ΣΙΚΕΛΙΚΟ ΕΙΔΥΛΛΙΟ
Η Σώτη Τριανταφύλλου έχει γράψει πλήθος μυθιστορημάτων, τα περισσότερα από τα οποία έχουν ως σκηνικό τόπους που δεν βρίσκονται στην Ελλάδα. Μέσω των βιβλίων της την έχουμε ακολουθήσει σε αρκετές πόλεις των ΗΠΑ όπως και στο Λονδίνο, στο Κάϊρο, στην Τιφλίδα, για λίγο στην Αθήνα και προσφάτως με το ‘Σικελικό ειδύλλιο’ (εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ), στη Σικελία.
Ένα χωριό της Σικελίας, το Ριβοντόρο, στα τέλη της δεκαετίας του ’50 είναι το πλαίσιο που χρησιμοποιεί η συγγραφέας σ’ αυτό το βιβλίο για να παρατηρήσει τον τρόπο που δύο, φαινομενικά, διαφορετικοί μεταξύ τους χαρακτήρες αντιστέκονται, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, αρνούμενοι να υποταχθούν σε μια κοινωνία που καταπιέζει την επιθυμία τους να ζήσουν όπως εκείνοι θέλουν.
Το Ριβοντόρο, που πήρε το όνομά του από το θειάφι που κιτρίνιζε στο αυλάκι και οι χωρικοί πίστευαν ότι είναι χρυσός, είναι ένα χωριό όπου με τις μνήμες της εποχής του Μουσολίνι και του πολέμου να είναι ακόμη νωπές, βασιλεύει, η φτώχεια, η αγραμματοσύνη και η Μαφία.
Σ’ αυτό το χωριό, που τα νέα φτάνουν αργά και ακόμα και οι φήμες κυκλοφορούν με καθυστέρηση, ένα μεσημέρι του Απριλίου του 1957 ο αστυνομικός Λούκα ντε Ματέις δολοφονείται από τη Μαφία μέσα στο Φιατάκι του που είναι ζωγραφισμένο με λουλούδια και φιγούρες σε παρδαλά χρώματα σαν σικελικός αραμπάς. Μ’ αυτή την εικόνα ξεκινάει η ιστορία του βιβλίου που ξετυλίγεται με τη μορφή εναλλασσόμενων μονολόγων των δύο βασικών χαρακτήρων, του αστυνομικού Λούκα ντε Ματέις και της νεαρής Κοντσέτα Βιτάλε.
Ο ντε Ματέις γύρω στα 50 πια με ένα παρελθόν γεμάτο τραύματα και απώλειες, επιστρέφει στη Σικελία μετά από απουσία 30 χρόνων, όχι για να βρει απάγκιο στη γενέθλια γη αλλά για να πολεμήσει τη Μαφία. Αυτός ο αγώνας, με το προδιαγεγραμμένο τέλος, του δίνει τη δύναμη που χρειάζεται για να συνεχίσει να ζει. Είναι ένας αγώνας ενάντια στο κακό και ένα παράδειγμα αντίστασης σε μια κοινωνία παραδομένη σ’ αυτό άνευ όρων. Βυθισμένος στη μοναξιά του, μια μοναξιά με διαστάσεις θριάμβου, καταγράφει τις σκέψεις του σ’ ένα μπομπινόφωνο ενώ ό,τι τον ενοχλεί και του ασχημαίνει τη ζωή επιλέγει να το ρίξει στην ξεχνιέρα. Πίνοντας το νεγκρόνι του, καπνίζοντας πολύ, κάποτε παρατηρώντας τα πουλιά, ξαναφέρνει στη μνήμη του την απώλεια των δύο γονιών του στον μεγάλο σεισμό στη Μεσσίνα και αργότερα τον θάνατο του καλύτερού του φίλου, τον πόλεμο στην Αβησσυνία και την Αλβανία, τον γάμο του και την απώλεια της κόρης του.
Η Κοντσέτα, η πιο μικρή κόρη μιας φτωχής οικογένειας, όμορφη, πολυλογού και ασύμβατη με το περιβάλλον που έχει μεγαλώσει, τολμά να ονειρευτεί και να διεκδικήσει το δικαίωμα να ζήσει με τους δικούς της όρους. Πιάνει δουλειά σαν καθαρίστρια στο αστυνομικό τμήμα ενώ παρακολουθεί το σχολείο τα απογεύματα κρυφά από την οικογένειά της.
Έτσι συναντιούνται οι δύο ήρωες και αυτό που τους ενώνει είναι η ανάγκη τους να ξεφύγουν από έναν τρόπο ζωής που άλλοι έχουν χαράξει γι’ αυτούς ερήμην τους. Ο ντε Ματέις βλέπει στην Κοντσέττα τη πρόωρα χαμένη κόρη του, βλέπει την αισιοδοξία και την παιδικότητα του νεαρού της ηλικίας της, την ορμή και το πάθος για ζωή, τον αγνό τρόπο σκέψης. Η Κοντσέττα από την άλλη βρίσκει σ’ αυτόν ένα στήριγμα, ένα δυνατό πατέρα, έναν άνθρωπο που της δείχνει εμπιστοσύνη. Η σχέση των δύο ηρώων του βιβλίου , αντίθετα από αυτό που ειρωνικά υπαινίσσεται ο τίτλος του βιβλίου, είναι φιλική, είναι η σχέση δύο ανθρώπων που αναγνωρίζουν ο ένας στον άλλο δικά τους χαρακτηριστικά, το ασυμβίβαστο του χαρακτήρα, την έντιμη ματιά, την ανυπότακτη στάση ζωής.
