ΠΟΥΤΖΙ
Από τις εκδόσεις Gutenberg κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2023 το βιβλίο ‘Πούτζι’, του Γάλλου ιστορικού και δημοσιογράφου Τόμας Σνεγκαρόφ (Thomas Snegaroff, 1974) σε μετάφραση Κατερίνας Γούλα, στο οποίο φωτίζεται μυθιστορηματικά η περιπετειώδης ζωή του Αμερικανογερμανού Ερνστ Χάνφστενγκλ, ενός διφορούμενου χαρακτήρα, που τελικά άφησε στην Ιστορία ένα μικροσκοπικό ίχνος παρόλο που επιδίωξε να τη σημαδέψει ανεξίτηλα.
Θεωρούμενος από άλλους ‘προδότης’ και από άλλους ‘ένας αφερέγγυος παλιάτσος’, ο Χάνφστενγκλ ήταν ένας άνδρας με ύψος δύο μέτρων που όμως έμεινε γνωστός με το παρατσούκλι ‘Πούτζι’ που στα βαυαρικά σημαίνει ανθρωπάκος. Γεννήθηκε σε μια οικογένεια της καλλιεργημένης ελίτ του Μονάχου, το 1887 και ήταν παρών όπου λαμβάνονταν αποφάσεις που επηρέασαν τον ρου της Ιστορίας πριν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πατέρας του ήταν Γερμανός, έμπορος έργων τέχνης και η μητέρα του Αμερικανίδα από ένδοξη γενιά. Μετά τις σπουδές του στο Χάρβαρντ ο Πούτζι παρέμεινε στην Αμερική όπου διηύθυνε το παράρτημα της οικογενειακής επιχείρησης στην μποέμικη Νέα Υόρκη. Εκείνα τα χρόνια της ανέμελης ζωής γνωρίστηκε με τον Ευγένιο Ο’ Νιλ, τη Μαίρη Πάιν και έζησε τον μοναδικό έρωτα της ζωής του με τη Τζούνα Μπαρνς. Το 1921 με τη γυναίκα του Χελένε και τον γιό του Έγκον επέστρεψε στη Γερμανία, όπου επικρατούσαν η αποσύνθεση και οι βίαιες εντάσεις. Κατά τη διάρκεια μιας πολιτικής ομιλίας σε μια μπυραρία του Μονάχου άκουσε για πρώτη φορά τον Χίτλερ να μιλάει για την τιμή της πατρίδας που νικήθηκε στον πόλεμο, τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τους νικητές και να προτείνει ένα νέο κοινωνικό μοντέλο βασισμένο στη δύναμη και στις αξίες της άριας φυλής. Εντυπωσιασμένος από τη μαγνητική προσωπικότητα του μελλοντικού δικτάτορα, επιδίωξε και σύντομα κατάφερε να εισχωρήσει στον στενό κύκλο του.
Η γοητεία που ασκούσε ο Χίτλερ στον γερμανικό λαό αναφέρεται πολλές φορές μέσα σ’ αυτό το χρονικό ˙ ένα ερώτημα που αναζητά ακόμη και σήμερα απαντήσεις. Στη Ζυρίχη ο ψυχαναλυτής Καρλ παρατηρεί στον Πούτζι ότι ‘Αυτό που είναι εντυπωσιακό με το γερμανικό φαινόμενο είναι πώς ένας άνδρας καταφανώς δαιμονισμένος κατάφερε να μολύνει ένα ολόκληρο έθνος’ ενώ ο Χανς Γιούργκεν Ζίμπερμπεργκ, σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας ‘Χίτλερ, μια ταινία από τη Γερμανία’ (1977) λέει στον συγγραφέα ότι ’Ο Χίτλερ είναι ένα προϊόν της γερμανικής ιστορίας. Κατάλαβε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο ότι ο γερμανικός λαός, μπουκωμένος με νεωτερικότητα, επιστήμη και πρόοδο, είχε ανάγκη από μια πίστη, μια υπερβατικότητα.’
Τι ήταν όμως αυτό που μάγεψε τον Πούτζι; Σύμφωνα με τον Σνεγκαρόφ ο Πούτζι είδε στον Χίτλερ τον άνθρωπο που θα συμφιλίωνε τους δύο κόσμους του, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ. Στα χρόνια που ακολούθησαν την πρώτη τους συνάντηση, ο Πούτζι βρέθηκε συνδεδεμένος με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Δέθηκε μαζί του, μοιράστηκε το πάθος του για τον Βάγκνερ, του παρείχε χρήματα και διασυνδέσεις με πολύ σημαντικά οικονομικά δίκτυα καθιστώντας δυνατή τη μετατροπή του περιοδικού του ναζιστικού κόμματος σε πολεμική μηχανή χάρη στην προπαγάνδα. Μετά το αποτυχημένο Πραξικόπημα της Μπυραρίας τον Νοέμβριο του 1923, ο Πούτζι παρηγόρησε τον Χίτλερ στις πιο σκοτεινές του ώρες ενώ η Χελένε τον εμπόδισε από το να αυτοκτονήσει , πείθοντάς τον ότι ο κόσμος εξαρτιόταν από αυτόν. Ο Πούτζι τον επισκέφθηκε επανειλημμένα στη φυλακή, τον προμήθευσε με βιβλία Αμερικανών συγγραφέων και χρηματοδότησε την έκδοση του βιβλίου του ‘Ο αγών μου’. Συνέθεσε τον ύμνο της ναζιστικής νεολαίας, ήταν επικεφαλής της προπαγάνδας τους και φέρεται ως ο εμπνευστής του χαιρετισμού «Sieg Heil». Έγινε ο έμπιστός του, ο υποστηρικτής που δεν κάνει ερωτήσεις επειδή πιστεύει τυφλά σε αυτόν και αυτή η σχέση εδραιώθηκε με τη μουσική του Ρίτσαρντ Βάγκνερ, οι απόψεις του οποίου για τον αντισημιτισμό και την υπεροχή της άριας φυλής, τους παρείχαν έναν ικανό ιδεολογικό σύνδεσμο. Το ταλέντο του Πούτζι στο πιάνο και η επιλογή των έργων του Βάγκνερ που εκτελούσε για χάρη του Χίτλερ του έδωσαν και το προσωνύμιο ‘ο πιανίστας του Χίτλερ’.
‘Είναι η ιστορία ενός άνδρα που υπήρξε φίλος ενός τέρατος αλλά κατάφερε να παραμείνει συμπαθητικός’.
Όσο άμεση και ηχηρή όμως ήταν η άνοδος του Πούτζι στο ναζιστικό περιβάλλον άλλο τόσο απότομη ήταν και η πτώση του. Η εγγύτητα του Πούτζι με τον Χίτλερ και ο αναβαθμισμένος ρόλος του στο πλευρό του, προσέλκυσε τον ανταγωνισμό και τη ζήλια των άλλων ισχυρών μελών της αυλής του Χίτλερ. Το 1934, ενώ ο Πούτζι βρισκόταν στο Χάρβαρντ για να γιορτάσει την 25η επέτειο της αποφοίτησης της τάξη του 1909, ενημερώθηκε για τα γεγονότα της Νύχτας των Μεγάλων Μαχαιριών και ειδοποιήθηκε να επιστρέψει άμεσα στη Γερμανία όπου βρέθηκε αποκλεισμένος από οποιαδήποτε πρόσβαση στον Χίτλερ. Ο αποκλεισμός του από το σύστημα, που ο ίδιος είχε συνδράμει με όλες του τις δυνάμεις, συνεχίστηκε μέχρι το 1937 όταν αναγκάστηκε να διαφύγει αρχικά στη Ζυρίχη και στη συνέχεια στο Λονδίνο για να προστατευθεί μετά από την αποκάλυψη μιας φάρσας του Γκέμπελς που υποτίθεται ότι τον είχε επιλέξει για μια σημαντική αποστολή στις γραμμές των Ισπανών Ρεπουμπλικανών.
Μετά το ξέσπασμα του πολέμου το 1939, ο Πούτζι βρέθηκε, μαζί με άλλους Γερμανούς και Αυστριακούς που βρισκόντουσαν στην Μ. Βρετανία, περιορισμένος σε διάφορα στρατόπεδα συγκέντρωσης και αργότερα μεταφέρθηκε στον Καναδά. Ένας ρεπόρτερ που τον εντόπισε σε ένα στρατόπεδο στο Οντάριο γνωστοποίησε την παρουσία του στον Λευκό Οίκο και ο Ρούσβελτ, που θυμήθηκε τον Πούτζι από τα χρόνια των σπουδών τους στο Χάρβαρντ, είδε στο πρόσωπό του ένα μοναδικό όπλο στους προπαγανδιστικούς πολέμους των συμμάχων.
Ο Πούτζι επαναπατρίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1946. Τρία χρόνια αργότερα, ένα δικαστήριο αποναζιστικοποίησης, λαμβάνοντας υπόψιν τη συνεργασία του με τον Ρούσβελτ, που τον τοποθέτησε στην καλή πλευρά της Ιστορίας, τον απάλλαξε από όλες τις κατηγορίες για συνενοχή στην άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.
Το ‘Πούτζι’ είναι ένας υβριδικό μυθιστόρημα, μεταξύ μυθιστορηματικής βιογραφίας και ιστορικού χρονικού, στο οποίο ο αναγνώστης συναντά αδιάκοπα τα μεγάλα ονόματα της ιστορίας και του πολιτισμού που σημάδεψαν αυτή την εποχή της μεγαλοπρέπειας και της καταστροφής, όπως η Τζούνα Μπαρνς, ο Τόμας Μαν, ο Καρλ Γιούνγκ, ο Ρούσβελτ, ο Τσώρτσιλ, η Ρόμι Σνάϊντερ, ο Χένρι Φορντ, ο Πιερ ντε Κουμπερντέν.
Αποτέλεσμα μακρόχρονης ιστορικής έρευνας, με άφθονη τεκμηρίωση που, πέρα από την ταραχώδη ζωή του αμφιλεγόμενου ήρωά του, συνοδεύεται από τους στοχασμούς του συγγραφέα του, το βιβλίο του Σνεγκαρόφ αποδίδει γλαφυρά μια τοιχογραφία της Ευρώπης κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα χωρίς όμως να παραλείπει και τις νύξεις για τον φασισμό σε διεθνές επίπεδο αλλά και για τη μνήμη και τις ενοχές της Γερμανίας.
https://passepartoutreading.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου