Η ΕΠΙΔΡΟΜΗ Του Α. ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ

 Η επιδρομή  (του Ασημάκη Πανσέληνου)

Απο το ιστολόγιο του Ν. Σαραντάκου "Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία"

Σήμερα έχουμε την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940, δημοσιεύω μια επιφυλλίδα του Μυτιληνιού λογοτέχνη Ασημάκη Πανσέληνου, που αρχικά δημοσιεύτηκε στις 23 Νοεμβρίου 1940, σχεδόν ένα μήνα μετά την 28η Οκτωβρίου, στο λογοτεχνικό περιοδικό Νεοελληνικά Γράμματα. 

Τα Νεοελληνικά Γράμματα ήταν περιοδικό με αριστερό προσανατολισμό, όσο μπορούσε βέβαια να τον εκφράσει μέσα στη δικτατορία του Μεταξά. Με την κήρυξη του πολέμου, κάποιοι λογοτέχνες αρθρογράφοι του ξεσπάθωσαν εναντίον του ιταλικού φασισμού, δίνοντας ακριβώς την έμφαση στη δεύτερη λέξη. Το ίδιο έκαναν και άλλοι αριστεροί αρθρογράφοι άλλων εντύπων, όπως ο Κ. Βάρναλης στα χρονογραφήματά του στην Πρωία. 

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ενοχληθεί το καθεστώς και να καλέσει τους αρθρογράφους αυτούς στην Ασφάλεια, όπου ο διοικητής κ. Παξινός τούς επέπληξε: Με την Ιταλία πολεμάμε, τι σας έφταιξε ο φασισμός; Το επεισόδιο αυτό, που έγινε στις 19.12.1940, το έχουμε παρουσιάσει στο ιστολόγιο, τελευταία φορά πέρισυ , όπως το έχουν αφηγηθεί ο Βάρναλης και ο Πανσέληνος, που ήταν ανάμεσα σε αυτούς που κλήθηκαν «δι’ υπόθεσίν τους» στην Ασφάλεια, αλλά και ο Σεφέρης. 

Η επιφυλλίδα του Πανσέληνου, που θα διαβάσετε σήμερα, είναι ένα από τα κείμενα που ενόχλησαν το τεταρταυγουστιανό καθεστώς -όχι άδικα, θα έλεγα.

Η ΕΠΙΔΡΟΜΗ

Του Α. ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ

Όταν ένας άνθρωπος χάσει την τιμή του, δε νοιάζεται βέβαια και για την τιμή των άλλων ανθρώ­πων. Κι όταν ένας λαός χάσει την ελευθερία του γίνεται κίνδυνος για την ελευθερία των άλλων λαών. Το καθεστώς τού γείτονά μας δεν πρέπει να μας είναι αδιάφορο. Ποτέ ένας λαός που ’ναι ελεύθερος δε μπορεί ν’ απειλήσει την ελευθερία ενός άλλου λαού. Εκεί που τη βαθιά και πολιτι­σμένη συνείδηση των ανθρώπων και των κυβερνητών την αντικαθιστά το μελόδραμα και η μεγαληγορία, ευνουχίζεται ένας λαός κι ετοιμάζεται μια συμφορά για τους άλλους. Τον πόλεμο τον δη­μιουργεί ο φασισμός. Ο πόλεμος έγινε πραγματικά σίγουρη απειλή για την Ευρώπη, μονάχα από τη στιγμή που επικράτησε αυτός. Γιατί, επιτέλους, κανένα άλλο πο­λιτικό σύστημα, στα τελευταία αυτά χρόνια, δεν διακήρυξε τόσο φανερά την αντίθεσή του προς τις ιδέες της ειρήνης και της αγάπης των λαών, όσο το φασιστικό κα­θεστώς. Διάφθειρε τους λαούς των κάνοντάς τους να πιστέψουν πως είναι ανώτεροι από τους άλ­λους και βάλανε μπρος τη σφαγή και τον τρόμο, κάνοντας αρχή από τους συμπολίτες τους.

Κατόπι ήλθε η σειρά των εθνών, των μικρών κι αδύνατων στην αρχή. Τα διέφθειρε κι αυτά, τα χώ­ρισε, τα απάτησε, τα απείλησε, τα εκβίασε, και στο τέλος τα χτύ­πησε ένα-ένα, ανίκανα πια ν’ αμυνθούν, γιατί την διεθνή αλληλεγγύη τους την αντικατέστησε η ανάγκη να σώσουν την εξουσία τους οι μικρόψυχες κλίκες που τα διοικούσαν. Πέσανε ένα-ένα, περιμένοντας το καθένα να γλιτώσει μόνο αυτό εις βάρος του άλλου. Τον πόλεμο αυτόν, που ’ναι τόσο πιο άδικος, όσο πιο αντιπολεμική γί­νεται, μέρα με τη μέρα, η ανθρωπότητα, τόνε δημιούργησε ο φα­σισμός!

Όμως αυτά είναι ιδέες. Ιδέες σωστές βέβαια, μα που κι αν επιτέλους κανείς δεν τις παραδέχεται, ωστόσο κι η ώρα δεν είναι για συζητήσεις θεωρητικές. Η πραγματικότητα είναι ωμή κι αδυσώπητη. Ο τόπος αυτός που τον κατοικούνε κάμποσα εκατομμύρια φτωχοί και περήφανοι άνθρωποι, παλεύοντας για να ζήσουνε πάνου σ’ ένα ξερόβραχο άγονο κι άνυδρο, χωρίς να ματιάζουνε τα χωράφια των γειτόνων τους, δέ­χτηκε μια απροσχημάτιστη επίθεση. Όλος αυτός ο λαός που η φτώχεια, το εύκρατο κλίμα κι ο διαυγής ουρανός του, δεν του αφήνουν θολούρες μες στο κεφάλι, μα τον οπλίζουν μ’ ένα ανθρώπινο μέτρο για όλα τα πράγματα και με μια φιλόσοφη κι ισορροπημένη αντίληψη της ζωής, κατόρθωσε να ’χει συνείδηση της νέας πραγματικότητας σε μιαν ώρα μέσα. Δοκιμασμένος μέσ’ στις πιο σκλη­ρές ιστορικές περιστάσεις, εύθυμος και τραγικός, που αγαπά την ελευθεοία του και γι’ αυτό δεν επιβουλεύεται την ελευθερία των άλλων, αμύνεται για το σπίτι του και γίνεται σύμβολο της παγκό­σμιας ελευθερίας.

Στον αγώνα τούτον αυτοί που μισούνε το φασισμό, και όσο ο αγώνας είναι εναντίο του, δεν μπο­ρούν να ’χουν καμιά αμφιταλάν­τευση. Καμιά διεθνιστική ή φι­λειρηνική συνείδηση δε μπορεί να δέσει τα χέρια. Δεν είναι ώρα να εξετάσουμε τα κίνητρα, αλλά το σκοπό. Για να γίνουνε πιστευτές σ’ έναν τόπο οποιεσδήποτε ιδέες, πρέπει αυτός που τις έχει να τον υπερασπίζει τον τόπο αυτόν. Στη χώρα μας η παλικαριά είναι παράδοση κι αυτή σήμερα είναι το συστατικό της καλής πίστης. Κα­νείς δεν αμφιβάλλει πως έπρεπε ν’ αμυνθούμε στο αυθάδικο τελε­σίγραφο, γιατί ένας οργανισμός που δεν έχει τη δύναμη ή τουλά­χιστο το ένστιχτο ν’ αμυνθεί, είναι βιολογικά καταδικασμένος. Η χώρα τούτη που για να γίνει ανεξάρτητη, έχουνε βάψει την κάθε πέτρα της με αίμα τα παλικάρια της ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ, κινδυνεύει! Κινδυνεύει και πρέπει να σωθεί και για να σωθεί χρειά­ζεται φρόνημα που ν’ αντιστέκεται στις μηχανοκίνητες φάλαγγες. Το φρόνημα αυτό το δίνει η πίστη στη λευτεριά. Αυτή είναι το ακατάβλητο όπλο.

Βέβαια δεν πρέπει να γελιόμα­στε. Ο πόλεμος τούτος είναι από τους πιο δύσκολους που έχει αναλάβει η χώρα μας. Μα κι ο εχτρός έχει κι αυτός τις αδύνατές του πλευρές. Δεν είναι εύκολο πρά­μα να τα βάζεις στο εσαεί μ’ ελεύθερους ανθρώπους. Η λευτεριά εί­ναι κάτι πού μεταδίνεται σαν το φως κι όταν μπει στο κεφάλι και του πιο απλοϊκού ανθρώπου, ή να την αποχτήσει πρέπει ή να πεθάνει. Τα μεγάλα λόγια είναι στο βάθος δειλία και βαθύτατο αίσθημα μειονεχτικότητας. Κι αυτό επιτέλους, λίγο πολύ, αποδείχτηκε μόλις αντικρίστηκε με λίγους αποφασισμένους άντρες, ο πανικόβλητος δυ­ναμισμός τού μηχανοκίνητου απατεώνα.

Γι’ αυτό και για τον εχτρό, θα μπορούσε κανείς να πει πώς έχει το παιχνίδι χαμένο, ακριβώς επειδή είναι φασίστας. Η νίκη εξάλλου είναι δική μας, γιατί πολεμά­με το φασισμό κι ο φασισμός είναι κάτι μισητό και αφύσικο, πού δε μπορεί να σταθεί. Το γεγονός ότι έκανε την επιδρομή είναι απόδειξη ότι πέφτει. Η νίκη είναι οπωσδήποτε δική μας. Γιατί δεν είναι αρκετό να βάλεις κάτου τον αντίπαλό σου. Για να ’σαι νικητής πρέπει να βρει η πρά­ξη σου μια δικαίωση. Οι νί­κες του Ταμερλάνου ποτέ δεν υπήρξαν συγκινητικό κεφάλαιο στην Ιστορία. Ο εχτρός δε μάς πί­στευε τόσο αδιάφθορους όσο μάς βρήκε. Ο ίδιος είχε πει γι’ άλλους λαούς, πως αφού παραδοθήκανε δίχως πόλεμο, δεν άξιζε να ζήσουν ελεύθεροι.

Τώρα oι ανταποκριτές των εφημερίδων του τηλεγραφούνε στη Ρώμη από τα ελληνοαλβανικά σύ­νορα πώς oι Έλληνες πολεμάν με «ανεξήγητο» πείσμα. Πόση πώρω­ση σέ βαθμό πια τραγικό δείχνει η έκφραση τούτη! Τους είναι λοι­πόν τόσο ανεξήγητο το πείσμα του ανθρώπου που επιμένει να μείνει όσο μπορεί πιο ελεύθερος; Αυτό το χάος χωρίζει σήμερα τους ανθρώπους από το φασισμό.

Μέσα στην αποξένωσή του τού­τη από τους ανθρώπους, βρίσκεται κιόλας η ήττα τού φασισμού. Τα ανίδεα πλήθη που κουβάλησε εναντίο μας με τα φτερά στο κε­φάλι, δε θα κρατήσουν τα όπλα του για πολύ. Είναι ήδη προς τι­μή τους πώς δεν πολεμούν στον ακατανόητο πόλεμο. Θα πάρουν μαθήματα από τους εχτρούς τους και θα ξυπνήσουνε γρήγορα, θα τους ξυπνήσει η φωνή της ελευθερίας πού όσο κι αν εξορίστηκε από τη συνείδηση, βρίσκεται όμως στο υποσυνείδητο και των πιο δούλων. Αυτή είναι που κάνει σήμερα να μας κοιτάν με κρυφή λαχτάρα ε­κατομμύρια ανθρώπων τσακισμέ­νων από τη δουλεία και με φανερή συμπάθεια άλλα τόσα εκατομμύρια συνειδήσεων που το ανθρώ­πινο ιδεώδες τους δε μολύνθηκε ακόμη από τη φασιστική επιδημία.

Κι όλα αυτά είναι συντελεστές για τη νίκη μας. Θα νικήσουμε γιατί έχουμε με το μέρος μας τη δύναμη της ελεύθερης ανθρώπινης γνώμης, θα νικήσουμε γιατί πο­λεμάμε για το δίκιο και για τη λευτεριά, θα νικήσουμε γιατί πο­λεμάμε το φασισμό. Και μόνο για­τί του αντισταθήκαμε, νικήσαμε κιόλας!

Α. ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ

Απο το ιστολόγιο του Ν. Σαραντάκου "Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία"