Είναι αποδεκτό να θρηνείς τη γυναίκα που ήσουν πριν γίνεις μητέρα!

Photo by Asad Photo Maldives on Pexels.com

 Θρηνείς τη γυναίκα που ήσουν πριν γίνεις μητέρα; Ακούω από αρκετές γυναίκες να λειτουργούν αμφιθυμικά, καθώς από τη μία θέλουν να γίνουν μητέρες, από την άλλη όμως αναρωτιούνται για τις θυσίες που θα πρέπει να κάνουν, χάνοντας πρώτα από όλα την αίσθηση εαυτού, όπως τουλάχιστον την ξέρουν προγεννητικά. Και όμως, μπορείς να διατηρήσεις την αίσθηση και την ταυτότητα της γυναίκας που ήσουν, πριν γίνεις μανούλα, ίσως με κάποιες μικρές διαφοροποιήσεις!

• Έγινες μητέρα τελικά και νιώθεις το σώμα σου τόσο, μα τόσο δύσκολο να κινηθεί από την κούραση. Προσπαθείς να «κλέψεις» λίγες στιγμές ξεκούρασης και ύπνου… και όταν κοιτάζεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη, αναρωτιέσαι ποια είναι εκείνη η ταλαιπωρημένη και αχτένιστη γυναίκα που σε κοιτάζει…
• Ακούς από φίλους, συγγενείς, πρώην συναδέλφους να κάνουν τόσα πράγματα στη διάρκεια της ημέρας! Εσύ, αντίθετα, νιώθεις πως έχεις κολλήσει στο να κάνεις τα ίδια και τα ίδια, να ταΐζεις, να καθαρίζεις, να κοιμίζεις, να φροντίζεις… Νιώθεις σαν να ζεις τη μέρα της μαρμότας, κάθε μέρα είναι ίδια με την προηγούμενη… αναρωτιέσαι αν τελικά αξίζει τον κόπο η απόφασή σου να κάνεις ένα διάλλειμα από τη δουλειά για να φροντίσεις «σωστά» τα μικρά σου. Περίμενες πως θα ήσουν τόσο περήφανη και χαρούμενη για την απόφασή σου αυτή, διαπιστώνοντας πως η ανταμοιβή είναι μία αίσθηση άγχους, φόβου, απογοήτευσης, ματαίωσης αλλά και ζήλειας για όλους αυτούς που νιώθεις πως έχουν μία δημιουργική ζωή, όπως είχες και εσύ πριν τη μητρότητα!
• Βγήκατε όλοι μαζί οικογενειακώς για μία βολτούλα και διαπιστώνεις πως οι γυναίκες εξακολουθούν και μοιάζουν με …γυναίκες εκεί έξω! Ντύνονται, βάφονται, χτενίζονται, αρωματίζονται, εκπέμπουν έναν αέρα σιγουριάς, ασφάλειας αλλά και δύναμης… Έρχεται στο μυαλό σου η δική σου εικόνα πριν την εγκυμοσύνη, τότε που ήσουν και εσύ μία από …εκείνες! Χαμογελάς μελαγχολικά και νιώθεις θλίψη να σε πλημμυρίζει γι αυτό που ήσουν και για το πώς είσαι τώρα πια…
• «Δεν ήμουν προετοιμασμένη για το πόσο δραστικές θα ήταν οι αλλαγές στη ζωή μου… Το να είσαι μαμά έγινε η πρώτη και μοναδική μου προτεραιότητα. Ένιωσα πλήρη απώλεια του εαυτού μου, αλλά δεν μπορούσα να το παραδεχτώ γιατί η μητρότητα υποτίθεται ότι είναι το καλύτερο πράγμα που μπορεί να συμβεί ποτέ σε μια γυναίκα!».

