Τα φέικ νιουζ του Εικοσιένα
Posted by sarant στο 29 Ιουλίου, 2020
Στον πόλεμο, το πρώτο θύμα είναι η αλήθεια, δεν θυμάμαι ποιος το έχει πει αυτό. Το βλέπουμε και στην εποχή μας, όπου, παρ’ όλες τις δυνατότητες της τεχνολογίας (ή ίσως: χάρη στις δυνατότητες της τεχνολογίας) ο κορμοράνος του Περσικού κόλπου έπεισε χιλιάδες ανθρώπους, για να περιοριστώ σε ένα παράδειγμα.
Τα ίδια ίσχυαν και σε προηγούμενες εποχές, ίσως από την αρχαιότητα. Φήμες και διαδόσεις οργίαζαν ανέκαθεν, είναι στη φυση του ανθρώπου αυτό. Και στον Όμηρο θα πρέπει να υπάρχει κάτι. Αλλά να μην πάμε τόσο πίσω. Θα παρουσιάσω σήμερα ένα κείμενο από τον ξεσηκωμό του 1821, που δείχνει -για να μιλήσουμε με τη σημερινή ορολογία- τα φέικ νιουζ στη υπηρεσία της Επανάστασης.
Για το ενδιαφέρον αυτό θέμα, έχει γράψει μια πολύ κατατοπιστική εργασία ο Απόστολος Βακαλόπουλος, η οποία κάπου κυκλοφορεί σε pdf αλλά μπορείτε να τη βρείτε και σε αυτό το ιστολόγιο. Εκεί υπάρχει και το απόσπασμα μιας επιστολής του Κολοκοτρώνη προς τον Κεχαγιάμπεη, στην οποία ο Γέρος του Μοριά αραδιάζει τη μια μετά την άλλη τις τερατολογίες, θέλοντας έτσι να σπάσει το ηθικό του αντίπαλου.
Εγώ θα βάλω ολόκληρη την επιστολή, που υπάρχει στον Φιλήμονα, τόμ. 3, σελ. 279 κε. Την βρήκα επίσης στον Κόκκινο και έκανα OCR από εκεί επειδή είναι πιο καθαρή η εκτύπωση, αλλά ο Κόκκινος έχει επιφέρει μπόλικες διορθώσεις (και αρκετά λάθη) στο κείμενο του Φιλήμονα και ίσως μού ξέφυγε κάποια.
Βρισκόμαστε στα μεσα Μαΐου 1821, και ο κεχαγιάμπεης Μουσταφάς έχει κατεβεί στην Πελοπόννησο. Ο Κολοκοτρώνης τον νικάει στην πολύ σημαντική μάχη του Βαλτετσιού οπότε οι Τούρκοι αποσύρονται στην Τριπολιτσά. Τότε ο Κολοκοτρώνης στέλνει στον Μουσταφά το γράμμα που θα διαβάσουμε σήμερα στο οποίο, επιστρατεύοντας ένα σωρό τερατώδη ψέματα, επιδιώκει να σπάσει το ηθικό του αντίπαλου -όχι τόσο του ίδιου του Κεχαγιάμπεη, που ήταν, όπως ο ίδιος τον περιγράφει «καλά τερτιπλής και πολεμικός», αλλά γενικά των αγάδων της Τριπολιτσάς.
Μονοτονίζω και συμμαζευω λίγο την ορθογραφία. Στο τέλος επεξηγώ μερικές λέξεις και τοπωνύμια:
Από εμένα τον Θεοδωράκη Κολοκοτρώνη, άρχοντα των ακαταμαχήτων ελληνικών στρατευμάτων εις εσένα τον Μουσταφά Κεχαγιά βεγή.
Σου φανερώνω, ότι την αλήθεια είσαι αξιοκατάκριτος από το γένος των όμοπίστων σου Τουρκών, και ζητείς άδικα να τους πάρεις στον λαιμό σου. Εσύ εγνώρισες καλά την απόφασιν του Υψίστου Θεού και την απόφασιν όλων των μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης, διά να ελευθερωθεί το γένος των Χριστιανών από τες αδικίες και τυραννίαν σας, ηξεύροντας τας ανδραγαθίας των Χριστιανών εις την Ρούμελην.
Πλην εστοχάσθης, ότι απερνώντας με ολίγους λουφετσήδες επάνω εις τον Μορέα, πως εύκολα ήθελε φοβίσεις τα ανδρεία άρματά μας· και το εύκολον απέρασμά σου από την Βοστίτσαν έως αυτού διά την απροφυλαξίαν των εκεί μερών, εις καιρόν οπού και εις το Άργος ευρεθέντες τότε ολίγοι στρατιώται σού επροξένησαν πολλά κακά, σε έκαμαν να φθάσεις εις μίαν κακήν υπερηφάνειαν, και να τολμήσεις εναντίον των ελληνικών στρατευμάτων μας κατά το Βαλτέτσι, διά να πάθεις όσα έπαθες και να πάρεις εις τον λαιμόν σου τόσους ομοπίστους σου.
Εξιπάσθης, φαίνεται, ότι εις το Άργος ευρών μερικούς ζευγολάτας και γυναίκας, τους εθανάτωσες άδικα. Ημείς είμεθα ευσπλαχνικότεροι και γενναιότεροι από εσέ. Επειδή, ενώ έχομεν περισσοτέρους από χιλίους Τούρκους εις το χέρι, δεν εκαταδέχθημεν να τους πειράξομεν τελείως, αλλά τους έχομεν εις το ρεχάτι, τρώγοντες και πίνοντες καλύτερον από εσένα.
Ήξευρε δε, όχι όσους εθανάτωσες, αλλά και εκατό μερίδια τόσους αν εθανάτωνες, δεν μας φοβίζεις, ούτε ολιγοστεύομεν· επειδή ως προς εσάς τους Τούρκους, οπού ευρίσκεσθε εις τον Μορέα, είμεθα τόσοι πολλοί, οπού πενήντα από μάς αν σκοτωθούν και ένας από σας, πάλιν με του Θεού το θέλημα, χωρίς άλλο θα σας νικήσωμεν.
Δεν σε έφθασαν αυτά τα ανόητα κινήματά σου, παρά ετόλμησες να στείλεις και προσκυνοχάρτια, διά να έλθουν να προσκυνήσουν οι αυθέντες σου, ενώ ημείς εσένα τον ανάξιον, όχι τα χαρτιά σου δεν φοβούμεθα, αλλ’ ούτε τα άρματά σου στοχαζόμεθα διά άρματα.
Αν εστοχάσθης ότι είναι το παιγνίδι οπού εις τον Μορέα προ πενήντα χρόνους εστάθη, είσαι πολλά γελασμένος, επειδή δεν είναι ωσάν κείνο· διότι όλον το γένος των Χριστιανών εις τον Μορέα, Ρούμελη, Σερβία, Βουλγαρία, Καραταγλίδες, Βλαχομπογδανία και σχεδόν εις αυτήν την Ανατολήν εσηκώθη εις τ’ άρματα, ομοίως και όλα τα νησιά της Άσπρης θαλάσσης.
Μάθε, αν δεν το ηξεύρεις, ότι η Βλαχομπογδανία, Σερβία, Βουλγαρία, η Φιλιππούπολις, το Σαλονίκι, η Βάρνα, η Εδερνέ ελευθερώθησαν. Η Σκόνδρα είναι μουχασερέ από τους Καραταγλίδες και πολεμείται ανδρείως. Η Κωνσταντινούπολις είναι μουχασερέ από τον πρίγκιπά μας Αλέξανδρον Υψηλάντην με 200 χιλιάδες στράτευμα. Ο Ελτζής της Μεγάλης Ρουσίας έφυγε, 30 καράβια ρωσικά έχουν κλεισμένα το Φαναράκι· 10 καράβια, οπού έμειναν του Σουλτάνου σας, τα έχει δεμένα ωσάν γαϊδούρια εις την πόλιν· 30 καράβια Υδριοσπετζώτικα και Ψαριανά έχουν κλεισμένο το μπογάζι του Τσανάκ – Καλεσί. Άλλα σαράντα περιπατούν όλην την Άσπρην Θάλασσαν και έχουν 80 καράβια μπεγλίτικα και πραγματευτάρικα κλεισμένα και απάνω από τους 6000 Τούρκους και μάλιστα του Μπεκήρ πασσά, Αττάλια βαλεσή, οπού έρχόταν εις το ιμιντάτι σας. Μάθε ότι ο γενναίος Αλή πασάς Τεπελεντλής, αποφασίσας να ζήσει ειρηνικώς με ημάς, κατέσφαξεν ανδρείως πολλούς από τους εδικούς σας και τους άλλους μαζί με τον Χουρσίτ πασάν σας ο Ομέρ πασάς Βιριώνη, ο οποίος εσκοτώθη εις το Ζητούνι με όλον του το στράτευμα· και τον Πασιόμπεη τον έδωσε του διαβόλου.
Μάθε ότι η Αθήνα, Θήβα, Λειβαδιά, Ταλάντι, Πατρατζίκι και όλη ή Θεσσαλία, και δεν έμεινε κανένα άλλο μέρος παρά η Εύριπος και άλλα ολίγα μέρη, τα οποία είναι μουχασερέ δυνατά και από ξηράς και από θαλάσσης.
Είδες εις τα ομμάτιά σου τα ιδικά μας καράβια εις το Ανάπλι. Άλλα δέκα ευρίσκουνται εις Μονοβασίαν, και άλλα 12 ευρίσκουνται εις τον μουχασερέ Κορώνης, Μεθώνης, Νιοκάστρου και 17 έφθασαν εις τον κόλπον της Πατρός και Κορίνθου και επερίλαβαν τα καράβια, οπού σέ ήφεραν, και όλα τα άλλα οπού ευρίσκονται εις τον πόλεμον· και πλέον λουφετζήδες και μιντάτια δέν θέλεις ιδεί.
Και αν θέλεις, έλα εις αίσθησιν, άνθρωπε, και μη παίρνεις εις τον λαιμό σου τόσους Τούρκους, οι οποίοι, όταν παραδώσουν τα άρματά τους, θέλει ζήσουν φιλικά με ημάς υπό την διοίκησιν του κραταιοτάτου και πολυχρονεμένου πριγκίπου μας Αλεξάνδρου Υψηλάντε. Εις ημάς τα προσκυνοχάρτια δεν χρησιμεύουν, αλλά εις εσάς είναι αναγκαία, επειδή ο Θεός έτζι απεφάσισε. Και αν θέλεις έλα εις αίσθησιν διά να μη χαθείς. Ότι, με την βοήθειαν του Θεού, αν φερθείς διαφορετικά, δεν θέλεις γλυτώσει από το σπαθί μου.
Όσους μάς εστείλατε με τα προσκυνοχάρτια, τους περάσαμεν από το σπαθί μας, και προς πληροφορίαν σου. Ιδού οπού στέλνομεν τον παρόν με το παρόν μας, και κάμετε σεήρι, ότι εμείς έχομεν προσταγήν από τον Πρίγκιπα, όχι τους Τούρκους μόνον, οπού δεν κάνουν ιταέτι, να πολεμήσομεν, αλλά και όσους Ρωμαίους τουρκοφρονούν.
Αρκετά σού είναι αυτά, διά να σε φέρουν εις αίσθησιν. Και ήξευρε ότι αν δεν υπακούσεις να παραδώσεις τα άρματα, τα ανδρεία άρματά μας να οπού τα έχομεν εις τα ρουθούνια σας, και, αν θέλεις, δοκίμασε άλλην μίαν φοράν, όχι κλέφτικα, αλλά παλικαρίσια. Επειδή και εγώ, αφ’ ου εμβήκες μέσα, επρόσμενα να μου στείλεις την είδηση να πολεμήσομεν τακτικά, επειδή και ημείς την ρέγουλα των αρμάτων την εμάθαμε και την ηξεύρομεν. Και αν εσένα δεν σου βαστά να έλθεις σαν παλικάρι τακτικά απάνω μου και δεν βαριεστάς από τον κλέπτικόν σου τρόπον, ήξευρε, ότι εγώ έρχομαι απάνω σου και σου δίδω μίαν ημέραν πρωτύτερα την είδησιν διά να ετοιμασθείς. Ταύτα και καλές αντάμωσες εις το σαράγι σου μέσα.
Τω α’ έτει της ελευθερίας, Μαΐου 18».
Λέξεις και τοπωνύμια:
Βοστίτσα: το Αίγιο
λουφετσήδες: οι αμειβόμενοι στρατιώτες / μισθοφόροι
Εδερνέ: η Αδριανούπολη
είναι μουχασερέ: πολιορκείται, από το τουρκ. muhasere.
ελτζής: πρεσβευτής
μπογάζι: το στενό
Τσανάκ – Καλεσί: Ελλήσποντος
Άσπρη Θάλασσα: το Αιγαίο
μπεγλίτικα: μάλλον των μπέηδων, δηλ. πολεμικά
ιμιντάτι: ενίσχυση, βοήθεια (και μεντάτι αλλού)
Ζητούνι: η Λαμία
Ταλάντι: η Αταλάντη;
Πατρατζίκι: η Υπάτη (Νέαι Πάτραι)
κάμετε σεήρι: υποθέτω ότι χρησιμοποιείται με την έννοια «κοιτάξτε να δείτε τι θα κάνετε». Κανονικά, κάνω σεΐρι σημαίνει κάνω περίπατο, και κατ’ επέκταση κάνω χάζι.
ιταέτι: υποταγή
https://sarantakos.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου