Στη χώρα των εσχάτων πραγμάτων του Paul Auster

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός, ίσως ένα δύο χρόνια, από τότε που πετύχαινα αναγνώστες στα μέσα μαζικής μεταφοράς να διαβάζουν μανιωδώς βιβλία του Paul Auster. Θυμάμαι μάλιστα έντονα ένα περιστατικό μιας κοπέλας που, απορροφημένη όπως ήταν από την Τριλογία της Νέας Υόρκης, σκόνταψε στον μπροστινό της. Ούτε εγώ η ίδια δεν ξέρω γιατί άργησα τόσο πολύ να διαβάσω κάποιο βιβλίο του. Τέλος πάντων, η αρχή έγινε και δεν το μετανιώνω. Αν μη τι άλλο, με τον κύριο Auster θα έχουμε μέλλον (περιμένουμε και την έκδοση του 4321 φέτος)!

Ο Paul Benjamin Auster, όπως είναι ολόκληρο το όνομά του, γεννήθηκε το 1947 στο New Jersey των Ηνωμένων Πολιτειών και σύντομα μετά τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Κολούμπια έφυγε για την Γαλλία. Εκεί εργάστηκε ως μεταφραστής και έκανε τα πρώτα του λογοτεχνικά βήματα. Ήδη πριν από την επιστροφή του στην Αμερική είχε εκδώσει κάποια λογοτεχνήματά του, η αναγνώριση όμως από το κοινό ήρθε λίγο αργότερα με την αυτοβιογραφική Επινόηση της Μοναξιάς και την Τριλογία της Νέας Υόρκης. Από τότε μέχρι και σήμερα ο Auster παραμένει σταθερά στην κορυφή των αναγνωστικών προτιμήσεων. Βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες και ο ίδιος συνεχίζει απτόητος το συγγραφικό του έργο παρά τα 71 του χρόνια.

Όπως αναφέρω και στον πρόλογο, αυτή είναι η πρώτη μου επαφή με την πένα του Auster και, για να είμαι ειλικρινής, επέλεξα να ξεκινήσω με την Χώρα των εσχάτων πραγμάτων εντελώς τυχαία. Στην βιβλιοθήκη μου βρίσκονται ήδη η δημοφιλής Τριλογία, ο Αόρατος και το Παλάτι του Φεγγαριού, αλλά το μικρό μέγεθος της Χώρας και το συμπαθητικό της σχήμα μου έδωσαν μερικά κίνητρα παραπάνω για να ξεκινήσω από αυτή. Πριν μοιραστώ μαζί σας τις εντυπώσεις μου από το βιβλίο, πρέπει να σας πω ότι δεν τα πάω καθόλου καλά με τα δυστοπικά μυθιστορήματα. Ξεκίνησα με το ασύγκριτο 1984 και τελείωσα με τον εξαιρετικό Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο ήδη από τα χρόνια του Λυκείου. Έπειτα ο κοινωνικός ζόφος και η πολιτειακή παρακμή έπαψαν να με συγκινούν και στράφηκα σε άλλα λογοτεχνικά είδη. Να όμως γιατί δεν πρέπει ποτέ να λες ποτέ• και η λογοτεχνία κάνει κύκλους!

Η Άννα Μπλουμ φεύγει από την πατρίδα και το σπίτι της για να αναζητήσει τον αδερφό της που έχει μυστηριωδώς χαθεί μερικούς μήνες πριν σε μια ξένη χώρα. Φτάνοντας στη χώρα (των εσχάτων πραγμάτων) έρχεται αντιμέτωπη με έναν κόσμο που καταρρέει, ένα αδιάφορο κυβερνητικό σύστημα και μια κοινωνία που έχει επιστρέψει για τα καλά στις πρωτόγονες ρίζες της. Οι άνθρωποι κλέβουν για να ζήσουν, είναι τέτοια η εξαθλίωση και η επιτακτική ανάγκη για τροφή που δεν υπάρχει χώρος για κανόνες και ηθική. Επικρατεί μονάχα ο νόμος της ζούγκλας. Σε αυτό τον κόσμο η Άννα ζει επιβιώνοντας. Λίγο πριν το τέλος, αν υπάρχει άραγε τέλος στο πηγάδι της εξαθλίωσης, μοναδικό της δεκανίκι είναι η καταγραφή όλων όσων έζησε. Γράφει λοιπόν ένα γράμμα στον πρώην εραστή της.

Αυτό το γράμμα διαβάζουμε ουσιαστικά και εμείς. Όλο το μυθιστόρημα είναι δοσμένο σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση με έντονο εξομολογητικό ύφος. Ο Auster σε μεταφέρει με ευκολία στον παρακμάζοντα κόσμο της μυθοπλασίας του και σε κάνει μέτοχο των δυσκολιών και των δεινών της πρωταγωνίστριας. Η ροή της καταστροφής είναι δομημένη με προσοχή σαν ντόμινο, πέφτει το πρώτο και ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα.

Ναι, υπάρχουν πολλά πράγματα για τα οποία ντρέπομαι. Η ζωή μου φαίνεται μερικές φορές σαν μια ατελείωτη σειρά από μεταμέλειες, λάθος αποφάσεις και ανεπανόρθωτα λάθη. Αυτό είναι το πρόβλημα όταν αρχίζεις να αναπολείς. Βλέπεις τον εαυτό σου όπως αληθινά ήταν και μένεις άναυδος. Βέβαια τώρα είναι πολύ αργά για συγγνώμες, το καταλαβαίνω αυτό. Είναι πολύ αργά για όλα, μόνο να συνεχίσω μένει. Αργά ή γρήγορα θα προσπαθήσω να τα πω όλα και δεν έχει σημασία ποιο θα ναι το πρώτο και ποιο το δεύτερο, ούτε βέβαια η χρονική τους σειρά. Όλα στριφογυρίζουν ταυτόχρονα στο κεφάλι μου, και μόνο το ότι καταφέρνω να ξεχωρίζω κάτι και να το αφηγούμαι, είναι θρίαμβος. Αν σε μπερδεύω έτσι, λυπάμαι. Όμως δεν έχω άλλη επιλογή παρά να καταγράφω με όση μεγαλύτερη ακρίβεια μπορώ.

Στη χώρα των εσχάτων πραγμάτων δεν υπάρχει ούτε αρχή ούτε τέλος. Ο αναγνώστης ακολουθεί την Άννα σε κάθε της βήμα από την στιγμή που πάτησε το πόδι της στη χώρα, αλλά δεν μαθαίνουμε σχεδόν καμία πληροφορία για το πως τα πράγματα έφτασαν σε αυτό το σημείο ή που θα καταλήξουν. Ο Auster προφανώς δεν ήθελε να φτιάξει ένα δυστοπικό σύμπαν όπως έχουν δημιουργήσει τόσοι άλλοι συνάδελφοί του. Ήθελε να απεικονίσει έναν συγκεκριμένο χώρο ένα συγκεκριμένο χρόνο υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες και σίγουρα τα κατάφερε.

Εμένα αυτή ακριβώς η αβεβαιότητα κάπως με ξενίζει. Θέλω να ξέρω όσο το δυνατόν περισσότερα για τους πρωταγωνιστές και το περιβάλλον στο οποίο τοποθετούνται. Αν μπορούσα να μπω στο μυαλό του συγγραφέα και να του αποσπάσω και άλλες πληροφορίες, θα το έκανα. Ο Auster δεν με αφήνει, αλλά δεν θα του κρατήσω κακία. Η πρώτη επαφή δεν ήταν όσο γοητευτική περίμενα, ήταν όμως αρκετά ενθαρρυντική για να συνεχίσω και με τα υπόλοιπα βιβλία του.

*Το Στη χώρα των εσχάτων πραγμάτων κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος σε μετάφραση του Άρη Σφακιανάκη.

https://stylerivegauche.wordpress.com/

sweet jane eyre