Δεισιδαιμονίες και προλήψεις των Ποντίων: Το «στομόδεμαν» του λύκου

 Δεισιδαιμονίες και προλήψεις των Ποντίων: Το «στομόδεμαν» του λύκου

Από το αρχείο της «Ποντιακής Εστίας» ένας εξορκισμός στην ποντιακή διάλεκτο

Ως «ο παράλογος φόβος για κάτι υπερφυσικό» ορίζονται οι δεισιδαιμονίες, οι οποίες μαζί με τις προλήψεις αποτελούν κόμματι της λαογραφικής παράδοσης των Ελλήνων. Πολλές χρησιμοποιήθηκαν για να εξηγήσουν παράξενα φαινόμενα για τα οποία δεν υπήρχε λογική (ή επιστημονική) εξήγηση.

Στον Πόντο, όταν οι άνθρωποι ήταν σε άμεση συνάρτηση με τα ζώα, πολλοί… εξορκισμοί αφορούσαν την προστασία των κοπαδιών.

Ο Χαράλαμπος Γαλανού είχε γράψει στην Ποντιακή Εστία (τχ. 135-136, 1951) για τη συνήθεια που επικρατούσε στο χωριό του την Ίμερα:

«Όταν ο νοικοκύρης έχανε κανένα ζώο –το άφηνε ο τσοπάνος στο βουνό και η νύχτα προχωρούσε χωρίς να φανεί– τότε κατέφευγε στην ιέρεια, ας πούμε, του χωριού, στην ξακουστή Βαρβάρα του Τσαγαλά.

»Αυτή είχε μαγικές ιδιότητες, ήξερε έναν εξορκισμό που τον έλεγε τόσο ψιθυριστά, να μην τον ακούσει κανείς. Κατόρθωνε έτσι να δένει το λύκο και την αρκούδα, που από αυτούς διέτρεχαν κίνδυνο τα ζώα.

»Παραθέτουμε τους στίχους από τον εξορκισμό αυτό:

Άε’ Μαμς κι’ Αεβλάϊς και οι Δώδεκ’ Αποστόλ’
χάν’ συρία πρόγατα και μύρια αγελάδια.
Σήν ράβδιαν επεκούμπησαν να πέρνε έναν ύπνον
κι’ όνταν εξυπνονόεσαν εύραν έντερα και πίντερα
και ζου εμπιτιδόνας.
Δέβα έπαρ άσην Κυπρίαναν τρία τρας χρυσόπρισιμ’
και τρία κοντοράμια.
Δέσον τον πλατυπόδ’ τον άρκον και τον μονοπόδ’
τον λύκον, ανοιχτόν αν έν το στόμαν’ ατ ανοιχτόν
ν’ απομέν’ κι’ ασπαληγμένον αν εν’ ασπαληγμένον ν’ απομέν’
και ν’ απηδιαβαίν’ εφτά ραχία και να πάει να λύεται.

»Ψιθυρίζοντας η γριά Βαρβάρα κρατούσε στα χέρια της ένα σουγιαδάκι το οποίο ανοιγόκλεινε πολλές φορές και έτσι κατόρθωνε να δέσει το στόμα του λύκου και της αρκούδας, για να γλιτώσει το χαμένο ζώο και να το βρει ο τσοπάνος την επομένη στην ίδια θέση, ή ακόμα και να έρθει μόνο του το ίδιο βράδυ, αργά τη νύχτα στο χωριό.

»Το τροπάριο αυτό μου το έμαθε η γριά Βαρβάρα σε ηλικία 12 ετών, που στα βαθιά γεράματά της δεν μπορούσε πια εξυπηρετήσει τους συγχωριανούς μου και σκέφθηκε ότι κάποιος έπρεπε να το μάθει».

https://www.pontosnews.gr/