🔴 Οι υπότιτλοι όλων των γλωσσών είναι διαθέσιμοι στο βίντεο. Μην ξεχάσετε να ενεργοποιήσετε τους υπότιτλους !!
Υλικά
1 ποτήρι ζεστό γάλα (200 ml)
2 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη (10 γρ.)
1 επίπεδο κουταλάκι του γλυκού αλάτι (4 g)
1 κουταλιά της σούπας μαγιά (4 γραμμάρια)
μισό μικρό ποτήρι φυτικό έλαιο (40 ml)
3 φλιτζάνια αλεύρι σίτου για όλες τις χρήσεις (320 gr)
Για τα παραπάνω
Αναταραχή στον πληθυσμό των τσουχτρών έχει προκαλέσει η εμφάνιση χιλιάδων λουομένων στις παραθαλάσσιες περιοχές της χώρας, σύμφωνα με ρεπορτάζ του περιοδικού«Η Τσούχτρα Μου Κι Εγώ»
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, οι τσούχτρες παρακολούθησαν με τρόμο την άφιξη χιλιάδων πολιτών που κατέκλυσαν τις παραλίες, φέρνοντας μαζί τους αντηλιακά, τσιγάρα, ταπεράκια και φραπέδες και αφήνοντας πίσω τους τόνους σκουπιδιών κατά την αποχώρηση τους.
Σύμφωνα με το περιοδικό, πολλές θηλυκές τσούχτρες έσπευσαν να απομακρύνουν τα παιδιά τους από τις περιοχές όπου έκαναν την εμφάνιση τους άνθρωποι, ενώ το περιοδικό περιλαμβάνει εκτενές αφιέρωμα για το τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση που τους ακουμπήσει λουόμενος.
Υπενθυμίζεται ότι οι τσούχτρες δεν είναι από τη φύση τους επιθετικές και δεν αντιπαθούν τους ανθρώπους. Ωστόσο επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι για όσους βγάζουν συνέχεια σέλφι ή παίζουν ρακέτες είναι διατεθειμένες να κάνουν μια εξαίρεση.
Κόβουμε και πλένουμε τις πατάτες, τις βάζουμε σε μια κατσαρόλα να βράσουν για 15 λεπτά ακριβώς.
Όσο βράζουν οι πατάτες βάζουμε στο multi το μαϊντανό, τον άνηθο, το κρεμμύδι, το σκόρδο και το καρότο και τα πολτοποιούμε.
Αδειάζουμε το κιμά σ’ ένα μεγάλο μπολ από πάνω ότι πολτοποιήσαμε στο multi.
Παίρνουμε το χυμό του λεμονιού και το βάζουμε στην άκρη σ’ ένα ποτήρι.
Βάζουμε το ξύσμα του λεμονιού στον κιμά.
Προσθέτουμε στον κιμά το γάλα, το αυγό και το ελαιόλαδο.
Βγάζουμε τις πατάτες τις σουρώνουμε και τις βάζουμε σ’ ένα ταψί φούρνου.
Στο ποτήρι με το χυμό λεμονιού προσθέτουμε αλάτι, πιπέρι, ρίγανη, μουστάρδα και συμπληρώνουμε μέχρι πάνω με ελαιόλαδο.
Τώρα πίσω στο κιμά. ανακατεύουμε καλά και στη φάση αυτή συμπληρώνουμε με λίγη τριμμένη φρυγανιά ή με τριμμένη βρώμη στο multi.
Βάζουμε αλάτι και πιπέρι και προθερμαίνουμε το φούρνο στους 170 βαθμούς με αέρα.
Πλάθουμε μπιφτέκια με τις παλάμες μας, αν κολλάει πολύ στο χέρι βάλτε 1 κ.σ. ελαιόλαδα και ανακατέψτε πάλι.
Βάζουμε τα μπιφτέκια πάνω από τις πατάτες και βάζουμε το ταψί στο φούρνο.
Περιχύνουμε ομοιόμορφα το ποτήρι με το χυμό λεμονιού που έχουμε κρατήσει πάνω από τα μπιφτέκια ώστε να πάει και στις πατάτες που είναι από κάτω, αλλά και να πάρει και τη γεύση ελαφρώς το μπιφτέκι στο ψήσιμο.
Θέλει 1 ώρα ψήσιμο αλλά στα 30 λεπτά θα γυρίσετε όλα τα μπιφτέκια και θα τα αφήσετε για άλλα 30 λεπτά.
27 Μαΐ 2022Το «σωματίδιο του Θεού» ή αλλιώς σωματίδιο Higgs αναζητείται για δεκαετίες από τους επιστήμονες χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να έχουν επιβεβαιώσει την ύπαρξη του.
Το μποζόνιο του Χιγκς είναι το σωματίδιο που αντιστοιχεί στο πεδίο του Χιγκς, το οποίο προσδίδει μάζα στην ύλη. Σαφώς και θα θέλαμε να γνωρίζουμε τι ακριβώς είναι και γι αυτό διενεργήθει το πείραμα.Πήραμε όμως την απάντηση που περιμέναμε;
Δεν είναι ασυνήθιστο να ακούμε ιστορίες για ομάδες που διαλύονται επειδή το ένα μέλος απογοητεύτηκε με το άλλο. Οι λόγοι μπορεί να ποικίλλουν, από την αδυναμία του άλλου ατόμου να συνεργαστεί με την υπόλοιπη ομάδα μέχρι τις υψηλές προσδοκίες που δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν.
Οι υψηλές προσδοκίες είναι ο πιο συνηθισμένος λόγος για τον οποίο οι ομάδες δεν μπορούν να συνεργαστούν, με ορισμένες να έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες που οι συμπαίκτες σας δεν μπορούν να επιτύχουν καθόλου. Γιατί όμως θέτουμε πολύ υψηλές προσδοκίες από τους συναδέλφους μας;
Οι παρακάτω λόγοι μπορεί να εξηγήσουν γιατί αισθάνεστε έτσι:
1. Είστε απογοητευμένοι με τον εαυτό σας
Ένας λόγος που τείνουμε να περιμένουμε περισσότερα από τους συναδέλφους μας είναι ότι είμαστε απογοητευμένοι με την απόδοσή μας. Μπορεί να χάσουμε την ικανότητα να νιώθουμε ικανοποιημένοι με τα επιτεύγματά μας καθώς προσπαθούμε να παλεύουμε πάντα μόνο για το καλύτερο. Δεν θα δεχτούμε τίποτα λιγότερο όταν πρόκειται για την παραδοθείσα απόδοση της ομάδας μας και θα πρέπει να προχωρήσουμε περισσότερο και περισσότερο. Εάν αποτύχουν να επιτύχουν τα αποτελέσματα που θέλετε, θα νιώθετε σαν να αποτύχατε ως αρχηγός της ομάδας.
2. Δεν έχετε πια εμπιστοσύνη στους άλλους
Εάν εργάζεστε με ή για έναν τελειομανή, δεν αποτελεί έκπληξη εάν αισθάνεστε απογοητευμένοι σε όλη την εμπειρία. Μπορεί ακόμη και να αισθάνεστε ότι είστε αποτυχημένος και τελικά να μην κάνετε τίποτα, αφού φαίνεται να μην κάνετε τίποτα σωστά στα μάτια της ομάδας σας. Θα αρχίσετε επίσης να αμφιβάλλετε για τις ικανότητές σας και να φοβάστε τις κριτικές που μπορεί να λάβετε από τους συνομηλίκους σας.
3. Πιστεύετε ότι όλοι στην ομάδα είναι υπερ-υπεύθυνοι για την επιτυχία του έργου τους
Οι προσδοκίες είναι επίσης υψηλές γιατί πιστεύεις ότι όλοι πρέπει να νιώθουν υπερυπεύθυνοι και να αφοσιωθούν στο έργο. Ωστόσο, υπάρχει περίπτωση οι συνάδελφοί σας να μην αισθάνονται έτσι και να επικεντρώνονται σε άλλα έργα, ακόμη κι αν γνωρίζουν πόσο σημαντικό είναι το έργο.
Ως αποτέλεσμα, είστε απογοητευμένοι με την αποτυχία τους να κατανοήσουν τη θέση σας και πιστεύετε ότι θα σας κοστίσει πολύ χρόνο για να ξεκινήσετε το έργο.
4. Δεν υπάρχει οργανωτική ανθεκτικότητα
Ένας άλλος λόγος που μπορεί να νιώθετε απογοήτευση με την ομάδα σας είναι επειδή δεν μπορεί να αναπηδήσει μετά από όλες τις επικρίσεις και τις αναποδιές που μπορεί να αντιμετωπίσει η ομάδα. Όταν οι άνθρωποι κατακλύζονται συνεχώς με αρνητικά σχόλια και επικρίσεις, θα παραλύσουν από φόβο επειδή δεν θέλουν να κερδίσουν την οργή σας. Ως αποτέλεσμα, όσο περισσότερο τους πιέζετε να πετύχουν τους στόχους σας, τόσο περισσότερο δεν μπορούν να αποδώσουν λόγω άγχους και φόβου.
συμπέρασμα
Εάν αισθάνεστε απογοητευμένοι με τους συναδέλφους σας λόγω των προσδοκιών σας, είναι σημαντικό να μάθετε πώς να ανοίγεστε στους συναδέλφους σας σχετικά με αυτό και να βρείτε μια λύση στο πρόβλημα. Θα πρέπει επίσης να επανεξετάσετε τα πρότυπά σας και να κάνετε τις προσδοκίες σας πιο ρεαλιστικές γιατί μπορεί να είναι ο λόγος που θέτετε υψηλές προσδοκίες από τους άλλους. Είτε είστε μέλος ομάδας είτε αρχηγός, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε αυτήν την ευκαιρία για να βοηθήσετε όλους να αναπτυχθούν μαζί και να βοηθήσετε ο ένας τον άλλον να ξεπεράσει τις αδυναμίες τους.
Πολλές φορές δε θέλουμε να το πιστέψουμε..Πώς είναι δυνατόν τέτοιες ανακαλύψεις να μην κάνουν πάταγο;Κι όμως η ιστορία έχει πολλά παράξενα που οι επιστήμονες ακόμα ψάχνουν τις απαντήσεις..Τι μπορεί να κρύβουν κοντινοί σε εμάς πλανήτες και δορυφόροι;Τι κρύβεται κάτω από την Ατμόσφαιρα της Αφροδίτης;
Καθηγητής Αθανασόπουλος στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ για την άλωση: Η Πόλη θα μπορούσε υπό διαφορετικές συνθήκες να σωθεί εκείνη τη χρονική στιγμή
ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ
"...αλλά το τέλος της ήταν πλέον προδιαγεγραμμένο" τονίζει-Πως εξελίχθηκε ο ελληνισμός μετά την πτώση της "Βασιλεύουσας" και τι....κουσούρια μας έμειναν-Πως εξέλαβε η Δύση την άλωση-Ποιοι Δυτικοί Χριστιανοί ζητούσαν Σταυροφορία-Τι αναφέρει για όσους ιστορικούς αντί να μιλούν για «τουρκοκρατία», επιλέγουν τον όρο «οθωμανική περίοδος»
Συνέντευξη στον Μάνο Χατζηγιάννη
"Το Βυζάντιο δεν κατόρθωσε ποτέ (ή καλύτερα δεν θέλησε ποτέ) να εκμεταλλευτεί τη θρησκευτική πίστη του προς όφελος του Κράτους"αναφέρει με αφορμή την σημερινή "μαύρη επέτειο"στην αποκλειστική του συνέντευξη στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ, ο ιστορικός Μάριος Αθανασόπουλος, καθηγητής Βυζαντινής και Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Αναλύει τις υπάρχουσες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες της εποχής, την στάση της Δύσης, παραθέτει ιστορικές αναφορές, σχολιάζει την συμπεριφορά κατακτητών και κατακτημένων, συγκρίνει την οθωμανική κατάκτηση με τις δυτικές, αναφέρεται στα αποτελέσματα της άλωσης και στην πρακτική των Οθωμανών έναντι των κατακτημένων λαών, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις δίνει μια τεκμηριωμένη εικόνα αντίθετη με αυτήν, που έχει ο μέσος Έλληνας.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
-Κύριε καθηγητά η άλωση της Πόλης ήταν μια υπόθεση προδιαγεγραμμένη, δεδομένης της ισορροπίας δυνάμεων της εποχής ή μπορούσε να είχε αποφευχθεί;
Έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις για το θέμα, συχνά αλληλοσυγκρουόμενες. Είναι γεγονός πως οι συγκυρίες τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, δεν ήταν καθόλου υπέρ του Βυζαντίου. Οικονομικά, το βυζαντινό κράτος είχε καταρρεύσει· η άλωση του 1204 το είχε διαλύσει πλήρως και το είχε καταστήσει στην ουσία μία πόλη-κράτος, η οποία ποτέ δεν συνήλθε από εκείνο το χτύπημα.
Η βυζαντινή κοινωνία είχε πλέον εμπεδώσει πως δεν υπήρχε ελπίδα σωτηρίας, γι’ αυτό και είχε επικρατήσει η λογική της αυτοσυντήρησης, εις βάρος ασφαλώς του κοινού καλού και της άμυνας κατά των ποικιλώνυμων εχθρών που έζωναν το κράτος. Πολιτικά, οι συχνότατοι εμφύλιοι (κατά τους οποίους μάλιστα οι αντιμαχόμενοι προσκαλούσαν Τούρκους, Βουλγάρους, Σέρβους και άλλους λαούς για ενίσχυσή τους με εξωφρενικές παραχωρήσεις προς αυτούς), ο εσωτερικός διχασμός μεταξύ ενωτικών και ανθενωτικών (που αρχικά ξεκίνησε ως θρησκευτική διαμάχη, αλλά εν τέλει κατέληξε μία σοβαρή υπαρξιακή διακύβευση για το μέλλον του τόπου) και η αδιαφορία που επέδειξαν πολλοί από τους βασιλείς της δυναστείας των Παλαιολόγων να αναδιοργανώσουν και να ανανεώσουν το κράτος που –σύμφωνα με την κρατούσα πολιτική κοσμοθεωρία των Βυζαντινών– τους είχε εμπιστευθεί ο ίδιος ο Θεός, συνετέλεσαν, ώστε τις παραμονές της Αλώσεως κανείς να μην πιστεύει ότι θα κατάφερναν να επιβιώσουν.
Η Δύση, παρότι την κατηγορούμε πως δεν συνέδραμε αποφασιστικά για τη σωτηρία της Πόλης, κατατρυχόταν από έναν εξοντωτικό και μακροχρόνιο πόλεμο εκείνη την εποχή μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας («Εκατονταετής πόλεμος») που συμπτωματικά έληξε την ίδια χρονιά που κατακτήθηκε η Κωνσταντινούπολη (1453). Πλήρως αποδυναμωμένη ήταν επίσης και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, εξαιτίας μεγάλων αναταράξεων στους κόλπους της, που είχαν οδηγήσει στο λεγόμενο «Μεγάλο Σχίσμα» και στην ύπαρξη δύο ή και τριών παπών ταυτόχρονα, οι οποίοι ανταγωνίζονταν ο ένας τον άλλον.
Επιπλέον, θα πρέπει να σημειώσω και τούτο: το Βυζάντιο, παρά τις περί του αντιθέτου απόψεις, υπήρξε ίσως η μοναδική «αυτοκρατορία» στην ανθρώπινη ιστορία που είχε ειλικρινά φιλειρηνικές διαθέσεις για τους γείτονές του και για τούτο απέφευγε τους κατακτητικούς πόλεμους· οι Βυζαντινοί, ως συνεχιστές του ρωμαϊκού κράτους, υπερασπίστηκαν με πάθος τα σύνορα που κληρονόμησαν, αλλά ουδέποτε προσπάθησαν να επεκταθούν πέραν αυτών, ακόμα και όταν τους δόθηκε η ευκαιρία (για παράδειγμα, ακόμα και σε περιόδους μεγάλης στρατιωτικής ακμής, ποτέ δεν πέρασαν τον Δούναβη για να επεκταθούν βορειότερα, ούτε εκμεταλλεύτηκαν τη μεγαλειώδη νίκη τους επί των Περσών για να τους κατακτήσουν ολοκληρωτικά).
