“Η πείνα” του Κνουτ Χάμσουν

 

Το απόλυτο αδιέξοδο

 

 

 

Νίκος Γιακουμέλος

 

 

 

Το απόλυτο αδιέξοδο, αυτό περιέγραψε ο Κνουτ Χάμσουν στην “Πείνα”. Την προσπάθεια του ανθρώπου να επιβιώσει σώζοντας το κορμί και θυσιάζοντας την αξιοπρέπεια του! Οι ακραίες καταστάσεις απαιτούν μεγάλες αποφάσεις και όταν φτάνεις στο σημείο να πρέπει να διαλέξεις τον θάνατο ή την αξιοπρέπεια, τότε επιλέγεις να ζήσεις. Ο Χάμσουν όμως δεν έγραψε παρατηρώντας ένα φαινόμενο ή διαισθητικά. Το βιβλίο του δεν έχει τίποτα το απροσδιόριστο, είναι απόλυτα στοχευμένο. Ο Χάμσουν θέλησε να γράψει για τη μεγαλύτερη πρόκληση που μπορεί να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος: την πείνα! Οχι για το πώς δημιουργείται, αλλά για το πώς επιδρά στον άνθρωπο. Αυτή τη σκοτεινή, βασανιστική διαδρομή μας δίνει στην “Πείνα” και το αποτέλεσμα είναι συνταρακτικό.

Ο Χάμσουν δεν ενδιαφέρεται τόσο πολύ για τις συνθήκες, για την πολιτική της εποχής που γράφτηκε το μυθιστόρημα (1890). Το μόνο που τον νοιάζει είναι ο ανώνυμος ήρωας του. Εχει σημασία η ανωνυμία, διότι η πείνα χτυπά το σώμα, το κορμί, την ψυχή… Το όνομα είναι περιττό, μόνο το σώμα έχει σημασία που πρέπει να αντέξει για να δώσει σημασία στο όνομα. Η ανωνυμία βοηθά τον Χάμσουν να διεισδύσει στα άγνωστα και επικίνδυνα μονοπάτια που η πείνα δημιουργεί. Το κάνει χωρίς φόβο και πάθος, αντικειμενικά δίχως να περιχαρακώνει την εξερεύνηση του, να τη χειραγωγεί. Για να κατανοήσει τη συμπεριφορά του νου όταν το κορμί υποφέρει, πρέπει να αφαιρέσει όσα κάνουν τον άνθρωπο να ξεχωρίζουν. Εδώ έχουμε μια κατάσταση που δυνητικά μπορεί να συμβεί στον καθένα. Οποιαδήποτε στιγμή, πέρα από χρονικούς περιορισμούς. Η πείνα υπήρχε τον 19ο αιώνα, υπάρχει και τώρα, τον 21ο αιώνα!

Η ιστορία εξελίσσεται σε τέσσερις μέρες στη Χριστιανία (σημερινό Οσλο), στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο ανώνυμος ήρωας πασχίζει να επιβιώσει γράφοντας άρθρα για εφημερίδες, τα οποία θα του επιτρέψουν να καλύψει τις στοιχειώδεις ανάγκες του (φαγητό, ύπνο). Ο Χάμσουν βάζει δίπλα στον ήρωα του τη συνείδηση του. Οι εσωτερικοί μονόλογοι, οι σκέψεις, “συνομιλούν” με το σώμα του ανώνυμου ήρωα. Δεν υπάρχει όμως τίποτα αυθαίρετο, τίποτα επιτηδευμένο, διότι ο Χάμσουν ξέρει τι σημαίνει πείνα, τη βίωσε. Κι αν αυτή η ιδιότυπη διαλεκτική είναι που δίνει τον ρυθμό και το στίγμα του βιβλίου, η σύγκρουση επιβίωσης-αξιοπρέπειας το κάνει όσο ρεαλιστικό πρέπει. Ο Χάμσουν οδηγεί τον ήρωα του στο μηδέν και στην απώλεια της πίστης. Οπως σημειώνει ο Πολ Οστερ ο ήρωας του Χάμσουν απαλλάσσεται συστηματικά από κάθε είδους πίστη σε κάθε είδους σύστημα και τελικά, μέσω της πείνας την οποία επιβάλλει στον εαυτό του, φτάνει στο τίποτα.

Το θέμα και ο τρόπος που το παρουσίασε ο Χάμσουν δεν ήταν συνηθισμένα. Για πολλούς ο Νορβηγός θεωρείται πατέρας της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας. Με την “Πείνα” άνοιξε τον δρόμο για σειρά βιβλίων από τα οποία περιμέναμε τα πάντα:τους τρομακτικούς παραλογισμούς του Κάφκα, την καταθλιπτική ανία των υπαρξιστών μέχρι τις αυτοβιογραφικές εξερευνήσεις του Τσαρλς Μπουκόφσκι. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και η καλή μετάφραση ανήκει στον Δ. Παπαγρηγοράκη.

-Χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από τον “Guardian” [The Nazi novelist you should read]

http://www.toperiodiko.gr/%CE%B7-%CF%80%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%BD%CE%BF%CF%85%CF%84-%CF%87%CE%AC%CE%BC%CF%83%CE%BF%CF%85%CE%BD/#.W3cBSpMzZMU

Δημοσιεύτηκε  από τον χρήστη selana