Και ναι, πράγματι, η μητρότητα για πολλές γυναίκες είναι το καλύτερο πράγμα που τους έχει συμβεί – όχι για όλες όμως! Και όχι μόνο για εκείνες που η μητρότητα δεν είναι πρωταρχικός τους σκοπός, αναφέρομαι σε εκείνες που είναι μαμάδες αλλά δεν βιώνουν την μητρότητα τόσο …θεϊκά! Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν πολλά απίστευτα πράγματα που κερδίζουν οι γυναίκες όταν γίνουν μανούλες. Αλλά υπάρχουν και απώλειες, όπως για παράδειγμα, να λαχταρούν τις νύχτες που θα μπορούσαν να πάνε για ένα ποτάκι στα ξαφνικά ή για μία γρήγορη απόδραση του Σαββατοκύριακου μόνο με μία τσάντα και μια-δυο αλλαξιές ρούχα. Τίποτα από την προηγούμενη ζωή, δεν είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί μετά από μία γέννα, καθώς από τη μία το γνωστό στερεότυπο: «είσαι μάνα τώρα πια, υπεύθυνη για αυτό το μικρό ανθρώπινο ον που έφερες στη ζωή… προτεραιότητα τώρα δεν έχεις εσύ!» και από την άλλη, έρχεται στην επιφάνεια όλη αυτή η αίσθηση ευθύνης προς το εξαρτημένο από εσένα βρέφος, για να μην μιλήσω και για το άλλο στερεότυπο, όπου η μητέρα είναι αυτή που το φροντίζει, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό, λες και μόνη της το έφερε στον κόσμο! Και όλη αυτή η απώλεια μπορεί να συνοδεύεται από μια αίσθηση θλίψης και ψυχικής κούρασης, που όμως για …ευνόητους λόγους δεν συζητείται.

Γιατί η θλίψη είναι τόσο παρεξηγημένη

Είναι αλήθεια πως για πολλούς ανθρώπους τα στενάχωρα συναισθήματα δεν είναι ανεκτά, εύκολα διαχειρίσιμα ή ακόμα και αποδεκτά. Έτσι, η λέξη «θλίψη» συνοδεύεται από μία έντονη αίσθηση λύπης, δημιουργεί γκρίζες και στενάχωρες εικόνες. Πρόκειται για απώλεια, η οποία μπορεί να υπάρξει σε πολλές μορφές, μάλιστα σήμερα η απώλεια είναι πολυεπίπεδη λόγω της πανδημίας… γύρω μας. Η θλίψη όμως αυτή της μητέρας μπορεί να πηγάζει από την εικόνα εαυτού της, όπως την βιώνει στη παρούσα φάση, κάτι που είναι μεν συνηθισμένο εφόσον η μετάβαση στη μητρότητα είναι πολύ μεγάλη και συνοδεύεται από ποικίλες σωματικές, ορμονικές και ψυχικές μεταβολές.

Αυτό το τόσο έντονο μεταβατικό στάδιο, όπου η γυναίκα προετοιμάζεται σωματικά για να γίνει μητέρα, είναι αρκετά υποτιμημένο. Σκεφτείτε: μετά από όλες τις σωματικές και ορμονικές μεταβολές που έχετε βιώσει τους προηγούμενους μήνες και που επηρεάζουν και την ψυχοσύνθεσή σας, γεννάτε το μικρό σας ενώ βιώνετε ακόμη αυτά τα ορμονικά “ups and downs”. Και έχετε επίσης να διαχειριστείτε και άλλον έναν ρόλο, αυτόν της μητέρας και ας νιώθετε εξάντληση και σωματική ή και ψυχική κούραση – ας μην ξεχνάμε και την επιλόχεια κατάθλιψη! Πρόκειται για μία δραστική εμπειρία που αλλάζει τη ζωή και δεν έχει και γυρισμό αν νιώθετε πως δεν είναι αυτό που περιμένατε!

