Δόγμα, Προσηλυτισμοί, Προσαρτήσεις και Βουβές Απώλειες
Οι Ιρλανδοί έχασαν τη γλώσσα τους. Εμείς χάσαμε τη θρησκεία μας. Αυτή που βγήκε από τον τόπο μας. Άλλοι λαοί έχασαν τα πάντα- όπως οι Βορειοαμερικάνοι και οι Αυστραλοί γηγενείς και κατέληξαν αλκοολικοί. Οι Εβραίοι έχασαν τη γη τους και για δεκαετίες τώρα προσπαθούν να ανασυστήσουν έδαφος. Σε κάθε περίπτωση μια αναπηρία. Απόδειξη η σημερινή Ελλάδα που με μια θρησκεία σχεδιασμένη για να στηρίζει μια Αυτοκρατορία και ένα πολιτικό σύστημα ξένο (κοινοβουλευτισμός, κομματοκρατία, συγκεντρωτικό Κράτος) βαδίζει με πατερίτσες και σε κάθε βήμα της σκοντάφτει.
Ηττημένη εδώ και αιώνες, αναγκάστηκε να εισάγει και να υιοθετήσει μια θρησκεία από αλλού που όσο κι αν "την έφερε στα μέτρα της" δεν παύει να είναι μια θρησκεία που ξεπήδησε απ’ την έρημο κι έγινε παγκόσμια στο βαθμό που έγινε αυτοκρατορική.
Κοιτάξτε το εσωτερικό μιας εκκλησίας, τα χρυσοποίκιλτα τέμπλα το θρόνο του δεσπότη (ή μήπως του αυτοκράτορα?) και τα άμφια και τις ράβδους των επισκόπων! Τίποτα το δημοκρατικό, τα πάντα παραπέμπουν στην αυτοκρατορία. Κι όλα αυτά στο όνομα ενός λαού που έχει χούι τη δημοκρατία και ένας τέτοιος κορσές τον οδήγησε στη στρέβλωση. Και πρέπει να φτάσει κανείς σε μακρινό ξωκκλήσι ώστε μες το ανθρώπινο μέγεθος και την απλότητα να νοιώσει την κατάνυξη!
Κι έγινε ο Έλληνας ρωμιός και βαυκαλίστηκε με ελληνορωμαϊκούς πολιτισμούς. Λες και ήταν ξεβράκωτος Φράγκος! Αλλά άλλο Ρώμη κι άλλο Ελλάδα. Κι αυτό που τις συνδέει είναι μια κατάκτηση. Κι αυτό που τις χωρίζει? Η αντίληψη για τον κόσμο! Οι Έλληνες ποτέ δεν ξεπέρασαν το ανθρώπινο μέγεθος. Κοιτάξτε την ελληνική προτομή και κοιτάξτε τις κεφάλες που έφτιαχναν οι Ρωμαίοι! Και κεφάλες ναι είχανε πολλές, δημοκρατία δεν είχανε! Κι ας σταματήσουμε να χρυσώνουμε το χάπι, ότι κατακτήσαμε δια του πνεύματος αυτούς που μας κατέκτησαν με τα όπλα. Διοίκηση ασκούσε η Ρώμη, διοίκηση και κολακεία. Πάνω απ’ όλα το Imperium. Οι Ρωμαίοι ήταν κυβερνήτες λαών!
Η Ρώμη στη παρακμή της κατάλαβε το απλούστερο: μια αυτοκρατορία δεν μπορεί να θρησκεύεται όπως μερικές δεκάδες δημοκρατικές πόλεις. Ένα κράτος παγκόσμιο, ένα κέντρο, ένας μονάρχης χρειάζονται ένα και μοναδικό Θεό που ενοποιεί αυτό που είναι πραγματικό και στη σφαίρα της φαντασίας. Ένα το κράτος, ένας ο Καίσαρας, ένας ο Θεός. Είχε έρθει η στιγμή του Παύλου!
Εβραίος αυτός αλλά Ρωμαίος πολίτης εκτός από δεινός πολιτικός υπήρξε και μεγάλος συγγραφέας. Τι θα ήτανε ο χριστιανισμός χωρίς τον Παύλο? Ίσως μια από τις εκατοντάδες εβραϊκές αιρέσεις. Αυτός μοντάρισε μια διδασκαλία σε μια συνεκτική θρησκεία. Επομένως δικαιούμαστε να μιλάμε για Παυλισμό. Και η διδαχή που έδινε αξία σε κάθε άνθρωπο εναγκαλίστηκε με μια εξουσία σε κρίση που ήταν σε αναζήτηση μιας νέας ιδεολογίας.
Και σήκωσε ο Κωνσταντίνος την πρωτεύουσά του και την έφερε στα ανατολικά. Κι έκαναν την Νέα Ρώμη. Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Που τώρα όμως χρειαζόταν να είναι χριστιανική- Imperium με τα όλα του κι αυτό! Ιππόδρομο είχε, Αγορά δεν είχε! Νόγαγε όμως ο Κωνσταντίνος από πολιτική. Είχε μελετήσει και τον μεγάλο Φλωρεντίνο: αν θέλεις να κρατήσεις μια χώρα με ανώτερο πολιτισμό απ’ τον δικό σου ή ολοσχερώς να την καταστρέψεις πρέπει ή να μεταφέρεις την πρωτεύουσά σου εκεί πέρα, έλεγε ο Μακιαβέλης. Εδώ ήτανε τα κέντρα, εδώ θα γινόταν το παιχνίδι εφεξής. Ή ίσως και αντίστροφα μπορεί να γίνανε τα πράγματα: τον πολιτικό να μελέτησε ο Μακιαβέλι για να γράψει θεωρία.
Και το Βυζάντιο, άξιος διάδοχος της Ρώμης, άσκησε πολιτική που πρέπει να διδάσκεται. Επιλεκτική αφομοίωσηλέγεται και μεταστροφή. Και φυτεύτηκε σε κάθε τόπο της προγενέστερης λατρείας μια χριστιανική εκκλησία. Και οι μέντορες της νέας πίστης, σπουδασμένοι στην Αθήνα, στράφηκαν ενάντια στην ουσία αυτού που διδάχτηκαν. Ό,τι μπορεί να μας φανεί χρήσιμο το αφομοιώνουμε μεταγλωττίζοντάς το. Τα υπόλοιπα τα ξεθεμελιώνουμε. Αντιστάθηκαν εδώ, αλλά οι ανατολικές επαρχίες μαθημένες στον δεσποτισμό, προσχωρούσαν στη νέα θρησκεία κατά μάζες. Η ελληνιστική εποχή τους είχε μάθει ελληνικά αλλά όχι και δημοκρατία. Επαρχία η Ελλάδα έμπαζε μέσα από την αυτοκρατορία από παντού. Αλλά, όσο να πεις, είχανε μείνει κάποια συνήθεια. Έτσι τον Αλάριχο και τους Γότθους που έφτασαν ως την Πελοπόνησο τους ακολουθούσαν οι ξετρελλαμένοι παρατρεχάμενοι. Το 70% του Αρχαίου κόσμου έγινε ερείπια. Οι φιλοσοφικές σχολές έπρεπε κι αυτές να κλείσουν. Αν και παρακμασμένες ξυπνούσαν φόβο. Ας αφήσουμε λοιπόν τους Ταλιμπάν στο έργο τους κι αυτοί για την επιβολή ενός Δόγματος γκρεμίζουν. Είχε ήδη πάρει ο Έλληνας τον δρόμο του, νικημένος, στα γόνατα πεσμένος και επαρχιώτης έγινε προσήλυτος. Αυτός που σωστά ονομαζότανε Εθνικός σιγά-σιγά γινότανε ρωμιός, πράγμα που σημαίνει ότι η μεταμόρφωση είχε συντελεσθεί. Η λήθη μπορούσε να επέλθει.
Η Εθνική θρησκεία όμως έπρεπε να διασυρθεί. Όσοι απέμειναν σε κάποιες παρυφές και δυσπρόσιτα μέρη ονομάστηκαν παγάνοι. Ειδωλολατρεία, που τα πιστεύω της ήταν παραμύθια για παιδιά. Και απεκρύβει ότι η Ορθοδοξία στήθηκε πάνω στην αρχαία θρησκεία και εγκολπώθηκε τελετουργίες, μορφές, τυπικά και παραδόσεις αφού όλα αυτά της λείπανε. Κι ότι για όσο τη φοβόταν την έπαιρνε πολύ στα σοβαρά. Ναι, ο Συγκεντρωτισμός μελέτησε καλά τα βήματά του! Αλλά ο Παύλος δεν ήταν ο μόνος. Εκατοντάδες σοφοί μετά απ’ αυτόν, αναλαμβάνοντας έργο νομικών και νομοθετών, κι ας ονομάζονταν θεολόγοι, εργάστηκαν για το μεγαλείο. Υπό την σκέπη αυτοκρατόρων. Οι οποίοι για να διευθετήσουν τα γήινα κανόνιζαν, μαζί με τους Πατριάρχες, μες τις Οικουμενικές και τα του Ουρανού.
Κι όταν το μεγαλείο αυτό άρχισε με τη σειρά του να γερνάει ξεπετάχτηκε στα νοτιοανατολικά του σύνορα μια ακόμα νιότη. Το Ισλάμ! Ένα βαρύ δυσλειτουργικό Βυζάντιο με μια επιθετική φορολογική πολιτική είχε γεννήσει τον εχθρό του. Το Ισλάμ ήταν η αριστερά του Βυζαντίου! Όχι όμως πριν η έρημος γεννήσει άλλον ένα μεγάλο πολιτικό και συγγραφέα, τον Μωάμεθ.
Εν τω μεταξύ, στη Δύση οι Πάππες άπλωναν την κυριαρχία τους από την Ιταλία ως τον Ειρηνικό. Ένας κόσμος φτιαγμένος από τους Λατίνους. Εκατομμύρια σκουρόχρωμες σκυφτές ψυχές τέθηκαν υπό το Βατικανό για να σωθούν και αμύθητα πλούτη εισέρευσαν στην Santa Españia. Ήταν φυσικό οι όλο και πιο δυναμικοί Βόρειοι να“διαμαρτυρηθούν” δια στόματος Λουθήρου και Καλβίνου. Ολόκληρη η Ευρώπη πια σηκώθηκε στα πανιά για την κατάκτηση του κόσμου. Πίσω τους οι εκκλησίες έπνεαν ούριο άνεμο. Μια ιστορία Προσάρτησης δια μέσω του Δόγματος και του Προσηλυτισμού. Όχι μόνο στην Ελλάδα λοιπόν αλλά παντού έγιναν τα ίδια, μόνο που οι Έλληνες είχανε περισσότερα να χάσουν!
Είναι όμως πολύ πιο παλιά η ιστορία κι αρχίζει με τον Μωυσή. Ολιγογράφος αυτός αλλά περιεκτικότατος σαν γνήσιο τέκνο της άμμου. Λόγω δε έλλειψης γραφικής ύλης ό,τι είχε να πει το σκάλισε σε πέτρινες πλάκες. Ήταν εξαιρετικό το σκηνοθετικό εύρημα, γιατί ασκεί την γοητεία και την επιρροή που ασκεί το αρχέγονο. Περνώντας δε, μερικές φυλές μέσα από την έρημο και δίνοντάς τους ένα Νόμο έφτιαξε ένα λαό. Αυτό κι αν είναι επίτευγμα! Και ακόμα παραπέρα, ο Νόμος του παρουσιάστηκε σαν θεόπνευστος. Και αυτή ακριβώς είναι διαφορά του με το ελληνικό πνεύμα όπου τους νόμους του έδιναν οι ίδιοι στους εαυτούς τους και τους άλλαζαν όταν έκριναν σωστό κι αυτό το σωστό έπρεπε να σταθμίζεται διαρκώς. Οι θεοί εδώ δεν όριζαν πλήρως τα ανθρώπινα αφού είχαν αδυναμίες θνητών και συχνάκις ήταν και οι ίδιοι ηθικά διαβλητοί. Ούτε υπήρχε ιερατείο. Ούτε Ιερά Κείμενα. Κι έτσι εμφανίστηκε ο Ένας και Αληθινός Θεός, που παρεμπιπτόντως ήταν και Ενοχοποιός, κι αρχίζει η δραματική πορεία του Μονοθεϊσμού μες την Ιστορία. Δραματική όχι επειδή είναι ματοβαμμένη -η ανθρωπότητα ποτέ δεν έπαψε να σφάζεται - αλλά επειδή μ’ αυτόν αλυσσοδέθηκε η ανθρώπινη ελευθερία.
Η Ιστορία του Δυτικού πολιτισμού είναι η σύγκρουση και ο συγκερασμός του ελληνικού και εβραϊκού πνεύματος. Δημοκρατία και Δόγμα. Η Δημοκρατία προωθεί την Ισηγορία προς χάριν της Ελευθερίας, το Δόγμα προωθεί την Ενότητα μες από τον έλεγχο των συνειδήσεων και τον φόβο της αίρεσης.
Η Αναγέννηση ήταν η αναγέννηση του Ελληνικού πνεύματος στη Δύση όπως το εξέλαβαν οι Δυτικοί, κυρίως όπως το γνώρισαν μέσα από τη μάννα τους τη Ρώμη. Και μέσα από δύο αιώνες επαναστάσεων φόρεσαν άλλοτε το ρούχο της Ρώμης και κάποτε της Αθήνας.
Ο Σοσιαλισμός υπήρξε η σύγχρονη Ουτοπία. Ο Μαρξ, από τους επιφανέστερους προφήτες του, θέλησε να προωθήσει την Ισότητα μέσα στην Ενότητα αλλά παραγνώρισε την ανάγκη για Ελευθερία. Εβραίος κι αυτός, τον φαντάστηκε σαν μια πορεία του περιούσιου λαού, που είναι το προλεταριάτο, μέσα από την έρημο του καπιταλισμού με κατεύθυνση μια γη της Επαγγελίας που είναι ο κομμουνισμός. Δεν ξέφυγε δηλαδή από την παράδοση της καταγωγής του ακόμα κι αν, σαν υλιστής, ήταν μη πιστός. Μια θεολογία χωρίς θεό.
Από κει και πέρα ο ίδιος μαζί με τους θεμελιωτές, τον Λένιν και τον Στάλιν, παιγνιωδώς, βρίσκουν εύκολα τις αντιστοιχίες τους στον Παύλο και τον Κωνσταντίνο. Όλοι τους πολιτικοί πρώτου μεγάθους. Αλλά συζητιέται αν, ύστερα από τη σύγχρονη εμπειρία αθεΐας που έχουμε, μπορεί να στηθεί κοινωνία χωρίς Θεό.
. Όταν οι ελληνικές δημοκρατίες κατελύθησαν από τους Ρωμαίους, θα μπορούσε κανείς να επαναλάβει τα λόγια του Ομήρου: «ο άνθρωπος που ρίχνεται στη δουλεία χάνει τη μισή του ψυχή». Όμως ο θάνατος ενός έθνους μοιάζει με τον θάνατο ενός ανθρώπου και γίνεται αντιληπτός με τον ίδιο τρόπο. Η ζωή εγκαταλείπει τον άνθρωπο
όταν η ψυχή εγκαταλείπει το σώμα του: ψυχή, για ένα έθνος είναι η θρησκεία του. Ένα έθνος που απαρνήθηκε τους Θεούς του είναι ένα έθνος νεκρό. Αυτό συνέβη στην Ελλάδα κατά την επικράτηση του Χριστιανισμού.
Αν και βασικά σωστή, βρίσκω την άποψη τού Λουίς Μενάρντ λίγο υπερβολική. Απ’ ό,τι φαίνεται οι λαοί έχουν πολύ μεγάλες δυνάμεις επιβίωσης. Αν ένας λαός χάσει τη γη του ή τη γλώσσα του ή τη θρησκεία του μπορεί να τα καταφέρει. Η απώλεια και των τριών όμως είναι μάλλον συντριπτική (εκτός πια αν μιλάμε για τους τσιγγάνους). Όμως υπάρχει κι ένας ακόμα πυλώνας - ήθη, έθιμα και θεσμοί. Το να ζήσει βέβαια καλά ένας λαός είναι κάτι άλλο από απλή επιβίωση.
Αναγκασμένος να εκχριστιανιστεί, ο Ελληνισμός, έκανε ό,τι μπορούσε για να φιλτράρει και να εξελληνίσει το Δόγμα. Όμως ο χριστιανισμός τού έδωσε μια ταυτότητα που άφηνε βασικά κομμάτια του χαρακτήρα του απ’ έξω. Σαν να ποδέθηκε ένα στενό παπούτσι. Ήταν μια ταυτότητα λειψή. Καλή για υπηκόους αλλά όχι για ελεύθερους πολίτες.
Η Ελληνική επανάσταση σωστά ονομάστηκε παλιγγενεσία. Αλλά ανέχθηκε τους κοτσαμπάσηδες και απέτυχε να τιθασσεύσει τη δύναμη της Εκκλησίας. Επιπλέον εισήγαγε το Ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα που ήταν ξένο προς τον χαρακτήρα του λαού. Γιατί στην Ελλάδα το κράτος ήταν εισαγόμενο εμπόρευμα. Κι αυτό ήταν το άλλο στενό παπούτσι.
Ηττήθηκε μέσα από τη νίκη της και η παλιγγενεσία έμεινε λειψή. 200 χρόνια μετά, οι αποτυχίες της δεν μας αφήνουν να πάρουμε ανάσα.
Η σημερινή επονομαζόμενη κρίση είναι η στιγμή που η χώρα βρίσκεται μπρος σε μια απόφαση για ζωή ή για μια ύπαρξη στα όρια της επιβίωσης. Η ερώτηση που πρέπει να απαντήσει ο λαός της δεν είναι μέσα ή έξω απ’ το κοινό νόμισμα, μέσα ή έξω απ’ την Ευρώπη και τις αγορές της αλλά καπιταλισμός ή όχι. Κράτος και ανάθεση ή συμμετοχή. Δημοκρατία ή ολοκληρωτισμός. Και το θεμελιακό πρόβλημα που έχει να λύσει είναι το θρησκευτικό. Με μια φράση, ν’ αποφασίσει σε τι Θεό πιστεύει. Είναι νανουριστές αυτοί που ασχολούνται αποκλειστικά με την οικονομία της.
Όποιος δεν πιστεύει σε Θεό εύκολα καταλήγει να πιστεύει στο χρήμα. Η λαϊκή ρήση που το αποκαλεί σύγχρονο Θεό δεν κάνει λάθος. Έχει με το μέρος της το ένστικτο. Ο αδύναμος οικονομικά, που είναι υποταγμένος στο χρήμα παίζει στο γήπεδο του αντιπάλου. Του οικονομικά ισχυρού. Οι Ισλαμιστές χτύπησαν φλέβα! Εξ ου και ο φόβος και το μίσος που συγκεντρώνουν.
Ο κατά πεποίθηση άθεος σήμερα, από την δυναμική των πραγμάτων, κάλλιστα μπορεί (και εν αγνοία του) να είναι ένας πιστός. Επομένως για αυτούς που θέλουν να πολεμήσουν για τον εαυτό τους και τον κόσμο απαιτείται μια αντίληψη που υπερβαίνει την ιστορική διάσταση μεταξύ υλισμού και ιερού. Η συζήτηση πρέπει να να ξαναρχίσει και να κατεβούμε ως τη ρίζα.
Κουτσά στραβά ο Ελληνισμός, επιβίωσε για 2000 χρόνια μέσα κι έξω από τον εαυτό του και το οφείλει ίσως σ’ ένα γερό κύτταρο. Αλλά ως εδώ ήτανε! Αν θέλει τώρα να ζήσει πρέπει να ανασυστήσει το Ιερό. Η αρχαία θρησκεία μοιάζει απόμακρη, και ο χριστιανισμός του δεν είναι επαρκής.
Γη, γλώσσα, θρησκεία, πολιτισμός. Αυτές είναι απώλειες που αν παραμείνουν βουβές, δεν περάσουν στην περιοχή του συνειδητού, δεν αφεθούν στη θλίψη, δεν διατυπωθούν με λόγο και δεν βρουν διέξοδο σε Tελετουργίες και στην Τέχνη οδηγούν σε τερατογενέσεις.
Από κει και πέρα η αναδιατύπωση του Ιερού σε μια καινούργια γλώσσα είναι σήμερα, ανάγκη κάθε λαού κι όχι μόνο του ελληνικού. Αλλά γιαυτό θα χρειαζόταν ένας μεγάλος Μύστης.
Προσφάτως ξανατέθηκε το ερώτημα αν το Βυζάντιο ήταν ελληνικό. Ο Στήβεν Ράνσιμαν έχει απαντήσει πως το Βυζάντιο ανήκει σ’αυτούς που τό ’κλαψαν. Αυτή η απάντηση όμως δεν μας λέει, τι έκλαψαν σ’ αυτό? Γιατί το Βυζάντιο, εξελληνισμένο ιδιαίτερα προς το τέλος του όσο συρρικνωνόταν μέσα στην ελληνική χερσόνησο, απετέλεσε την αναφορά και την αναπλήρωση για τους Έλληνες υπόδουλους των Οθωμανών: μια μυθική ελληνική αυτοκρατορική Πορφύρα ενάντια στο Σουλτανικό σαρίκι. Τι μπορεί όμως να σημαίνει για εμάς που ψάχνουμε την ένθεη δημοκρατία, το κλειδί όλων των σύγχρονων αινιγμάτων? Μήπως πρέπει να πάρουμε το φιλοσοφικό καλαθάκι μας και, αναζητώντας έμπνευση και διδάγματα (παθήματα-μαθήματα), να διατρέξουμε προς τα πίσω την ιστορική μας διαδρομή και να επιμείνουμε εκεί, στη μακρινή μας νιότη και αρχή όπου όπως πάντα κρύβονται όλα?
Κι εγώ, ο πολιτικά δολοφονημένος, κάτοικος ενός κόσμου Σκιών, ονειρεύομαι να ξαναζήσω! Εγώ, ένα τίποτα, ονειρεύομαι να ξαναγίνω πολίτης!
Οι Ιρλανδοί έχασαν τη γλώσσα τους. Παρ’ όλα αυτά μια γενιά Ιρλανδών ποιητών και συγγραφέων που έγραψαν στα αγγλικά, ορκίστηκαν να κάνουν την υπόλοιπη αγγλόφωνη λογοτεχνία να μοιάζει επαρχιώτικη. Και για μια ολόκληρη περίοδο το πέτυχαν. Όμως η ουλή είναι ακόμα εκεί - και πονάει.
Εμείς,εδώ, σε μια χώρα ποιητών, γνωρίζουμε καλύτερα την Παλαιά Διαθήκη και τους βίους των Αγίων από τους μεγάλους Τραγικούς μας ποιητές. Όπως …ευγενώς μας παραχωρήθηκε το ιερό βιβλίο ενός άλλου λαού για να το διδάσκουμε στα παιδιά, ευγενώς και μείς παραχωρήσαμε τους Τραγικούς στους ελληνιστές φιλόλογους ώστε να γίνουν παγκόσμιο κτήμα και να απαλλαγούμε απ’ αυτούς. Και να σκεφτεί κανείς ότι ίσως η πραγματική θρησκεία των Ελλήνων, πέρα από τα Ελευσίνεια και τις Μυστικές λατρείες, να ήταν η Τραγωδία και οι Ολύμπιοι Θεοί η μυθολογία τους! Αυτή άλλωστε δεν ήταν που ενοποιούσε την πόλη μέσα από τις τελετουργίες της και κατεδείκνυε τους Δαίμονές της?
Β.Η
Υ.Γ Καταλαβαίνω ότι μ’ αυτό το κείμενο θα στενοχωρήσω κάποιους ανθρώπους καλής θέλησης, που έχουν εσωτερικότητα, που είναι χριστιανοί, που αγαπούν την Μεσαιωνική περίοδο του Ελληνισμού και που μες το Βυζάντιο βρίσκουν μια θαλπωρή. Που όπως κι εγώ, φτάνουν σ’ ένα ξωκκλήσι ή βρίσκουν λίγη πολυπόθητη ησυχία στο μισόφωτο ενός ναού, από τα σπάνια μέρη μες την πόλη που μπορείς να βρείς τη σιωπή.
Μιλώ για πράγματα πολύ παλιά, είναι σαν να μην υπάρχει χρόνος. Όμως όλοι οι χαμένοι, όλοι οι νικημένοι της Ιστορίας πρέπει να μιλήσουν. Τώρα που σαρώνονται με τη σειρά τους από την πλημμυρίδα του χρήματος και της τεχνολογίας και σιγά –σιγά περνούν κι αυτοί στα «αζήτητα» της Ιστορίας, ίσως μπορέσουν να καταλάβουν και τον δικό μου πόνο.
Στους δύσκολους καιρούς που περνάμε σαν κοινωνία, μια ειλικρινής και χωρίς περιστροφές αναγνώριση των όσων έγιναν κάποτε είναι νομίζω αναγκαία.
πηγή:
Δημοσιεύτηκε just now από τον χρήστη
selana
