Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΩΝ ΦΡΟΥΤΩΝ ΞΑΝΑ

Ο βασιλιάς των φρούτων ξανά

Posted by sarant στο 26 Σεπτεμβρίου, 2016

3 Votes

Μπήκαμε και επίσημα πριν από μερικές μέρες στο φθινόπωρο, οπότε σκέφτομαι σήμερα να βάλω σε επανάληψη ένα άρθρο για ένα φρούτο της εποχής. Η πρώτη δημοσίευση είχε γίνει πριν από πεντέμισι χρόνια, ενώ το άρθρο ξαναδουλεμένο συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο μου Οπωροφόρες λέξεις του 2013. Αυτή την ξαναδουλεμένη μορφή παρουσιάζω εδώ.

Στον Πωρικολόγο, τη βυζαντινή λαϊκή σάτιρα που προσωποποιεί τα φρούτα (τα πωρικά) και τα βάζει να συνεδριάζουν, βασιλιάς των οπωρικών είναι ο πανενδοξότατος Κυδώνιος. Δεν θα συμφωνούσαν πολλοί σήμερα με την ιεράρχηση αυτή. Για τον καθένα από μας, βασιλιάς των φρούτων είναι το φρούτο που τους αρέσει, για άλλους πάλι το σταφύλι αφού δίνει το κρασί. Γλωσσικά όμως, αδιαμφισβήτητος βασιλιάς των φρούτων, ή φρούτο καθαυτό, θα τολμούσα να πω, είναι το μήλο.

Τουλάχιστον αυτό ίσχυε στα αρχαία ελληνικά, αφού οι αρχαίοι σε πολλά άλλα φρούτα έδιναν ονόματα που ήταν παραλλαγές του μήλου: τα ροδάκινα τα ονόμαζαν περσικά μήλα, τα βερίκοκα αρμενιακά μήλα, τα κυδώνια τα έλεγαν κυδώνια μήλα, τα κίτρα μηδικά μήλα, κάτι που συνεχίστηκε στα λατινικά και σε νεότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, αν σκεφτούμε πως τη ντομάτα οι μεν Γάλλοι την είπαν ερωτόμηλο (pomme d’amour), οι δε Ιταλοί χρυσόμηλο (pomo d’oro), και την πατάτα, βέβαια, οι Γάλλοι την είπαν pomme de terre, κάτι που το δανειστήκαμε κι εμείς ως γεώμηλο. Ας μην ξεχάσουμε επίσης τα κυπαρισσόμηλα και τα κορόμηλα, καθώς και άλλες ονομασίες διαλεκτικές ή σπανιότερες (π.χ. στη Μυτιλήνη λένε «φραγκόμηλα» τα μούσμουλα, ενώ στην Κύπρο «χρυσόμηλα» τα βερίκοκα και «κιτρόμηλα» τα νεράντζια»).

Μια θεία μου, θέλοντας να μας πείσει να καθαρίζουμε τα μήλα και να μην τα τρώμε με τη φλούδα, μας έλεγε διδακτικά: «μήλον μη όλον». Δεν είναι όμως αυτή η ετυμολογία του· στην πραγματικότητα, η λέξη μήλον είναι αρχαία, δάνειο πιθανώς από κάποια μεσογειακή γλώσσα ίσως όμως και ινδοευρωπαϊκή. Η λέξη (που ήτανμάλον στη δωρική και την αιολική διάλεκτο) πέρασε στα λατινικά, ως malum, και με εκ νέου δανεισμό μερικούς αιώνες αργότερα ως melum, εκτόπισε την άλλη ινδοευρωπαϊκή λέξη (abella, που διατηρείται στο αγγλικό apple και το γερμανικό Apfel), αλλά με τη σειρά της εκτοπίστηκε στα γαλλικά από το pomum, που ήταν η γενική λέξη για το οπωροφόρο δένδρο κι έτσι οι γάλλοι το είπαν pomme, ενώ οι Ιταλοί κρατάνε το mela έχουν όμως και το pomo.

Παρενθετικά να πούμε ότι οι αρχαίοι είχαν κι άλλη μια λέξη ομόηχη, πάλι μήλον, που σήμαινε το πρόβατο ή γενικώς τα αιγοπρόβατα –από εκεί μας έμεινε η μηλωτή, η προβατοπροβιά δηλαδή, και η μηλολόνθη, αλλά δεν έχει καμιά ετυμολογική σχέση με το μήλο τον καρπό. Αντίθετα, η Μήλος, το νησί, μάλλον συνδέεται με τα μήλα.

Η μηλιά (malus domestica) είναι ιθαγενής της Δυτικής Ασίας, αλλά βρίσκεται στα μέρη μας από τα πανάρχαια χρόνια και είναι από τα οπωροφόρα που εμφανίζονται στον Όμηρο: μηλέαι αγλαόκαρποι (Οδύσσεια η 114).  Όχι απρόσμενα, το μήλο έχει τεράστια παρουσία στην ελληνική και τις άλλες μυθολογίες. Βέβαια, τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων που πήγε κι έφερε ο Ηρακλής από την άλλη άκρη του τότε κόσμου μπορεί να ήταν άλλο είδος οπωρικού, μπορεί να μην ήταν καν καρπός· έχουν γραφτεί πάρα πολλά για το θέμα και πειστική απάντηση δεν έχει δοθεί. Ίσως έχετε ακούσει ότι τα χρυσά μήλα ήταν πορτοκάλια ή άλλα εσπεριδοειδή, αλλά αυτό δεν μπορεί να ισχύει αφού τα εσπεριδοειδή ήρθαν πολύ αργότερα στα μέρη μας από την Άπω Ανατολή. Θα αναφέρω τρεις πιθανότερες εκδοχές: α) ήταν κυδώνια, β) ήταν κάποια εκλεκτή ποικιλία μήλων, γ) δεν ήταν μήλα αλλά πρόβατα (μήλα λέγονταν κι αυτά). Κατ’ άλλους πάλι, τα μήλα των Εσπερίδων έχουν συμβολικό χαρακτήρα, αποτελούν το «εισιτήριο» του Ηρακλή για την άνοδο στον Όλυμπο, για την αποθέωσή του· γι’ αυτό και ορισμένοι μελετητές τοποθετούν τον άθλο των Εσπερίδων τελευταίο (όπως τον παραδίδει και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης) και όχι προτελευταίον όπως θέλει η καθιερωμένη σειρά.

Χρυσό ήταν όμως και το μήλο που έριξε ανάμεσα στις θεές η Έριδα, χολωμένη που δεν την κάλεσαν στη γιορτή των γάμων του Πηλέα και της Θέτιδας, γράφοντας πάνω τη καλλίστη, και καβγάδισαν οι τρεις θεές, Ήρα, Αφροδίτη και Αθηνά, κι έτσι ξεκίνησε ο τρωικός πόλεμος –και από εκεί έμεινε και στη γλώσσα μας η έκφρασημήλον της Έριδος που σημαίνει την αιτία ή το αντικείμενο μιας διένεξης. Γενικά στην αρχαιότητα, το μήλο ήταν ο καρπός της Αφροδίτης, του έρωτα δηλαδή· όπως λέει και ο σχολιαστής του Θεοκρίτου, τα μήλα ήταν «εράσιμα και έρωτος ποιητικά». Για να εκδηλώσουν τον έρωτά τους προς το αγαπημένο πρόσωπο τού πετούσαν ένα μήλο, που αν το έπιανε σήμαινε την ανταπόκριση. Όπως λέει και το επίγραμμα του Πλάτωνα, που περιλαμβάνεται στην Παλατινή Ανθολογία και το έχει μεταφράσει ο Ηλίας Πετρόπουλος για να μελοποιηθεί από τον Νότη Μαυρουδή: Μήλο σου ρίχνω κι αν θέλεις κι αν μ’ αγαπάς δος μου την αγάπη σου (Τῷ μήλῳ βάλλω σε· σὺ δ’ εἰ μὲν ἑκοῦσα φιλεῖς με,  δεξαμένη τῆς σῆς παρθενίης μετάδος). Αυτό οι αρχαίοι το έλεγαν μήλω βάλλειν ή μηλοβολία.

Εδώ πρέπει να αναφέρουμε και έναν χαριτωμένο μύθο, για την Κυδίππη και τον Ακόντιο (ή, σε άλλη παραλλαγή, την Κτήσυλλα και τον Ερμοχάρη), που έγινε και ποίημα του Καλλιμάχου. Ο Ακόντιος πέταξε στα πόδια της νέας ένα μήλο, πάνω στο οποίο είχε γράψει έναν όρκο. Εκείνη το σήκωσε, και διάβασε «Μα την Άρτεμη, θα παντρευτώ τον Ακόντιο», κι έτσι βρέθηκε δεμένη με όρκο. Το τέχνασμα βασίζεται στο ότι οι αρχαίοι Έλληνες διάβαζαν πάντοτε φωναχτά. Πάντως, σε μερικές πηγές αναφέρεται ότι αυτό έγινε με κυδώνι, όχι με μήλο. Χρυσό μήλο πρόσφερε και ο βυζαντινός αυτοκράτορας Θεόφιλος στην Θεοδώρα, διαλέγοντάς την για γυναίκα του, αφού προηγουμένως απέρριψε την Κασσιανή για να της μάθει πως το θάρρος της γνώμης πληρώνεται.

Μήνυμα πάνω σε μήλο υπάρχει και σε έναν άλλο μύθο: ο Αχιλλέας πολιορκούσε μια πολύ καλά οχυρωμένη πόλη κοντά στην Τροία, τη Μονηνία, και μια ντόπια κοπέλα, που τον αγάπησε, πέταξε μέσα από τα τείχη ένα μήλο, πάνω στο οποίο έγραφε να μην απελπιστεί γιατί οι πολιορκημένοι δεν έχουν νερό και είναι έτοιμοι να παραδοθούν, κι έτσι ο Αχιλλέας κυρίεψε την πόλη, αν και ο μύθος, που τον βρίσκουμε σε σχόλια στην Ιλιάδα, δεν μας λέει αν κατέκτησε και την κοπέλα.

Υπάρχει και ο μύθος της Αταλάντης, που για να την παντρευτεί κανείς έπρεπε να την ξεπεράσει στο τρέξιμο, αν όμως δεν τα κατάφερνε τον περίμενε ο θάνατος, έτσι ήταν το φοβερό στοίχημα· πολλοί είχαν δοκιμάσει και το είχαν πληρώσει με τη ζωή τους, αλλά ο Ιππομένης ζήτησε τη βοήθεια της Αφροδίτης, που του έδωσε τρία χρυσά μήλα· και ρίχνοντας στα πόδια της Αταλάντης τα χρυσά μήλα, την ανάγκαζε να καθυστερήσει για να τα μαζέψει, κι έτσι κατάφερε να νικήσει στην αναμέτρηση.

Αδάμ και Εύα, του Ρούμπενς

Φυσικά, ακόμα πιο γνωστό είναι το μήλο του Παραδείσου, που έφαγε η Εύα. Πρέπει όμως εδώ να πούμε ότι στο κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης ο απαγορευμένος καρπός δεν προσδιορίζεται σε κανένα σημείο, απλώς αναφέρεται γενικά ως «το ξύλον του γινώσκειν καλόν και πονηρόν». Η ταύτιση του απαγορευμένου καρπού με το μήλο έγινε αργότερα, στη χριστιανική παράδοση, ιδίως τη δυτική, και ίσως σ’ αυτό να έπαιξε ρόλο ότι στα λατινικά το μήλο (malum) είναι ομόηχο με την αμαρτία. Κι επειδή, σύμφωνα με ένα μύθο, όταν ο Αδάμ έτρωγε το μήλο ένα κομμάτι του κάθισε στο λαιμό, έχουμε το μήλο του Αδάμ, στα γαλλικά pomme d’Adam, και αναλόγως στα αγγλικά. Στη γλώσσα μας πρέπει να είναι δάνειο –εμείς άλλωστε το μήλο του Αδάμ το λέμε καρύδι. Όμως στο πρόσωπό μας έχουμε, άντρες και γυναίκες, κι άλλα μήλα, τα ζυγωματικά.

Από τη Σαπφώ θυμόμαστε την παρομοίωση της κόρης που έμεινε ανύπαντρη με τογλυκύμαλον, το γλυκό μήλο που κοκκινίζει στην άκρη του κλαδιού και που οι μαζωχτές δεν μπόρεσαν να το φτάσουν, ενώ στα νεότερα χρόνια θα θυμηθούμε το φαρμακωμένο μήλο της Χιονάτης, το μήλο του Νεύτωνα ή το μήλο του Γουλιέλμου Τέλλου και ακόμα πιο κοντά στην εποχή μας τη Νέα Υόρκη (που το παρατσούκλι της είναι The Big Apple, μεγάλο μήλο) και την Apple.

Σύμφωνα με την παροιμία, το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά θα πέσει· αυτό το λέμε όταν ένα παιδί ακολουθεί το επάγγελμα ή τις κλίσεις (και τις κακές) των γονιών του. Μια σχεδόν ξεχασμένη φράση με το μήλο είναι: δεν παίρνεις χρυσό μήλο απ’ το χέρι του, που λέγεται για βρομερούς και απωθητικούς ανθρώπους, που σιχαίνεσαι να πάρεις από τα χέρια τους έστω και το πιο ζηλευτό πράγμα. Και για κοσμοσυρροή, μεγάλο συνωστισμό σε ένα μέρος, λέγαν παλιότερα Μήλο να έριχνες, δεν έπεφτε κάτω. Σήμερα φαίνεται πως στριμωχνόμαστε περισσότερο, οπότε χρησιμοποιούμε στη φράση μας την καρφίτσα αντί για το μήλο. Μια άλλη παροιμία με μήλα είναι πως το σάπιο μήλο σαπίζει και το γερό, με προφανές το δίδαγμα, που μου δίνει την ευκαιρία να θυμίσω και την απόχρωση «σάπιο μήλο». Πριν όμως το σάπιο, έχουμε το μαραμένο μήλο, που είναι συνηθέστατο μοτίβο στη δημοτική ποίηση, για κάποιον άρρωστο, που τον τρώει το μαράζι ή ο καημός, π.χ. στη μέση πάει ο νιούτσικος σαν μήλο μαραμένο.

Είπαμε για τη μηλιά, αλλά τι είναι η Κόκκινη Μηλιά; Σύμφωνα με τις παραδόσεις, η Κόκκινη Μηλιά είναι ο μυθικός τόπος στον οποίο θα εκδιώκονταν οι Τούρκοι όταν ξεσηκώνονταν οι Έλληνες με αρχηγό τους τον μαρμαρωμένο βασιλιά. Αυτός ο μύθος παρουσιάζεται επί Τουρκοκρατίας. Την εποχή της άλωσης, υπήρχε μια προφητεία, που τη διασώζει ο Δούκας, ότι οι Ρωμαίοι θα αντεπιτεθούν και θα διώξουν τους Τούρκους από τα μέρη τους και θα τους κυνηγήσουν μέχρι τα σύνορα της Περσίας, «εν τόπω καλουμένω Μονοδενδρίω». Αν και πώς αυτό το Μονοδένδριον εξελίχθηκε στην Κόκκινη Μηλιά δεν το ξέρουμε. Πάντως, εντυπωσιακή είναι η σύμπτωση ότι και στους Τούρκους υπήρχε (καταγράφεται από το 1545) μια προφητεία για το Κόκκινο Μήλο, μια ισχυρή πόλη που θα κυρίευαν και που άλλοι έχουν ταυτίσει με τη Βουδαπέστη, άλλοι με τη Ρόδο και άλλοι με τη Ρώμη ή την ίδια την Κωνσταντινούπολη.

Και για να κλείσουμε τον κύκλο, πρέπει να αναφέρουμε ότι στην Κωνσταντινούπολη, και συγκεκριμένα στο Αυγουσταίο, πάνω στη στήλη του Ιουστινιανού, υπήρχε ένα μεγάλο έφιππο άγαλμα του Ιουστινιανού, που τον παρουσίαζε να κρατάει στο αριστερό χέρι μια υδρόγειο σφαίρα, σύμβολο της κυριαρχίας πάνω σε ολόκληρο τον κόσμο. Την υδρόγειο αυτή, οι κάτοικοι της Πόλης την αποκαλούσαν «μήλο». Το άγαλμα αυτό, που φτιάχτηκε όσο ζούσε ο αυτοκράτορας, διατηρήθηκε άθικτο ως τα τελευταία χρόνια της Πόλης· και όταν κάποια στιγμή, γύρω στο 1425, το «μήλο» έπεσε στη γη, αυτό θεωρήθηκε οιωνός της αναπόφευκτης πτώσης της Πόλης.

Στη δημοτική ποίηση βρίσκουμε πάμπολλες αναφορές στο μήλο. Θα αναφέρω το πασίγνωστο «Μήλο μου κόκκινο, ρόιδο βαμμένο» και το επίσης γνωστό και σπαραχτικό για την ξενιτειά «σου στέλνω μήλο σέπεται, κυδώνι μαραγκιάζει» ή το «Μήλο μου και μανταρίνι, κείνο που είπαμε θα γίνει». Ίσως όχι τυχαία, σε όλα αυτά τα παραδείγματα το μήλο συνοδεύεται από άλλο φρούτο, αλλά προηγείται. Υπάρχει και το δημοτικό για τη Μηλίτσα που ‘σαι στο γκρεμό με μήλα φορτωμένη / τα μήλα σου λιμπίστικα μα το γκρεμό φοβούμαι, που έχει σαφές ερωτικό υπονοούμενο, που γίνεται ακόμα πιο έκδηλο στο νυφιάτικο Χαρά στην κόκκινη μηλιά, χαρά στο παλικάρι / οπού το μήλο το χρυσό θ’ απλώσει για να πάρει και παύει πια να είναι υπονοούμενο στο κρητικό: Σ’ είντα περβόλι θα βρεθούν δυο μήλα ταιριασμένα / σαν τα βυζάκια σου τα δυο, τα μοσχομυρισμένα; Και για να μη νομίσουμε ότι οι αρχαίοι πήγαιναν πίσω, την ίδια προφανή παρομοίωση των μήλων με τους μαστούς (που υπάρχει και για πολλά άλλα οπωρικά) τη βρίσκουμε κιόλας στη Λυσιστράτη, όπου η Λαμπιτώ μιλάει στη δωρική διάλεκτο για «της Ελένας τα μάλα», και για να μη μείνει αμφιβολία ο σχολιαστής θυμίζει ότι τους μαστούς μήλα φησίν.

Το ίδιο μοτίβο το βρίσκουμε και στην έντεχνη ποίηση, π.χ. στον Δροσίνη:

Αγάπης μήλο σου ’ριξα.
Το πήρες με λατρεία
και το ’σφιξες στα στήθη σου―
κι έγιναν μήλα τρία.

Ο Ρώμος Φιλύρας παρομοίασε τις μέρες του μέλλοντος με πουλάκια που σαν γουρμασμένο μήλο τσιμπάνε την καρδιά μου, ενώ ο Άγγελος Σικελιανός θέλει το μήλο του Μαγιού στον ήλιο να γυρίσω, σαν παπαρούνα κόκκινο να γένει.

Ρόδα και μήλα είναι ο τίτλος ενός βιβλίου του Ψυχάρη στο οποίο συνεχίζει να αναπτύσσει το γλωσσικό του πιστεύω που το παρουσίασε αρχικά στο Ταξίδι μου. Οι παλιότεροι θα θυμούνται στα αναγνωστικά τους τη φράση Λόλα, να ένα μήλο, που ενέπνευσε τον τίτλο της λογοτεχνικής επιθεώρησης Να ένα μήλο. Υπάρχουν και παιδικά δίστιχα του παιχνιδιού με το μήλο, όπως το «Ανέβα μήλο κατέβα ρόδι», όπως και το παιδικό παιχνίδι «μήλα».

Για να επιστρέψουμε στον καρπό, υπάρχουν χιλιάδες ποικιλίες μήλων. Παλιότερα, κάθε χωριό είχε τη δική του ποικιλία ή ίσως και ακόμα περισσότερες. Ενδεικτικό είναι ότι σε κείμενο του 1889 ένας μοναχός προσδιορίζει κάπου τριάντα ποικιλίες μήλων σε μια περιοχή μόνο του Πηλίου: «…Σήμερον η ημετέρα επαρχία (Πήλιο) και κυρίως τα δύο χωρία, Δράκεια και Aγιος Λαυρέντιος αριθμούσι τριάκοντα ειδών μήλα, τα εξής: 1) Φερίκια τριών ειδών, ενός καλοκαιρινού, δύο χειμωνιάτικα. 4) Μανιές, 5) Μαρκέικα, 6) Αναστασέικα, 7) Καρλέικα, 8 ) Σουμπεκιά, 9) Χειμωνιάτικα, 10) Μουσαλέικα, 11) Βαρδακέικα, 12) Φλασκιά, 13) Σκιούπια, 14) Φακηλάτα, 15) Λαδόμηλα, 16) Κωστέικα, 17) Τσακνακέικα, 18 ) Καρπενησιώτικα, 19) Κερέικα, 20) Αρβανίται, 21) Καραουλάνια, 22) Μήλα της Εκκλησιάς, 24) Κανηκέικα, 25) Δηλιγιαννέικα, 26) Τσιλκέικα, 27) Νταουτέικα, 28) Χαϊβάνια, και πέντε ειδών ανώνυμα φέροντα όλα ομού το όνομα καλοκαιρινά».

Τα φιρίκια ήταν κάποτε διάσημη ελληνική ποικιλία, που τις τελευταίες δεκαετίες έχει χάσει έδαφος είτε επειδή ο καρπός είναι μικρός και με ιδιάζουσα γεύση που δεν αρέσει σε όλους, είτε επειδή η φιρικιά κάνει, λένε, 15 χρόνια να καρπίσει ενώ οι άλλες μηλιές δίνουν καρπό στα 5 χρόνια και επειδή «παρενιαυτοφορεί», δηλαδή δίνει καρπό χρονιά παρά χρονιά. Ετυμολογείται από το τουρκικό ferik. Ferik elmasi είναι μια ποικιλία μικρών μήλων, αλλά ferik είναι επίσης το κοτοπουλάκι. Ο πανέξυπνος Τσιφόρος, κάνοντας λογοπαίγνιο με το φιρίκι έδωσε σε έναν ήρωά του το όνομα Μίλων Φιρίκης. Πάντως, η έκφραση «μυαλό φιρίκι» δηλώνει τον μικρόμυαλο, εξαιτίας του μικρού μεγέθους του καρπού.

Από το μήλο βγάζουν και κρασί, τον μηλίτη οίνο ή μηλόκρασο, που είναι σήμα κατατεθέν της Βρετάνης και βορειότερων περιοχών –εμείς προτιμάμε το αμπέλι. Οι Τούρκοι λένε ελμά (elma) το μήλο και το χρησιμοποιούν για να αρωματίζουν το τσάι τους, που το πίνουν σε απίστευτα μεγάλες ποσότητες.

Το μήλο θεωρείται φρούτο που κάνει πολύ καλό στην υγεία. Τον Μεσαίωνα το καλλιεργούσαν για τις θεραπευτικές του ιδιότητες –άλλωστε, η λέξη πομάδα, που σημαίνει την θεραπευτική αλοιφή, ανάγεται στο γαλλικό pommade, που προέρχεται από το pomme, το μήλο, επειδή χρησιμοποιούσαν χυμό μήλου στην παρασκευή της. Ξέρουμε άλλωστε το παροιμιακό δίστιχο «Ένα μήλο την ημέρα, το γιατρό τον κάνει πέρα» -αν ξέρεις καλό σημάδι, όπως πρόσθεσε κάποιος ευφυολόγος.

Από το δίστιχο αυτό έχω τρυφερές αναμνήσεις, γιατί ο παππούς μου, ο ποιητής Άχθος Αρούρης (Νίκος Δ. Σαραντάκος)  το είχε επεκτείνει και το είχε κάνει ολόκληρο κατεβατό που μας το έλεγε και ξεκαρδιζόμασταν όταν ήμασταν μικρά. Αργότερα σκεφτήκαμε να το μελοποιήσουμε, αλλά δεν το κάναμε. Θα τελειώσω μ’ αυτό:

Ένα μήλο την ημέραΈνα μήλο τη Δευτέρα, το γιατρό τον κάνει πέρα,
ένα μήλο κάθε Τρίτη, μπαίνει στου γιατρού τη μύτη,
ένα μήλο την Τετάρτη, σβήνει το γιατρό απ’ το χάρτη
ένα μήλο κάθε Πέφτη κι ο γιατρός πολύ ξεπέφτει,
μήλο την Παρασκευή, μένει η γιάτρισσα βουβή,
ένα μήλο το Σαββάτο, ρίχνει το γιατρό στον πάτο,
μήλο και την Κυριακή, βρε γιατρέ φύγε από κει!

Ένα μήλο το Γενάρη κι ο γιατρός πάει να κρεπάρει,
ένα μήλο το Φλεβάρη, κι ο γιατρός δρόμο θα πάρει
ένα μήλο κάθε Μάρτη κι ο γιατρός δε θα ξανάρτει
ένα μήλο τον Απρίλη κάνει το γιατρό ρεζίλι
ένα μήλο για το Μάη κι ο γιατρός στραβοκοιτάει
ένα μήλο τον Ιούνη κάνει το γιατρό τσιγγούνη,
ένα μήλο τον Ιούλη κι ο γιατρός χωρίς μαξούλι [σοδειά, παραγωγή]
και τον Αύγουστο ένα μήλο του γιατρού του δίνουν ξύλο
ένα μήλο τον Σεπτέμβρη κι ο γιατρός αργεί να σ’ εύρει
ένα μήλο τον Οχτώβρη κι ο γιατρός βαρύ θα το ’βρει
ένα μήλο το Νοέμβρη, βρε γιατρέ μου πες αλεύρι,
ένα μήλο το Δεκέμβρη, βρε γιατρέ κακό θα σ’ εύρει.

Ένα μήλο κάθε χρόνο κι ο γιατρός θα κάνει φόνο,
ένα μήλο κάθε μήνα κάνει το γιατρό κηφήνα,
ένα μήλο τη βδομάδα, το γιατρό δεν τον ξανάδα,
ένα μήλο κάθε ώρα, για γιατρούς θα λέμε τώρα;
Ένα μήλο το λεφτό, τι στομάχι που ’ναι αυτό!

Αρχαία ελληνικά ανέκδοτα, πνευματώδη και διδακτικά

Posted on Νοεμβρίου 27, 2013by ellas

Τα αρχαία Ελληνικά ανέκδοτα είναι πνευματώδη και διδακτικά. Μας χαρίζουν το γέλιο αλλά εκφράζουν και το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα στην πιο χαριτωμένη μορφή του.

Διαβάστε μερικά:

Είπε κάποιος στον Αρίστιππο ότι η Λαΐδα δεν τον αγαπά, αλλά προσποιείται ότι τον αγαπά. Ο Αρίστιππος απάντησε: «Ούτε το κρασί ή το ψάρι με αγαπούν, εγώ όμως τα απολαμβάνω».

Ένας άντρας είπε στην ερωτομανή γυναίκα του:
«Τι θέλεις να κάνουμε, να φάμε ή να κάνουμε έρωτα».
Εκείνη του είπε:
«Ό,τι θέλεις, ψωμί πάντως δεν έχουμε».

Είπε κάποιος στον Διογένη:
«Οι συμπολίτες σου σε καταδίκασαν σε εξορία».
Και ο φιλόσοφος απάντησε:
«Κι εγώ τους καταδίκασα να μένουν στον τόπο τους».

Ο Διδύμων, οφθαλμίατρος της εποχής εξετάζει το μάτι μιας κοπέλας. Ο Διογένης τον βλέπει. Ξέρει ο Διογένης ότι ο Διδύμων είναι τύπος ερωτίλος, κοινώς γυναικάς. Και του λέγει «Πρόσεξε Διδύμωνα, μήπως εξετάζοντας τον οφθαλμό, φθείρεις την κόρην».

Επαινούσαν μερικοί μπροστά στον Άγη τους Ηλείους, γιατί ήταν πολύ δίκαιοι κριτές στους Ολυμπιακούς αγώνες. Ο Άγης ρώτησε με απορία:
– Και είναι τόσο σπουδαίο το ότι οι Ηλείοι μια φορά στα τέσσερα χρόνια γίνονται δίκαιοι;

Ένας πατέρας ζήτησε από τον Αρίστιππο να διδάξει τον γιο του. Ο φιλόσοφος ζήτησε αμοιβή 500 δραχμές. Ο πατέρας θεώρησε υπερβολικό το ποσό.
–«Με τόσα χρήματα», είπε, «θα μπορούσα να αγοράσω ένα ζώο».
–«Αγόρασε», είπε ο Αρίστιππος, «κι έτσι θα έχεις δύο».

Ο Διογένης ζητούσε ελεημοσύνη απο ένα άγαλμα. Όταν τον ρώτησαν γιατί κάνει κάτι τέτοιο απάντησε:
– Εξασκούμαι στο να μην απογοητεύομαι απο την αναισθησία των ανθρώπων.

Παρακινούσαν τον Φίλιππο τον Μακεδόνα να εξορίσει κάποιον που τον κακολογούσε. Ο Φίλιππος απάντησε:
– Δεν είστε καλά! Θέλετε να τον στείλω να με κατηγορεί και σ’ άλλα μέρη;

Ένας φαλακρός έβριζε τον Διογένη. Ο φιλόσοφος γύρισε και του είπε:
«Δεν σου ανταποδίδω τις βρισιές, αλλά θα ήθελα να πω ένα «μπράβο» στις τρίχες σου, γιατί απαλλάχτηκαν από ένα κακορίζικο κεφάλι».

Ρώτησε κάποιος τον Αντισθένη τι είδους γυναίκα θα ήταν κατάλληλη για γάμο. Ο φιλόσοφος του είπε:
«Το πράγμα είναι δύσκολο. Αν παντρευτείς ωραία, θα την έχεις με άλλους κοινή, αν άσχημη, θα είναι σαν να σου επέβαλαν ποινή».

Πληροφορήθηκε ο Αριστοτέλης από κάποιον ότι μερικοί τον έβριζαν. Ο φιλόσοφος απάντησε: «Καθόλου δεν με νοιάζει. Όταν είμαι απών, δέχομαι ακόμα και να με μαστιγώνουν». [rodosalarm.gr]

3 ΧΡΉΣΕΙΣ ΤΟΥ ΨΩΜΙΟΥ ΠΟΥ ΠΕΡΙΣΣΕΨΕ

Τρεις εναλλακτικές χρήσεις του ψωμιού που περίσσεψε στο σπίτι

Πρόκειται για ένα είδος που έχουν σχεδόν όλοι καθημερινά στο σπίτι. Το ψωμί δεν λείπει από το μεσημεριανό τραπέζι αλλά πολλές φορές περισσεύουν μερικές φέτες που δεν ξέρουμε τι να τις κάνουμε…

Κι όμως, μπορούν να φανούν χρήσιμες και να δώσουν λύσεις καθημερινά μέσα στο σπίτι. Το ψωμί μπορεί να αποτελέσει λύση ακόμη και για την καθαριότητα του σπιτιού σας. Δείτε τρεις εναλλακτικές χρήσεις του..

1. Σβήστε τις δαχτυλιές από τους τοίχους

Χρησιμοποιείστε μια φέτα ψωμία και τρίψτε τα σημεία που είναι λερωμένα στους τοίχους. Θα σας φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο ειδικά αν έχετε παιδιά.

2. Άμεση λύση για τους λεκέδες

Λίγο ψωμί μπορεί να σώσει ένα τραπεζομάντηλο που έχει πέσει για παράδειγμα πάνω του λάδι. Βάλτε ένα κομματάκι ψωμί πάνω στο λεκέ και αυτό θα απορροφήσει το λάδι ή όποιο άλλο υγρό έχει πέσει ώστε να βοηθήσει πολύ πιο γρήγορα μετά στο καθάρισμα.

3. Καθαρίστε το μπλέντερ

Αφού το έχετε καθαρίσει μία φορά δοκιμάστε να βάλετε ψωμί και να το πολοτοποιήσετε καλά. Αυτό θα μαζέψει κάθε ίχνος λεκέ και το μπλέντερ σας θα γίνει σαν καινούριο.

medicalnews + baby

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ...ΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗ

Το αδύνατο γίνεται δυνατό. Νίκος Καζαντζάκης

Posted on 11/04/2015 by Crystalia Patouli

[…] Πώς να πιστέψουν οι άπιστοι τι θάματα μπορεί να γεννήσει η πίστη; Ξεχνούν πως η ψυχή του ανθρώπου γίνεται παντοδύναμη, όταν συνεπαρθεί από μια μεγάλη ιδέα. Τρομάζεις όταν, ύστερα από πικρές δοκιμασίες, καταλαβαίνεις πως μέσα μας υπάρχει μια δύναμη που μπορεί να ξεπεράσει τη δύναμη του ανθρώπου, τρομάζεις… γιατί δεν μπορείς πια να βρεις δικαιολογίες για τις ασήμαντες ή άνανδρες πράξεις σου, ρίχνοντας το φταίξιμο στους άλλους. Ξέρεις πως εσύ, όχι η μοίρα, όχι η τύχη, μήτε οι άνθρωποι γύρω σου, εσύ μονάχα έχεις, ό,τι και αν κάμεις, ό,τι και αν γίνεις ακέραιη την ευθύνη. Και ντρέπεσαι τότε να γελάς, ντρέπεσαι να περγελάς αν μια φλεγόμενη ψυχή ζητάει το αδύνατο. Καλά πια καταλαβαίνεις πως αυτή ‘ναι η αξία του ανθρώπου: να ζητάει και να ξέρει πως ζητάει το αδύνατο• και να ‘ναι σίγουρος πως θα το φτάσει, γιατί ξέρει πως αν δε λιποψυχήσει, αν δεν ακούσει τι του κανοναρχάει η λογική, μα κρατάει με τα δόντια την ψυχή του κι εξακολουθεί με πίστη, με πείσμα να κυνηγάει το αδύνατο, τότε γίνεται το θάμα, που ποτέ ο αφτέρουγος κοινός νους δε μπορούσε να το μαντέψει: το αδύνατο γίνεται δυνατό […]

Απόσπασμα από το βιβλίο του Νϊκου Καζαντζάκη, Ο καπετάν Μιχάλης, Εκδόσεις Καζαντζάκη, 541 σελ.

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΑΛΑΙΝΕΣ

Ενδιαφέροντα στοιχεία για τις φάλαινες

 

Οι φάλαινες είναι θαλάσσια θηλαστικά, τα μέλη της τάξης των κητοειδών, που περιλαμβάνει επίσηςτα δελφίνια και φώκαινες.

Χωρίζονται σε δύο υποτάξεις: μπαλενοφάλαινες και οδοντωτές φάλαινες .

Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό των οδοντωτών φαλαινών είναι αυτό που τους δίνει το όνομά τους: έχουν δόντια. Αυτό είναι το πιο εύκολο διαφορά να εντοπίζουν μεταξύ μπαλενοφάλαινες και οδοντωτών φαλαινών.

Υπάρχουν επί του παρόντος 15 είδη των μυστακοκητώδη .

Υπάρχουν περίπου 72 διαφορετικά είδη στην οδοντωτή φάλαινα υπόταξη . Αλλά εκτός από τις φάλαινες η οδοντωτή φάλαινα υπόταξη περιλαμβάνει επίσης όλα τα είδη των δελφίνια και φώκιες.

Η γαλάζια φάλαινα ( Balaenoptera musculus ) είναι ένα θαλάσσιο θηλαστικό που ανήκουν στις φάλαινες. Σε ποσοστό μέχρι και 30 μέτρα (98 πόδια) σε μήκος και με μέγιστο καταγράφεται το βάρος των 173 τόνων (191 μικρών τόνων) και πιθανώς φθάνουν σε πάνω από 181 τόνους (200 μικρών τόνων), είναι το μεγαλύτερο ζώο που γνώρισε ποτέ ότι υπήρχαν .

Ο νάνος φάλαινα φυσητήρας ( Κόγκια Sima ) είναι το μικρότερο είδος είναι κοινώς γνωστό ως μια φάλαινα. Αυξάνεται έως και 2,7 μέτρα (8,9 πόδια) σε μήκος και 250 κιλά (550 λίβρες) σε βάρος καθιστώντας το μικρότερο από τα μεγαλύτερα είδη δελφινιών.

Φάλαινες έρχονται σε διαφορετικά μεγέθη, αλλά όλες έχουν απαλό δέρμα, βατραχοπέδιλα, καιεπίπεδη ουρές (που ονομάζεται σκώληκες) που τους ωθεί μέσα στο νερό.

Οι φάλαινες μπορούν να βρεθούν κατοικούν όλοι οι κόσμοι μεγάλες ωκεανούς από την Αρκτική και την Ανταρκτική ωκεανούς στα τροπικά νερά μέσα και γύρω από το κέντρο του ισημερινού.

Διάφορες επιστημονικές μελέτες έχουν υπολογίσει το προσδόκιμο ζωής κατά μέσο όρο διαφόρων ειδών κυμαίνεται οπουδήποτε από τις 30 - 70 χρόνια σε όλη τη διαδρομή μέχρι 200 χρόνια για είδη όπως η φάλαινα bowhead που βρίσκονται στην κορυφή της σωματικής υγείας.

Η κοινωνική δομή για τις φάλαινες είναι ένα που είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Είναι μανιώδεις επικοινωνίας. Μια ομάδα από φάλαινες που ζουν μαζί είναι γνωστό ως pod . Κάνουν σχεδόν τα πάντα μαζί, συμπεριλαμβανομένων κυνήγι και μεταναστεύουν. Έχουν μέγεθος του λοβού μπορεί να κυμαίνεται από λίγα φάλαινες σε περίπου είκοσι. Ορισμένα είδη μπαλενοφόρες φάλαινες είναι γνωστό ότι ζουν μόνοι τους αν και όχι ως μέρος ενός pod.

Οι φάλαινες επικοινωνούν μέσα από σύνθετες και μυστηριώδεις ήχους τους . Κάνουν πολλά διαφορετικά είδη ήχων, συμπεριλαμβανομένων τρίλιες, σφυρίχτρες, στεναγμοί, και φωνάζει.Σφυρίχτρες φαίνεται να χρησιμοποιείται κυρίως για την επικοινωνία με άλλες φάλαινες. Ενιαία αρσενικό φάλαινες κάνουν διάσημη φάλαινα τραγούδια τους χρησιμοποιώντας μελωδικούς ήχους κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου ζευγαρώματος.

Οδοντωτός φάλαινες έχουν αναπτύξει την ικανότητα να εκπέμπουν ήχους που ταξιδεύουν από τα πεπόνια τους (ή τα μέτωπα) και αντικατοπτρίζουν μακριά αντικείμενα. Όπως και οι νυχτερίδες, odontocetes χρησιμοποιήσετε αυτό το echolocation διαδικασία για τη συλλογή πληροφοριών, προκειμένου να «βλέπει» τον κόσμο γύρω τους. Υποβρύχια χρησιμοποιούν την ίδια μέθοδο για να πλοηγηθείτε στον ωκεανό.

Οι φάλαινες έχουν πνεύμονες και το blowhole στην κορυφή επιτρέπει στον αέρα μέσα, και έξω, όπως ένα ρουθούνι . Φάλαινες έχουν δύο οπές, που βρίσκονται δίπλα-δίπλα. Οδοντωτός φάλαινες έχουν ένα blowhole. Η blowhole μπορεί να κλείσει εθελοντικά ώστε η φάλαινα δεν εισπνεύσει νερό.

Αν και η ποσότητα του χρόνου που μια φάλαινα μπορεί να κρατήσει την αναπνοή του κυμαίνεται ανά είδος , το ράμφος φάλαινα μπορεί να κρατήσει την αναπνοή του για μέχρι και 2 ώρες. Η φάλαινα φυσητήρας μπορεί να κρατήσει την αναπνοή του για 90 λεπτά και η φάλαινα μπορεί να κρατήσει την αναπνοή του για 45 λεπτά.

Οι φάλαινες πρέπει να είναι συνειδητή για την αναπνοή. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να πάει σε μια πλήρη βαθύ ύπνο , γιατί τότε θα ασφυκτιούν. Έχουν «λυθεί» ότι αφήνοντας το ήμισυ του ύπνου του εγκεφάλου τους σε μια στιγμή. Αυτό έχει καθοριστεί με τον τρόπο μελέτες EEG για τα δελφίνια.

Μπορούν να ξεκουραστούν, οριζόντια ή κάθετα, στο νερό, ή μπορούν να κοιμηθούν, ενώ το κολύμπι εξαιρετικά αργά.

Φάλαινες χρησιμοποιούν baleen να στέλεχος των τροφίμων από το νερό . Μερικά ζωοτροφών από το κολύμπι με τα στόματά τους ανοιχτά. Άλλοι ανοίγουν το στόμα τους και να λαμβάνουν σε τεράστιες ποσότητες νερού. Όταν δόση στόμα τους, το νερό αναγκάζεται μέσω του baleen, και τα τρόφιμα παγιδεύεται στο χαλάκι περιθώριο. Μετά από όλα το νερό έχει φύγει, η φάλαινα καταπίνει το γεύμα της.

Οδοντωτός φάλαινες είναι οι κυνηγοί . Θεωρούν, κυνηγητό και στη συνέχεια να συλλάβει το θήραμα (ψάρια, καλαμάρια, καβούρια, αστερίες και άλλα πλάσματα των ωκεανών) με τα δόντια τους. Μόλις κατέλαβε, το θήραμα καταπίνονται ολόκληρα. [Φωτογραφία: σπέρμα φάλαινας διατροφή γιγαντιαία καλαμάρια]

Οι περισσότερες φάλαινες μεταναστεύουν για να φάει και να αναπαραχθούν . Σε γενικές γραμμές εποχή του ζευγαρώματος εμφανίζεται κατά τους χειμερινούς μήνες του χειμώνα και σίτιση σεζόν λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια των θερμότερων μηνών του καλοκαιριού.

Στα τέλη του φθινοπώρου αρχίζουν την ετήσια μεταναστευτική διαδρομή για το χειμώνα αναπαραγωγής και τον τοκετό λόγους τους στα πιο ζεστά τροπικά νερά της επιστροφής Pacific.They νότια άνοιξη. Γκρίζες φάλαινες έχουν το μεγαλύτερο γνωστό μετανάστευση οποιοδήποτε θηλαστικό , που ταξιδεύουν από την Αλάσκα μέχρι την ακτή του Μεξικού . Αυτό είναι ένα ταξίδι μετ 'επιστροφής πάνω από 20.000 χιλιόμετρα (12.000 μίλια).

Τελετουργικά ζευγαρώματος μπορεί να περιλαμβάνει τη φόρτιση σε άλλες φάλαινες, εκτελεί ακροβατικά κατορθώματα για να αναδείξουν τη φυσική τους νέους και το τραγούδι του ζευγαρώματος τους τραγούδια, μεταξύ άλλων, τα τελετουργικά ζευγαρώματος που χρησιμοποιούνται για να προσελκύσουν μια γυναίκα.

Οι γυναίκες έχουν συχνά πολλούς εταίρους κατά την περίοδο του ζευγαρώματος, έτσι είναι πολύ πιθανό ότι θα συλλάβουν.

Η περίοδος κύησης στα περισσότερα είδη φαλαινών είναι 10 για να 16 μηνών . Γενικά μια ενιαία νεολαία γεννιέται , ουρά πρώτο πιθανό, προκειμένου να αποφευχθεί ο πνιγμός και τα δίδυμα είναι πολύ σπάνιες.

Το «μωρό» στάδιο διαρκεί από τη γέννηση μέχρι το μοσχάρι απογαλακτισμό, διάστημα κατά το οποίο ο μόσχος συχνά νοσηλευτές σε θρεπτικά συστατικά της μητέρας πλούσιο γάλα. Φάλαινες θα απεξαρτηθούν τα μοσχάρια τους από το πρώτο καλοκαίρι τους, όταν είναι λιγότερο από ένα χρόνο παλιά, ενώ η οδοντωτή φάλαινες να διαρκέσει έως και τρία χρόνια για να απογαλακτιστούν πλήρως.

Μπορείτε να πείτε την ηλικία του μια φάλαινα μετρώντας τα δαχτυλίδια στην κηρήθρα αυτιού του.

Μια γαλάζια φάλαινα είναι μεγαλύτερο από ένα γήπεδο μπάσκετ και μπορεί να ζυγίζει όσο 33 ελέφαντες.

Η γαλάζια φάλαινα μπορεί να παράγει το δυνατότερο ήχο από οποιοδήποτε ζώο. Σε 188 ντεσιμπέλ, ο θόρυβος μπορεί να ανιχνευθεί πάνω από 800 χιλιόμετρα (500 μίλια) μακριά. Ένα επιβατικό αεροσκάφος κατά την απογείωση κάνει ένα θόρυβο που είναι 120 ντεσιμπέλ.

Ζιφιός είναι η βαθύτερη κατάδυση θηλαστικό, μπορείτε να πάτε σχεδόν 3.000 μέτρα (10.000 πόδια) προς τα κάτω.

Σε αντίθεση με ουρά ψαριού, το οποίο είναι επίπεδη όψης, ουρά φάλαινας είναι κάθετο προς το σώμα του, όπως η ουρά ενός αεροπλάνου.
Μια φάλαινα χρησιμοποιεί την ουρά του σε μια up-and-κάτω κίνηση για να κολυμπήσουν, ενώ ένα ψάρι χρησιμοποιεί ένα back-και- παλινδρομική κίνηση με την ουρά του.

Baleen αποτελείται κυρίως από κερατίνη, μια ουσία που βρίσκεται στα νύχια και τα μαλλιά μας.

Η φάλαινα δολοφόνος δεν είναι στην πραγματικότητα μια φάλαινα. Είναι το μεγαλύτερο μέλος της οικογένειας δελφινιών.

Οι φάλαινες μπορούν να υποφέρουν από τα ηλιακά εγκαύματα.

Πολλά ακριβά αρώματα περιέχουν το σπέρμα φάλαινας πρύμνη

Interesting facts about whales | Just Fun Facts

justfunfacts.com

.

ΟΡΦΕΥΣ--ΘΡΑΚΗ 13ος 14ος ΑΙΩΝΑΣ

Ορφεύς (Θράκη 13ος – 12ος αι. π. Χ.)

Posted on Αυγούστου 3, 2013by ellas

Η μορφή του είναι φορτισμένη με συμβολικά στοιχεία και με γνωρίσματα ήρωα, θεού και ημιθέου. Μουσικός και ποιητής, ιδρυτής μυστηριακών τελετών και ιερέας, η φυσιογνωμία του πρέπει να είχε διαμορφωθεί στις συνειδήσεις από πολύ παλιά, αν και οι πρώτες μαρτυρίες γι’ αυτόν ανάγονται στον 6ο π.Χ. αιώνα. Θεωρήθηκε γιος του θρακικού βασιλέως Οιάγρου και της μούσας Καλλιόπης. Μερικές φορές, ως μητέρα του αναφέρεται η Μελπομένη, η Κλειώ ή η Μενίππη, κόρη του μουσικού Θαμύριδος.

Ο Παυσανίας πίστευε ότι ήταν γιος της κόρης του Πιέρου και ότι έδρασε στην περιοχή των Πιερίων, ενώ οι μυθογράφοι τον θεωρούσαν βασιλιά των Βιστώνων ή των Οδρυσών ή των Μακεδόνων. Σχετικά με την μουσική του δεινότητα παραδίδονται πολλές μαρτυρίες: τα άγρια ζώα ημέρωναν και στέκονταν ακίνητα, όταν ο Ορφεύς έπαιζε την λύρα ή την κιθάρα του, τα ψάρια πηδούσαν έξω από το νερό και τα πουλιά μαζεύονταν γύρω του, ακόμη και τα δέντρα και οι πέτρες μετακινούνταν στο άκουσμα του τραγουδιού του.

Του απέδιδαν την τελειοποίηση της λύρας, στην οποία προσέθεσε δύο ακόμη χορδές, ώστε το σύνολο να συμβολίζει τις εννέα Μούσες. Έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, κατά την οποία με την λύρα του έδινε τον ρυθμό στους κωπηλάτες, τους ξεκούραζε και τους ηρεμούσε. Επί πλέον σταμάτησε την θαλασσοταραχή, έκανε τις Συμπληγάδες να σταθούν ακίνητες, αποκοίμισε τον δράκοντα που φύλαγε το χρυσόμαλλο δέρας και, τέλος, επισκίασε και το ίδιο το τραγούδι των Σειρήνων.

Το σημαντικότερο επεισόδιο από τη ζωή του ήταν η κάθοδός του στον Άδη. Ο αοιδός ήταν ερωτευμένος με τη νεαρή του σύζυγο, την Ευρυδίκη, η οποία πέθανε ξαφνικά από δάγκωμα φιδιού. Ο πρόωρος χαμός της άφησε τον Ορφέα απαρηγόρητο και του γέννησε την ιδέα να την φέρει πίσω στη ζωή. Κατέβηκε λοιπόν στον Κάτω Κόσμο, παίζοντας τη λύρα του, και ήταν τέτοια η δύναμη της μουσικής, ώστε ο Κέρβερος μαγεύτηκε και τον άφησε να περάσει, ο Τάνταλος ξέχασε την δίψα του, ο τροχός του Ιξίονος έπαψε να γυρίζει, ο βράχος του Σισύφου σταμάτησε να κυλάει, οι Δαναΐδες διέκοψαν το νεροκουβάλημά τους και οι σκιές του Άδη μαζεύτηκαν γύρω του συγκινημένες. Ο Πλούτων και η Περσεφόνη συγκατένευσαν να ακολουθήσει η Ευρυδίκη τον Ορφέα στον Επάνω Κόσμο, με τον όρο όμως αυτός να μη γυρίσει να την κοιτάξει προτού αντικρύσουν το φως του ήλιου. Λίγο πριν περάσουν την είσοδο του Άδη, ο Ορφεύς δεν άντεξε και γύρισε να την δει. Έτσι η Ευρυδίκη ξαναγύρισε για πάντα στον κόσμο των σκιών και, παρ’ όλες τις κατοπινές του προσπάθειες, δεν κατόρθωσε να την ξαναποκτήσει.

Για τον θάνατό του υπάρχουν πολλές εκδοχές. Οι περισσότερες συμφωνούν ότι θανατώθηκε από τις γυναίκες της Θράκης, αλλά η καθεμία αναφέρει διαφορετικά κίνητρα. Η αυθεντικότερη θεωρεί ότι περιφρόνησε τα μυστήρια του Διονύσου και γι’ αυτό ο θεός έβαλε τις ακόλουθές του, γνωστές στη Θράκη ως «Βασσάρες», να τον διαμελίσουν. Αργότερα, οι μούσες μάζεψαν τα μέλη του και τα έθαψαν στα Λείβηθρα (κοντά στο Δίον), εκτός από το κεφάλι του, που πετάχτηκε στον ποταμό Έβρο και η θάλασσα το ξέβρασε στη Λέσβο μαζί με τη λύρα του. Οι κάτοικοι του νησιού τα έθαψαν με τιμές και ισχυρίζονταν πως συχνά ακούγονταν μελωδίες μέσα από το μνήμα.

Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, τον σκότωσαν είτε επειδή μετά τον θάνατο της Ευρυδίκης είχε περιφρονήσει όλες τις γυναίκες, επειδή τις απέκλισε από τα μυστήρια που είχε ιδρύσει. Άλλη παράδοση θεωρούσε υπαίτια την Αφροδίτη, που ξεσήκωσε τις γυναίκες της Θράκης να σκοτώσουν τον μουσικό, για να εκδικηθεί τη μητέρα του Καλλιόπη για την απόφασή της σχετικά με τον Άδωνι. Άλλοι πίστευαν ότι κεραυνοβολήθηκε από τον Δία, επειδή είχε αποκαλύψει στους ανθρώπους απόκρυφες αλήθειες.

Λέγεται πως μετά τον θάνατό του ενέσκηψε λοιμός στη Θράκη και το μαντείο έδωσε χρησμό στους κατοίκους να βρουν το κεφάλι του αοιδού και να του αποδώσουν νεκρικές τιμές. Ο νέος τάφος του τοποθετούνταν στις εκβολές του Μέλητος στη Μικρά Ασία. Πιστευόταν επίσης πως η λύρα του μεταφέρθηκε στον ουρανό και έγινε αστερισμός, η ψυχή του δε, ντυμένη με μακρύ λευκό χιτώνα, συνέχισε να τραγουδάει στη Ηλύσια Πεδία για χάρη των Μακάρων. [mousa.gr]