Αρκετοί παρομοιάζουν αυτό το διάστημα με την εφηβεία, όπου όπως ο έφηβος κάνει τη μετάβαση από την παιδική στην ενήλικη ζωή αντιμετωπίζοντας βιολογικές και ψυχικές μεταβολές, έτσι και η μητέρα μεταβαίνει σε έναν άλλο ρόλο, αυτόν της μητέρας. Και οι δύο μεταβολές, εφηβεία και μητρότητα, συνοδεύονται από ορμονικές αυξομειώσεις, το σώμα αλλάζει ενώ και το συναίσθημα μοιάζει αρκετά αμφιθυμικό, καθώς από τη μία κυριαρχούν πιο αισιόδοξα συναισθήματα και από την άλλη, αμηχανία, μελαγχολία, ενοχές, φόβος και άγχος, κλπ. επηρεάζοντας και την ψυχική διάθεση. Πράγματι, πρόκειται για μία αμήχανη και άβολη μετάβαση και στις δύο περιπτώσεις. Η διαφορά είναι πως ενώ για τον έφηβο αυτή η αμφιθυμική συμπεριφορά είναι πρακτικά μια παγκοσμίως αποδεκτή πραγματικότητα, για την εγκυμονούσα ή τη φρεσκογεννημένη μητέρα κάθε άλλο. Αυτό που αναμένεται από εκείνη, είναι να χαίρεται και να είναι ευγνώμων για το νέο της ρόλο, όταν στην πραγματικότητα όμως και εκείνη περνά κάπως παρόμοιες, αν και πολύ πιο δραστικές, αλλαγές. Καθώς μάλιστα η γυναίκα προσπαθεί να κατανοήσει τον νέο αυτό ρόλο, είναι λογικό να χάνει την ταυτότητά της, μέσα σε όλη αυτή την αναταραχή και να νιώθει θλίψη για το «που και πως ήταν και που και πως είναι τώρα».

«Ποτέ δεν θα μπορέσω να ζήσω ξανά όπως συνήθιζα!»

Ναι, αυτή είναι ακριβώς η νέα πραγματικότητα. Υπάρχει αυτός ο φόβος ότι ποτέ δεν θα μπορέσεις να ζήσεις τη ζωή σου όπως πριν. Πιο χαρακτηριστικά, νιώθεις πως το άτομο που ήσουν πριν γίνεις μαμά, πραγματικά έχει χαθεί για πάντα. Αν και πρόκειται για σκέψεις που για κάποιες γυναίκες μάλιστα θεωρούνται ανεπίτρεπτες, απαράδεκτες ή και γεμάτες ενοχή, δεν παύουν να αποτελούν μία φυσιολογική διαδικασία σκέψης. Σκέψεις που φέρνουν όμως και θλίψη στη γυναίκα που για ευνόητους λόγους δεν τις μοιράζεται, όπως δεν μοιράζεται και τη θλίψη της, το πένθος της για να μην «κακοχαρακτηριστεί» ή φανεί αχάριστη.

Είναι επικίνδυνο αυτό το πένθος;

Ο βαθμός στον οποίο μια μητέρα βιώνει το πένθος, την απώλεια και τη θλίψη για τον παλιό της εαυτό, μπορεί επίσης να συμβάλει στη διάθεσή της μετά τον τοκετό. Η οποία μάλιστα, μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη ή άγχος μετά τη γέννηση του μωρού της. Το πένθος ή η θλίψη αυτή δεν είναι ενδεικτικοί παράγοντες για σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, εκτός εάν γίνουν διάχυτα, επηρεάζοντας τις σκέψεις και την καθημερινή λειτουργικότητα.

Πόσο διαρκεί αυτό το πένθος;

Η ψυχίατρος Elisabeth Kübler-Ross ήταν η πρώτη που μίλησε για τα 5 στάδια του πένθους βασισμένη σε μελέτες γύρω από τα συναισθήματα ασθενών με ανίατες αρρώστιες. Αργότερα παρατήρησε ότι μέσα από αυτά τα στάδια περνάμε και σε άλλες φάσεις της ζωής μας που συνοδεύονται από απώλεια. Πιο συγκεκριμένα τα στάδια αυτά είναι: άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη και τέλος αποδοχή. Βέβαια, δεν περνούν όλοι οι άνθρωποι μέσα από τα στάδια αυτά με την ίδια σειρά, ούτε και τα βιώνουν με τον ίδιο τρόπο. Ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο να πενθήσει την απώλεια. Η διαδικασία του πένθους δεν είναι γραμμική. Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου το πένθος φαίνεται να μην τελειώνει ποτέ και τότε μιλάμε για το επιπλεγμένο πένθος που χρειάζεται βοήθεια ειδικού.

• Στις περισσότερες γυναίκες, το πένθος αυτό είναι πιο έντονο αμέσως μετά τον τοκετό και μπορεί να φαίνεται διαφορετικό στις διάφορες φάσεις της ζωής, καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά.
• Είναι πιο εμφανές κατά τους πρώτους έξι μήνες της μητρότητας.
• Οι γυναίκες καριέρας με υψηλή λειτουργικότητα πριν την εγκυμοσύνη, νιώθουν πιο έντονα τη θλίψη αυτή, καθώς είχαν μάθει να έχουν τον έλεγχο στα χέρια τους. Το να γίνουν μητέρες όμως σημαίνει τεράστια απώλεια ελέγχου, καθώς δεν υπάρχει «τέλειος γονιός». Και όλα όσα είχαν μάθει πριν, τώρα ενδεχομένως είναι γνώσεις που δεν έχουν χώρο στην ανατροφή του μωρού τους, δημιουργώντας μια αίσθηση απόγνωσης και ματαίωσης κάποιες φορές.

Δεν σημαίνει ότι οι γυναίκες αυτές δεν είναι σε θέση να εξισορροπήσουν την κατάσταση. Ταυτόχρονα όμως, αναγκάζονται να κάνουν συνεχώς επιλογές σχετικά με το πώς θα επενδύσουν το χρόνο τους. Και ο εαυτός τους βέβαια δεν είναι κύριο μέλημα, εφόσον το μωρό κατέχει τα πρωτεία στα πάντα. Έτσι, νιώθουν πως απλά, «δεν υπάρχουν!» Είναι μητέρες, γονείς πλήρους απασχόλησης, όπου η καριέρα σε αυτές τις περιπτώσεις πηγαίνει πίσω, εκτός και αν έχουν ήδη ξεκάθαρα στο μυαλό τους το πώς θα λειτουργήσουν μετά τη γέννα και έχουν ήδη μεριμνήσει γι αυτό.  Συνήθως όμως, αυτό που παρατηρούμε είναι πως τελικά οι περισσότερες γυναίκες, αναγκάζονται ηθελημένα ή μη, να εγκαταλείψουν ένα ικανοποιητικό μέρος του εαυτού τους, τουλάχιστον τους πρώτους έξι μήνες.

Μετά τους πρώτους έξι μήνες, έχουν βάλει ένα σχετικό πρόγραμμα στη φροντίδα του μικρού τους και αρχίζουν να βρίσκουν και πάλι τον εαυτό τους. Είναι πιο ξεκούραστες εφόσον το μωρό τους έχει «στρώσει» κάπως τον βραδινό ύπνο από τη μία, αρχίζει όμως και αλληλεπιδρά από την άλλη, ώστε οι γονείς να νιώθουν πιο άνετα στον νέο τους ρόλο.

Ίσως τώρα να είναι και μία καλή στιγμή να εκτιμήσουν καλύτερα τον νέο τους εαυτό και να σκεφτούν την προσωπική τους ανάπτυξη. Αλλά ακόμη και τώρα, η θλίψη μπορεί να έρθει σε κύματα. Για παράδειγμα, μπορεί να αισθάνεστε σαν να έχετε αποδεχτεί τον εαυτό σας ως μητέρα, αλλά όταν το παιδί σας ανεβάσει πυρετό δέκα λεπτά πριν από την πρώτη σας βραδινή έξοδο μετά από μήνες που τόσο λαχταράτε και έχετε φροντίσει, μπορεί να νιώσετε θυμό αλλά και θλίψη – και αυτό είναι εντάξει. Απλά, καλό είναι να αναγνωρίσετε αυτό που αισθάνεστε για να δείτε και πως θα διαχειριστείτε την κατάσταση. Και λέμε πως η μητρική αγάπη είναι ανιδιοτελής και πάντα πρόσφορη, αυτό που νιώθετε όμως, αυτός ο φόβος κριτικής ή και η πιθανή ντροπή για «ανεπίτρεπτα συναισθήματα», δεν έχει να κάνει με την μητρική αγάπη. Αντιθέτως, έχει να κάνει με τις ανάγκες σας που έχετε καταπιέσει όλους αυτούς τους μήνες. Και ναι, μπορεί να είστε μαμά, εξακολουθείτε όμως και είστε και γυναίκα και σύντροφος και σύζυγος και ερωμένη!

Και τι μπορώ να κάνω;

Αναστοχασμός: Δεν υπάρχει «μαγικό ραβδί» ή γρήγορες λύσεις για να βγείτε από αυτή την θλίψη. Αντίθετα, η κατανόησή της ως συναίσθημα και το να επιτρέψετε στον εαυτό σας να την βιώσει, καθώς είναι μία φυσιολογική αντίδραση στην φάση ζωής που βρίσκεστε, όπως και το ότι και άλλες γυναίκες νιώθουν όπως και εσείς, μπορεί να σας βοηθήσει.

Επαφή και σύνδεση: Η επικοινωνία με έμπιστους φίλους και μέλη της οικογένειας και η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ σας μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη. Επίσης, η συνομιλία με μητέρες που περνούν το ίδιο πράγμα μπορεί να φανεί εξίσου βοηθητική, καθώς και δεν νιώθετε μόνη αλλά και μοιράζεστε και με άλλες γυναίκες την ίδια ακριβώς αίσθηση.

Εξάσκηση και καταγραφή: Σκεφτείτε τον «παλιό» εαυτό σας και εντοπίστε τα τρία πρώτα πράγματα που νιώθατε πως σας καθόριζαν πριν από το μωρό σας. Γράψτε τα και σκεφτείτε τη σημασία τους στη ζωή σας. Στη συνέχεια, βρείτε τρόπους για να τα ενσωματώσετε στη νέα σας καθημερινότητα.

Υπομονή: Η παραπάνω διαδικασίαείναι πιθανό να σας πάρει λίγο χρόνο μέχρι να τα καταφέρετε. Μην τα βάζετε με τον εαυτό σας όμως αν χρειάζεται για παράδειγμα να καταβάλλετε ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια για να φέρετε αυτά τα παλιά σας στοιχεία στη ζωή σας σήμερα. Δεν είστε όπως τότε και υπάρχουν περισσότερα εμπόδια να ξεπεράσετε. Έχετε υπομονή και ζητήστε βοήθεια από τους αγαπημένους σας για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Τέλος, έχετε στο μυαλό σας πως η μητρότητα δεν απαιτεί να ξεχάσετε ποια ήσασταν πριν γίνετε μανούλα. Αντιθέτως, είναι πολύ σημαντικό να έχετε πάντα στο μυαλό σας πως απλά προσθέσατε άλλον ένα ρόλο στους ήδη υπάρχοντες. Τώρα το αν θα τους κρατήσετε όλους ή αν θα θελήσετε να αφήσετε κάποιους, αυτό εξαρτάται από εσάς, φτάνει να πάρετε τις αποφάσεις σας συνειδητά και με βάση και τις δικές σας ανάγκες, καθώς οι ρόλοι μπορούν να συνυπάρχουν! Ίσως όχι στην ίδια ένταση ή «έτσι ακριβώς όπως τότε» αλλά δεν είναι αναγκαίο να θυσιάσετε εντελώς την αίσθηση του εαυτού σας για να νιώσετε πως είστε μια καλή μαμά!

Το να είσαι μητέρα δεν απαιτεί πλήρη αυτοθυσία. Μπορείς να είσαι μία πολύ καλή μαμά, αν κρατήσεις τα στοιχεία εκείνα του εαυτού σου που σε καθόριζαν πριν. Και μην ξεχνάς, πως για να μπορείς να δώσεις, χρειάζεται να μπορείς να πάρεις για να έχεις να δώσεις, όπως ακριβώς για να είσαι καλός γονιός, καλή μαμά, χρειάζεται να είσαι και μία ικανοποιημένη μαμά!

Μαρίνα Μόσχα

https://marinamoscha.life/author/marinamoscha809623299/