Συμπτώματα των καιρών
Σκόπευα αυτή την εβδομάδα να ασχοληθώ με μερικά πολύ ωραία ντοκιμαντέρ που παρακολούθησα στο πλαίσιο του τόσο πλούσιου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που ολοκληρώνεται αυτή την Κυριακή.
Προχθές έγινε η αρχή με μια χαρακτηριστική ταινία που προβάλλεται εκεί, αλλά σήμερα θα διακόψω διότι το συμβάν με τον βανδαλισμό έργων τέχνης στην Εθνική Πινακοθήκη έχει μια –δυσάρεστη– ιδιαιτερότητα.
Δεν θα σταθώ στα αυτονόητα, περί ελευθερίας του λόγου και της καλλιτεχνικής έκφρασης και στην κατηγορηματική καταδίκη της πράξης αυτής. Μιλάμε για απόλυτη καταδίκη χωρίς καμία υποσημείωση.
Ας πούμε όμως και λίγο τα αυτονόητα, που έχουν βέβαια γίνει ζητούμενα. Οταν κάποιος/κάποια αισθάνεται και πιστεύει ότι ένα έργο τέχνης (βιβλίο, θεατρική παράσταση, συναυλία, κινηματογραφική ταινία, εικαστική έκθεση κτλ.) δεν τον/την αφορά, όταν δεν το θεωρεί αξιόλογο, δεν έχει παρά να κάνει ένα απλό πράγμα: να το αγνοήσει, να μην ασχοληθεί μαζί του ή, πάλι, να ασκήσει κριτική – σήμερα στα σόσιαλ μίντια ο καθένας μπορεί να το πράξει αυτό. Δημόσιος λόγος είναι. Και, για να παραλλάξουμε έναν παλαιό αφορισμό του Οσκαρ Ουάιλντ, κάποτε τις κριτικές τις έγραφαν οι κριτικοί και τις διάβαζε το κοινό· σήμερα τις γράφει το κοινό και δεν τις διαβάζει κανένας…
Αυτή η παλιά ιστορία με τους λογής «θεματοφύλακες αξιών» και η ευκολία με την οποία αξιώνονται λογοκρισίες και φίμωμα της καλλιτεχνικής έκφρασης στο όνομα των «ιερών και των οσίων» είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα. Αραγε χρειαζόμαστε «βιτζιλάντες» υπερασπιστές; Είμαστε τόσο θύματα που δεν μπορούμε να υπερασπιστούμε μόνοι μας το κριτήριό μας; Ακόμα κι αν αστοχήσουμε σε κάποιο ανάγνωσμα ή θέαμα, δεν θα «μολυνθούμε» και δεν θα πάθουμε κάτι σοβαρό. Θα δυσφορήσουμε, σίγουρα όμως θα προχωρήσουμε και θα πάμε παρακάτω.
Ωστόσο, εντέλει, το ζήτημα είναι πιο σοβαρό και υπερβαίνει το πλαίσιο του «πολιτιστικού». Γίνεται πολιτισμικό, δηλαδή και πολιτικό και κοινωνικό και ανθρωπολογικό.
Τι προσπαθώ να πω: έχουμε περάσει σε μια κατάσταση κατά την οποία, αν κάτι δεν μας αρέσει ή μας βρίσκει αντίθετους, «να σηκώνουμε χέρι». Δημιουργείται έτσι ένα επικίνδυνο προηγούμενο ύστερα από αυτή την ταπεινή, ελληνικής εκδοχής «τραμπική» εισβολή ενός εκλεγμένου βουλευτή στην Εθνική Πινακοθήκη. Υποδεικνύεται ένας σκοτεινός δρόμος για το μέλλον.
Υπάρχει πάντως και κάτι ενθαρρυντικό: η Εθνική Πινακοθήκη αποφάσισε να μετατρέψει τα κατεστραμμένα έργα σε «εγκατάσταση» με τον τίτλο «Το σύμπτωμα». Πολύ ενδιαφέρουσα αντίδραση. Αν μη τι άλλο, η Εθνική μας Πινακοθήκη δεν κάμφθηκε από τις απειλές και τις επιθέσεις. Υπάρχει και αυτός ο δρόμος για το μέλλον.
https://www.kathimerini.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου