Μεγαλόσαυρος: Η ιστορία της ανακάλυψης του πρώτου δεινόσαυρου
Ο Ουίλιαμ Μπάκλαντ, πρώτος καθηγητής Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, βάφτισε το πρώτο γνωστό είδος δεινόσαυρου το 1824.
Τα τεράστια οστά που έρχονταν στο φως στα λατομεία σχιστόλιθου προκαλούσαν απορία στους φυσιοδίφες του 17ου αιώνα.
Σε έναν κόσμο όπου η εξέλιξη παρέμενε ακόμα άγνωστη έννοια, οι ειδικοί έξυναν το κεφάλι τους για τα ευρήματα στο Όξφορντσαϊρ της Αγγλίας
Τα υπερμεγέθη κόκκαλα, έλεγαν, ίσως προήλθαν από κάποιον γίγαντα, ή από τους ελέφαντες που χρησιμοποιούσε κάποτε ο ρωμαϊκός στρατός.
Θα περνούσαν δεκαετίες προτού ο Ουίλιαμ Μπάκλαντ, πρώτος καθηγητής Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, περιγράψει και βαφτίσει το πρώτο γνωστό είδος δεινόσαυρου το 1824.
Ο Κάρολος Ντίκενς φαντάστηκε έναν μεγαλόσαυρο να κυκλοφορεί στους λασπωμένους δρόμους του Λονδίνου
Το όνομα μεγαλόσαυρος πρωτοεμφανίστηκε σε μελέτη που παρουσίασε ο Μπάκλαντ στη νεοσύστατη τότε Γεωλογική Εταιρεία του Λονδίνου. Από το σχήμα των δοντιών συμπέρανε ότι επρόκειτο για αρπακτικό με μήκος 12 μέτρα και «όγκο ελέφαντα».
«Κατά κάποιο τρόπο έπεσε μέσα. Ήταν πράγματι μια ομάδα εξαφανισμένων ερπετών. Επρόκειτο για ριζοσπαστική ιδέα» σχολιάζει στο CNN ο Στιβ Μπρουσάτ, παλαιοντολόγος του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου και συγγραφές του βιβλίου The Rise and Fall of the Dinosaurs («Η άνοδος και η πτώση των δεινοσαύρων»).
Σκίτσο του Ουίλιαμ Μπάκλαντ να παραδίδει μάθημα στην Οξφόρδη στις 15 Φεβρουαρίου 1823 (The Metropolitan Museum of Art)
Η λέξη δεινόσαυρος δεν εμφανίστηκε παρά 20 χρόνια αργότερα, ιδέα του ανατόμου Ρίτσαρντ Όουεν, ιδρυτή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, βάσει των παρατηρήσεών του στον μεγαλόσαυρο και δύο άλλα είδη, τον ιγκουανόδοντα και τον υλαιόσαυρο.
Εκείνη την εποχή ο μεγαλόσαυρος είχε επισκιαστεί από την ανακάλυψη ολόκληρων σκελετών από γιγάντια θαλάσσια ερπετά όπως ο ιχθυόσαυρος και ο πλησιόσαυρος, δύο είδη που είχε ανακαλύψει στη νότια ακτή της Αγγλίας η παλαιοντολόγος Μέρι Άνινγκ.
Παρόλα αυτά, ο μεγαλόσαυρος διατηρούσε την προϊστορική γοητεία του. Ο Κάρολος Ντίκενς, φίλος του Όουεν, φαντάστηκε έναν μεγαλόσαυρο να κυκλοφορεί στους λασπωμένους δρόμους του Λονδίνου στο μυθιστόρημά του Ο Ζοφερός Οίκος του 1852.
Ο μεγαλόσαυρος ήταν επίσης ένα από τα τρία αγάλματα δεινοσαύρων που εκτέθηκαν στο Κρίσταλ Πάλας του Λονδίνου το 185. Το άγαλμα, το οποίο παραμένει στην ίδια θέση μέχρι σήμερα, είναι ακριβές όσον αφορά το σχήμα του κεφαλιού, σήμερα όμως γνωρίζουμε ότι το ερπετό είχε μήκος μόνο 6 μέτρα και περπατούσε στα δύο πόδια, όχι στα τέσσερα.
To άγαλμα του μεγαλόσαυρου στο Κρίσταλ Πάλας Παρκ του Λονδίνου (Wikimedia Commons)
Ποιος ήταν ο Μπάκλαντ
Φιλόδοξος και χαρισματικός φοιτητής στην Οξφόρδη, από όπου αποφοίτησε το 1805, ο Μπάκλαντ είχε μια μεγάλη γκάμα ενδιαφερόντων, από τη θεολογία και τα κλασσικά κείμενα μέχρι την ανατομία, λέει στο CNN η Σούζαν Νιούελ, ιστορικός του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Διατηρούσε επίσης επαφές με άλλους φυσιοδίφες της εποχής του, ανάμεσά τους ο Σαρλ Κουβιέ στη Γαλλία, διάσημος για τις μελέτες του που συνέκριναν απολιθώματα με σύγχρονα είδη.
Ο Μπάκλαντ πλήρωνε εργάτες των λατομείων σχιστόλιθου για να του παραδίδουν τα απολιθώματα που έβρισκαν και έφτασε τελικά στη λύση του μυστηρίου.
Ένα χρόνο μετά τη δημοσίευση της ιστορικής μελέτης του για τον μεγαλόσαυρο, ο Μπάκλαντ παντρεύτηκε τη βοηθό του Μέρι Μόρλαντ, η οποία ήταν και η ίδια φυσιοδίφης και φιλοτέχνησε τα σχέδια του μεγαλόσαυρου.
Αργότερα στην καριέρα του, ο Μπάκλαντ συνειδητοποίησε ότι το μεγαλύτερο μέρος της Βρετανίας ήταν κάποτε καλυμμένο από πάγους. Οι παγετώνες ήταν αυτό που διαμόρφωσαν το τοπίο της χώρας, όχι η βιβλική πλημμύρα όπως έλεγαν άλλοι.
Σύμφωνα με την Νιούελ, την ιστορικό στην Οξφόρφη, η καριέρα του Μπάκλαντ τερματίστηκε πρόωρα λόγω ενός μυστηριώδους νευρικού κλονισμού. Πέθανε το 1856 σε άσυλο του Λονδίνου.
Σιαγόνα μεγαλόσαυρου στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Οξφόρδης (Wikimedia Commons)
Τι μάθαμε από τότε
Η επέτειος 200 ετών από την περιγραφή του πρώτου δεινόσαυρου είναι μια καλή ευκαιρία για έναν απολογισμό όσων έχουμε μάθει από την εποχή του Μπάκλαντ.
Σήμερα γνωρίζουμε μεταξύ άλλων ότι οι δεινόσαυροι παρέμειναν κυρίαρχοι του πλανήτη για 165 εκατομμύρια χρόνια. Γνωρίζουμε ότι οι περισσότεροι εξαφανίστηκαν σε μια πρόσκρουση αστεροειδούς ή κομήτη πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια, με εξαίρεση τους δεινοσαύρους που μετεξελίχθηκαν αργότερα σε πτηνά.
Περίπου 1.000 είδη δεινόσαυρων έχουν περιγραφεί ως σήμερα από την επιστήμη, και η λίστα μεγαλώνει κατά περίπου 50 νέα είδη τον χρόνο.
«Η επιστήμη βρίσκεται ακόμα στη φάση της ανακάλυψης» λέει ο Μπρουσάτ, ο παλαιοντολόγος του Εδιμβούργου «Ναι, έχουν περάσει 200 χρόνια, έχουμε όμως βρει ένα ελάχιστο μέρος όλων των δεινόσαυρων που έζησαν ποτέ […] Πιθανότατα υπήρξαν χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια, διαφορετικά είδη».
Η σχέση των δεινόσαυρων με τα πτηνά κατέστη σαφής τη δεκαετία του 1990, όταν παλαιοντολόγοι στην Κίνα ανακάλυψαν απολιθώματα με φτερά.
Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα τα φτερά διατηρούν τα μελανοσώματά τους, μικροσκοπικές δομές που περιείχαν χρωστικές και δίνουν μια εικόνα για το χρώμα του ζώου.
Υπάρχουν όμως πολλές ερωτήσεις που παραμένουν αναπάντητες, όπως το πώς και το γιατί οι δεινόσαυροι έφταναν αυτά τα μεγέθη, ή το πώς μπορεί να ακουγόταν η φωνή τους.
«Πιστεύω πως είναι σχεδόν αδύνατο για μας να φανταστούμε έναν κόσμο όπου ο κόσμος δεν γνώριζε για τους δεινόσαυρους» λέει ο Μπρουσάτ.
«Σίγουρα όμως υπάρχουν και πράγματα για τα οποία ο κόσμος θα λέει στο μέλλον ότι ήταν άγνωστα το 2024. Η επέτειος αυτή πρέπει να μας δώσει κάποια προοπτική».
που ακουγόταν δυνατά σε όλο το παλάτι ανέβηκε η βασίλισσα πάλι πάνω στον πύργο.
Την είχε ο γέρος βαρεθεί, δε γύρισε να κοιτάξει ούτε και σαν τον ρώτησε: «Αυτόν τι να τον κάνω;» Αναφερόταν στον τρελό που ολημερίς γελούσε.
«Μην τον σκοτώσεις μοναχή, στείλ’ τον στον ξάδελφό σου που βασιλεύει στ’ αχανές βασίλειο της Θούλης. Δωσ’ ένα γράμμα στον φρουρό σ’ αυτόν να διαβιβάσει στο χέρι αυτοπρόσωπα κι όχι σε κάποιον τρίτο. Γράψε πως είναι ο τρελός πιο σώφρων από άλλους και ότι το ‘χει για σκοπό την τάξη ν’ ανατρέψει. Να ρίξει τα βασίλεια να κάμει οχλοκρατία, να κάμει ίσους κι όμοιους δούλους και βασιλιάδες. Γράψ’ του πως όρκος θεϊκός το χέρι σου το δένει, γι’ αυτό βοήθεια ζητάς από τον συγγενή σου. Σαν τον σκοτώσει αθόρυβα, το σώμα του να κάψει, και ό,τι στάχτες θα γενούν στο πέλαο να πετάξει».
«Και τι να κάνω το παιδί; Τη μάνα τι να κάνω;»
«Αυτό άσ’ το σε μένανε, μονάχα να μου στείλεις κάποιον που να μπιστεύεται, κάποιον που να πιστεύει».
Έτσι το ζεύγος χώρισε, η μια σε μοναστήρι, κι ο άλλος βόρεια πολύ, έμελε να πεθάνει. Μα όταν κάνει σχέδια ο άνθρωπος και μετράει πόσα θα κάμει αύριο, πόσα θα καταφέρει, τότε τον βλέπει ο Θεός και δυνατά γελάει.
~~
Μόλις το γράμμα διάβασε ο βασιλιάς της Θούλης πρόσταξε να του φέρουνε τον άθλιο ταραξία. Ήταν σκληρός σαν βασιλιάς, οίκτο δεν είχε διόλου, και τους εχθρούς παλούκωνε για να τους συνετίσει. Μα όταν είδε τον τρελό απόρησε κι εκείνος καθόλου επικίνδυνος στ’ αλήθεια δε φαινόταν.
«Εσύ ‘σαι ο αναρχικός που βάζει δυναμίτη σ’ όσα ελέω των θεών εμείς έχουμε πάρει;» «Συ είπας» του απάντησε γελώντας ο Διογένης, χωρίς αυτός να νοιάζεται τι του ‘παν και τι είπε.
«Για πρόσεχε τα λόγια σου και είναι ο λαιμός σου κλαδί στη λαιμητόμο μου, κλαράκι στο τσεκούρι. Κι αν θέλεις το κεφάλι σου να μείνει όπως έχει πες μου τις πεποιθήσεις σου, πες μου σε τι πιστεύεις».
«Πίστη μου είν’ το τίποτα, πεποίθηση καμία».
«Μηδενιστής είσαι λοιπόν, μολόγα να γλιτώσεις απ’ τα βασανιστήρια, γρήγορα να πεθάνεις».
«Συ είπας» του απάντησε ξανά ο Διογένης.
«Μα δε φοβάσαι να χαθείς, δε θες να υπερασπίσεις, τον εαυτό σου και να πεις δυο λόγια να σ’ αφήσω;»
«Αν σου ‘λεγα πως τίποτα, κανέναν δε φοβάμαι τι όνομα θα μου ‘δινες για να με κατατάξεις; Μηδενιστής, αναρχικός, ηλίθιος, ταραξίας, λέγε με όπως προτιμάς και κάνε τη δουλειά σου. Αυτό το σώμα είν’ θνητό και πεθυμιά δεν έχει να συνεχάει να σέρνεται μες στης ζωής το βούρκο».
Μα έψαχνε ο βασιλιάς λόγο να τον αφήσει το έβλεπε στα μάτια του, τ’ άκουγε στη φωνή του δεν ήταν επικίνδυνος, τίποτα δεν ποθούσε.
«Πες μου μια λέξη να σωθείς, εκλιπαρών θα φύγεις».
«Δεν έχω πού να πάω πια ούτε τι να ζητήσω μόνο αν θες κάνε πιο κει, τον ήλιο μου τον κρύβεις».
