ΑΚΑΝΘΟΧΟΙΡΟΣ: Το χωριό της Μαγνησίας που είναι γνωστό για τα θεραπευτικά νερά του και τα πεντανόστιμα λουκάνικα

Το χωριό της Μαγνησίας που είναι γνωστό για τα θεραπευτικά νερά του και τα πεντανόστιμα λουκάνικα

Δημοσιεύθηκε 08/01/2025 21:30

Οι Σταγιάτες του Δ.Πορταριάς σε υψ.340μ. είναι ένα μικρό χωριό, Δυτικά της Πορταριάς, που ζουν περίπου 220 κάτοικοι. Χτισμένο σε πλούσιο φυσικό περιβάλλον, όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει το πράσινο με θέα το Βόλο. Η παραδοσιακή βρύση της πλατείας κατασκευάστηκε κατά την Τουρκοκρατία και επάνω της είναι τοποθετημένη μία πλάκα με την επιγραφή Τούρκου, όπως αναφέρουν οι παλιοί, όπου ο ίδιος αναφέρει ότι η άρρωστη γυναίκα του γιατρεύτηκε από τα γάργαρα νερά της. Ενδιαφέρουσες είναι οι δύο εκκλησίες, του Αγ.Αθανασίου και του Αγ.Σεραφείμ.
Από παλιά οι Σταγιάτες ήταν γνωστοί για δύο πράγματα. Για τα γάργαρα και θεραπευτικά νερά τους και για τα πεντανόστιμα λουκάνικα. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες ντόπιων, η κυριότερη ασχολία των κατοίκων του χωριού στο παρελθόν ήταν η παρασκευή και εμπορία του λουκάνικου. Ο συγγραφέας και ιστορικός Γ.Κορδάτος αναφέρει ότι οι Σταγιάτες τα έτη 1750-1850 είχαν αξιόλογη οικιακή βιοτεχνία παρασκευής και εμπορίας λουκάνικου. Οι λεγόμενοι «Λουκανικάδες» ήταν οι μόνοι σ’ όλη την Ελλάδα που γνώριζαν τόσο καλά την τέχνη και τα μυστικά για την παρασκευή του. Τα λουκάνικα τα πωλούσαν σ’ όλη τη χώρα. Με την πάροδο των χρόνων όμως και την εξέλιξη της τεχνολογίας, η τέχνη αυτή παρήκμασε και χάθηκε. Σήμερα, ο Δήμος Πορταριάς, προσπαθώντας να διασώσει κάποια από τα παλιά έθιμα, αναβιώνει κάθε χρόνο την παράδοση του λουκάνικου, διοργανώνοντας την «Γιορτή του Λουκάνικου» κάθε Ιούλιο στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Προέλευση τοπωνυμίου:
Πέντε διαφορετικές εκδοχές υπάρχουν για την ονομασία αυτού του μικρού χωριού.

Κατά τον Γιάννη Κορδάτο, το χωριό πήρε το όνομά του από τη σλαβική λέξη “στάϊα” που σημαίνει σταθμός. Το χωριό, δηλαδή, υπήρξε σταθμός ανάπαυσης των χωρικών του Πηλίου που ανεβοκατέβαιναν στο Βόλο.

Ο Σκουβαράς –αντίθετα- υποστηρίζει την προέλευση του τοπωνυμίου από τον πρώτο οικιστή που ονομάζονταν Σταής ή Στάιας.

Υπάρχει η εκδοχή της παραγωγής του τοπωνυμίου από τη σλαβική λέξη “ταϊά” (ταΐστρα των ζώων).

Σταγιάτες είναι μια εξέλιξη της έκφρασης “στ΄ άγια” (πάμε), λόγω της ύπαρξης πολλών μοναστηριών στην περιοχή. Πρόκειται για την πιο αδύνατη, κατά την άποψή μας, εκδοχή.

Το χωριό πήρε το όνομά του από τη βυζαντινή ονομασία της Καλαμπάκας “Σταγοί”. (Υπάρχουν ανέκαθεν παραδοσιακές σχέσεις με τους κατοίκους της δυτικής Θεσσαλίας).

Σύντομη ιστορική αναδρομή:
Οι Σταγιάτες υπήρξαν, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, ένας από τους μαχαλάδες της Μακρινίτσας. Είχε χαρακτηριστεί, με έγγραφο του Σουλτάνου Μεχμέτ Β, ως “βακούφι” και είχε αφιερωθεί στο ίδρυμα Χατζή Αχμέτ Αγά.

Στην Επανάσταση του 1821 ανέδειξε αγωνιστές, όπως ο Νικόλαος Καψάλης, μαζί με τα τρία αδέλφια του και “άλλους πλησιέστερους συγγενείς του”, όπως αναφέρει ο Βάσσος Μαυροβουνιώτης.

Ο Ρηματισίδης θεωρεί τους κατοίκους του χωριού “ευφυείς, ζωηρούς και εύθυμους ανθρώπους αλλά μη έχοντας την ως έπρεπε να έχουσιν ανατροφήν”.

Ο Γεωργιάδης, το 1880, γράφοντας για τις ασχολίες των κατοίκων, αναφέρει τα κτήματα και την βιομηχανία βαμβακερών υφασμάτων. Πράγματι, στην άκρη του χωριού, υπήρχε μεγάλο εργοστάσιο παραγωγής βαμβακερών υφασμάτων στο οποίο εργάζονταν περισσότεροι από 60 εργάτες, ορισμένοι από τα γύρω χωριά.

Για το λόγο αυτό, λειτουργούσαν, από τα πλούσια -σε νάματα- ρέματά του, πολλές ντριστέλλες (μεγάλα ξύλινα κανάλια που λεύκαιναν τα υφάσματα).

Στα τέλη του 19ου αιώνα, αρχίζει στο χωριό και η παραδοσιακή παραγωγή του λουκάνικου. Η παραγωγή του νόστιμου αυτού μεζέ κορυφώθηκε έως τα μέσα του 20ου αιώνα, έτσι που τα σταγιατιώτικα λουκάνικα να γίνουν πασίγνωστα σε όλη την Ελλάδα.

Γύρω στα 1900 ο Φιλιππίδης αναφέρεται, συν τοις άλλοις, και στην “ ειδικήν (των σταγιατιωτών) τους εκκλησία, εις την άκρια του μαχαλά”.

Πράγματι, ο Άη Θανάσης χτίσθηκε το 1753. Πρέπει, ωστόσο, ο αρχικός ναός να καταστράφηκε καθώς, σε πλάκα εντοιχισμένη, αναφέρεται ότι ο “ εξανανεώθη το 1883”. O ναός κατέρρευσε με τους σεισμούς του 1955 και ξαναχτίστηκε το 1962 με τη βοήθεια της ΕΡΤ.

Το 1912 οι Σταγιάτες αποτέλεσαν ξεχωριστή Κοινότητα και στον 20ο αιώνα είναι ένα μικρό γραφικό χωριό. Η όποια κίνηση επισκεπτών έχει σχέση –κυρίως- με το προσκύνημα στο νέο αλλά και στο παλιό μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Επίσης πολλοί επισκέπτες το «τιμούν» και για το καθαρό, εύγευστο κι ελαφρύ νερό . Στην πλατανοσκέπαστη πλατεία υπάρχει κρήνη με αρχαία αραβική( ή τούρκικη) επιγραφή.

Την περίοδο 1999-2011, οι Σταγιάτες αποτελούν δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Πορταριάς.