Μεζεδάκια πριν την αλλαγή της ώρας
Από το ιστολόγιο του Ν. Σαραντάκου "Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία"
Παρεμφερείς τίτλους έχω χρησιμοποιήσει κι άλλες φορές σε άρθρα είτε του Μαρτίου είτε του Οκτωβρίου, αφού η ώρα αλλάζει κάθε χρόνο δυο φορές, την τελευταία Κυριακή του Μάρτη και μετά του Οκτώβρη.
Βέβαια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε αποφασίσει να σταματήσει από φέτος το έθιμο της αλλαγής της ώρας, όμως η απόφαση αυτή έπρεπε να επικυρωθεί από το Συμβούλιο, κάτι που δεν έγινε (ίσως και λόγω της πανδημίας), οπότε συνεχίζεται, μέχρι νεοτέρας, το πέρασμα από θερινή ώρα σε χειμερινή (και αντιστρόφως).
Εδώ που τα λέμε, επειδή το ψήφισμα του Κοινοβουλίου άφηνε στα κράτη μέλη να επιλέξουν αν θα υιοθετούσαν μονίμως τη χειμερινη ώρα ή τη θερινή, υπήρχε, θεωρητικά τουλάχιστον, το ενδεχόμενο να γίνει η ΕΕ ένα μωσαϊκό στο οποίο θα άλλαζε η ώρα με κάθε διέλευση από τα σύνορα. Τέλος πάντων, προσωπικά προτιμώ τη σημερινή κατάσταση, που ισχύει εδώ και πολλά χρόνια (από το 1976 αν δεν κάνω λάθος). Αν καθιερωθεί μονίμως θερινή ώρα, τον χειμώνα θα πηγαίνουμε στη δουλειά μέσα σε βαθύ σκοτάδι.
Αλλά ας προχωρήσουμε στα μεζεδάκια μας, με μια φωτογραφία που στέλνει φίλος από τη Θεσσαλονίκη, μια αυθεντική επιγραφή καταστήματος -ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση, μπορεί να πει κανείς, μια και ένας Βροχίδης ασφαλώς είναι αρμόδιος για τις ομπρέλες που πουλάει και επιδιορθώνει.
(Περιέργως δεν έχουμε βάλει άρθρο με τέτοια σημαδιακά επώνυμα. Υπάρχει ένα πλούσιο σχετικό νήμα στη Λεξιλογία, που ξεκίνησε εδώ και πολλά χρόνια, αφού σε ένα από τα πρώτα σχόλιά του γίνεται λόγος για τον «νεαρό μπασκετμπωλίστα Καλάθη»).
* Η ακλισιά της εβδομάδας, σε άρθρο για τη ζωοκλοπή στην Κρήτη, με αναφορές στο σίριαλ Σασμός (δεν το βλέπω, ομολογώ).
Εκεί, διαβάζουμε ότι ο θεός Ερμής ήταν ο πρώτος ζωοκλέφτης, και ότι:
Όντας βρέφος δυό ημερών ξεκίνησε τις σκανταλιές. Ανέβηκε στα Πιέρια όρη νύχτα και έκλεψε τους «ιερούς βους», 50 ιερά βόδια που ανήκαν στον αδελφό του Απόλλωνα, και τα οδήγησε στην Κυλλήνη. Ο Απόλλωνας το ανακάλυψε, αλλά το Ερμής το αρνούνταν.
Αυτοί οι… βους φαίνεται πως μένουν άκλιτοι, ενώ τα βόδια μια χαρά κλίνονται. Αλλά βέβαια αν θέλεις μεταξωτές περισκελίδες πρέπει και να τις κουμαντάρεις ανάλογα. Η τελευταία πρόταση (το Ερμής το αρνούνταν) χαρακτηριστική της λειψής επιμέλειας που χαρακτηρίζει όλα σχεδόν τα σημερινά διαδικτυακά κείμενα, αν και το «αρνούνταν» ασφαλώς είναι θελημένο -αν και εγώ θα έβαζα «αρνιόταν».
Πάντως λίγο πιο κάτω οι… βους κλίνονται: ανταλλαγή των συμβολικών δώρων μεταξύ των θεών, της λύρας του Ερμή προς το Απόλλωνα και του μαστιγίου των Βοών, από τον Απόλλωνα προς τον Ερμή… αν και η τσαπατσουλιά συνεχίζεται (το Απόλλωνα).
