ΤΟ ΠΑΝΤΕΛΟΝΙ ΤΟΥ ΝΤΑΣΟΥΚΙΝ
στις
Ο Μαροκινός συγγραφέας Φουάντ Λαρουί (Fouad Laroui, Μαρόκο 1958 – ) συστήνεται στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό με το βιβλίο ‘Το παντελόνι του Ντασουκίν’ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΟΚΤΑΝΑ σε μετάφραση Λίνας Σιπητάνου. Το βιβλίο, που βραβεύτηκε το 2013 με το βραβείο Goncourt καλύτερου διηγήματος, είναι μια συλλογή εννέα πρωτότυπων ιστοριών που διακρίνονται τόσο από ευαισθησία και καυστικό χιούμορ όσο και από μεγάλη εφευρετικότητα στη γραφή. Ανάμεσά τους εκπληκτικά ανέκδοτα με κωμικές ή θλιβερές παρατηρήσεις για το Μαρόκο, που ζωγραφίζουν ένα ασυνήθιστο πορτρέτο του Μαροκινού λαού, κάποιες φορές λίγο τρομακτικό, συχνά ελκυστικό και πάντα σουρεαλιστικό.
Ο Λαρούι γεννήθηκε το 1958, δύο χρόνια μετά την ανάκτηση της ανεξαρτησίας του Μαρόκου από την Ισπανία. Μετά τη γαλλική και την ισπανική κατοχή, το Μαρόκο υπέμεινε την απολυταρχία του βασιλιά Χασάν Β’ ενώ σταδιακές μεταρρυθμίσεις έγιναν μόνο τη δεκαετία του 1990. Ο συγγραφέας ρίχνει προσεκτικά το βλέμμα του σε αυτή την περίοδο με τη θλιβερή πολιτική κληρονομιά, προβάλλοντάς την μέσα από τις παράλογες διαφωνίες και τις σουρεαλιστικές αφηγήσεις μιας ομάδας φίλων που συναντιούνται σε ένα καφέ. Εκεί, ανάμεσα σε διακοπές της αφήγησης, σχολιασμούς, παρεκβάσεις, αναμνήσεις, νοσταλγικές αναφορές, διαφωνίες και ένα χάος από περιγραφές, που κάνουν τον αναγνώστη να σκεφτεί ότι θα χρειαστεί ένα θαύμα για να ολοκληρωθεί η ιστορία, ο Λαρουί αφήνει να αναδυθούν ζητήματα ταυτότητας, ιστορίας, προκαταλήψεων αλλά και των δυσκολιών επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών.
«Κάνει ζέστη, είναι πρωινό Σαββάτου, η γάτα του Μαυριτανού (ή μήπως του αφεντικού; Σε ποιόν ανήκει αυτή η καταραμένη γάτα; Κατ’ αρχάς μια γάτα ανήκει σε κάποιον;), η γάτα του Καφέ του Σύμπαντος κοιμάται κουλουριασμένη, σε μια διπλανή καρέκλα. Οι περαστικοί περνούν, βιαστικοί, επειδή είμαστε στην Καζαμπλάνκα, κι όχι στο Ταφραούτ, και πρέπει να δείχνουμε πολυάσχολοι, ακόμα κι αν δεν έχουμε τίποτα να κάνουμε, για να προσποιούμαστε, για να καμωνόμαστε πως στεκόμαστε στο ύψος της περίστασης, πως είμαστε αληθινοί κάτοικοι της Καζαμπλάνκα, δραστήριοι, εργατικοί, χρήσιμοι – άλλο πράγμα απ’ αυτούς τους καραγκιόζηδες του Μαρακές, που δεν κάνουν τίποτα άλλο όλη μέρα απ’ το να κοιτάζουν έναν μεγάλο μιναρέ μες την ώχρα και να λένε καλαμπούρια.»
Μέσα από τις ιστορίες αυτού του βιβλίου, ο συγγραφέας χρησιμοποιώντας έντεχνα σημασιολογικές εναλλαγές, γλωσσικά παιχνίδια και αξιοσημείωτες δόσεις χιούμορ επισημαίνει τον παραλογισμό που καλύπτει την πραγματική εικόνα των καταστάσεων στην εποχή μας. Όπως στην πρώτη ιστορία – που χάρισε και τον τίτλο της στη συλλογή – ‘Το παντελόνι του Ντασουκίν’ όπου ένας Μαροκινός κυβερνητικός αξιωματούχος ταξιδεύει στο Βέλγιο για να διαπραγματευτεί μια μεγάλη ποσότητα σιτηρών για τη χώρα του που έχει πληγεί από την ξηρασία, αλλά εκεί του κλέβουν το μοναδικό παντελόνι που έχει μαζί του. Αναγκασμένος να εμφανιστεί στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής φορώντας ένα παντελόνι του γκόλφ – το μόνο που κατάφερε να βρει στα μέτρα του – αποκτά δωρεάν τελικά μια μεγάλη ποσότητα σιτηρών για τη χώρα του, επειδή τον λυπούνται.