Κι όλ’ αυτά, επειδή το Βυζάντιο δεν κατόρθωσε ποτέ (ή καλύτερα δεν θέλησε ποτέ) να εκμεταλλευτεί τη θρησκευτική πίστη του προς όφελος του Κράτους· τη στιγμή που οι δύο βασικότεροι αντίπαλοί του έθεταν τη θρησκεία τους στην υπηρεσία των πολιτικο-στρατιωτικών επιδιώξεών τους (οι δυτικοί χριστιανοί με τις Σταυροφορίες και οι μουσουλμανικοί λαοί της Ανατολής με τη τζιχάντ), το Βυζάντιο δεν μπήκε καν στον κόπο να «εφεύρει» μια αντίστοιχη ιδεολογία, επενδεδυμένη με τον απαραίτητο θρησκευτικό μανδύα («ιερός πόλεμος»), θεωρώντας την ως απάδουσα των χριστιανικών ηθών που πρέσβευε (ο γάλλος ιστορικός Φερνάν Μπρωντέλ σημειώνει επιγραμματικά για το θέμα την εξής εντυπωσιακή φράση: «απουσία εποικοδομητικού μίσους»).
Το γεγονός αυτό εμπόδισε την κινητοποίηση μεγαλύτερων αριθμών εθελοντών για την υπεράσπιση των συνόρων του βυζαντινού κράτους και εξανάγκασε τη διοίκηση να στραφεί στην από κάθε άποψη ασύμφορη λύση των μισθοφόρων. Ο Νικηφόρος Φωκάς για παράδειγμα, ένας στρατιωτικός βασιλιάς που είχε αντιληφθεί από πολύ νωρίς τον κίνδυνο, είχε προτείνει στην Εκκλησία την αγιοποίηση όσων στρατιωτικών έπεφταν στα πεδία των μαχών. Με αυτόν τρόπο πίστευε πως θα ενίσχυε το ηθικό του στρατού του, ο οποίος θα μαχόταν με περισσότερη ορμή και πίστη στην τελική νίκη. Η Εκκλησία, μόλις έλαβε γνώση του αιτήματος αυτού, το απέρριψε μετά βδελυγμίας, σημειώνοντας πόσο αυτό απείχε από τις βασικότερες διδασκαλίες του Χριστού!
Μοιραία λοιπόν υπέκυψε στον κατά πολύ ισχυρότερο αντίπαλο. Βέβαια, το βυζαντινό κράτος είχε βρεθεί αντίστοιχα σε δεινή θέση αρκετές φορές στο παρελθόν, καταφέρνοντας να «ανανήψει»: οι επιδρομές των βαρβαρικών λαών στο Βυζάντιο τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του, η σωτηρία της Κωνσταντινούπολης τη στιγμή που ο Ηράκλειος αντιμετώπιζε τους Πέρσες στα βάθη της Ανατολής, η ανασύσταση του κράτους μετά την ανάκτηση της Πόλης το 1261, η σωτηρία της βυζαντινής πρωτεύουσας από την πολιορκία του Βαγιαζήτ και στη συνέχεια η συντριβή του από τον Ταμερλάνο τη στιγμή που ήταν έτοιμος να την κατασπαράξει, είναι μερικά μόνο τέτοια παραδείγματα.
Επιστρέφοντας λοιπόν στο αρχικό ερώτημά σας, φρονώ πως ναι, η Πόλη θα μπορούσε υπό διαφορετικές συνθήκες να σωθεί εκείνη τη χρονική στιγμή, αλλά κι αν αυτό συνέβαινε, το τέλος της ήταν πλέον προδιαγεγραμμένο. Θύμιζε –για να μιλήσω με πιο «επίκαιρα» επιχειρήματα– έναν γέροντα, που βρισκόταν στην εντατική πάσχοντας από πολλά υποκείμενα νοσήματα, τον οποίο έπληξε εν τέλει ο κορονοϊός και τον αποτελείωσε…
-Για τον ελληνισμό ποιες ήταν οι βραχυχρόνιες και ποιες οι μακροχρόνιες επιπτώσεις;
Το γεγονός της Άλωσης υπήρξε πραγματικά συγκλονιστικό για όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Σέρβου ηγεμόνα Γεώργιου Μπράνκοβιτς, ο οποίος –σύμφωνα με τις σερβικές πηγές– μόλις πληροφορήθηκε την είδηση, κλείστηκε στο ιδιαίτερο δωμάτιό του αρνούμενος να επικοινωνήσει με οποιονδήποτε για τρεις ημέρες! Πολύ περισσότερο βέβαια συγκλονίστηκε ο ελληνισμός, ο οποίος υπέστη ένα ισχυρό σοκ μόλις έγινε γνωστή η άλωση της Κωνσταντινούπολης.
Σε πρώτο επίπεδο τα πάντα νέκρωσαν και οι ελληνικοί πληθυσμοί έμειναν αμήχανοι για αρκετόν καιρό. Η επικράτηση των αλλοθρήσκων μουσουλμάνων στα μάτια πολλών, σήμαινε και την επικράτηση του Μωάμεθ επί του Χριστού. Έτσι εντάθηκαν οι μεταστροφές στο Ισλάμ που είχαν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, κυρίως από πλούσιους γαιοκτήμονες που στο «ισοζύγιο αξιών» τους, τα πλούτη βάραιναν περισσότερο από την πίστη. Εντούτοις, η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνισμού δέχθηκε καρτερικά τα νέα δεδομένα.
Παρότι οι χριστιανικοί πληθυσμοί του οθωμανικού κράτους κατέπεσαν στο καθεστώς του ραγιά (του φόρου υποτελή στον σουλτάνο δηλαδή) και υφίσταντο καθημερινά εξευτελισμούς και δεινά που είναι δύσκολο ακόμα και να φανταστεί κανείς σήμερα, διατήρησαν την πίστη τους, διατήρησαν την εθνική τους υπόσταση, και ύστερα από μια σύντομη περίοδο ενδοσκόπησης, επέστρεψαν δυναμικά στην ιστορία, με βασικό στήριγμα την ορθόδοξη πίστη τους, την οποία είχε αναλάβει να υπερασπίζεται ο Πατριάρχης του Γένους στην Κωνσταντινούπολη. Η μακροχρόνια συγκατοίκηση με τους Οθωμανούς Τούρκους και οι αλληλεπιδράσεις που οπωσδήποτε έλαβαν χώρα, διαμόρφωσαν έναν νέο χαρακτήρα στους ελληνικούς πληθυσμούς, που θύμιζαν περισσότερο ανατολίτες. Η παροιμιώδης ανατολίτικη ραθυμία έγινε πλέον κτήμα και πολλών Ελλήνων, ενώ η αίσθηση ότι το κράτος (το «ντοβλέτι») είναι εχθρικό και επομένως θα πρέπει διαρκώς να προσπαθούμε να το «γελάσουμε», μας συνοδεύει ως τις μέρες μας.
Η αποχή δε από βιομηχανικές δραστηριότητες (οι Οθωμανοί ήταν εκ πεποιθήσεως «αλλεργικοί» σε οποιεσδήποτε αλλαγές), οδήγησε πολλούς Έλληνες να προτιμήσουν τον πλουτισμό μέσω του εμπορίου και της ναυτιλίας, τομείς για τους οποίους οι ίδιοι οι Οθωμανοί ήταν αδιάφοροι. Επιπλέον, η απομάκρυνση από τις πάσης φύσεως εξελίξεις (οικονομικές, πολιτικές, επιστημονικές κ.ά.) που έλαβαν χώρα στη δυτική Ευρώπη κατά τη μακρά περίοδο της δουλείας, οδήγησαν σε μια ευεξήγητη (μέχρι ενός σημείου βέβαια) δουλοπρέπεια και αίσθηση κατωτερότητας έναντι του «ξένου». Η περιγραφή θυμίζει αρκετά τον πρωταγωνιστή του θεάτρου σκιών, του συμπαθούς κατά τ’ άλλα Καραγκιόζη, ο οποίος παρουσιάζεται με όλα τα προηγούμενα χαρακτηριστικά.
-Για τη Δύση τι συνέπειες είχε η πτώση της Κωνσταντινούπολης;
Οι δυτικοί λαοί, με το άκουσμα της πτώσης της Βασιλεύουσας, διχάστηκαν· πολλοί απ’ αυτούς, με φαρισαϊκό πνεύμα, «είδαν» στο γεγονός αυτό τη θεϊκή τιμωρία εξαιτίας της «αιρετικής» επιμονής των χριστιανών της Ανατολής. Το γεγονός αυτό συνοψίζεται στη συγκλονιστική φράση ενός δυτικού ανθρωπιστή, ο οποίος μεταξύ άλλων, έγραψε τα εξής: «Haeresis castigata-Troia vindicata», δηλαδή «Η αίρεση τιμωρήθηκε-Η Τροία εκδικήθηκε». Αποτελεί κοινό τόπο η επισήμανση ότι ο πάπας είχε συναρτήσει την όποια βοήθεια προς τη χειμαζόμενη Κωνσταντινούπολη με την υποταγή ουσιαστικά της Ορθοδοξίας στην παπική εξουσία.
Υπήρξαν ωστόσο και πολλοί δυτικοί ηγεμόνες, οι οποίοι διαχώρισαν τη θέση τους και απέδωσαν την Άλωση στην ολιγωρία που επέδειξε ο πάπας. Ο βασιλιάς της Αραγωνίας Αλφόνσος Ε’ για παράδειγμα, υποδείκνυε ως μοναδικό υπαίτιο γι’ αυτή τη συμφορά τον ηγέτη της δυτικής χριστιανοσύνης, εκφράζοντας τη δική του απορία αλλά και πολλών άλλων δυτικών ηγεμόνων, γιατί δεν συνέδραμε την Κωνσταντινούπολη εκείνη τη δύσκολη στιγμή. Μάλιστα δήλωνε ξεκάθαρα πως ακόμα και τότε, υπήρχε χρόνος για μια σταυροφορία που θα αντιμετώπιζε αποφασιστικά τους Οθωμανούς. Σε αντίθετη περίπτωση, θεωρούσε πως το θέμα θα εξελισσόταν σε ένα κατάφωρο σκάνδαλο με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον πάπα. Η συνέχεια είναι γνωστή: αναιμικές προσπάθειες της δυτικής χριστιανοσύνης να αναχαιτίσει την προελαύνουσα οθωμανική δύναμη και αποτυχία τους.
-Γιατί οι Τούρκοι δεν συνέχισαν τον επεκτατισμό τους στην ηπειρωτική Ευρώπη;
Η κατακτητική ορμή των Οθωμανών «διήνοιξε τους οφθαλμούς» και στη Δύση, η οποία στη συνέχεια δεν άργησε να αντιληφθεί το προφανές· ότι δηλαδή μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης είχε έρθει η δική της σειρά. Ο εχθρός έφτασε μέχρι τα πρόθυρα της Βιέννης και την πολιόρκησε δύο φορές (το 1529 και το 1682), γεγονός που ανάγκασε τη Δύση να δει με μια άλλη ματιά την άλωση της Κωνσταντινούπολης και τη δουλεία των «αιρετικών» Ελλήνων (ο μετέπειτα πάπας Πίος Β’ θα σημειώσει σε μια του επιστολή για την Πόλη: «φημισμένη πόλη, κεφαλή της Ανατολής, κορυφή της Ελλάδος, έδρα της αυτοκρατορίας και του μεγάλου Πατριάρχη» και ακολούθως θα εκφράσει την οδύνη του για τις βεβηλώσεις των ναών που έλαβαν χώρα κατά την Άλωση και τον αποτροπιασμό του για την τύχη που είχαν τα λείψανα των αγίων).
Μόλις το 1571 οι Δυτικοί θα συνασπιστούν αποτελεσματικά και θα αντιμετωπίσουν για πρώτη φορά επιτυχώς τους Οθωμανούς με τη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Βέβαια, η άλωση της Κωνσταντινούπολης επιτάχυνε και τις μεγάλες ανακαλύψεις του 15ου αιώνα, καθώς οι δρόμοι προς την Ανατολή έκλεισαν για τους δυτικούς εμπόρους ή κατέστησαν οικονομικά ασύμφοροι. Το γεγονός ανάγκασε τους λαούς της Ευρώπης να αναζητήσουν νέους δρόμους προς την Ανατολή είτε περιπλέοντας την Αφρική είτε πλέοντας δυτικότερα και ανακαλύπτοντας μια νέα ήπειρο το 1492, την Αμερική. Οι οικονομικές ισορροπίες από εκείνη τη στιγμή στην Ευρώπη άλλαξαν· οι ιταλικές πόλεις παρήκμασαν (Βενετία, Φλωρεντία κ.ά.) και νέες, αποικιοκρατικές δυνάμεις ήρθαν στο προσκήνιο (Ισπανία, Πορτογαλία, Αγγλία κ.λπ.).
-Μπορεί να συγκριθεί η άλωση της Πόλης με την Ιερουσαλήμ και τις χρόνιες αντιμαχίες Σταυροφόρων-Ισλάμ;
Υπάρχουν πολλές αλώσεις πόλεων που θα μπορούσε κανείς να αντιπαραβάλει σε εκείνη της Κωνσταντινούπολης. Μια απ’ αυτές ήταν οπωσδήποτε και αυτή των Ιεροσολύμων από τους δυτικούς σταυροφόρους. Οι ωμότητες που περιγράφονται από διάφορους ιστορικούς της Δύσης, δεν αφήνουν περιθώριο παρερμηνειών. Ωστόσο τα Ιεροσόλυμα –εν συγκρίσει με την Κωνσταντινούπολη– ήταν ό,τι είναι σήμερα η Αθήνα και μια μεγάλη και ιστορική επαρχιακή πόλη της Ελλάδας. Τα μεγέθη δεν είναι δηλαδή συγκρίσιμα. Συγκρίσιμη είναι μόνο η αντιμετώπιση των νικητών προς τους ηττημένους, αλλά αυτό νομίζω ότι είναι κοινός τόπος σε όλες τις κατακτήσεις πόλεων εκείνη την εποχή, ανεξαρτήτως θρησκευτικής πίστης, εθνικότητας κ.λπ.
Η φράση «ουαί τοις ηττημένοις» που έχει ειπωθεί από τα ρωμαϊκά κιόλας χρόνια, συνοδεύει την ανθρωπότητα μέχρι και σήμερα.
-Ποια είναι τελικά η τεκμηριωμένη αλήθεια για τον τρόπο με τον οποίο οι κατακτητές Τούρκοι έδρασαν μετά την ιστορική εκείνη κατάκτηση της «Βασιλεύουσας»;
Οι Οθωμανοί Τούρκοι (και πριν απ’ αυτούς οι Άραβες), παρά την περί του αντιθέτου άποψη πολλών συμπατριωτών μας, υπήρξαν ιδιαίτερα ευφυείς όσον αφορά τον τρόπο διοίκησης του αχανούς κράτους που δημιούργησαν με τη δύναμη των όπλων. Σε αυτό συνέβαλε αποφασιστικά και η θρησκευτική τους πίστη.
Το Κοράνιο επιτάσσει σεβασμό στις θρησκείες της Βίβλου (εβραϊκή και χριστιανική) και οι θρησκευτικές παραδόσεις των μουσουλμάνων επισημαίνουν πως πριν ξεκινήσει η πολιορκία μιας πόλης, θα πρέπει να προτείνεται στους κατοίκους της η παράδοση, με δέλεαρ τη συνέχιση της πάσης φύσεως καθημερινότητάς τους (θρησκευτικής, πολιτικής, κοινωνικής κ.λπ.). Μόνο εφόσον αντισταθεί μια πόλη, έχει δικαίωμα ο πολιορκών να την καταστρέψει και να της φερθεί κατά βούληση. Αρχικά βέβαια ξεχύθηκαν με το ξίφος για να συντρίψουν τους «απίστους» και να προβούν στο ιερό τους καθήκον («τζιχάντ»).
