Πως να επανασυνδέσουμε τον εγκέφαλό μας

 Πως να επανασυνδέσουμε τον εγκέφαλό μας

Ακόμα και σήμερα, μετά από πάμπολλες έρευνες οι ειδικοί δεν έχουν ακόμη καθορίσει τις δυνατότητες που έχει ο εγκέφαλός μας, ούτε και τα όριά του. Μάλιστα, αρκετοί πιστεύουν ότι ίσως δεν καταφέρουμε να τις μάθουμε και ποτέ. Παρόλα αυτά, γνωρίζουμε αρκετά για μία από τις πιο σημαντικές διαδικασίες, την νευροπλαστικότητα, η οποία μας εξυπηρετεί στο να “επανασυνδέσουμε” τον εγκέφαλό μας, χαριτολογώντας. Ας δούμε όμως πιο συγκεκριμένα πως λειτουργεί και πως μας βοηθά.

Η “νευροπλαστικότητα” ή “νευρωνική πλαστικότητα” αναφέρεται στην ικανότητα που έχει ο εγκέφαλός μας να αναδομείται ή να επανασυνδέεται όταν υπάρχει ανάγκη προσαρμογής. Πιο απλά, ο εγκέφαλός μας μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται, να αλλάζει και να προσαρμόζεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

Για παράδειγμα, αν μετά από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα υπάρξει ένας εγκεφαλικός τραυματισμός που επηρεάζει την ικανότητα της ομιλίας, δεν σημαίνει ότι χάθηκε η ικανότητα αυτή οριστικά. Αντιθέτως, λόγω της νευροπλαστικότητας ο εγκέφαλός μας θα καταφέρει να ξαναμάθει τη συγκεκριμένη ικανότητα μέσα από θεραπεία και αποκατάσταση, επιδιορθώνοντας ή δημιουργώντας νέα μονοπάτια.

Η νευροπλαστικότητα μας υπόσχεται επίσης και πιθανούς τρόπους θεραπείας σε ορισμένες ψυχικές παθήσεις. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι τα αρνητικά μοτίβα σκέψης που εμφανίζονται στην κατάθλιψη, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να προκύψουν από διαταραγμένες ή εξασθενημένες διαδικασίες νευροπλαστικότητας. Ασκήσεις που προάγουν τη θετική νευροπλαστικότητα, λοιπόν, μπορεί να βοηθήσουν στην «ξαναγραφή» αυτών των προτύπων για τη βελτίωση της ευεξίας.

Πως μπορούμε να επανασυνδέσουμε τον εγκέφαλό μας;

Παίξτε βιντεοπαιχνίδια. Ναι, μπορεί να τα καταδικάζουμε όταν κάποιος παίζει για πολλές ώρες της ημέρας και χάνεται από το κοινωνικό του περιβάλλον ή αναπτύσσοντας εθισμό, φαίνεται όμως ότι μπορεί να έχει γνωστικά οφέλη και πως λειτουργεί θετικά, καθώς ο εγκέφαλός μας μαθαίνει νέες δεξιότητες που θα μεταφερθούν και στην υπόλοιπη ζωή μας. Το να μάθουμε να περνάμε από την αποτυχία του παιχνιδιού μπορεί να βοηθήσει να γίνουμε καλύτεροι στην αντιμετώπιση σε κάτι που δεν θα μας πάει καλά, στις αναποδιές της ζωής. Επίσης, η διερεύνηση διαφορετικών λύσεων σε ένα παιχνίδι μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της δημιουργικής σκέψης. Διαφορετικοί τύποι παιχνιδιών μπορεί να προσφέρουν διαφορετικά οφέλη σύμφωνα με έρευνα του 2019. Τα τρισδιάστατα παιχνίδια περιπέτειας συμβάλλουν στη βελτίωση της μνήμης, στην επίλυση προβλημάτων και στην αναγνώριση σκηνής. Τα παιχνίδια παζλ συμβάλλουν στην ενίσχυση των δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων, της συνδεσιμότητας του εγκεφάλου και της χωρικής πρόβλεψης. Τα παιχνίδια ρυθμού, όπως τα βιντεοπαιχνίδια χορού ή άσκησης, μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της οπτικοχωρικής μνήμης και προσοχής. Οι βελτιώσεις αυτές φαίνεται να εμφανίζονται μετά από περίπου 16 ώρες παιχνιδιού. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να παίζετε για 16 ώρες τη φορά – μάλιστα θα λέγαμε πως δεν είναι αποδεκτό. Μπορείτε όμως να παίζεται λίγες ώρες την εβδομάδα βελτιώνοντας την νευροπλαστικότητα στον ελεύθερο χρόνο, χωρίς να στερείτε τον χρόνο αυτόν από τους ανθρώπους σας.

Μουσική: Φαίνεται ερευνητικά πως η μουσική δίνει πολλά οφέλη στον εγκέφαλο. Βοηθά στην βελτίωση της διάθεσης, της συγκέντρωσης και της εστίασης, στην ικανότητα να μάθησης και επανάκλησης νέων πληροφοριών, στην επιβράδυνση της γνωστικής έκπτωσης στους ηλικιωμένους. Όταν συνδυάζεται με χορό, τέχνη, παιχνίδια και άσκηση, συμβάλλει στη νευροπλαστικότητα. Μπορεί να βελτιώσει την κίνηση και τον συντονισμό και μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση των ικανοτήτων μνήμης. Αλλά δεν βοηθά μόνο στην πρόληψη της πρόσθετης γνωστικής έκπτωσης. Μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ανακούφιση της συναισθηματικής δυσφορίας και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η εκμάθηση της αναπαραγωγής μουσικής στην παιδική ηλικία μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από τη γνωστική έκπτωση που σχετίζεται με την ηλικία και να οδηγήσει σε βελτιωμένη γνωστική απόδοση στην μεγαλύτερη ενήλικη ζωή.

Μάθετε μια νέα γλώσσα: Έχετε σκεφτεί ποτέ να μάθετε μια άλλη γλώσσα; Ίσως πιστεύατε ότι μια δεύτερη (ή τρίτη) γλώσσα θα μπορούσε να ενισχύσει τις ευκαιρίες σταδιοδρομίας σας ή να θέλατε να την αποκτήσετε απλώς για διασκέδαση και να συνεννοείστε στα ταξίδια σας. Όποιος και να είναι ο λόγος, θα βοηθήσετε πολύ τον εγκέφαλό σας, καθώς στοιχεία λένε ότι η απόκτηση μιας νέας γλώσσας βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς αυξάνεται η φαιά ουσία-μάλλον κάποιο δίκιο είχε ο Ηρακλής Πουαρό, της <αγκάθα Κρίστι. Η φαιά ουσία φιλοξενεί πολλές σημαντικές περιοχές στον εγκέφαλό σας, συμπεριλαμβανομένων περιοχών που σχετίζονται με τη γλώσσα, την μνήμη, την προσοχή, τα συναισθήματα, τη δυνατότητα χειρισμού μηχανήματος. Μάλιστα η διγλωσσία μπορεί να προσφέρει κάποια προστατευτικά οφέλη έναντι της γνωστικής έκπτωσης. Η εκμάθηση μιας γλώσσας σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής θα μπορούσε να βοηθήσει στην επιβράδυνση της μελλοντικής μείωσης που σχετίζεται με την ηλικία, συμπεριλαμβανομένων των συμπτωμάτων άνοιας

Ταξίδια: Αν σας αρέσουν τα ταξίδια, εδώ είναι ένας ακόμη λόγος για να βγείτε έξω και να εξερευνήσετε νέα μέρη. Ας κρατήσουμε στο μυαλό μας πως τα ταξίδια μπορεί να βοηθήσουν στην ενίσχυση της γνωστικής ευελιξίας, να μας εμπνεύσουν και να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα. Η εμπειρία ενός νέου σκηνικού, ενός νέου περιβάλλοντος μπορεί επίσης να βοηθήσει να μάθουμε για διαφορετικούς πολιτισμούς και να γίνουμε καλύτεροι στην επικοινωνία, με πρόσθετα γνωστικά οφέλη. Επίσης, βοηθούν στη διεύρυνση της γενικής κοσμοθεωρίας μας, κάτι που μπορεί να βοηθήσει να ανοίξουμε το μυαλό μας και να μας δώσει μια νέα προοπτική, όπως στόχους καριέρας, φιλίες ή προσωπικές αξίες. Αν παρόλα αυτά, δεν είναι τόσο εύκολο για κάποιον να ταξιδέψει μακριά από τη χώρα του σε διαφορετικούς πολιτισμούς, μπορεί να κάνει ένα ταξιδάκι κοντά στον τόπο διαμονής, όπου και πάλι ισχύουν όλα τα παραπάνω, μέσα από νέες εικόνες και αναμνήσεις που θα σχηματίσει. Ακόμα και μια μεγάλη βόλτα σε μια νέα γειτονιά, το να κάνουμε τα ψώνια μας σε ένα άλλο μέρος της πόλης, η πεζοπορία,…

Άσκηση: Οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι η άσκηση προσφέρει μια σειρά από σωματικά οφέλη, όπως ισχυρότερους μύες, βελτιωμένη φυσική κατάσταση και υγεία, καλύτερο ύπνο. Έρευνες όμως αναφέρουν και πόσο η σωματική δραστηριότητα ενισχύει επίσης τον εγκέφαλό μας. Η άσκηση —ιδίως η αερόβια άσκηση— μπορεί να οδηγήσει σε βελτιώσεις στις γνωστικές ικανότητες όπως η μάθηση και η μνήμη. Σύμφωνα με μια βιβλιογραφική ανασκόπηση από το 2018, η άσκηση βοηθά επίσης στη βελτίωση του συντονισμού της λεπτής κινητικότητας και της συνδεσιμότητας του εγκεφάλου και μπορεί να προστατεύσει από τη γνωστική έκπτωση. Βοηθά στην αύξηση της ροής του αίματος και στην ανάπτυξη των κυττάρων στον εγκέφαλο, κάτι που η έρευνα συνδέει με μειωμένα συμπτώματα κατάθλιψης. Οι συστάσεις για άσκηση μπορεί να διαφέρουν, ανάλογα με την ηλικία, τις ικανότητες και την υγεία, αλλά είναι καλή ιδέα να προσπαθούμε έστω για λίγη τουλάχιστον δραστηριότητα κάθε μέρα.

Κοινωνικότητα: Οι ισχυρές κοινωνικές συνδέσεις βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και τη συναισθηματική ευεξία, επομένως η τακτική επαφή με άλλους ανθρώπους μπορεί να είναι άλλος ένας τρόπος για την ενίσχυση της υγείας του εγκεφάλου και την ανακούφιση των συμπτωμάτων του άγχους και της κατάθλιψης.

Τέχνη: Η τέχνη μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε τον κόσμο με νέους και μοναδικούς τρόπους. Μπορούμε με έναν πιο δημιουργικό τρόπο να χρησιμοποιήσουμε την τέχνη για να εκφράσουμε συναισθήματα, να μοιραστούμε προσωπικές εμπειρίες. Έρευνα δείχνει ότι μορφές τέχνης όπως το σχέδιο και η ζωγραφική ωφελούν άμεσα τον εγκέφαλό μας ενισχύοντας τη δημιουργικότητα και βελτιώνοντας τις γνωστικές ικανότητες. Οι καλλιτεχνικές αναζητήσεις μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη δημιουργία νέων μονοπατιών και στην ενίσχυση των υπαρχουσών συνδέσεων στον εγκέφαλό μας, οδηγώντας σε καλύτερη γνωστική λειτουργία συνολικά. Ακόμα και να μην έχουμε όμως καμία καλλιτεχνική εμπειρία και πάλι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, εφόσον πολλές δεξιότητες συχνά βελτιώνονται με το χρόνο και την εξάσκηση.

Κατεβάστε διακόπτες: Ακόμη και ο εγκέφαλός μας έχει την ανάγκη να «αποσυνδεθεί» για λίγο. Αυτή η περιστασιακή «ψυχική διακοπή» σχετίζεται άμεσα με τη νευροπλαστικότητα. Το να αφήσουμε έτσι απλά, τον εγκέφαλό μας να ξεκουραστεί μπορεί να βελτιώσει τη δημιουργικότητα, να σταματήσει – έστω και για λίγο – διακόπτει τις ανεπιθύμητες συνήθειες, να μας βοηθήσει να βρούμε νέες λύσεις σε προβλήματα. Η τέχνη μπορεί επίσης να βοηθήσει στην χαλάρωση, επομένως ας σκεφτούμε να αφιερώσουμε λίγο χρόνο στο να φανούμε πιο δημιουργικοί μέσω της τέχνης στην εβδομάδα μας.

Μαρίνα Μόσχα

https://marinamoscha.life/