* Συνεχίζουμε με ονόματα, αν και αυτή τη φορά έχουμε ένα ξένο επώνυμο, όχι δικό μας.
Η εικονιζόμενη υποστηρίζει ότι επειδή είναι πάρα πολύ έξυπνη δυσκολεύεται στις σχέσεις της, αλλά δεν θα το σχολιάσω αυτό τώρα. Δεν την ξέρω, κιόλας.
Ένας φίλος όμως, που την ξέρει, με πληροφορεί ότι πρόκειται για Αγγλίδα ηθοποιό, η οποία μάλιστα ονομάζεται Kate Beckinsale.
Ίσως το «μπέικιν πάουντερ» να επηρέασε και τη σχιζολεκτική μεταγραφή Μπέικιν Σέιλ.
(Θα περνούσε μπέικα η Μπέικιν αν είχε χαμηλότερο IQ).
* Και κάτι ακόμα. Προσέξτε τον μικρό υπέρτιτλο στην οθόνη: ΤΑ ΠΙΟ ΗΟΤ NEWS ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ SHOWBIZ.
Δεν θα παραπονεθώ για τη χρήση ξένων όρων, αλλά θα επισημάνω ότι το hot, όταν γράφεται με κεφαλαία, δεν διαφέρει από μια ελληνόγραπτη λέξη. Βέβαια, «ηοτ» δεν υπάρχει. Κάποτε είχαμε κάνει έναν διαγωνισμό να βρούμε τη μακρύτερη ακολουθία γραμμάτων που σχηματίζει υπαρκτή ελληνική λέξη αν διαβαστεί με το ελληνικό αλφάβητο και υπαρκτή αγγλική λέξη αν διαβαστεί με το λατινικό, με τον περιορισμό να μην πρόκειται για ομόρριζες λέξεις. Σίγουρα με 5 γράμματα υπάρχει το ATONE, ρήμα atone στα αγγλικά και κλητική στα ελληνικά.
* Και ένας τίτλος γλωσσοπλαστικός:
Το άρθρο έχει κάποιο ενδιαφέρον, αλλά εγώ στέκομαι στον τίτλο. Ο όρος «χρυσαυρίζει» μού φαίνεται σαν παιδιόπλαστος, σαν τις λέξεις που φτιάχνουν τα παιδιά, όταν ακόμα κατακτούν τη γλώσσα, ενώ θυμίζει και τις λέξεις που έφτιαχνε στο Πλαθολόγιο ο Λύο Καλοβυρνάς. Και αφού όποιος θησαυρίζει μαζεύει πολύ χρυσάφι, ή τουλάχιστον αυτό ίσχυε μια φορά κι έναν καιρό, φαίνεται σχεδόν λογικό το αποτέλεσμα -που μπορεί να είναι και είδος σαρδάμ.
* Σε ρεπορτάζ για τους συνωστισμένους εορτασμούς στη Θεσσαλονίκη, παρατηρήσαμε σε σχόλια προηγούμενου άρθρου, μιαν ανορθόδοξη μετοχή, που τη σημειώνω μια και δεν περιλαμβάνεται στο περσινό μας άρθρο για το θέμα αυτό:
Κάποιοι ήθελαν να μπουν στο ναό αρνούμενοι να φορέσουν μάσκα άλλοι ασπάζοντας τις εικόνες χωρίς προστασία...
Το κανονικό είναι «ασπαζόμενοι», αλλά οι μετοχές αυτές είναι δύσχρηστες. Μπορούσε βέβαια να γράψει «φιλώντας».
(Να σημειώσω πάντως ότι τύπος «ασπάζοντες», αν και αντικανονικός, εμφανίζεται και σε βυζαντινά κείμενα, όπως στον Συμεών Μεταφραστη, πχ.
καὶ τὴν εὐσέβειαν ἀσπάζοντες, Θεὸν δυνατὸν καὶ μόνον ἀνακηρύσσοντες
* Μια γουστόζικη ανορθογραφία σε τίτλo άρθρου:
Βολές «κατά ρυπάς».
Τους έριχνε άραγε ρυπαντικό υλικό;
Το θέμα βέβαια της είδησης κάθε άλλο παρά διασκεδαστικό είναι…
* Και τα άχρηστα εισαγωγικά της εβδομάδας, σε άρθρο του αστυνομικού δελτίου.
ΗΠΑ: Άγριο ξύλο σε εστιατόριο – Αρνήθηκε να φορέσει μάσκα και τον «πέταξαν» έξω
Προς τι τα εισαγωγικά; Μήπως για να μη σκεφτούμε ότι πέταξαν χαρταετό;
* Ένα ωραίο αυτογκόλ (νόμος του Μέφρι, που λέμε) στο σχόλιο ενός γλωσσοδιορθωτή στο Φέισμπουκ.
Ο αυτόκλητος γλωσσικός επιθεωρητής διορθώνει κάποιον άλλον που προφανώς είχε γράψει «μονοπώλειο» και ίσως είχε γράψει «ανεξέλεκτα», ενώ μάλλον δεν θα έβαζε τόνους. Μόνο όσοι «ξέρουν γράμματα» δικαιούνται να εκφράζονται δημοσίως, κατά τη γνώμη του κ. επιθεωρητή, ο οποίος επίσης προτρέπει τον συνομιλητή του να «βάζει και κανένα τόνο».
Αλλά τότε, ωγαθέ, εσύ γιατί δεν τηρείς τις εντολές που δίνεις; Γιατί δεν βάζεις και κανένα τόνο στο «πού είσαι»; (Αε προσπεράσουμε τη στίξη του γλωσσοδιορθωτή, που έχει μπόλικα ψεγάδια).
* Σε ανακοίνωση της Αστυνομίας, που δημοσιεύτηκε στερεότυπα σε πολλούς ιστότοπους (παράδειγμα) διαβάζω:
Ανακοινώνεται ότι, από τη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής, έχει διαταχθεί η διοικητική διερεύνηση περιστατικών που αναπαράγονται σε δημοσιεύματα του διαδικτύου και αφορούν σε καταγγελίες γυναίκας βουλευτή και δικηγόρου, καθώς και σε περιστατικό που αποτυπώνεται σε βιντεοληπτικό υλικό, όπου εμφαίνεται αστυνομικός να προβαίνει σε θραύση υαλοπίνακα πόρτας.
«Καταγγελίες γυναίκας βουλευτή και δικηγόρου»
Φίλος αναρωτιέται αν η φράση επιδέχεται πολλές ερμηνείες, ως προς το ποιος έκανε τις καταγγελίες:
1. η σύζυγος βουλευτή που είναι και δικηγορίνα 2. η σύζυγος βουλευτή και ένας δικηγόρος 3. η βουλεύτρια που είναι και δικηγορίνα 4. η βουλεύτρια και ένας δικηγόρος
Και βέβαια, στα 2 και 4 έχουμε και τις δυνατές παραλλαγές «… και μία δικηγόρος».
Αν πάλι θεωρήσουμε ότι η χρήση πληθυντικού (καταγγελίες) σημαίνει ότι έγιναν τουλάχιστον δύο διαφορετικές καταγγελίες τότε έχουμε δύο διαφορετικά πρόσωπα.
Ο συντάκτης φαίνεται να θεωρεί ότι η χρήση του επίκοινου τύπου χωρίς κανέναν άλλο προσδιορισμό δηλώνει υποχρεωτικά το αντρικό φύλο -κάτι που κατά τη γνώμη μου συνηγορεί υπέρ της χρήσης των έμφυλων τύπων.
* Ένα μιμίδιο για τη χτεσινή εθνική εορτή, που μου φάνηκε αστείο.
Άγιο είχε κυνηγός όταν αρκούδα δάγκωσε στον μηρό το κινητό του
Τι καταλαβαίνετε;
Αυτό που έγινε είναι ότι η αρκούδα δάγκωσε τον κυνηγό στον μηρό, αλλά τα δόντια της βρήκαν το κινητό του κυνηγού, που το είχε στην τσέπη του, κι έτσι δεν τον τραυμάτισαν.
Η είδηση δεν μας λέει αν το κινητό βγήκε αλώβητο από την περιπέτεια -θα μπορούσε να δώσει υλικό σε διαφήμιση, σκέφτομαι.
* Σε αναδημοσίευση γαστρονομικοτουριστικού άρθρου για την Ελλάδα (δεν βρήκα την πρωτότυπη πηγή) διαβάζω:
Describing the dishes, special attention was paid to the king of the Mediterranean diet – olive oil. Talking about how the product is related to the Greek diet, the reporter notes: “Olive oil is so inseparable from the diet in Greece that if the locals think someone is a little crazy, they say that he is …“ losing oil ”(‘ ‘χάνει λάδια’ ‘).
Αλλά βέβαια η εκφραση «χάνει λάδια», παρμένη από τα αυτοκίνητα, δεν αφορά το λάδι (το ελαιόλαδο) αλλά τα ορυκτέλαια.
Που μου θυμίζει ότι δεν έχουμε άρθρο για το λάδι, ίσως επειδή το υλικό είναι απέραντο.
* 
Προχτές είχαμε έναν καβγά στο Τουίτερ, στον οποίο έπαιξε ρόλο η φωτογραφία που βλέπετε στο κάτω μέρος του τουίτ.
Ο Νίκος Παππάς του ΣΥΡΙΖΑ έκανε μια επετειακή ανάρτηση για το «Όχι», και το συνόδεψε με τη φωτογραφία που βλέπετε.
Επειδή στη φωτογραφία υπάρχουν αντάρτισσες, κάποιοι τη σύνδεσαν με τον Δημοκρατικό Στρατό και με τον Εμφύλιο, ο δε Σάκης Μουμτζής, δημοσιολόγος του κυβερνητικού χώρου, έψεξε τον Παππά.
Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Βλέπετε, η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι αρκετά γνωστή, είναι του 1943 και δείχνει μια ομάδα Εβραίους που έχουν βγει στο βουνό. Ο πρώτος από τα δεξιά είναι ο Σαλβατόρ Μπακόλας, που τον ήξερε κι ο πατέρας μου.
Η ίδια φωτογραφία υπάρχει ως εξώφυλλο στο βιβλίο Jewish resistance in wartime Greece.
Οπότε, κακώς ο Μουμτζής έψεξε τον Παππά. Δεν είναι βέβαια κακό να κάνεις λάθος, το σφάλλειν είναι ανθρώπινο. Ωστόσο, όταν ο Παππάς υπέδειξε στον Μουμτζή την πηγή της φωτογραφίας, εκείνος απάντησε: Έχω απαντήσει αναρτώντας τη σχετική φωτογραφία με αναφορές στο ΔΣΕ. Όλες οι αναφορές προέρχονται από ιστοσελίδες του ΚΚΕ και της εν γένει Αριστεράς.
Τόσο δύσκολο είναι να γράψει «Συγγνώμη, έκανα λάθος»;
* Και κλείνω με μια είδηση από την πανδημία.
Μ. Θεοδωρίδου: Κατά 20% αυξάνει τη θνητότητα η συνλοίμωξη γρίπης-covid-19
Λέμε βέβαια σύλληψη, συλλαλητήριο κτλ. και όχι συνλαλητήριο, αλλά αυτοί είναι παγιωμένοι σχηματισμοί. Σε έναν νεολογισμό ή ευκαιριακό σχηματισμό ή γενικά όχι καθιερωμένο όρο ίσως είναι πιο αποτελεσματικό να παραβούμε τον κανόνα ν+λ = λλ, αν θεωρήσουμε ότι υφίσταται και στη νέα ελληνική, έτσι ώστε να γίνεται πιο κατανοητό τι εννοούμε. Βέβαια η συλλοίμωξη είναι όρος καθιερωμένος, αλλά μόνο στην ιατρική ορολογία. Στη γενική γλώσσα δεν είναι.
Σημειώνω ότι η είδηση αυτή σε πολλούς ιστοτόπους δημοσιεύτηκε με τον κανονικό τύπο, δηλ. «συλλοίμωξη». Ωστόσο, αν ακούσετε το βίντεο, θα διαπιστώσετε ότι η κυρία Μαρία Θεοδωρίδου, ομότιμη καθηγήτρια πανεπιστημίου και εξαιρετική παιδίατρος (την είχα στα παιδιά μου), λέει καθαρά, και δυο φορές, «συνλοίμωξη».
Το λέει έτσι πάντοτε ή το είπε για την περίσταση, για να γίνει πιο κατανοητή; Δεν ξέρω.
Από το ιστολόγιο του Ν. Σαραντάκου "Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου