ΕΡΩΤΟΤΡΟΠΙΕΣ

Posted on 23 Απριλίου 2018

Το βιβλίο «Ερωτοτροπίες» είναι το 12ο μυθιστόρημα του Χαβιέρ Μαρίας και εκτός από μυθιστόρημα γύρω από το μυστήριο μιας δολοφονίας είναι και ένα φιλοσοφικό έργο που τολμά να αντιμετωπίσει μεγάλα ηθικά ερωτήματα για τη στιγμή του θανάτου, την κληρονομιά του πένθους, τη φύση και την ελαστικότητα της αγάπης και του χρέους στο όνομα της φιλίας. Το μεγάλο όμως προσόν του βιβλίου είναι οι πολυάριθμες μακρές, φιλοσοφικές ιδέες του συγγραφέα οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστα μέρη της ιστορίας και όχι παρεκτροπές. Είναι απομονωμένες φαινομενικά στάσιμες σκηνές, στις οποίες οι χαρακτήρες σκέπτονται και αναλύουν όλες τις εκδοχές των – μερικές φορές ήσσονος σημασίας – περίεργων καταστάσεων στις οποίες τους έχει τοποθετήσει ο συγγραφέας. Είναι δε με έναν ήσυχο τρόπο, τόσο συναρπαστικές όσο και η ιστορία της δολοφονίας που τις υποκινεί.

Η αφηγήτρια της ιστορίας είναι η Μαρία Ντόλθ, μια νέα γυναίκα που εργάζεται σε έναν εκδοτικό οίκο στη Μαδρίτη. Κάθε πρωί πριν από την δουλειά της, πηγαίνει για  πρωινό στην ίδια καφετέρια που συχνάζει και ένα ζευγάρι που παρόλο που δεν τους έχει μιλήσει ποτέ, τη γοητεύει να τους παρακολουθεί διακριτικά.

Μου είχαν γίνει σχεδόν ανάγκη. Όχι, η λέξη δεν είναι κατάλληλη για κάτι που μας προξενεί ευχαρίστηση και ηρεμία. Ίσως πρόληψη, αν και ούτε κι αυτή είναι σωστή. Όχι πως πίστευα ότι θα μου πήγαινε στραβά η μέρα αν δεν μοιραζόμουν μαζί τους το πρωινό, από απόσταση εννοώ. Απλά η μέρα μου ξεκινούσε με πιο χαμηλό ηθικό ή με λιγότερη αισιοδοξία δίχως τη θέα που μου πρόσφεραν καθημερινά, τη θέα ενός κόσμου σε τάξη, ή αν προτιμάτε σε αρμονία. Ή μάλλον ενός μικροσκοπικού θραύσματος του κόσμου που ελάχιστοι παρατηρούσαμε, όπως συμβαίνει με κάθε θραύσμα ή με κάθε ζωή, ακόμα και με την πιο δημόσια ή την πιο εκτεθειμένη. Δε μου άρεσε να πάω να κλειστώ μέσα τόσες ώρες δίχως να τους έχω δει και να τους έχω παρατηρήσει, όχι στα κρυφά, αλλά με διακριτικότητα, το τελευταίο πράγμα που θα ήθελα ήταν να τους κάνω να νιώσουν άβολα ή να τους ενοχλήσω. σελ. 12-13

Κάποια μέρα ο άνδρας από το αγαπημένο της ζευγάρι βρίσκεται δολοφονημένος. Η Μαρία – σαρκαστική, σκληρή, κυνική, αλλά και συμπαθής –  καταγράφει τα γεγονότα, από την απόσταση μερικών ετών από την στιγμή που ξεκίνησε αυτή η ιστορία. Μια ιστορία αγάπης, απώλειας και θανάτου.

Η Μαρία συναντά τη Λουίσα, τη σύζυγο του θύματος, λίγους μήνες μετά το συμβάν και αποφασίζει να την πλησιάσει για να την συλλυπηθεί. Η Λουίσα την προσκαλεί στο σπίτι της για ένα ποτό και εκεί η Μαρία γνωρίζει τον οικογενειακό φίλο του ζευγαριού Χαβιέρ Ντίαθ-Βαρέλα. Λίγους μήνες αργότερα η Μαρία και ο Χαβιέρ συναντώνται τυχαία και ξεκινούν μια σχέση η οποία συνεχίζεται ακόμη και όταν ο Χαβιέρ εξομολογείται στη Μαρία τον έρωτά του για τη Λουίσα και την ελπίδα του να ξεπεράσει το θάνατο του συζύγου της και να τον ερωτευτεί. Αυτό όμως που σοκάρει τη Μαρία και τελικά την απομακρύνει από τον Χαβιέρ είναι μια συζήτηση που κρυφακούει ανάμεσα στον Χαβιέρ και έναν άγνωστο άντρα, που τον επισκέπτεται απροειδοποίητα. Η συζήτηση που ακούει η Μαρία δίνει άλλη διάσταση στο θάνατο του συζύγου της Λουίσα.

Το βιβλίο «Ερωτοτροπίες» είναι κάτι περισσότερο από ένα μυθιστόρημα μυστηρίου. Είναι ένα πνευματικό θρίλερ. Είναι η ιστορία ενός θανάτου που αποδεικνύεται λιγότερο άμεσος και τραγικός από ό, τι φαίνεται αρχικά, αφού σύντομα γίνεται σαφές ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα στην ιστορία από ό, τι γράφτηκε γι’ αυτή στις εφημερίδες. Ωστόσο, κάθε φορά που ο αναγνώστης αρχίζει να καταλαβαίνει (ή νομίζει ότι καταλαβαίνει) τι συνέβη, ο συγγραφέας μετατοπίζει τους στόχους, αλλάζοντας την ερώτηση και δίνοντάς μας περισσότερη τροφή για σκέψη. Ξεκινώντας από την αναφορά στον φόνο, ο συγγραφέας κτίζει την ιστορία του, αναλύοντας την επίδραση αυτού του εγκλήματος στους χαρακτήρες του όσο και στις μεγαλύτερες μεταφυσικές αλήθειες της ζωής.

«Έχουμε την τάση να επιθυμούμε κανείς να μην πεθαίνει και τίποτα να μην τελειώνει απ’ όσα μας συντροφεύουν και είναι αγαπημένη μας συνήθεια, δίχως να συνειδητοποιούμε ότι το μόνο που διατηρεί τις συνήθειες ανέγγιχτες είναι να μας τις εξαλείψουν ξαφνικά, δίχως δυνατή εξέλιξη, δίχως να μας εγκαταλείπουν ούτε να τις εγκαταλείπουμε. Οι μόνοι που δε μας απογοητεύουν ούτε μας διαψεύδουν είναι εκείνοι που μας τους στερούν βίαια, οι μόνοι που δεν εγκαταλείπουμε είναι όσοι χάνονται παρά τη θέλησή μας, απότομα, κι έτσι δεν προλαβαίνουν να μας στενοχωρήσουν ή να μας απογοητεύσουν. Όταν συμβαίνει αυτό, απελπιζόμαστε προς στιγμήν, επειδή πιστεύουμε πως θα μπορούσαμε να είμαστε μ’ αυτούς πολύ περισσότερο, δίχως να τους βάζουμε χρονικό όριο. Είναι μια παρεξήγηση κατανοητή ωστόσο.» σελ. 138-139

Μια άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή του μυθιστορήματος είναι η έξυπνη αλληλεπίδραση ιστοριών από την κλασική πεζογραφία, με την κύρια ιστορία. Ο συνταγματάρχης Σαμπέρ του Μπαλζάκ, ο μπάρμπα Γκοριό, αλλά και ο Μάκβεθπαρουσιάζονται επιδέξια, έτσι ώστε ο αναγνώστης να καταλάβει το νόημα των βιβλίων.

Ο Χαβιέρ Μαρίας αρνήθηκε το Εθνικό Βραβείο Μυθιστορήματος της Ισπανίας γι’ αυτό το βιβλίο επειδή όπως είπε ο συγγραφέας «το κράτος μόλις είχε κόψει τις επιχορηγήσεις στις βιβλιοθήκες, δεν μπορούσαν να το δεχτώ κατόπιν αυτού».

Το βιβλίο «Ερωτοτροπίες» κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ σε μετάφραση Χριστίνας Θεοδωροπούλου.

Εκδόσεις: ΠΑΤΑΚΗΣ

https://passepartoutreading.wordpress.com/