Σταδιακά όμως αντιλήφθηκαν (για πρακτικούς κυρίως λόγους) πως θα έπρεπε να βάλουν τα σπαθιά στο θηκάρι· εάν σφαγίαζαν όσους τους αντιστέκονταν και εξισλάμιζαν όσους είχαν αδύναμο χαρακτήρα, ποιος θα πλήρωνε τους φόρους για να υφίσταται το κράτος τους; Ποιος θα εκτελούσε χρέη δούλου για λογαριασμό τους; Έτσι επέλεξαν μια πιο ήπια πρακτική, μια πρακτική «ανοχής» προς τους χριστιανικούς πληθυσμούς που κατακτούσαν, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο τα συμφέροντά τους.
Με αυτόν τον ευφυή τρόπο οι Οθωμανοί κατέκτησαν πολλές πόλεις, χωρίς να σπαταλήσουν πολύτιμο γι’ αυτούς μουσουλμανικό αίμα, επιτρέποντας στους υποτελείς τους να διατηρήσουν τις θρησκευτικές τους αρχές και κάποια περιουσιακά στοιχεία.
Ουσιαστικά, σε μια πόλη που παραδινόταν, οι αλλαγές ήταν σχετικά μικρές· πέραν της αλλαγής στη διοίκηση και της απόσπασης των σημαντικότερων ναών για λογαριασμό των νέων κυριάρχων, σχεδόν τίποτε άλλο δεν διατάρασσε την ησυχία των ραγιάδων. Στη δε Κωνσταντινούπολη, από την πρώτη στιγμή επέλεξαν νέο πατριάρχη, στον οποίο μάλιστα, πέραν των συνήθων εκκλησιαστικών προνομίων, ανέθεσαν και πολιτικά, διοικητικά και δικαστικά, καθιστώντας τον «μιλλέτ μπασί» των χριστιανών («κεφαλή του Γένους»).
Εμείς βέβαια έχουμε διαφορετική γνώμη για όλα αυτά, και εν μέρει καλώς την έχουμε, γιατί δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η οθωμανική αυτοκρατορία υπήρξε ένα αχανές κράτος, το οποίο διαχρονικά έπασχε από συντονισμό στη διοίκησή του. Ο εκάστοτε σουλτάνος αγνοούσε συνήθως τι συνέβαινε στις επαρχίες του κράτους του, και μόνο εάν ξεσπούσε μια επανάσταση ενδιαφερόταν γι’ αυτές. Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν η ομαλή μεταφορά και συγκέντρωση των φόρων από τους ραγιάδες. Η παροιμία που χρησιμοποιεί σε κάποια από τις διδασκαλίες του ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός για τους Τούρκους, είναι χαρακτηριστική: «Τούρκον είδες; Άσπρα [χρήματα] θέλει. Κι άλλον είδες; Κι άλλα θέλει»!
Ένας οθωμανός τοπάρχης, αποτελούσε την πηγή της δικαιοσύνης στην περιοχή ευθύνης του και είχε τη δυνατότητα να συμπεριφέρεται με τον χειρότερο τρόπο στους υπόδουλους χριστιανούς, πότε αφαιρώντας έναν ναό απ’ αυτούς, πότε εκτελώντας όποιον τολμούσε να αντισταθεί στην εξουσία του, πότε κλείνοντας με αυθαίρετο τρόπο ένα σχολείο που λειτουργούσε (βλ. «κρυφό σχολειό»).
Οι Δυτικοί αντίθετα, από «ιεραποστολικό» ζήλο, σε όποιες ελληνικές περιοχές έλαβαν την εξουσία, καλλιέργησαν εξαρχής σχέσεις μίσους με τους υπόδουλους, καθώς προσπάθησαν διά της βίας να εκλατινίσουν τους ορθόδοξους πληθυσμούς, εκδιώκοντας τον ανώτερο κλήρο. Μπορεί οι ελευθερίες που απολάμβαναν οι Έλληνες στις βενετοκρατούμενες περιοχές για παράδειγμα να ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερες από εκείνες των Ελλήνων στις τουρκοκρατούμενες, ωστόσο το θρησκευτικό στοιχείο εκείνη την εποχή υπερίσχυε του εθνικού και κάθε άλλου, με αποτέλεσμα η τελική σύγκριση να ευνοεί την τουρκική κατάκτηση από τη δυτική.
Επειδή ίσως η απάντησή μου να ξενίσει ορισμένους, θα ήθελα να διευκρινίσω και κάτι επιπλέον. Η σχετικά ήπια αντιμετώπιση των υπόδουλων πληθυσμών εφόσον δεν αντιδρούσαν στην εξουσία των Οθωμανών και κατέβαλλαν εγκαίρως τους φόρους τους, δεν αναιρεί τον έμφυτο πόθο των ραγιάδων για ελευθερία και τις δεκάδες επαναστάσεις που οργάνωσαν για να αποτινάξουν τον ζυγό των Τούρκων από πάνω τους, καθώς και τη δράση ενόπλων σωμάτων που διεκδικούσαν την ελευθερία για τους ίδιους και τους ομοεθνείς τους («κλέφτες»).
Πολλοί μάλιστα συνάδελφοι ιστορικοί, στο πλαίσιο της «νέας ιστορίας», αποφεύγουν να μιλούν για «τουρκοκρατία», επιλέγοντας τον πιο «πολιτικά ορθό» όρο «οθωμανική περίοδος». Κάτι τέτοιο κατά τη γνώμη μου είναι εκτός από επιστημονικά λανθασμένο, και επικίνδυνο, καθώς δικαιώνει τη μονίμως αναθεωρητική Τουρκία, την οποία βλέπουμε να καταπατά βάναυσα τα δικαιώματα των αδελφών μας Κυπρίων και να αναζητά διαρκώς και με επιθετικό τρόπο την αναθεώρηση των υφιστάμενων συνόρων προς όφελός της.
Έφυγες με τους αγγέλους, έτρεξες από πίσω τους. Ο Θεός αποφάσισε να χαράξεις μονοπάτι στην πόλη των αγγέλων. Ίσως τελικά σ΄ άφησε να ταξιδέψεις μαζί τους, γιατί σε θέλαν συντροφιά.
Μ’ άφησες… Ψιθύρισες μονάχα ένα “Εσύ είσαι δυνατή”, μου φίλησες το χέρι όπως έκανες όταν ήμασταν μαλωμένοι και έφυγες. Τα υπέροχα μάτια σου δεν με ξανακοίταξαν, δεν μου τραγούδησαν ύμνο έρωτα, δεν μου ψιθύρισαν το “σ΄ αγαπώ” που τόσο λαχταρούσα ν΄ ακούσω για αντίο. Κοίταξες απλώς την άκρη του ουρανού, απέφυγες το βλέμμα μου σα να μην ήθελες να πάρεις τη μορφή μου μαζί σου και έφυγες. Απόμεινα μονάχη σ΄ ένα μουντό δωμάτιο νοσοκομείου, μαζί με μια παγωμένη άγνωστη ματιά, που δεν είχε ίχνος αγάπης για μένα…
Επέστρεψα στο σπίτι, για ν΄ ανακαλύψω πως έμεινα ολομόναχη. Μοναδική μου συντροφιά ένα άδειο μελανοδοχείο και λίγες φθαρμένες κόλλες χαρτί. Θυμάσαι ψυχή μου; Τις είχαμε αγοράσει μαζί από ένα γραφικό παλαιοβιβλιοπωλείο. Σου θύμισαν την νεανική αλληλογραφία των γονιών σου και ψιθύρισες συγκινημένος πως αν ποτέ μου έγραφες ένα γράμμα, θα χρησιμοποιούσες μονάχα αυτές τις παλιές, κιτρινισμένες κόλλες αλληλογραφίας. Τις βρήκα κάτω από το μαξιλάρι σου και άρχισα να τις ραντίζω με δάκρυα και μύρο, μέχρι που αποφάσισα να τις κρύψω βαθιά, πολύ βαθιά μέσα στο κορμί μου.
Οι μέρες της βροχής πέρασαν, οι μέρες της σιωπής ακόμη βαστούν, αποφασισμένες να με βασανίσουν κι άλλο. Άρχισα να φεύγω από το κελί της απομόνωσης, ντύνομαι βιαστικά με τ΄ άρωμά σου, φορώ ακόμη και τις γαλότσες, τις κάλτσες της καρδιάς σου και βγαίνω να ταΐσω το μονοπάτι των αναμνήσεών μας. Όσα βήματα όμως και αν του χαρίσω, ξέρω καλά πως ποτέ δεν θα σε φτάσω…
Οι μήνες περνούν και εγώ απλώς συνεχίζω να βολταρίζω στο σοκάκι της θύμησης ανήσυχη. Μια τρελή ιδέα έχει καρφωθεί στο μυαλό και δεν μπορώ να ξεφύγω από τα δεσμά της, θέλω να σου στείλω ένα γράμμα, ένα αποχαιρετιστήριο γράμμα και δεν ξέρω πώς… Απελπισμένη μοιρολογάω πάνω στις άδειες σελίδες, μια ψευδαίσθηση μ΄ έχει τρελάνει, νομίζω πως τα δάκρυα τελικά με λυπήθηκαν και άρχισαν να ζωγραφίζουν στη γωνιά της κάθε σελίδας τις λύπες και τις χαρές που χορέψαμε αγκαλιά, τα φιλιά που δώσαμε και ταξίδεψαν μακριά με τα πουλιά της ηδονής, τα χάδια που χορτάσανε τα κορμιά και γεμίσανε τις τρύπες από το σαράκι της ζωής. Έρχονται στιγμές που μένω έκπληκτη να κοιτάζω τις ζωγραφιές που μου χαρίζουν αυτές οι άδειες σελίδες αλληλογραφίας, είναι σα να μου τις στέλνεις εσύ με κάποιον τρόπο για να με παρηγορήσεις, να μαλακώσεις τον πόνο που με ξενυχτά. Δεν σου κρύβω πως κάποιες φορές τα καταφέρνεις, αποκοιμιέμαι με τις φιγούρες μας αγκαλιά…
Τώρα πια ξέρω πως μόνο τα όνειρα μου θα σ΄ έχουν αγκαλιά. Χθες είδα το μονοπάτι που με περιμένει να το διαβώ, δεν θέλει καν συνοδοιπόρο, απλώς περιμένει να κάνω το πρώτο βήμα, ξέρει πως μετά θ΄ ακολουθήσει και το δεύτερο… και το επόμενο… Φοράω ζακέτα που μου έπλεξαν οι μοίρες, φυλάω μια τόση δα ελπίδα στην καρδιά και ξεκινάω για ταξίδι άγνωστο. Από πίσω μου πάντα η μοναξιά, παραδίπλα μου η σιωπή και βαθιά μέσα μου οι σελίδες της ζωής μας. Δεν σταματάω πουθενά. Τώρα πια ξέρω… είμαι δυνατή…
