Από το Περιοδικό ΑΒΑΤΟΝ- ΕΝ ΙΟΡΔΑΝΗ
Εδώ ειμί! (Hineni).
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΕΙΧΑ ΤΗΝ ΤΥΧΗ να έρθω δυο φορές κοντά στη σκέψη του καθηγητή Γιάννη Αντωνίου. Η μια, διαβάζοντας τη συνέντευξη που φιλοξένησε το τελευταίο τεύχος του ΑΒΑΤΟΝ και η άλλη όταν ευγενώς προσφερθείς μίλησε στην Αθήνα, σε μια συνάντηση του Κύκλου των Φίλων. Κράτησα έναν προβληματισμό του, που παρέθεσε και στις δυο περιπτώσεις:
«Μπορεί ένα δίκτυo να αναπτύξει αυτογενώς (από μόνο του) συναίσθημα και επίγνωση, χωρίς αυτά να τεθούν εξωγενώς από τον κατασκευαστή; Αν μπορεί, τότε συμπεραίνουμε ότι είμαστε εξελικτικό προϊόν της πολυπλοκότητας της ύλης. Ότι δηλαδή είμαστε γενετικά προγραμματισμένοι να αναπτύξουμε ένα δίκτυο χημικών αντιδράσεων που αποτελεί φορέα συνείδησης. Αν δεν μπορεί, τότε επειδή το δίκτυο χημικών επιδράσεων δεν επαρκεί, ο καθένας μας θα είναι συνδεδεμένος με κάποιο ευρύτερο πνευματικό διαδίκτυο από το οποίο λαμβάνει »εντολές»  ή »έμπνευση». Αυτό που ονομάζουμε ψυχή θα βρίσκεται στο πνευματικό διαδίκτυο».
Με άλλα λόγια, ένα δίκτυο μπορεί να αναπτύσσεται από μόνο του και όταν φτάσει στα όριά του, με ένα άλμα να περνά σε ένα νέο ανώτερο επίπεδο;  Ή τα όρια είναι αδιαπραγμάτευτα και μόνο με  μια παρέμβαση εκτός δικτύου μπορεί  να δοθεί  η δυνατότητα περαιτέρω εξέλιξης; Πράγμα που μας επαναφέρει σε έναν πανάρχαιο προβληματισμό: η δημιουργία είναι πλήρης και μπορεί να εξελίσσεται συνεχώς ή αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς  μια «άνωθεν» ή «έξωθεν» παρέμβαση;
Creatore
Il Creatore dell’ Universo, του Candido Autero

Κι εδώ προέκυψε ένα ακόμα ερώτημα: αν κατασκευάσουμε ένα δίκτυο που μπορεί να αναπτύξει συνείδηση, τότε θα μπορέσουμε να κατασκευάσουμε ένα ρομπότ με συνείδηση; Και τότε, ποιος θα ευθύνεται για τις πράξεις τους; Τα ενσυνείδητα ρομπότ ή ο κατασκευαστής «θεός»;

ΣΗΜΕΡΑ ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ να μεταδόσεις σε κάποιον, για παράδειγμα,  την εμπειρία της Βουδικής φώτισης. Στην περίπτωση αυτή όμως πρόκειται για μια τεχνητά εμφυτευμένη πληροφορία και όχι αληθινό βίωμα. Πού είναι το όριο του εμφυτευμένου και του αληθινού βιώματος και ποια η διαφορά για το υποκείμενο, άνθρωπο ή ρομπότ;
Ο προβληματισμός αυτός για το ρομπότ –αδιάφορο ακόμα για την κουβέντα μας αν είναι ενσυνείδητο ή ασυνείδητο– μου έφερε στο μυαλό το Γκόλεμ.
Όλοι βέβαια έχετε ακούσει ή διαβάσει το μεσαιωνικό θρύλο για το Γκόλεμ, το πλάσμα που δημιούργησε ο μεγάλος ραβίνος της Πράγας και του χάραξε στο μέτωπο τη λέξη που το έφερε στη ζωή. Μύθος που έδωσε έμπνευση για εκατοντάδες διηγήσεις, από τον Φρανκενστάιν μέχρι τον μαθητευόμενο μάγο του Ντίσνεϊ.
Η λέξη Γκόλεμ, που σημαίνει πρώτη ή αδιαμόρφωτη ύλη, αναφέρεται στη Βίβλο μόνο μια φορά. Συγκεκριμένα, στους Ψαλμούς του Δαυίδ (139:16) λέει: «Το αδιαμόρφωτο του σώματός μου είδαν τα μάτια σου· και μέσα στο βιβλίο σου όλα αυτά ήσαν γραμμένα, όπως και οι ημέρες κατά τις οποίες σχηματίζονταν, και ενώ τίποτε απ’ αυτά δεν υπήρχε». Η λέξη Γκόλεμ μεταφράστηκε «το αδιαμόρφωτο του σώματός μου».
Ποιος είναι το Γκόλεμ; Ο πρώτος Αδάμ, πριν αποκτήσει συνείδηση του εαυτού του. Τότε που τίποτα δεν υπήρχε αλλά, όπως λέει ο στίχος, όλες οι ημέρες, δηλαδή όλος ο χρόνος και το σύνολο της δημιουργίας ήταν μέσα στο βιβλίο του Δημιουργού, μέσα στη μεγάλη μνήμη.
Μπορούμε λοιπόν με αρκετή ελευθερία να θεωρήσουμε ότι η δημιουργία του Γκόλεμ αντιστοιχεί στη δημιουργία ενός προηγμένου ρομπότ, ενός πλάσματος χωρίς ψυχή.
Πότε είναι η στιγμή που ο άνθρωπος, το βιβλικό δημιούργημα, υψώνει το ανάστημά του και στέκεται ως ύπαρξη μπροστά στον Δημιουργό του;  Είναι οι ελάχιστες φορές, 4-5 όλες κι όλες, που κάποιος καλείται από τον ίδιο τον Θεό. Ο Αβραάμ, ο Ιακώβ, ο Μωυσής και ο Ησαΐας. Όλοι απαντούν με την ίδια λέξη, Hinani, που στα Ελληνικά μεταφράζεται, «εδώ ειμί», εδώ είμαι.

ΤΟ ΡΟΜΠΟΤ-ΓΚΟΛΕΜ ΕΙΝΑΙ πλέον ένα ον με πρόσωπο και βούληση, έτοιμο να απαντήσει και να συνομιλήσει με τον Δημιουργό  και το δηλώνει με το «εδώ ειμί».
Μια δύσκολη να αρθρωθεί λέξη από ον της δημιουργίας, που έχει τη ρίζα της στον πρώτο πατέρα, μέρη του οποίου είναι όλοι οι απόγονοι. Αυτόν που διάφοροι θεολόγοι ονόμασαν υποστατική αρχή της ανθρωπότητας, «αρχή» της ανθρώπινης φύσεως, πρωταρχικό οντολογικό κατηγόρημα του ανθρώπου. Τον Αδάμ.
Και εδώ υπάρχει κάτι ακόμα παράδοξο και ενδιαφέρον στο οποίο συναντιούνται τόσο οι φιλόσοφοι όσο και οι καμπαλιστές.
Η πρώτη φορά που υπήρξε αυτή η λέξη ως έννοια, δεν αρθρώθηκε, αλλά έδωσε το δικαίωμα να υπάρξουν όλοι οι επόμενοι σπουδαίοι, Μωυσής κλπ. Είναι η  στιγμή που  το «άψυχο» Γκόλεμ τολμά να κάνει την αδέξια κίνησή του για να αποκτήσει υπόσταση, να εξερευνήσει τα όρια του κόσμου του.
Πότε είναι αυτή η στιγμή;  Όταν ο Θεός στον Κήπο της Εδέμ καλεί τον Αδάμ με το όνομά  του, κι εκείνος δεν εμφανίζεται αμέσως. Ο Θεός ξανακαλεί τον Αδάμ που απαντάει ότι άκουσε τη φωνή καθώς περπατούσε στον Παράδεισο αλλά φοβήθηκε και κρύφτηκε γιατί ήταν γυμνός. Πλέον είχε αίσθηση της υπόστασής του, είχε περάσει από το «εμείς» στο «εγώ».
Ο Αδάμ δεν είναι πλέον «αδιαμόρφωτος» και δεν έχει πια σημασία αν τη συνείδηση ή τις εμπειρίες του τις είχε «τοποθετήσει» κάποιος μέσα του. Από τη στιγμή που αμφισβητεί, από τη στιγμή που τολμά να αναζητήσει τη δική του εμπειρία, εισέρχεται στη σφαίρα μιας άλλης, δικής του «πραγματικότητας».
Το «γιατί», η αμφισβήτηση και η περιέργεια, είναι τα υλικά που οδηγούν το Νάρκισσο στον καθρέφτη της υλικής δημιουργίας. Και αυτό το αυθάδικο «γιατί», είναι η αιώνια παρακίνηση για εξερεύνηση των ορίων, για γνώση – η αρχή κάθε φιλοσοφίας, τέχνης και επιστήμης. Και κάθε πτώσης επίσης, που θα ακολουθήσει άλλη ανάταση αναζωογονημένη από το επόμενο «γιατί».
Και είναι τα δικά του παιδιά, που όταν κληθούν θα απαντήσουν «εδώ είμαι!» –φράση που μας θύμισε ο Λέοναρντ Κοέν στο κύκνειο άσμα του, που κυκλοφόρησε δέκα μέρες πριν το θάνατό του, με τον περίεργο τίτλο You Want It Darker.
 «Αν είσαι ο dealer, είμαι έξω από το παιχνίδι
Αν είσαι ο θεραπευτής, αυτό σημαίνει ότι είμαι διαλυμένος και χωλός
 Αν δική σου είναι η δόξα τότε δική μου πρέπει να είναι η ντροπή,
Hineni, Εδώ είμαι,
είμαι έτοιμος Κύριέ μου».

ΘΑ ΑΝΑΡΩΤΗΘΕΙΤΕ είναι αυτό κάποια αλληγορία; Μα ένα δημιούργημα για να μπορεί να εξερευνήσει τα όριά του και να επινοήσει νέα ακόμα μεγαλύτερα, για να μιλήσει για βίωμα και συνείδηση, πρέπει να ζει μέσα στην αλληγορία και τις παραβολές.
Αν προγραμματιστεί να υπάρχει σε σαφώς καθορισμένα όρια και τα τηρεί απαραβίαστα, τότε ποτέ δεν θα μπορέσει να ξεπεράσει τη μοίρα ενός ρομπότ. Ή ενός Γκόλεμ, που τόσο εύκολα η ζωή του χάνεται στη λήθη.
Ό,τι δεν είναι μετρήσιμο με ζυγαριές και μεζούρες, όσα δεν περιλαμβάνει το αλισβερίσι της καθημερινότητας και τα χρηματιστήρια της θνητής μηδαμινότητας, αυτά υπάρχουν. Αυτά που καν δεν τα αναγνωρίζουμε ή συνήθως μας διαφεύγουν στην καθημερινότητά μας, είναι αυτά που περιέχουν τη δυνατότητα της εξέλιξης.
Αυτά συναπαρτίζουν το σύμπαν, τις μέρες και το χρόνο που είχαν γραφτεί στο βιβλίο του Δημιουργού πριν να υπάρξει το βλέμμα που θα τα παρατηρήσει. Μέσα σε αυτή την παραβολή μπορεί να παρακινήσει η συνείδηση. Μέσα από την αλληγορία μπορείς να απαντήσεις στην κλήση αν και όταν υπάρξει: Εδώ ειμί!

Who is Who
Ο Ιορδάνης Πουλκούρας είναι σύμβουλος έκδοσης του ΑΒΑΤΟΝ. Από τις εκδόσεις Αρχέτυπο κυκλοφορούν τα βιβλία του Ιεροδόμ: Από τον Μεσαιωνικό Τεκτονικό Μύθο στον Αρχαίο και Αποδεδεγμένο Σκωτικό Τύπο και Bleeding Angels: Η Απόκρυφη Παράδοση της Ευρώπης.
https://iordanisp.wordpress.com/