ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΤΟ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙΣ
Το βραβευμένο με το Γερμανικό βραβείο Λογοτεχνίας για το 2016 βιβλίο του Μπόντο Κίρχοφ «Όταν δεν το περιμένεις», είναι μια σύντομη ιστορία γραμμένη μ’ ένα πρωτότυπο τρόπο. Η απώλεια, η αγάπη που εμφανίζεται σε μεγάλη ηλικία, οι συμβιβασμοί που έγιναν, όσοι τελικά δεν έγιναν και είχαν μοιραία αποτελέσματα στις ζωές και των δύο ηρώων είναι τα αρχικά θέματα του βιβλίου. Θέματα που στη συνέχεια μπλέκονται με παγκόσμια σύγχρονα προβλήματα και κυρίως με αυτό των προσφύγων. Είναι ένα σύνθετο βιβλίο με προβληματισμούς προσωπικούς, πολιτικούς και υπαρξιακούς που, εντέχνως, ο συγγραφέας αφήνει ανοικτούς για να τους απαντήσει ο αναγνώστης.
Ένας πρώην ιδιοκτήτης εκδοτικού οίκου και μια πρώην ιδιοκτήτρια καπελάδικου ξεκινούν αυθόρμητα ένα ταξίδι που θα τους οδηγήσει από τις χιονισμένες Άλπεις στην ηλιόλουστη Σικελία. Στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού, γνωρίζονται καλύτερα μεταξύ τους και γνωρίζουν καλύτερα και τους εαυτούς τους. Κοιτάζουν κατάματα τις αναμνήσεις τους, αναλύουν το παρελθόν τους, ξεσκεπάζουν όσα σημεία της ζωής απέφευγαν να αντιμετωπίσουν και ανακινούν μέσα τους ελπίδες για νέα ξεκινήματα.
«Οι αναμνήσεις θα έπρεπε να είναι σαν τα λήμματα μιας εγκυκλοπαίδειας, να χρησιμεύουν μόνο στο να βάζουν τις σωστές πληροφορίες στη σωστή σειρά, αλλά στην πραγματικότητα είναι ψίθυροι, σειρήνες που έρχονται να σε πλανέψουν ή να σε πληγώσουν, ή και τα δύο μαζί. […] όχι, οι αναμνήσεις δεν είναι λήμματα εγκυκλοπαίδειας, ούτε μόνο ψίθυροι. Είναι μάλλον σπασμένα γυαλιά που τα πατάς στο σκοτάδι, γιατί έχεις ξεχάσει ότι κάτι είχε σπάσει εκεί, θυμάσαι μόνο το κρασί, αλλά όχι και το ποτήρι που έπεσε στο πάτωμα.»
Ο Γιούλιους Ράιτερ και η Λεώνη Παλμ είναι δύο άνθρωποι μοναχικοί. Δύο άνθρωποι που έχουν αποδεχθεί τα λάθη τους και έχουν ψηλαφίσει ο καθένας την ψυχή του και τα θέλω του. Γι’ αυτό και είναι έτοιμοι να προχωρήσουν μπροστά. Τα σημαντικά τα έχουν αφήσει πίσω τους, τα έχασαν αλλά δεν τα ξέχασαν.
Ο Ράιτερ αφού πούλησε τον εκδοτικό του οίκο αποσύρθηκε σε ένα συγκρότημα διαμερισμάτων κάπου στις Άλπεις, όπου σκοπεύει να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του με μόνη συντροφιά τα βιβλία του και το καλό κρασί. Η Λεώνη, μετά το θάνατο της κόρης της, έχει αποτραβηχτεί στην ίδια γωνιά της γης. Ένα βράδυ η Λεώνη κτυπά την πόρτα του Ράιτερ και μετά από λίγο είναι και οι δύο έτοιμοι να ταξιδέψουν, με μια ακαθόριστη λαχτάρα και χωρίς σαφή προορισμό, αφού πιστεύουν ότι ο προορισμός θα φανερωνόταν από μόνος του. Με μόνες τους αποσκευές τις εμπειρίες τους από την απώλεια αγαπημένων προσώπων και τις αναμνήσεις της παιδικής τους ηλικίας ξεκινούν για ένα ταξίδι που ελπίζουν να τους οδηγήσει κάπου.
«Από τη στοά όπου το είχε σκάσει το κορίτσι βγήκε ένα τρίο από μουσικούς, ο ένας με κύμβαλα, ο άλλος με ακορντεόν, και ο τρίτος, ένα παλικαράκι ντυμένο με παραδοσιακή φορεσιά, με μια μικρή φλογέρα ή αυλό στα δυό του χέρια, ένας αυλητής που συνόδευε με χορευτικό βηματισμό τις σαγηνευτικά καθαρές, εύθυμες νότες του. Οι τρεις τους παρατάχθηκαν ο ένας πίσω από τον άλλον με το παλικαράκι στην κεφαλή και άρχισαν να παρελαύνουν ανάμεσα στα τραπέζια παίζοντας μια μελωδία που έδινε την αίσθηση ότι την είχες ακούσει όταν ήσουν παιδί, αλλά δεν την είχες ξανακούσει ποτέ έκτοτε, σαν ένα παμπάλαιο παραμύθι από το οποίο ξεπηδά ξαφνικά μια ανάμνηση, ένα κομματάκι σπασμένο γυαλί, αστραφτερό και κοφτερό σαν μαχαίρι.»
Το σκηνικό που επέλεξε ο Κίρχοφ είναι η Γερμανία και η Ιταλία. Η παγωμένη οργανωμένη Γερμανία και η ηλιόλουστη επικίνδυνη Σικελία, μοιάζουν να αντανακλούν τους χαρακτήρες των δύο ηρώων που διασταυρώνονται πάνω στο ερώτημα ‘ευθύνη ή συμπόνια’ και δίνουν στον συγγραφέα την αφορμή για να κριτικάρει τον ευτελισμό του σύγχρονου πολιτισμού.
Ο τρόπος γραφής του Κίρχοφ είναι πρωτότυπος. Με προτάσεις μεγάλες – που κάποιες 
φορές πλησιάζουν σε έκταση τη μία σελίδα – μοιάζουν να παρακολουθούν σε ταχύτητα το μυαλό του Ράιτερ. Μέσα σ’αυτές τις προτάσεις περιλαμβάνονται και οι διάλογοι του βιβλίου, χωρίς να είναι γραμμένοι σε διαφορετικές σειρές και χωρίς σημεία στίξης, κάτι όμως που δεν δυσκολεύει καθόλου τον αναγνώστη. Ο Ράιτερ συχνά αναζητά με εμμονή τις κατάλληλες λέξεις και αρκετές φορές – επιλέγει τις λέξεις του μέσω της διαδικασίας που ακολουθούσε όταν ασχολείτο με την έκδοση των βιβλίων.
φορές πλησιάζουν σε έκταση τη μία σελίδα – μοιάζουν να παρακολουθούν σε ταχύτητα το μυαλό του Ράιτερ. Μέσα σ’αυτές τις προτάσεις περιλαμβάνονται και οι διάλογοι του βιβλίου, χωρίς να είναι γραμμένοι σε διαφορετικές σειρές και χωρίς σημεία στίξης, κάτι όμως που δεν δυσκολεύει καθόλου τον αναγνώστη. Ο Ράιτερ συχνά αναζητά με εμμονή τις κατάλληλες λέξεις και αρκετές φορές – επιλέγει τις λέξεις του μέσω της διαδικασίας που ακολουθούσε όταν ασχολείτο με την έκδοση των βιβλίων.[…] ελάχιστες φορές είχε βρεθεί μπλεγμένος στις λόχμες της γλώσσας χωρίς να καταφέρει να τελειώσει τη φράση του, και να που του είχε μόλις συμβεί. Σ’ ένα βιβλίο αυτό θα εκφραζόταν με αποσιωπητικά, τις τρεις τελίτσες που πάντα σιχαινόταν. […]
Το βιβλίο ‘Όταν δεν το περιμένεις’ κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις ΑΙΩΡΑ και την μετάφραση – που έχει επιχορηγηθεί από το Goethe Institut – έχει κάνει η Δέσποινα Κανελλοπούλου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου