Ο ΤΥΦΛΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣ

Posted on 5 Μαρτίου 2018

Γράφει η Λίζα Παναγιωτοπούλου

Ο Βλαντιμίρ Γκαλακτιόνοβιτς Κορολένκο έγραψε τον “Τυφλό μουσικό” το 1886. Αρχικά παρουσιάστηκε σε μια σειρά συνεχειών σε ρωσική, καθημερινής κυκλοφορίας, εφημερίδα ενώ ένα χρόνο αργότερα κυκλοφόρησε ως ξεχωριστή έκδοση με το κείμενό του αναθεωρημένο από το συγγραφέα. Ο Κορολένκο δεν σταμάτησε ποτέ να το επεξεργάζεται μέχρι και την 6η  έκδοση του βιβλίου το 1898 όπου και παρουσιάστηκε στην τελική μορφή του.

Η εποχή όπου εμφανίστηκε το συγκεκριμένο βιβλίο είναι μια από τις πιο δημιουργικές εποχές στην ιστορία της ρωσικής λογοτεχνίας καθώς λίγα χρόνια πριν εκδόθηκε το αριστούργημα του Ντοστογιέφσκι “Αδελφοί Καραμάζωφ” (1880) και την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε ο Τολστόι το “Θάνατο του Ιβάν Ιλίτς”.

Ο Κορολένκο που γεννήθηκε το 1853 στο Ζιτόμιρ της Ουκρανίας ήταν μια πολυσχιδής προσωπικότητα. Συγγραφέας, δημοσιολόγος και κοινωνικός παράγοντας. Φοίτησε στα πανεπιστήμια της Αγίας Πετρούπολης και της Μόσχας, απ’ όπου αποβλήθηκε και αργότερα το 1879 συνελήφθη για τις φιλελεύθερες ιδέες του και εξορίστηκε στη Σιβηρία. Στην εξορία ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία.  Όταν επανήλθε το 1885 δημοσίευσε μια σειρά από διηγήματα, στα οποία εξέφρασε τον κοινωνικό του προβληματισμό και αναδείχθηκε σε αριστοτέχνη του ψυχολογικού διηγήματος. Ο Κορολένκο, ο οποίος ανήκε στην προοδευτική παράταξη, δημοσίευσε κατόπιν ένα δοκίμιο για τις ΗΠΑ, ένα βιβλίο για τον λιμό των ετών 1891-92, μια σειρά επιστολών κριτικής της Επανάστασης και το αυτοβιογραφικό έργο “Ιστορία ενός συγχρόνου μου” (1909), ο τελευταίος τόμος του οποίου δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό του, το 1921 στην Πολτάβα.

Ο Κορολένκο δείχνει να αντιλήφθηκε από μικρός την κοινωνική αδικία και την κοινωνική ανισότητα. Ως συγγραφέας διακρίθηκε στην τέχνη της περιγραφής τύπων. Προχωρώντας σε βάθος έφερνε στο φως την ψυχολογία του ανθρώπου. Στα έργα του περιλαμβάνονται θαυμάσιες περιγραφές της ρωσικής φύσης καθώς και της ζωής στη γενέτειρά του Ουκρανία.

Στα πλημμυρισμένα λιβάδια το νερό στεκόταν στους μεγάλους κόρφους, λευκά συννεφάκια καθρεφτιζόντουσαν πάνω κει μαζί με το γαλανό ουράνιο θόλο ανάποδα, αρμένιζαν ήρεμα στο βάθος και χανόντουσαν σα να έλιωναν κι αυτά όπως τα παγόβουνα στο ποτάμι.

Σ’ αυτό το μυθιστόρημα, το οποίο ο ίδιος ο Κορολένκο αποκαλεί “ψυχολογική μελέτη”, ο συγγραφέας προσπαθεί να αναλύσει την εσωτερική ζωή ενός τυφλού. Με εξαιρετικά περιγραφικό τρόπο παρουσιάζει στον αναγνώστη όχι μόνο τις ψυχολογικές διεργασίες στο μυαλό των τυφλών, αλλά και τις δυσκολίες τους από την έλλειψη όρασης.

Το σκοτεινό μυαλό του τυφλού παιδιού πλουτίζεται τώρα με καινούργιες εντυπώσεις. Με την υπεροξυμένη ακοή του εισχωρεί ολοένα και πιο βαθιά στο περιβάλλον του. Από πάνω του και ολόγυρά του απλώνεται πάντα το ίδιο βαθύ και αδιαπέραστο σκοτάδι. Κρέμεται πάνω από το κεφάλι του σαν ένα βαρύ μαύρο σύννεφο και, μόλο που είχε μαζευτεί εκεί από τη μέρα που γεννήθηκε, μόλο ου, φαίνεται, δε μπορούσε παρά να συνηθίσει στη δυστυχία του, η παιδική ψυχή του από κάποιο ένστιχτο προσπαθούσε να σηκώσει την αυλαία.

Για να το πετύχει αυτό, έχει τοποθετήσει τον ήρωα του στις πιο ευνοϊκές, σχεδόν εξαιρετικές συνθήκες. Εύπορη οικογένεια, αμέριστη αγάπη και προσοχή από την οικογένεια. Ενδιαφέρον έχει η χρήση της μουσικής ως μέσο για την ερμηνεία του φωτός και του σκοταδιού, των χρωμάτων και των άλλων φάσεων της υλικής ζωής σε όσους γεννήθηκαν τυφλοί.

Όλους τους ξάφνιαζε η ευαισθησία της αφής του. Ώρες-ώρες έδινε την εντύπωση πως ξεχωρίζει ακόμα και τα χρώματα, αν έπεφταν στα χέρια του τίποτα πανιά με ζωηρά χρώματα, άφηνε κει πιο πολλή ώρα τα δάχτυλά του, και το πρόσωπό του έπαιρνε μια έκφραση παράξενης προσοχής.

Το βιβλίο παρακολουθεί τη ζωή του Πετράκη, ο οποίος γεννήθηκε τυφλός, από τη γέννηση μέχρι την ψυχολογική ωρίμανσή του μέσα από μια ιδιαίτερη πορεία και σχέση με τη μουσική που περιλαμβάνει από κλασσικά μαθήματα μουσικής μέχρι περιοδεία με περιπλανώμενους τυφλούς ζητιάνους μουσικούς.

Μα περ’ απ’ αυτό, ο τυφλός πιτσιρίκος έδειχνε κι άλλες ιδιαίτερες ιδιότητες σε κάθε ήχο: κάθε φορά που κάτω από τα δάχτυλά του πεταγόταν μια χαρούμενη και καθαρή νότα υψηλού τόνου, σήκωνε το ζωηρεμένο πρόσωπό του σα να παρακολουθούσε στον αέρα το ελαφρό πέταγμά της.

Ο Κορολένκο άντλησε το θέμα του βιβλίου του από την επαφή του μ΄ ένα τυφλό κορίτσι, το οποίο είχε γνωρίσει ως παιδί, ένα αγόρι που ήταν μαθητής του και ο οποίος σταδιακά έχασε την όρασή του και ένα επαγγελματία μουσικό, τυφλό από τη γέννησή του, διανοητικά προικισμένο, μορφωμένο και εκλεπτυσμένο.

Τέλος να σημειωθεί πως το βιβλίο προκάλεσε διαμάχη στην εποχή του και υποβλήθηκε σε σοβαρή κριτική από διάσημο καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μόσχας ο οποίος έχοντας χάσει την όρασή του σε ηλικία δύο ετών εκτιμούσε πως η θεωρία του Κορολένκο σχετικά με την “εγγενή λαχτάρα για το φως” των τυφλών ήταν τελείως αβάσιμη.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σ.Ι.Ζαχαρόπουλος σε μετάφραση Αντρέα Σαραντόπουλου.

Εκδόσεις : Σ.Ι.Ζαχαρόπουλος

https://passepartoutreading.wordpress.com/