Οι πολιτικοί και πολιτισμικοί παραλογισμοί επισημαίνονται στην ιστορία ‘Γεννηθείς στο πουθενά’ στην οποία ο αφηγητής ανακαλύπτει ότι η οικογένειά του έχει δηλώσει άλλο τόπο και ημερομηνία γέννησης γι’ αυτό, προκειμένου να εξασφαλίσει στον παππού του μια θέση στην τοπική διοίκηση.
‘Όπως μόλις σας είπα, υπήρχαν τόσο λίγοι ψηφοφόροι στην Κχζάζνα που μία και μόνη ψήφος μπορούσε να κάνει τη διαφορά. Για τον παππού μου, λοιπόν, δεν αντιπροσώπευα τον εγγονό του που είχε μόλις καταφτάσει στη γη (γιου-γιου-γιου! Αλάλαζαν οι γυναίκες), αλλά έναν δυνητικό ψηφοφόρο που θα τον ψήφιζε όταν ενηλικιωνόταν, είκοσι ένα χρόνια αργότερα.
Έμεινα άναυδος.
– Είκοσι ένα χρόνια αργότερα;
– Ακριβέστατα!
– Και λένε πως οι Μαροκινοί δεν ξέρουν να κάνουν μακρόπνοα σχέδια;
– Μεγάλη μπούρδα!
– Ότι ζουν μόνο στην παρούσα στιγμή;
– Ανοησία!
Συγκινημένοι, κοιταχθήκαμε βαθιά στα μάτια, περήφανοι που ανήκουμε σ’ έναν λαό τόσο προνοητικό για το μέλλον, και παραγγείλαμε χυμό γρεναδίνης για να τον πιούμε στην υγεία των τριετών πλάνων, και των πενταετών ακόμα.’
Η πρόκληση να ζει κανείς σε μια ξένη χώρα χωρίς να γίνεται πλήρως κατανοητός ή ακόμη και αποδεκτός – μια εμπειρία που ο Λαρουί γνωρίζει καλά, αφού έχει γεννηθεί και μεγαλώσει στο Μαρόκο, έχει σπουδάσει στη Γαλλία και τώρα ζει και εργάζεται στην Ολλανδία -, αποτυπώνεται στην ιστορία με τίτλο «Εξάρθρωση».
Η ιστορία ξεκινά με μια απλή πρόταση ‘Πώς θα ήταν, αναρωτήθηκε, ένας κόσμος όπου όλα θα ήταν ξένα;’ η οποία επαναλαμβάνεται σε κάθε παράγραφο με την προσθήκη νέων πληροφοριών μέσα σ’ αυτή, μέχρι που φτάνει να γίνει ένα μικρό διήγημα. Πέρα όμως από τον συγγραφικό πειραματισμό του ο συγγραφέας σ’ αυτό το διήγημα καταγράφει την αβεβαιότητα του μετανάστη, την αμφισβήτηση των επιλογών ζωής, την αγωνία της αποδοχής του από τη νέα κοινωνία και την αντιμετώπιση των προκαταλήψεων· το μετέωρο της ύπαρξής του σε έναν τόπο με μια κουλτούρα που δεν είναι η δική του.
‘Μάατι; Τι παράξενο όνομα… Τι είστε; Τι. Α. Μαροκινός… Καταφτάνουν τότε τα επίθετα σε πυκνό σχηματισμό, η αφαίρεση γίνεται σαφέστερη: μουσουλμάνος, πιθανώς μάτσο, με περίεργα γούστα, ταμ-ταμ, κι εκεί πέρα σε σας δεν είναι που έχει μια μεγάλη έρημο; (Εκεί πέρα σε μας; Μένω στην οδό Τρανσβάαλ, στην Ουτρέχτη). Όχι θέλω να πω : εκεί πέρα σε σας.’
Ο «σωματοφύλακας του Μπενανί» είναι ίσως η πιο πολιτική από τις ιστορίες του βιβλίου και αφηγείται την ιστορία τριών μαθητών που κάνουν ένα πάρτι και του πλούσιου συμμαθητή τους που καταφθάνει σ’ αυτό με έναν θηριώδη σωματοφύλακα. Η ιστορία είναι μια αλληγορία για τους καταπιεσμένους που ελπίζουν κάποια μέρα να ανακτήσουν την ελευθερία και την ταυτότητά τους όπως ο συγκεκριμένος σωματοφύλακας που στο τέλος της ιστορίας αποφασίζει ότι δεν θα είναι ποτέ πια σωματοφύλακας κανενός.
‘Το παντελόνι του Ντασουκίν’ είναι ένα βιβλίο διασκεδαστικό όσο και συγκινητικό, ένα βιβλίο εννέα υπαρξιακών προβληματισμών που έχουν αποδοθεί με χιούμορ που όμως δεν κρύβει τα βαθιά τους νοήματα.
https://passepartoutreading.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου