες.
• Ανακαλύψτε νέα ενδιαφέροντα και ασχοληθείτε με αυτά. 
• Στρέψτε ενεργά την προσοχή σας προς τον εαυτό σας και αναρωτηθείτε για τις δικές σας ανάγκες και επιθυμίες και κατά πόσο τις ικανοποιείτε. Κυρίως όταν μπαίνετε και πάλι στον πειρασμό να σκεφτείτε ή να ανησυχήσετε για τον άλλο.
• Φροντίστε να αυξήσετε την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, έτσι ώστε να μην επηρεάζεστε όταν ο άλλος προσπαθεί να σας υποτιμήσει, να σας κατακρίνει ή να σας ελέγξει.
• Μάθετε να θέτετε όρια και να λέτε «όχι» όταν δεν θέλετε πραγματικά να κάνετε κάτι.
• Αν η σχέση δεν μπορεί να πάρει μία υγιή μορφή, ίσως χρειάζεται να σκεφτείτε τον χωρισμό.
• Τέλος, η επίσκεψη σε ειδικό θα σας βοηθήσει να μάθετε να φροντίζετε τον εαυτό σας και να τον αγαπάτε, όπως και να δείτε αυτό το μοτίβο από που έρχεται και πώς μπορείτε να το αντιμετωπίσετε καλύτερα και να βρείτε και πάλι την χαμένη αίσθηση του εαυτού σας.
• Η αναγνώριση των σημαδιών της συνεξάρτησης είναι το πρώτο βήμα. Στη συνέχεια, η αυτογνωσία και η ενεργή ανακατεύθυνση είναι βασικά σημεία για τη μείωση των συνεξαρτώμενων τάσεων. Να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας καθώς βρίσκεστε στη νέα αυτή διαδικασία, καθώς πρόκειται για μία χρόνια μαθημένη συμπεριφορά.  

Μαρίνα Μόσχα

https://marinamoscha.life/