Έσκυψε το κεφάλι του, αρκούσε ένα νεύμα για να τον οδηγήσουνε ευθύς το Διογένη στου δήμιου τα ενδότερα, στου σταυρωτή τον πάγκο. Είδε ξανά τα μάτια του, ήταν θολά σαν ψάρι που μέρες έμεινε πολλές έξω από τον πάγο. Κοίταξε και τα ρούχα του, τον τρόπο που στεκόταν και γέλια τονε πιάσανε, του ήρθε να γελάσει.
Πλησίασε τους φύλακες τους είπε τι να κάνουν: «Πάρτε τον τώρα από δω, τρελούς εγώ δε σφάζω, έχεις κατάρα απ’ τους θεούς αν τέτοιους ακουμπήσεις. Κι άμα τρελός δεν είναι αυτός τότε κι εγώ δεν είμαι ο βασιλιάς της χώρας μου, της αχανούς της Θούλης. Γιατί αναμφίβολα τρελός μπορεί να είναι κάποιος αν δεν τον νοιάζει άμα ζει και άμα θα πεθάνει. Σηκώστε τον κι αφήστε τον στη μέση της πλατείας να καμαρώνει ο λαός που ‘χει σώας τας φρένας».
~~
Έτσι τον αμολήσανε στη μέση της πλατείας πρόσωπο έγιν’ ιερό της πολιτείας όλης. Κανείς δεν τον κορόιδευε του δίνανε να τρώει και δε γελούσανε μ’ αυτόν, τον είχαν για προφήτη.
Κάθε καμένος πήγαινε τον ρώταε τι να κάνει πώς θα κερδίσει την καρδιά αυτής που αγαπούσε ή πώς θα έβγαζε λεφτά χωρίς να ιδροκοπήσει.
Και ο τρελός τον έδερνε, του ‘ριχνε με μαγκούρα, έτσι το καταλάβαινε πόσο ανούσια ήταν αυτά που τον βασάνιζαν, που κλέβαν τη χαρά του.
Ένα πιθάρι έστησε τα βράδια να κοιμάται σαν να ‘ταν σκύλος ξάπλωνε καταμεσής στη στράτα. Δάγκωνε τους περαστικούς, γάβγιζε τις κυράδες κι αν κάποιος τον αρώταγε τι είναι τι δεν είναι, ο άνθρωπος, η μοίρα του, τι να ‘ναι η ζωή του, τότε αυτός κουκούβιζε κι έκανε μια κουράδα.
Και κάπως έτσι πέρασαν οι μέρες και τα χρόνια κανένας δεν το έμαθε ποιο ήταν το όνομα του σα σκύλο μόν’ τον ήξεραν έτσι και τον φωνάζαν μα ήτανε σαν άγιος, καθένας τον σεβόταν.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Μικρό απόσπασμα απ’ το “Υλικό των Ονείρων”, έμμετρο μυθιστόρημα του Γελωτοποιού, που κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες απ’ τις εκδόσεις Ρενιέρη.
Οι κρίσεις άγχους μπορεί να μοιάζουν πολύ δύσκολα διαχειρίσιμες όταν συμβαίνουν, αλλά με τα σωστά εργαλεία αντιμετώπισης μπορείτε να τις ξεπεράσετε πολύ πιο ανώδυνα.
Τι είναι η κρίση άγχους
Μια κρίση άγχους είναι ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο αντιμετωπίζετε έντονα συμπτώματα άγχους, ιδιαίτερα φόβο. Μπορεί να διαρκέσει από μερικά λεπτά έως και ολόκληρες εβδομάδες.
Γρήγορος καρδιακός παλμός, ζάλη και δύσπνοια είναι οι συνήθεις εμπειρίες για άτομα που παθαίνουν κρίσεις άγχους. Επιπλέον, η απόκριση “μάχη-ή-φυγή” που προκαλείται από μεγάλη ανησυχία ή φόβο μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη ακόμα μεγαλύτερου φόβου, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο πανικού.
“Αν αισθάνεστε σαν ζαλισμένοι, η καρδιά σας χτυπάει δυνατά και το στήθος σας σφίγγεται, τότε βιώνετε μάλλον την αίσθηση ότι κάτι τρομερό πρόκειται να συμβεί. Αλλά τα καθαυτά σωματικά συμπτώματα δεν είναι το πρόβλημα. Είναι ο τρόπος με τον οποίο ανταποκρινόμαστε σε αυτά. Θέλουμε οι άνθρωποι να μάθουν ότι αυτές οι οδυνηρές σωματικές αισθήσεις δεν είναι επικίνδυνες και μπορούν να εκπαιδευτούν να τις ανέχονται”, είπε η δρ. Jacqueline Bullis, ψυχολόγος στο νοσοκομείο McLean, το οποίο συνδέεται με το Χάρβαρντ.
Συμπτώματα κρίσης άγχους
Οι κρίσεις άγχους συμβαίνουν όταν τα συμπτώματά σας γίνονται τόσο έντονα που παρεμποδίζουν τις καθημερινές σας δραστηριότητες. Αυτά τα συμπτώματα άγχους μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής:
Σταθερά αυξανόμενα συναισθήματα φόβου ή ανησυχίας
Λαχάνιασμα/δύσπνοια
Ακραία νευρικά και ανήσυχα συναισθήματα
Ταχυπαλμία
Ιδρωμένα χέρια
Αισθήσεις ζάλης και ναυτίας
Αίσθημα πανικού λόγω πίστης ότι κάτι τρομερό πρόκειται να συμβεί
Αίσθημα σαν να παθαίνεις καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό
Συνιστάται πάντα να αναζητάτε ιατρική φροντίδα εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα, διότι θα μπορούσαν να υποδεικνύουν μια απειλητική για τη ζωή ιατρική κατάσταση. Ωστόσο, εάν ο γιατρός σας δεν βρει σημάδια υποκείμενου προβλήματος υγείας, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι δείκτες μιας κρίσης άγχους.
Σε τι διαφέρει η κρίση πανικού από την κρίση άγχους
“Είναι πιθανό να αισθάνεστε μεγάλο άγχος χωρίς να έχετε κρίση πανικού. Πιθανότατα να έχετε βιώσει καταστάσεις όπου νιώσατε πολύ νευρικοί, αλλά όχι αυτό που οι ειδικοί οριοθετούν ως κρίση πανικού: ξαφνική έναρξη χωρίς προφανή λόγο ακραία εξουθενωτικού, τρομακτικού άγχους”, είπε ο James Maddux, καθηγητής κλινικής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο George Mason της Βιρτζίνια.
Επισήμως, μια κρίση πανικού ορίζεται ως η περίοδος έντονου φόβου που εμφανίζεται ξαφνικά, φτάνει στη μέγιστη ισχύ της μέσα σε 10 λεπτά και περιλαμβάνει τουλάχιστον τέσσερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:
Αίσθημα παλμών, ταχυπαλμία
Εφίδρωση
Τρέμουλο
Δύσπνοια ή αίσθηση πνιγμού
Ναυτία ή κοιλιακή δυσφορία
Αισθήσεις πνιγμού
Δυσφορία ή πόνος στο στήθος
Ζάλη ή λιποθυμία
Φόβος απώλειας του ελέγχου
Φόβος θανάτου
Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
Αισθήσεις εξάψεων (θερμότητα) ή ρίγη
Οι όροι κρίση άγχους και κρίση πανικού χρησιμοποιούνται μερικές φορές εναλλάξ διότι η απόκριση μάχης ή φυγής ενός ατόμου ενεργοποιείται και στα δύο.
Αλλά μια βασική διαφορά είναι ότι τα συμπτώματα μιας κρίσης πανικού είναι απροσδόκητα και αιφνιδιάζουν το άτομο, ενώ οι κρίσεις άγχους είναι πιο αναμενόμενες επειδή τα συναισθήματα ανησυχίας ή φόβου αυξάνονται σταδιακά σε ένταση.
Πώς να ηρεμήσετε σε μια κρίση άγχους
Αν και οι ειδικοί μπορεί να μην συμφωνούν πάντα στον ακριβή ορισμό του άγχους έναντι των κρίσεων πανικού, εκεί που βρίσκουν κοινό έδαφος είναι σε ορισμένα επιστημονικά εργαλεία που λειτουργούν καλύτερα για να ηρεμήσετε όταν σας χτυπά ο πανικός.
“Ό,τι κι αν κάνετε σε αυτήν την κατάσταση, μια καλή στρατηγική είναι να επιβραδύνετε: αναπνεύστε πιο αργά και πιο βαθιά. Μειώστε μέχρι και τον ρυθμό της ομιλίας σας. Αυτός είναι ένας τρόπος να σπάσετε αυτήν την... αλληλεπίδραση μεταξύ του κινδύνου που περιμένετε να συμβεί και της ανάγκης σας να φύγετε ή να αποδράσετε”, εξήγησε ο Maddux.
Πρόσθεσε ότι “με την πάροδο του χρόνου ο διαλογισμός σε διδάσκει να ελέγχεις τις φυσιολογικές σου αντιδράσεις”.
Μια μελέτη με περισσότερους από 100 συμμετέχοντες που διεξήχθη από ερευνητές του Stanford Medicine αποκάλυψε ότι μόλις 5-6 λεπτά την ημέρα με ασκήσεις αναπνοής και διαλογισμό βελτίωσαν τα επίπεδα άγχους και πανικού των συμμετεχόντων. Η ελεγχόμενη αναπνοή αποδείχτηκε η πιο αποτελεσματική από τις δύο στρατηγικές για ηρεμία των σωματικών και συναισθηματικών συμπτωμάτων άγχους.
Από το ιστολόγιο του Ν, Σαραντάκου "οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία"
Είναι πολύ γνωστό το τραγούδι «Δεν ξανακάνω φυλακή», που λέγεται και «Ο Καπετανάκης». Το ακούμε από τον Παναγιώτη Μιχαλόπουλο και βάζω και τους στίχους:
Δεν ξανακάνω φυλακή με τον Καπετανάκη που ‘χει ντούγκλα στο μουστάκι τα μιλήσαμε, τα συμφωνήσαμε.
Τη δόλια τη μανούλα μου την πότισες φαρμάκι, αχ, εσύ Καπετανάκη. Τα μελιτζανιά να μην τα βάλεις πια.
Ξυπνώ και βλέπω σίδερα, στη γη στερεωμένα τα παιδάκια τα καημένα τα μιλήσαμε, τα συμφωνήσαμε.
Σε ζωντανές εκτελέσεις και σε επανεκτελέσεις, ο τρίτος στίχος της δεύτερης στροφής είναι «ρουφιανιά Καπετανάκη», αλλά τον καιρό που έγινε η πρώτη δισκογράφηση υπήρχε ο φόβος της λογοκρισίας. Ο δίσκος έχει συνθέτη τον Λεονάρδο Μπουρνέλη και στιχουργό τον τραγουδιστή, τον Παναγιώτη Μιχαλόπουλο.
Σε πρόσφατο άρθρο συζητήσαμε (στα σχόλια) το τραγούδι αυτό και τα διάφορα προβλήματα που βάζει, οπότε στο σημερινό άρθρο ανακεφαλαιώνω τη συζήτηση, ύστερα και από ορισμένα στοιχεία που μου έστειλε με μέιλ ο φίλος μας ο Spiridione, τον οποίο και ευχαριστώ θερμά για τη μεγάλη βοήθεια και για την έμμεση παρακίνηση.
Το βασικό ερώτημα είναι: ποιος ήταν ο Καπετανάκης; Ωστόσο, σε αυτό θα απαντήσω στο τέλος, αφού πρώτα εξετάσω κάποια άλλα ερωτήματα.
Και ξεκινάω από τον τρίτο στίχο, όπου το ερώτημα αφορά το μουστάκι του Καπετανάκη. Έχει ντούγκλα στο μουστάκι, όπως ακούγεται στο τραγούδι; Και τι είναι η ντούγκλα;
Εκ πρώτης όψεως τέτοια λέξη δεν υπάρχει και εύλογα κάποιοι που ακούνε το τραγούδι νομίζουνε ότι λέει «μπούκλα» στο μουστάκι, δηλαδή φουντωτό μουστάκι. Αλλά αυτό είναι παράκουσμα.
Έχει υποστηριχτεί ότι υπήρχε στη δεκαετία του 1930 ένα καλλυντικό για τα μουστακια, μάρκας Douglas, το οποίο οι Έλληνες, σε μια εποχή όπου ελάχιστοι ήξεραν αγγλικά το διάβαζαν γαλλοπρεπώς, Ντούγκλας. Οπότε ο Καπετανάκης είχε βάλει αλοιφή «Ντούγκλας» στο μουστάκι του.
Πράγματι τον παλιό καιρό, που όλοι σχεδόν είχαν μουστάκια, υπήρχαν ειδικές αλοιφές για την περιποίησή τους. Ο γενικός όρος για την αλοιφή του μουστακιού ήταν «μαντέκα». Ωστόσο, η εκδοχή αυτή προσκρούει στο ότι δεν υπάρχουν τεκμήρια για την ύπαρξη μάρκας Douglas.
Όμως το όνομα Douglas, Ντάγκλας, συνδέεται με άλλον τρόπο με το μουστάκι.
Υπάρχει, βλέπετε, ο αρχαίος κινηματογραφικός αστέρας Ντάγκλας (γαλλιστί Ντούγκλας) Φέρμπανξ (Douglas Fairbanks, 1883-1939) που πρωταγωνίστησε σε θρυλικές ταινίες, όπως ο Κλέφτης της Βαγδάτης. Όπως βλέπετε, το διάσημο μουστάκι του, επονομασθέν «μουστάκι ντούγκλα(ς)» ήταν ψιλό ψιλό μουστακάκι, ποντικομούστακο (σαν του Μανόλη Χιώτη). Φαίνεται πως και ο Καπετανάκης είχε «ντούγκλας το μουστάκι», που ακούγεται ακριβώς όπως και το «ντούγκλα στο μουστάκι».
Ότι το μουστάκι του Ντάγκλας Φέρμπανξ ήταν διάσημο, το ξέρουμε από πολλές αναφορές κειμένων της εποχής. Μάλιστα, στο βιβλίο Cultural journeys into the Arab world, παρατίθενται αναμνήσεις κάποιου ο οποίος θυμάται «that was the preferred type of moustache in those days, the Douglas».
Για να τα λέμε όλα, δεν είναι απολύτως βέβαιο τι είδους μουστάκι ήταν το «Ντούγκλας». Εγώ λέω λεπτό, αλλά σε πρόσφατο τηλεπαιχνίδι θεωρήθηκε σωστή απάντηση το τσιγκελωτό. Βέβαια, ένα λεπτό μουστάκι μπορεί να είναι και τσιγκελωτό.
Το δεύτερο ερώτημα που θέτει το τραγούδι είναι η παραίνεση «τα μελιτζανιά να μην τα βάλεις πια». Στη συζήτηση που έγινε στο slang.gr προβλήθηκε η ερμηνεία ότι οι πόρνες στις αρχές του 20ού αιώνα φορούσαν μελιτζανιά (μοβ) εσώρουχα για να μη φαίνονται οι λεκέδες από το κοκκινωπό ή μοβ αντισηπτικό που χρησιμοποιούσαν (το υπερμαγγανικό κάλιο, περμαγκανάτο στο ποίημα του Καββαδία). Άρα η παραίνεση σημαίνει «σταμάτα να κάνεις τη δουλειά της πόρνης». Άλλος θεωρεί ότι τα μελιτζανιά είναι πένθιμο ρούχο, άρα «(μακάρι) να μη χρειαστεί να ξαναντυθείς πένθιμα». Αλλού διάβασα κάποιον που ισχυρίζεται ότι «μελιτζανιά» εννοούνται τα ρούχα των φυλακισμένων. Ωστόσο, νομίζω πως και οι τρεις εξηγήσεις παραβλέπουν ότι ο στίχος «Τα μελιτζανιά να μην τα βάλεις πια» είναι συνηθέστατο τσάκισμα, που εμφανίζεται σε πολλά παραδοσιακά τραγούδια, άρα είναι άσχετο με τον υπόκοσμο, τα ρούχα των φυλακισμένων και τις πόρνες.
Τα μελιτζανιά ρούχα είναι κατά τη γνώμη μου η κάπως φανταχτερή και προκλητική απόχρωση στα ρούχα (σε αντίθεση με το αυστηρό άσπρο και μαύρο) που μπορούσε να φορέσει μια γυναίκα, που ήταν ανεκτά, ιδίως σε μιαν ανύπαντρη, αλλά που οι σοβαροί άνθρωποι τα στραβοκοίταζαν, και που όταν τα φορούσε μια όμορφη έκανε αίσθηση. Θα μπορούσε να είναι και τα πένθιμα. Πάντως δεν είναι, με βεβαιότητα, ούτε τα εσώρουχα που φορούν οι πόρνες ούτε τα ρούχα των φυλακισμένων.
Και ερχόμαστε στο τρίτο ερώτημα. Ποιος ήταν ο Καπετανάκης;
Σύμφωνα με άρθρο του εθνομουσικολόγου Γιάννη Πλεμμένου σε μεσσηνιακή εφημερίδα, ο Καπετανάκης του τραγουδιού ήταν ο Μεσσήνιος Τάσος Καπετανάκης, γεννημένος το 1930, ο οποίος στις αρχές της δεκαετίας του 1950 είχε κάνει φυλακή μαζί με τον Παναγιώτη Μιχαλόπουλο. Ο Πλεμμένος αναφέρει επίσης την «ατεκμηρίωτη πληροφορία του Ηλία Πετρόπουλου ότι το τραγούδι γράφτηκε γύρω στα 1930 και ότι ο Καπετανάκης ήταν δεσμοφύλακας». Ο Πλεμμένος αναφέρει στο άρθρο του και άλλους υποψήφιους Καπετανάκηδες, ανάμεσά τους και «ένας διευθυντής (επιστάτης) των φυλακών της Παλιάς Στρατώνας το 1920 από την Κρήτη», που τους απορρίπτει για να επικεντρωθεί στον συντοπίτη του. Υποστηρίζει ότι το «δεν ξανακάνω φυλακή με τον Καπετανάκη» σημαίνει «όσο παραμένει ο Καπετανάκης στη φυλακή, δεν ξαναπαρανομώ ώστε να μην μπλέξω ξανά μαζί του»
Από την άλλη, ο μελετητής Ελευθέριος Σκιαδάς σε άρθρο του υποστηρίζει ότι ο μυστηριώδης Καπετανάκης ήταν ο Βρασίδας Καπετανάκης (1900-1966), γιος του Ηλία Καπετανάκη (1858-1923), γόνου μεγάλης μανιάτικης οικογένειας. Στον πατέρα οφείλουμε τις θεατρικές κωμωδίες «Η βεγγέρα» και «Ο γενικός γραμματέας», στον γιο το «Λεξικό της πιάτσας». Ο Βρασίδας Καπετανάκης είχε πράγματι φυλακιστεί περί το 1949 για πολύ λίγο, επειδή ήταν πρόεδρος ενός συνεταιρισμού στον οποίο σημειώθηκαν ατασθαλίες. Ωστόσο, ο Σκιαδάς δεν δίνει καμιά απτή αιτιολόγηση που να τεκμηριώνει ότι ο Βρασίδας Καπετανάκης είναι ο Καπετανάκης του τραγουδιού.
Και οι δυο λοιπόν, θεωρούν πως ο Καπετανάκης ήταν κάποιος φυλακισμένος που θα μπορούσε να είναι συγκρατούμενος με τον Μιχαλόπουλο που έγραψε τους στίχους. Πιστεύω ότι σφάλλουν και οι δύο, όπως επίσης σφάλλουν όταν τοποθετούν τους στίχους στη δεκαετία του 1950. Το τραγούδι μπορεί να δισκογραφήθηκε το 1950 (δεν έχω τα ακριβή στοιχεία, πάντως οι εκτελέσεις που κυκλοφορούν είναι μεταγενέστερες) αλλά οι στίχοι όπως όλα δείχνουν είναι παλιότεροι και μάλιστα είναι συμπίλημα από δίστιχα της φυλακής («Ξυπνώ και βλέπω σίδερα»).
Το ότι υπήρχαν κι άλλοι στίχοι το βλέπουμε από ζωντανή εκτέλεση του Στέλιου Κερομύτη (1976):
Στην τελευταία στροφή, γίνεται καθαρό πως ο Καπετανάκης δεν μπορεί να είναι κι αυτός κρατούμενος, αλλά πρόσωπο με επιρροή στη φυλακή.
Υπάρχει και το τραγούδι «Καταστράφηκα» του Γιώργου Ροβερτάκη, με την ίδια μουσική αλλά με άλλους στίχους, φυλακίστικους επίσης, χωρίς όμως αναφορά σε Καπετανάκη:
Σε τραγούδι του Κώστα Νούρου το 1929 ακούμε τους στίχους
Δεν πάω πια στη φυλακή, αμάν και στου Καπετανάκη, γιαφ γιουφ γιατί μου βγάλαν τ’ όνομα, αμάν πως πίνω το μαυράκι, γιουφ αμάν
Παράλληλα, στο βιβλίο του Λευτέρη Παπαδόπουλου «Να συλληφθεί το ντουμάνι» υπάρχει συνομιλία με τον Νίκο Μάθεση, τον «τρελάκια» του ρεμπέτικου:
Ητανε ο Καπετανάκης, δεν ξανακανω φυλακη με τον Καπετανακη. Σωστός καπετανάκης και ζόρικος. Μετά τον πιάσανε για κατάχρηση και τον βάλανε και αυτόν μέσα. Ρουφιανιά Καπετανάκη, να σου χέσω το μουστάκι.
Ήταν ρουφιάνος; ρωτάει ο Παπαδόπουλος. Όχι, αλλά δεν τον χωνεύανε γιατί ήταν πολύ ζόρικος, απαντάει ο Μάθεσης.
Κατόπιν τούτου, γίνεται ολοφάνερο πως ο Καπετανάκης του τραγουδιού είναι ο Ιωάννης Καπετανάκης από την Κρήτη, διευθυντής των φυλακών της Παλαιάς Στρατώνας το 1920. Δεν πρέπει να συγχέεται με τον αξιωματικό Νικόλαο Καπετανάκη που συμμετείχε στη μικρασιατική εκστρατεία, είναι συνωνυμία.
Ο Καπετανάκης είχε φήμη ζόρικου και αυταρχικού διευθυντή. Ήταν άνθρωπος του Βενιζέλου. Όταν στις εκλογές της 1.11.1920 ηττήθηκε ο Βενιζέλος, αμέσως δόθηκε διαταγή να απελευθερωθούν οι πολιτικοί κρατούμενοι, βασιλόφρονες, που κρατούνταν στην Παλαιά Στρατώνα. Οι ποινικοί κρατούμενοι θεώρησαν ότι πρέπει να αποφυλακιστούν και εκείνοι και ξεσηκώθηκαν. Ο Καπετανάκης κατέστειλε τη στάση -πυροβόλησε, σκότωσε έναν κρατούμενο και τραυμάτισε άλλους δύο. Ιδού η είδηση (Πατρίς, 5.11.1920)
Φαίνεται ότι πήρε μαζί του το ταμείο της φυλακής για να μην το πάρουν οι στασιαστές -ή τουλάχιστον έτσι ισχυρίστηκε (Έθνος, 7.11.1920).
Οι αντιβενιζελικές εφημερίδες είχαν γράψει ότι ο Καπετανάκης είχε αρπάξει το ταμείο. Το Έθνος και η Πατρίς ήταν φιλικές προς τον ηττημένο Βενιζέλο.
Στη συνέχεια, ο Καπετανάκης αποπέμφθηκε. Ωστόσο, τον ξαναβρίσκουμε και πάλι ως διευθυντή φυλακών, μετά το 1922, όταν είχαν επανέλθει οι βενιζελικοί. Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς επανήλθε. Τα στοιχεία που ακολουθούν τα βρήκε ο Spiridione.
Το 1927 o Καπετανάκης είναι υποδιευθυντής, εκτελών χρέη διευθυντή, στις φυλακές Συγγρού. Πρώτη επιστολή κρατουμένων στον Ριζοσπάστη κατά του Καπετανάκη, 2-6-27 σελ. 3 (Το λινκ σας βγάζει στη σελ. 1 και πρέπει να κλικάρετε για τη σελ. 3) Δεν αναφέρουν συγκεκριμένα γεγονότα. Στο τέλος ζητάνε να τους απαλλάξουν οι αρμόδιοι από τον «επελάσαντα Αττίλα».
Δεύτερη επιστολή 6-6-27 σελ. 2, ως απάντηση σε διάψευση που είχε δημοσιευτεί στην εφημ. Ελληνική, που δεν πρέπει να έχει ψηφιοποιηθεί.
Τρίτη επιστολή, 10-6-27, σελ. 2: ο κ. Καπετανάκης δεν μπορεί να παίζει με τη ζωή των κρατουμένων.
Το 1930 τον βρίσκουμε διευθυντή στις φυλακές Επταπυργίου στη Θεσ/νικη. Στις 28-3-1930, γίνεται απεργία πείνας στις φυλακές, αναφέρεται και μια μανούρα που έγινε κατά του Καπετανάκη, αν και η εφημερίδα προσπαθεί να εμφανίσει την αντίδραση κατά του κράτους και όχι κατά της υπηρεσίας.
Την εποχή εκείνη υπήρχε αναβρασμός στις φυλακές, γιατί είχαν φέρει πολλούς κομμουνιστές λόγω του Ιδιώνυμου που μόλις είχε ψηφιστεί, και ταυτόχρονα είχαν υποσχεθεί, ή είχε βγει τέτοια φήμη, να δώσουν χάρη σε ποινικούς κρατούμενους με αφορμή την επέτειο 100 χρόνων από την ίδρυση του ελληνικού κράτους.
»…Ο βούρδουλας θαυματουργεί. Το χτήνος ο διευθυντής κρατώντας το βούρδουλα πάει πάνω από τα κεφάλια των φυλακισμένων κι αρχίζει: «βρε αλήτη γαμώ το Χριστό σου γιατί δε ντύνεσαι γρήγορα να πας στην εκκλησία; Την Παναγία σας, το Χριστό σας, γαμώ το σόι σας, γρήγορα στην αγγαρεία».
Ο Ιωάννης Καπετανάκης μένει αρκετούς μήνες προφυλακισμένος, και το 1932 γίνεται η δίκη του «κατηγορουμένου επί καταχρήσει, εκβιασμώ, βιασμώ, πλαστογραφία κλπ». (Μακεδονία, 5.11.1932)
Τελικά (εδώ, σελίδα 6) καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 4 ετών.
Δεν ξέρω αν την εξέτισε την ποινή του, και ποια ήταν η μετέπειτα πορεία του, πάντως επιβεβαιώνεται η αναφορά του Μάθεση ότι «μετά τον πιάσανε για κατάχρηση και τον βάλανε κι αυτόν μέσα».
Κι άλλα κενά υπάρχουν στη βιογραφία του -ας πούμε δεν ξέρουμε χρονολογία γέννησης. Κοίταξα στην Εγκυκλοπαίδεια του Ηλίου, δεν τον έχει. Ίσως η Στρατιωτική εγκυκλοπαίδεια, αλλά δεν την έχω.
Πάντως δεν μένει αμφιβολία πως ο Καπετανάκης του τραγουδιού είναι ο διευθυντής φυλακών Ιωάννης Καπετανάκης. Και φαίνεται πως είχαν δίκιο οι φυλακισμένοι, που ήθελαν, με το συμπάθιο, να του χέσουν το μουστάκι -ασφαλώς έτσι θα το τραγουδούσαν, χωρίς τον ευπρεπισμό του Ντούγκλας!
Από το ιστολόγιο του Ν, Σαραντάκου "οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία"
Τα άτομα με μία από τις υποομάδες αίματος τύπου Α είναι πιο πιθανό να υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο πριν την ηλικία των 60 ετών σε σύγκριση με άτομα με άλλες ομάδες αίματος, σύμφωνα με έρευνα.
Οι ομάδες αίματος περιγράφουν την πλούσια ποικιλία χημικών ουσιών που εμφανίζονται στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Μεταξύ των πιο γνωστών είναι οι ομάδες αίματος Α και Β, οι οποίες μπορεί να υπάρχουν μαζί ως ΑΒ, μεμονωμένα ως Α ή Β, ή και καθόλου (ομάδα αίματος 0).
Αλλά σε κάθε έναν από αυτούς τους κύριους τύπους αίματος, υπάρχουν υποομάδες που προκύπτουν από ανεπαίσθητες παραλλαγές λόγω μεταλλάξεων στα υπεύθυνα γονίδια.
Η υποομάδα αίματος Α1 συνδέθηκε με τον μεγαλύτερο κίνδυνο για εγκεφαλικό
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2022, ερευνητές αποκάλυψαν μια σαφή σχέση μεταξύ του γονιδίου για την υποομάδα Α1 και του πρώιμου εγκεφαλικού επεισοδίου.
Οι ερευνητές συγκέντρωσαν δεδομένα από 48 γενετικές μελέτες, οι οποίες περιλάμβαναν περίπου 17.000 άτομα με εγκεφαλικό και σχεδόν 600.000 άτομα χωρίς εγκεφαλικό (ομάδες ελέγχου στην έρευνα). Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν μεταξύ 18 και 59 ετών.
Μια ανάλυση σε όλο το γονιδίωμα αποκάλυψε δύο τοποθεσίες που συνδέονται έντονα με έναν παλαιότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Η μία εξ αυτών συνέπεσε με το σημείο όπου βρίσκονται τα γονίδια για την ομάδα αίματος.
Μια δεύτερη ανάλυση συγκεκριμένων τύπων γονιδίων του τύπου αίματος βρήκε στη συνέχεια ότι τα άτομα των οποίων το γονιδίωμα κωδικοποιούσε μια παραλλαγή της ομάδας Α είχαν 16% μεγαλύτερη πιθανότητα εγκεφαλικού πριν από την ηλικία των 60 ετών, σε σύγκριση με έναν πληθυσμό άλλων τύπων αίματος.
Από την άλλη πλευρά, για όσους είχαν γονίδιο για την υποομάδα Ο1, ο κίνδυνος ήταν χαμηλότερος κατά 12%.
Οι ερευνητές σημείωσαν, ωστόσο, ότι ο πρόσθετος κίνδυνος εγκεφαλικού σε άτομα με ομάδα αίματος Α είναι μικρός, επομένως δεν χρειάζεται επιπλέον επαγρύπνηση ή έλεγχος σε αυτή την ομάδα.
“Ακόμα δεν γνωρίζουμε γιατί η ομάδα αίματος Α συνδέθηκε με υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού. Αλλά πιθανότατα έχει να κάνει με παράγοντες πήξης του αίματος, όπως τα αιμοπετάλια και τα κύτταρα που επενδύουν τα αιμοφόρα αγγεία, καθώς και με άλλες πρωτεΐνες που παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη θρόμβων αίματος”, δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας, αγγειακός νευρολόγος, δρ. Steven Kittner από το πανεπιστήμιο του Μέριλαντ.
Καθησυχάζουν οι ειδικοί
Αν και τα ευρήματα της μελέτης μπορεί να φαίνονται ανησυχητικά (δηλαδή ότι η ομάδα αίματος επηρεάζει τον κίνδυνο πρώιμου εγκεφαλικού) οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι δεν είναι έτσι ακριβώς τα πράγματα.
Κάθε χρόνο στις ΗΠΑ λίγο λιγότερο από 800.000 άτομα παθαίνουν εγκεφαλικό. Τα περισσότερα από αυτά τα συμβάντα (περίπου τρία στα τέσσερα) συμβαίνουν σε άτομα 65 ετών και άνω, με τους κινδύνους να διπλασιάζονται για κάθε δεκαετία ζωής μετά την ηλικία των 55 ετών.
Επίσης, τα άτομα που συμπεριλήφθηκαν στην μελέτη ζούσαν στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Ιαπωνία, το Πακιστάν και την Αυστραλία, με άτομα μη ευρωπαϊκής καταγωγής να αποτελούν μόνο το 35% των συμμετεχόντων. Μελλοντικές μελέτες με πιο ποικίλο δείγμα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αποσαφήνιση της σημασίας των αποτελεσμάτων.
Άλλωστε, ο ίδιος ο δρ. Kittner είπε: “Χρειαζόμαστε ξεκάθαρα περισσότερες μελέτες παρακολούθησης για να αποσαφηνιστούν οι μηχανισμοί αυξημένου κινδύνου εγκεφαλικού”.
Ένα άλλο βασικό εύρημα της μελέτης προέκυψε από τη σύγκριση ατόμων που έπαθαν εγκεφαλικό πριν από την ηλικία των 60 ετών με εκείνα που έπαθαν εγκεφαλικό μετά την ηλικία των 60 ετών.
Γι' αυτό, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα σύνολο δεδομένων περίπου 9.300 ατόμων ηλικίας άνω των 60 ετών που έπαθαν εγκεφαλικό και περίπου 25.000 άτομα άνω των 60 ετών που δεν έπαθαν εγκεφαλικό (ομάδα ελέγχου).
Διαπίστωσαν ότι ο αυξημένος κίνδυνος εγκεφαλικού στην ομάδα αίματος τύπου Α ήταν εν τέλει ασήμαντος στην ομάδα με όψιμη έναρξη εγκεφαλικού, υποδηλώνοντας ότι τα εγκεφαλικά που συμβαίνουν νωρίς στη ζωή μπορεί να έχουν διαφορετικό μηχανισμό σε σύγκριση με εκείνα που συμβαίνουν αργότερα.
Τα εγκεφαλικά σε νεότερους ανθρώπους είναι λιγότερο πιθανό να προκληθούν από συσσώρευση λιπαρών αποθέσεων στις αρτηρίες (αθηροσκλήρωση) και πιο πιθανό να προκληθούν από παράγοντες που σχετίζονται με τον σχηματισμό θρόμβων, είπαν οι συγγραφείς.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι τα άτομα με ομάδα αίματος Β είχαν περίπου 11% περισσότερες πιθανότητες να πάθουν εγκεφαλικό, ανεξάρτητα από την ηλικία τους.
Προηγούμενες μελέτες υποδεικνύουν ότι το τμήμα του γονιδιώματος που κωδικοποιεί τον τύπο αίματος (“θέση ABO” στον εγκέφαλο), σχετίζεται με ασβεστοποίηση της στεφανιαίας αρτηρίας, η οποία περιορίζει τη ροή του αίματος και οδηγεί σε καρδιακή προσβολή.
Η γενετική αλληλουχία για τους τύπους αίματος Α και Β έχει επίσης συσχετιστεί με ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο θρόμβων αίματος στις φλέβες (φλεβική θρόμβωση).
Σεισμός: «Παγίδες θανάτου οι πυλωτές στην Ελλάδα» – Προειδοποίηση σοκ για τους ιδιοκτήτες
Ο έλεγχος στις πυλωτές είναι το πιο απλό προληπτικό μέτρο για τους σεισμούς αλλά και το πιο σημαντικό που πρέπει να γίνει στις χιλιάδες πολυκατοικίες στη χώρα μας, σύμφωνα με τον κ. Συνολάκη
Ο καταστροφικός σεισμός στην Ιαπωνία επανάφερε τη συζήτηση για τα μέτρα πρόληψης στην Ελλάδα που θα περιορίσουν τις συνέπειες μιας ισχυρής σεισμικής δόνησης σε αστική περιοχή.
Για το θέμα μίλησε στην ΕΡΤ ο καθηγητής Φυσικών Καταστροφών στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Κωνσταντίνος Συνολάκης, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στις πυλωτές των πολυκατοικιών τις οποίες χαρακτήρισε ως «παγίδα θανάτου» σε περίπτωση ενός μεγάλου σεισμού στη χώρα μας.
Έλεγχοι από τους ιδιοκτήτες
«Οι πιλοτές είναι πραγματικά μια παγίδα θανάτου για τις ψηλές κατασκευές. Γιατί ουσιαστικά είναι σαν να έχεις ένα τούβλο που το στηρίζεις με μερικές οδοντογλυφίδες».
Όπως είπε ο κ. Συνολάκης εκτός από τις παρεμβάσεις και τους προληπτικούς ελέγχους που πρέπει να κάνει Πολιτεία, είναι ευθύνη και των ιδιοκτητών να δουν σε ποια κατάσταση είναι οι πολυκατοικία στην οποίες μένουν.
Μάλιστα όπως είπε χαρακτηριστικά το πιο απλό πράγμα που μπορεί να γίνει και έτσι να «αγοράσουμε ασφάλεια» είναι να καλυφθούν οι πυλωτές.
Οι πιο επικίνδυνες
Ειδικά οι πυλωτές χωρίς τοίχους που να συνδέουν τις κολώνες είναι και οι πιο επικίνδυνες σε περίπτωση σεισμού σύμφωνα με τον κ. Συνολάκη.
«Αυτό δε σημαίνει ότι οι πολυκατοικίες με πυλωτές πρέπει να εγκαταλειφθούν από τους ενοίκους, αλλά να μελετήσουν τους τρόπους πώς θα τις ενισχύσουν σε περίπτωση σεισμού».
Σε άλλες σεισμογενείς περιοχές του κόσμου, όπως στην Καλιφόρνια, οι πυλωτές έχουν απαγορευθεί όπως είπε ο κ. Συνολάκης.
Τα μέτρα προειδοποίησης
Σε σχέση με το σύστημα προειδοποίησης σεισμών που διαθέτει η Ιαπωνία, ο κ. Συνολάκης τόνισε:
«Το σύστημα αυτό στην Ιαπωνία δεν είναι καινούργιο… Ο τρόπος που δουλεύει αυτό το σύστημα είναι ως εξής: Υπάρχουν πάρα πολλοί σεισμογράφοι ή μετρητές, ένα αντίστοιχο εργαλείο που λέγεται μετρητές επιτάχυνσης. Αυτοί λοιπόν μετρούν και βλέπουν πόσο γρήγορα έρχονται (τα σεισμικά κύματα). Ξεκινούν τα κύματα από το επίκεντρο. Από τη στιγμή που φτάσουν σε ένα σημείο βγαίνει η προειδοποίηση, η οποία ανάλογα με το πόσο μακριά από το επίκεντρο, θα σου δώσει ένα αντίστοιχο χρόνο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αν φερειπείν ήσουνα στη Ντάκα ή στην Οσάκα, που είναι σε μια απόσταση περίπου 300 χιλιόμετρα, αν υπολογίσει κανείς μια ταχύτητα διάδοσης του κύματος 5,5 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, θα είχε κανείς περίπου μπροστά του σχεδόν 1 λεπτό. Αν ήταν πιο κοντά θα είχε λιγότερη προειδοποίηση».
«Θα μπορούσε κάποια στιγμή να υλοποιηθεί και στην Ελλάδα, όταν υπάρξουν περισσότεροι σεισμογράφοι. Δεν είναι κάτι το οποίο είναι τεχνολογικά άπιαστο για την Ελλάδα. Θα μπορούσε να γίνει, θα μπορούσε να εφαρμοστεί και πραγματικά, αν γινόταν ένας σεισμός, στις Αλκυονίδες και είμαστε στην Αθήνα, το σύστημα αυτό μπορεί να έδινε 10-15 λεπτά σε σχέση βέβαια πάντα με την απόσταση. Και αυτό το πράγμα πρέπει να γίνει».
