ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΔΥΝΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΙΣΤΕΥΤΑ ΚΟΝΤΑ

Οι μνήμες από την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, όταν ισλαμιστές τρομοκράτες κτύπησαν τις ΗΠΑ, αφήνοντας περίπου 3.000 νεκρούς και 6.000 τραυματίες, είναι ακόμη νωπές σε όλους μας. Η ανασφάλεια, ο τρόμος, το πένθος και κυρίως το πώς η αντίληψή μας για τον κόσμο έχει αλλάξει εξαιτίας αυτού, έχουν έκτοτε καταγραφεί σε πλείστα όσα βιβλία.

Το βιβλίο «Εξαιρετικά δυνατά και Απίστευτα κοντά» που μεταφράστηκε από την Ελένη Ηλιοπούλου και πρωτοκυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΜΕΛΑΝΙ το 2009 και επανακυκλοφορεί φέτος από τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, σύστησε στο ελληνικό βιβλιόφιλο κοινό έναν συγγραφέα με ιδιαίτερες αφηγηματικές ικανότητες, τον Τζόναθαν Σάφραν Φόερ. Με βασικό του ήρωα τον Όσκαρ έναν ασυνήθιστο και πανέξυπνο 9χρονο, ο Φόερ προσπαθεί να αποτυπώσει την αγωνία, τον πόνο και την ανασφάλεια μιας μικρής οικογένειας που ζει στη Νέα Υόρκη και προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου που τους στοίχησαν το χαμό του γιού, του συζύγου και πατέρα τους.

Ο Όσκαρ αγαπάει τις επιστήμες, τα μαθηματικά, τον Στήβεν Χόκινς, σχεδιάζει κοσμήματα, εφευρίσκει  πράγματα που θα κρατήσουν τους ανθρώπους ασφαλείς, είναι άθεος και ειρηνιστής. Αν και είναι απίστευτα ευφυής και εξαιρετικά ανεπτυγμένος συναισθηματικά, εντούτοις του είναι αφάνταστα δύσκολο να κατανοήσει τη ζωή χωρίς τον μεγαλύτερο ήρωά του, τον πατέρα του,  και να αντιληφθεί τις πραγματικές διαστάσεις της απώλειας, του θανάτου και του απροσδόκητου. Με μια απλή γλώσσα, που αρμόζει σε έναν 9χρονο, ο Όσκαρ αναφέρεται στη σχέση του με τη μαμά του, από την οποία αισθάνεται προδομένος λόγω της σχέσης της με τον νέο της φίλο αλλά και στο πόσο δεμένος ήταν με τον πατέρα του, πόσα πράγματα του μάθαινε, πόσο πολύ τον βοηθούσε να εξελίξει τη σκέψη και τις γνώσεις του.

Στην μοναξιά και τη στενοχώρια του βρίσκει διέξοδο στις αναμνήσεις των παιχνιδιών με τον πατέρα του, στο κυνήγι θησαυρού και τους γρίφους που λύνανε μαζί.

Ένα βράδυ, μετά από άπειρες επινοήσεις, πήγα στη ντουλάπα του Μπαμπά. Συνηθίζαμε να παίζουμε ελληνορομαϊκή πάλη στο πάτωμα εκεί μέσα και να λέμε ξεκαρδιστικά αστεία και μια φορά κρεμάσαμε ένα εκκρεμές απ’ το ταβάνι και φτιάξαμε έναν κύκλο από ντόμινο στο πάτωμα για να αποδείξουμε ότι η γη γυρίζει. Αλλά δεν είχα ξαναπάει από τότε που πέθανε. Η Μαμά ήταν στο καθιστικό με τον Ρον, όπου άκουγαν υπερβολικά δυνατά μουσική και έπαιζαν επιτραπέζια παιχνίδια. Δεν της έλειπε ο Μπαμπάς. Έμεινα για λίγο να κρατώ το πόμολο προτού μπω μέσα.

Παρόλο που το φέρετρο του Μπαμπά ήταν άδειο, η ντουλάπα του ήταν γεμάτη. Και ακόμη και μετά από ένα χρόνο, συνέχιζε να μυρίζει αφρό ξυρίσματος. Άγγιξα όλα τα λευκά του κοντομάνικα. Άγγιξα το καλό του ρολόι που δεν φορούσε ποτέ και τα έξτρα κορδόνια για τα αθλητικά του που δεν θα έτρεχαν ποτέ ξανά γύρω απ’ τη λίμνη. Έβαλα τα χέρια μου στις τσέπες όλων των σακακιών του (βρήκα μια απόδειξη από ταξί, ένα περιτύλιγμα από γκοφρέτα και την επαγγελματική κάρτα ενός προμηθευτή διαμαντιών). Έχωσα τα πόδια μου στις παντόφλες του. Κοίταξα το πρόσωπό μου στο μεταλλικό κόκκαλο για τα παπούτσια. Ο μέσος άνθρωπος αποκοιμιέται σε επτά λεπτά, όμως εγώ δεν μπορούσα να κοιμηθώ, ούτε μετά από ώρες, και η καρδιά μου ξαλάφρωνε κάπως με το να βρίσκομαι ανάμεσα στα πράγματά του, να αγγίζω ό,τι είχε αγγίξει και να ισιώνω τις κρεμάστρες, παρόλο που ήξερα ότι δεν είχε σημασία.

Κάποια στιγμή βρίσκει ανάμεσα στα πράγματα του πατέρα του ένα κλειδί και πείθει τον εαυτό του ότι είναι μια ένδειξη για ένα γρίφο που του έχει σχεδιάσει ο πατέρας του. Ελπίζοντας ότι έτσι θα βρει ένα σύνδεσμο μαζί του, εμπλέκεται σε μια αγωνιώδη αναζήτηση της κλειδαριάς που ανοίγει αυτό το κλειδί. Αυτή η επικίνδυνη, οδυνηρή και γεμάτη απογοητεύσεις περιπέτεια είναι η γέφυρα που πρέπει να περάσει ο Όσκαρ για να φτάσει στη συνειδητοποίηση και τον συμβιβασμό με τη νέα κατάσταση.

Ο εσωτερικός μονόλογος του Όσκαρ μπλέκεται αφηγηματικά με την ιστορία του παππού και της γιαγιάς του, – που είναι κι αυτή μια ιστορία καταστροφής και απόγνωσης, μόνο που έχει αφετηρία έναν άλλο πιο απτό πόλεμο. Αυτά τα παλιά μυστικά της οικογένειας δίνουν μια μικρή εξήγηση για τις ριζωμένες πτυχές της προσωπικότητας του Όσκαρ και δημιουργούν ταυτόχρονα στον αναγνώστη ένα πλέγμα συγκίνησης και συμπάθειας.

Αναμφίβολα ο μικρός Όσκαρ είναι ένας από τους πιο αγαπημένους μου ήρωες, ένας μοναδικός χαρακτήρας, καταπληκτικά δοσμένος από τον Φόερ – τόσο που έφτασα να αναρωτιέμαι αν βασίζεται σε πραγματικό άτομο.  Όλος αυτός ο πόνος που καταγράφεται στην ιστορία, με μια αφήγηση που μοιάζει σαν εσωτερικός μονόλογος του Όσκαρ, είναι δοσμένος με ένα «ευχάριστο» τρόπο και αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία του βιβλίου. Έπιασα πολλές φορές τον εαυτό μου να χαμογελάει όταν διάβαζα τις σκέψεις του Όσκαρ δοσμένες με τον μοναδικό τρόπο που έχει να χρησιμοποιεί μεταφορικές εκφράσεις για να αποκαλύψει τα συναισθήματά του, από τις οποίες όμως δεν έλειπε η ειλικρίνεια του 9χρονου.

Ένα από τα μεγάλα ατού του βιβλίου είναι ο τρόπος που είναι τυπωμένο. Στο κείμενο παρεμβάλλονται πολλές φωτογραφίες αλλά και σελίδες στις οποίες υπάρχουν λέξεις κυκλωμένες με κόκκινο μελάνι και άλλες που είναι τυπωμένες η μία επάνω στην άλλη. Υπάρχουν σελίδες λευκές με μία και μόνη έκφραση ή πρόταση γραμμένη στο κέντρο τους. Τέλος υπάρχουν μια σειρά σελίδες στο τέλος του βιβλίου, με την εικόνα ενός ανθρώπου που πέφτει από ένα φλεγόμενο κτίριο που κρύβουν μια ‘ευχή’.

Αν δεν έχει τύχει να διαβάσετε αυτό το βιβλίο μέχρι σήμερα, διαβάστε το στην νέα του έκδοση και σας υπόσχομαι ότι δεν θα το ξεχάσετε ποτέ.

Εκδόσεις : ΚΕΔΡΟΣ

https://passepartoutreading.wordpress.com/