‘Συνήθως, ο Ντε Ματέις έμοιαζε να μην προσέχει την παρουσία μου, αλλά όταν την πρόσεχε μου έλεγε πράγματα που δεν ήξερα και που ήθελα να μάθω. Το πιο ωραίο ήταν πως μου έδειχνε εμπιστοσύνη· ακόμα σπάω το κεφάλι μου να καταλάβω γιατί μου αποκάλυπτε τα ψέματα που έλεγαν όλοι, κι ο ίδιος μαζί. «Τα ψέματα μας βοηθάνε να ελέγχουμε τον κόσμο» έλεγε. «Αλλά, όταν δεχόμαστε ένα ψέμα, δεχόμαστε και όλα όσα συνεπάγεται». Νομίζω πως η εμπιστοσύνη είναι κάτι που χρειάζεται υπερβολική εμπιστοσύνη. Πρέπει να έχεις τον άλλον σε υπόληψη: ο Ντε Ματέις με είχε σε υπόληψη, ενώ εγώ δεν είχα σε υπόληψη τον εαυτό μου· πίστευα, πιστεύω, πως πρέπει να ξαναφτιαχτώ απ’ την αρχή με καλύτερο τρόπο. Δεν είναι εντελώς αδύνατο : ο Ντε Ματέις έλεγε πως ζούμε τουλάχιστον δύο φορές – δεν εννοούσε ανάσταση και μετεμψύχωση αλλά ότι μπορούμε να ξαναπιάσουμε απ’ την αρχή την ίδια ζωή.’
Μέσα από τις εξομολογήσεις των ηρώων της η Σώτη Τριανταφύλλου περιγράφει μοναδικά τις παθογένειες της σικελικής κοινωνίας τη συγκεκριμένη εποχή. Είναι μια κοινωνία συντηρητική, πατριαρχική, θρησκόληπτη, μια κοινωνία ανθρώπων που από τη μια τσακώνονται ή ακόμα δολοφονούν για ασήμαντο αφορμή και από την άλλη δεν τους λείπει η ευθυμία· ακόμα και ο εθνικός ύμνος τους είναι υπερβολικά εύθυμος ‘ταιριάζει σε γλέντια και πανηγύρια’ λέει η Κοντσέττα. Οι άνθρωποι είναι καχύποπτοι, μιλούν χαμηλόφωνα, κάποιοι δεν πιστεύουν καν ότι υπάρχει Μαφία, οι γυναίκες είναι υποταγμένες στους ηθικούς κανόνες που επιβάλει ο καθολικισμός και η πατριαρχία. Οι πληροφορίες για την εποχή περνούν στο κείμενο με μοναδικές εικόνες, μέσα από τις αφηγήσεις των δύο ηρώων ενώ το σκεπτικό και η κριτική τους ματιά προβάλλονται ταυτόχρονα με απαράμιλλο τρόπο από τον οποίο δεν λείπει το χιούμορ. Οι αναφορές στα τραγούδια, τους σταρ της εποχής, τα ποτά και τα περιοδικά με τα φωτορομάντζα, υποδηλώνουν την ενδελεχή έρευνα της συγγραφέως προκειμένου να στήσει αυτό το αληθοφανές σκηνικό.
‘Δεν ξέρω αν ήταν η φτώχεια που έκανε τους ανθρώπους σκληρούς – δεν πιστεύω στις ψυχοποιητικές δυνάμεις της φτώχειας. Ξέρω όμως ότι οι μάνες χαίρονταν όταν ένα απ’ τα παιδιά τους φτερούγιζε στο Παράδεισο κι έτσι γλίτωναν τον κόπο, τα έξοδα και τη φροντίδα να το μεγαλώσουν. Μητρικό ένστικτο, ας γελάσω! Απορώ γιατί συμβαίνουν τόσο λίγες μητροκτονίες στη Σικελία.’ παρατηρεί ο ντε Ματέις.
Ενώ η Κοντσέττα θυμάται : ‘Στο Ριβοντόρο δεν υπάρχει κανονική αίθουσα κινηματογράφου σαν αυτές που μοιάζουν με θέατρο κι έχουν πολυελαίους, βελούδινα καθίσματα και μπαλκόνι. Λένε τώρα ότι θα χτίσουν αίθουσα ή ότι θα μετατρέψουν σε αίθουσα το παλάτσο μιας παλιάς οικογένειας της πόλης – είναι κάτι που περιμένουμε όπως και η ασφαλτόστρωση του δρόμου. Από τότε που με θυμάμαι, βλέπαμε κινηματογραφικά έργα στο καφενείο του θείου του Τονίνο, σε μια μεγάλη οθόνη από ύφασμα: ήταν πάρα πολύ ωραία, ιδιαίτερα αν το έργο ήταν έγχρωμο, και περνούσα κάθε βδομάδα απέξω για να δω τις φωτογραφίες Προσεχώς. Τις έβλεπε κι ο πατέρας, για να σιγουρευτεί ότι στην ταινία δεν γίνονταν αίσχη με φιλιά και ηθοποιούς χωρίς ρούχα.’
Με το Σικελικό Ειδύλλιο, η δίκαια καταξιωμένη συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου παρέδωσε έναν ύμνο στη δύναμη των απλών ανθρώπων που στέκονται με εντιμότητα και κουράγιο τόσο απέναντι στην κοινωνία όσο και απέναντι στα όνειρά τους. Κι αν κάποιοι σ’ αυτή τη δύσκολη διαδρομή ηττώνται, κάποιοι άλλοι ξεκινούν πάλι από την αρχή πιο δυνατοί, πιο σοφοί, πιο αποφασισμένοι.
Το βιβλίο ‘Σικελικό Ειδύλλιο’ συζητήθηκε διεξοδικά στη συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης Passe Partout Reading τον Ιανουάριο 2023 με τη συμβολή της συγγραφέως του κυρίας Σώτης Τριανταφύλλου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου