“Τέλος” του Λάζαρου Γεωργιάδη
Ενδιαφέρον τρόπος να ονομάσεις την πρώτη σου ποιητική συλλογή «Τέλος», οξύμωρο σχεδόν. Δεν είναι το μόνο ενδιαφέρον πράγμα που συμβαίνει εδώ όμως, το αντίθετο μάλιστα:
ξέρω πως αγαπούσες
τους ήλιους που λιώνουν οι νύχτες στα σοκάκια [1]
Αυτοί είναι οι πρώτοι στίχοι που διαβάζει κανείς όταν ανοίγει το βιβλίο, ο τόνος έχει δοθεί, μένει να επαληθευτεί η πρώτη εντύπωση. Στο τέλος της ανάγνωσης, αυτό που ξεκινά σαν αίσθηση στο πρώτο ποίημα, γίνεται βεβαιότητα: ο Λάζαρος Γεωργιάδης έχει επιτύχει να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο ποιητικό σύμπαν όπου οι σκέψεις του και οι άνθρωποι κινούνται σε αρμονία και σε στενές αλληλουχίες. Υπάρχουν ανομοιογένειες; Σαφέστατα, όμως δεν θέτουν σε κίνδυνο το σύνολο, και η φωνή και οι λέξεις του ποιητή τελικά κυλούν απρόσκοπτα.
Η σχέση μου με τη χυδαιολογία στη λογοτεχνία είναι σταθερά αρνητική εν μέρει για καθαρά αισθητικούς (και γι’ αυτό προσωπικούς) λόγους και εν μέρει για τεχνικούς: συνήθως πρόκειται για ένα εκφραστικό πυροτέχνημα που δεν έχει τελικά να πει και πολλά, βραχείας διάρκειας και αμφίβολης χρησιμότητας, περισσότερο μια καλή κρυψώνα αδυναμιών παρά οτιδήποτε άλλο. Στις περιπτώσεις που ο Γεωργιάδης το χρησιμοποιεί, γίνεται το βασικό αρνητικό του ποιήματος, ευτυχώς όμως περιορισμένης έκτασης. Η προκλητικότητα είναι ένα ηχηρό στοιχείο στο σύνολο της συλλογής, όχι μόνο σε φραστικό αλλά και σε εννοιολογικό επίπεδο, και αυτό είναι το πραγματικά ενδιαφέρον της υπόθεσης, επειδή περικλείει και συγκαλύπτει πάθος. Και παράλληλα με την προκλητικότητα υπάρχει και πρωτοτυπία, υπάρχει ρίσκο στη θεματολογία και στις αλληλουχίες: ο Γεωργιάδης φέρνει κοντά παράδοξα πράγματα σε δύσκολους συσχετισμούς. Οι στίχοι του είναι σαν μικρά ηλεκτροσόκ, σαν να προσπαθεί να επανεκκινήσει όχι την καρδιά αλλά τη σκέψη, να ξαναβρεί τον σφυγμό της. Και αυτό που μένει πίσω κάθε φορά είναι ο απόηχος των αδιέξοδων σκέψεων και των λέξεων που σβήνουν.
Οι στίχοι στο Τέλος είναι σύντομοι, σαν διακεκομμένες σφυριές. Και ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι «παράγουν ήχο», αφήνουν πολλές φορές την αίσθηση μιας κατακερματισμένης σκέψης, μιας έλλειψης συνοχής: ο ήχος γίνεται θόρυβος. Σαν ο ποιητής να μην είναι σίγουρος πού θέλει να πάει, ούτε αν θέλει να βρίσκεται εκεί που τον οδηγεί ο δρόμος που πλακοστρώνει. Η προφορικότητα της γραφής λειτουργεί καλά στο σύνολο των ποιημάτων, δίνει στον Γεωργιάδη την ευκαιρία να σπάσει τους κώδικες με ευθύ και αποτελεσματικό τρόπο και να φτάσει στην ουσία από τον συντομότερο δρόμο: η αποτελεσματικότητα της συγκίνησης είναι εξασφαλισμένη.
Στον αντίποδα της προφορικής αμεσότητας, μπορεί να συναντήσει κανείς βία στις λέξεις και στις εικόνες, που μετά το πρώτο ξάφνιασμα επαναπροσδιορίζουν τη ματιά τόσο του ποιητή όσο και του αναγνώστη και μάλιστα σε ίδιες δόσεις. Η βιαιότητα της εικόνας ως εκφραστικό εργαλείο αλλά και ως σύμβολο, η παρουσία της ως αποκλειστική συνθήκη αντίληψης του χώρου και των ανθρώπων, δεν αφήνει παρά στενά περιθώρια στις υπόλοιπες αισθήσεις για να καλύψουν τα κενά: στα ποιήματα του Τέλους, η εικόνα αποτελεί έναν αντικατοπτρισμό φυλακής, γίνεται ένας δεσμοφύλακας σκέψεων και συγκινήσεων που ακυρώνει την ελευθερία των επιλογών, και στο τέλος κλειδώνει ποιητή και αναγνώστες σε έναν λαβύρινθο πλασματικής αισιοδοξίας.
Η αγάπη στο Τέλος είναι αδηφάγος και συχνά ανθρωποφάγος, σπάνια καταλύτης μιας θετικής οπτικής των πραγμάτων. Η παρουσία της και μόνο παρόλα αυτά, έστω και σε μια δυναμική σπασμένων ισορροπιών, είναι ο βασικός αέρας αισιοδοξίας που φυσάει στα ποιήματα. Δεν καταφέρνει να υπερκαλύψει τον θυμό ούτε τη μοναξιά όπως θα περίμενε κανείς, και ο ποιητής θα κάνει αρκετά γρήγορα τον διαχωρισμό ανάμεσα στην «φυσική» της παρουσία και την επί του πρακτέου δύναμή της που μάλλον σπάνια της αποδίδει τελικά. Σε μια πρώτη συλλογή όπως αυτή, το εγώ έχει μια ισχυρή παρουσία, ακόμα (και κατά κανόνα περισσότερο) και στις σιωπές: το άηχο περίγραμμά του δίνει στις υπόλοιπες παρουσίες οριοθετημένο χώρο και βήμα για να προφέρουν τις αγωνίες και τους φόβους που τις διακατέχουν και που επιχειρούν να εξημερώσουν, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι.
Σε ένα παιχνίδι αντιθέσεων και ανατροπών του αναμενόμενου, συναντάει κανείς στίχους βυθισμένους σε μια καταλυτική τρυφερότητα που ανατρέπει τα πάντα την τελευταία στιγμή: η πραγματική ανατροπή, όπως επίσης και η κατά τη γνώμη μου μεγάλη αξία της συγκεκριμένης συλλογής βρίσκεται εκεί ακριβώς, στην τρυφερότητα που είναι «πεταμένη» ανάμεσα σε άλλες λέξεις και σε απροκάλυπτα σκοτεινές σκέψεις, όχι σε trash κουβέντες ξεπεσμένου ράπερ: ο Λάζαρος Γεωργιάδης βρίσκει τις ισορροπίες του και συναντιέται με κάτι εξίσου σημαντικό: με την διακριτή, σταθερή και ηχηρή ποιητική του ταυτότητα που θα τον οδηγήσει ποιος ξέρει σε ποια παράδοξα μονοπάτια.
Πιο κάτω παραθέτω κάποια από τα ποιήματα που μου άρεσαν περισσότερο:
ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ (Α) [2]
Το γρασίδι ήταν γκρι
Ο αέρας μύριζε καμένο πλαστικό
Και τα αγγίγματα
Τα αγγίγματα άφηναν πάντα στο τέλος
Κάτι από νεκροτομείο.
ΠΡΙΝ ΦΥΓΩ [3]
Κι έλεγα μέσα μου
τότε
πριν φύγω απ’ τη γη
τα παγκάκια να μην ήταν κρεβάτια
οι δρόμοι να μην ήταν πεδίο μαχών
οι άνθρωποι να γινόντουσαν
αυτό που ήταν
δραπέτες της αποξένωσης ας πούμε
και τα παιδιά
τα παιδιά να μην ήταν
πρόχειρα μικρά σημειωματάρια
για του κώλου μας τις μουτζούρες.
ΑΝ ΟΧΙ ΤΩΡΑ ΠΟΤΕ;[4]
Κι όλο κλαίνε και κλαίνε κι οδύρονται για τον έρωτα
μα πότε αλήθεια επαναστάτησαν γι’ αυτόν
πιο πάνω απ’ τη ζωή;
Κι όλο κλαίνε και κλαίνε κι οδύρονται για την επανάσταση
μα πότε ερωτεύθηκαν γι’ αυτήν
πιο πάνω απ’ τον θάνατο;
Τώρα που με βλέπω κι εμένα εδώ μπροστά μου
πότε;
Κρις Λιβανίου
[1] Λάζαρος Γεωργιάδης, Τέλος, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα, 2018, στ. 1-2, σελ. 7.
[2] σελ. 37.
[3] σελ. 47.
[4] σελ. 35.
*Το κείμενο αναδημοσιεύεται από εδώ: http://stigmalogou.blogspot.com/2020/10/blog-post_28.html
https://tokoskino.me/
https://vequinox.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου