Ιωάννης Β' Κομνηνός "ο καλός"

Ιωάννης Β' Κομνηνός "ο καλός"

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*

Ο Ιωάννης Κομνηνός, μία από τις πιο αξιοθαύμαστες προσωπικότητες της βυζαντινής ιστορίας, γεννήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου του 1087 στο πορφυρό δωμάτιο των ανακτόρων της Κωνσταντινούπολης. Γονείς του ήταν ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός, που έσωσε τη Ρωμανία από την καταστροφή χάρις τη διπλωματική του μεγαλοφυΐα και η Ειρήνη Δούκαινα. Κατά το συνήθειο στέφθηκε συμβασιλέας σε νηπιακή ηλικία (1092), υποσκελίζοντας έτσι στη σειρά διαδοχής την αδελφή του και διάσημη ιστορικό Άννα Κομνηνή.  Το 1104 νυμφεύθηκε την Πιρόσκα (μετέπειτα Αγία Ειρήνη) της Ουγγαρίας. Το 1118 με το θάνατο του πατέρα του, ο Ιωάννης ανήλθε στο θρόνο, καταστέλλοντας τις συνωμοσίες της αδελφής και της μητέρας του.

Ο Ιωάννης είχε πολλά προτερήματα, τόσο βασιλικά όσο και ατομικά. Ήταν σοφός κυβερνήτης, γενναίος πολεμιστής και έξυπνος στρατηγός, όσο και ήπιος, λιτός και ευσεβής άνθρωπος. Σε μια εποχή που χαρακτηριζόταν από ωμή βία και νόμο εξαιρετικά σκληρό, κατήργησε όσο βασίλευε τη θανατική ποινή και τον ακρωτηριασμό, κερδίζοντας την επωνυμία «Καλοϊωάννης».

Η βασιλεία του Καλοϊωάννη ήταν μία σειρά από αδιάκοπους πολέμους, με τον αυτοκράτορα να μάχεται διαρκώς. Το 1119 εκστράτευσε στη νότια Μικρά Ασία ελευθερώνοντας τις ακτές από τον ζυγό των Σελτζούκων, εναντίων των οποίων κατήγαγε συντριπτικά πλήγματα. Το 1122 επέστρεψε στην Ευρώπη όπου απέκρουσε τις επιδρομές των Πετσενέγκων, με αποφασιστικό τρόπο στην μάχη της Βερόης (Βουλγαρία). Επίσης, στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, ο Ιωάννης αντιμετώπισε τα επαναστατικά κινήματα των Σέρβων και τις εισβολές των Ούγγρων, νικώντας αμφοτέρους. Αντίθετα, οι προσπάθειες να απαλλαγεί η Ρωμανία από τον ασφυκτικό κλοιό των βενετικών εμπόρων απέτυχε λόγω της αδυναμίας αναχαίτισης των στόλων της Γαληνοτάτης, που λεηλάτησαν τα νησιά του Αιγαίου.

Η δεκαετία του 1130 είδε την ανανέωση της βυζντινής δράσης στην Ανατολή, με τον Ιωάννη να σφυροκοπά το σουλτανάτο του Ρουμ και το εμιράτο των Δανισμενιδών, προωθώντας τα σύνορα προς ανατολάς. Τα νέα αποκτήματα ήταν επισφαλή και πολλές πόλεις άλλαζαν χέρια εύκολα, αλλά πλέον οι Βυζαντινοί είχαν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Το 1137-8 ο Ιωάννης κατέλαβε την Κιλικία υποτάσσοντας τους Αρμένιους και ανάγκασε τα Σταυροφορικά Κράτη να δηλώσουν υποταγή. Βυζαντινοί και Σταυροφόροι ανέλαβαν κοινή εκστρατεία, με την οποία οι τελευταίοι θα καταλάμβαναν τη μουσουλμανική Συρία και οι Βυζαντινοί θα έπαιρναν τα παράλια. Όμως η διπροσωπία και η απροθυμία των Σταυροφόρων ενόχλησε τον Ιωάννη, που εγκατέλειψε την πολιορκία του Σαϊζάρ.

Το 1142 ο Ιωάννης επέστρεψε στη Μικρά Ασία για κάποιες αψιμαχίες με τους Τούρκους. Όταν όμως επέστρεψε στην Ανατολή και είδε ότι οι Σταυροφόροι δεν τον παραδέχονταν ως κυρίαρχο και δεν αναγνώριζαν τη ρωμαϊκή υπεροχή, επέστρεψε στην Κιλικία για να διαχειμάσει και να οργανώσει εκστρατεία. Εκεί, κατά τη διάρκεια κυνηγιού αγριοχοίρων τον τραυμάτισε δηλητηριασμένο βέλος.  Ο αυτοκράτωρ δεν έδωσε σημασία, όμως η πληγή πρήστηκε και σάπισε. Γρήγορα ο Ιωάννης βρέθηκε στην κλίνη του θανάτου. Στις τελευταίες αγωνιώδεις στιγμές του, έλυσε το θέμα της διαδοχής, ορίζοντας νέο ηγεμόνα τον τέταρτο υιό του Μανουήλ. Στις 8 Απριλίου 1143 ο Καλοϊωάννης παρέδωσε το πνεύμα. Πίσω του, μία αυτοκρατορία θρηνούσε τον ποιμένα της.

*φοιτητής διεθνών, ευρωπαϊκών και περιφερειακών σπουδών 

http://mnovakopoulos.blogspot.gr/

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  Νέα Πολιτική 18-3-2015