ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2020

Τα στοιχεία αποτελούν συμπεράσματα μελέτης του Καθηγητή Π. Ε. Πετράκη, η οποία δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του 2014 υπό τη μορφή βιβλίου με τίτλο "The Rebirth of the Greek Labor Market. Building Toward 2020 After the Global Financial Meltdown" από το διεθνή εκδοτικό οίκο Palgrave McMillan. Στην εν λόγω μελέτη παρέχονται, με τη βοήθεια διακεκριμένων επιστημόνων, ενδείξεις των μακροοικονομικών εξελίξεων στην ελληνική οικονομία, καθώς και των τρεχουσών συνθηκών στην αγορά εργασίας, ενώ προτείνονται πιθανές περιοχές ανάπτυξης μετά την κρίση.

Τα Αποτελέσματα της Μελέτης

Στο βασικό σενάριο η απασχόληση συνολικά δε μεταβάλλεται σημαντικά μέχρι το 2020, καθώς η αύξηση είναι περίπου 0,02% ετησίως, με κάμψη στο μεσοδιάστημα (2016) και σταδιακή άνοδο μέχρι το 2020. Ωστόσο, παρά τη σχετική στασιμότητα στον αριθμό του εργατικού δυναμικού, παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές μεταξύ των επιμέρους κλάδων της οικονομίας. Έτσι, κάθε κλάδος εμφανίζει διαφορετική μεταβολή στην απασχόληση, λόγω των υποθέσεων που έχουν γίνει αλλά και των γενικότερων εκτιμήσεων και προβλέψεων ότι η μετάβαση της ελληνικής οικονομίας από την περίοδο της ύφεσης σε μια νέα αναπτυξιακή τροχιά, δε θα χαρακτηριστεί από το ίδιο παραγωγικό μοτίβο.

Η μεγαλύτερη ανάκαμψη στην απασχόληση των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, στην ελληνική οικονομία, με βάση το βασικό σενάριο αναμένεται να προέλθει -κατά σειρά μεγέθους θετικής επίδρασης- από τους τομείς των κατασκευών υλικών αγαθών, των καταλυμάτων και δραστηριοτήτων υπηρεσιών εστίασης, τη φυτική-ζωική παραγωγή και συναφείς δραστηριότητες, τις δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας, τις δραστηριότητες βοήθειας κατ’ οίκον και κοινωνικής μέριμνας, την αποθήκευση και υποστηρικτικές προς τη μεταφορά δραστηριότητες, τις πλωτές μεταφορές, την παραγωγή βασικών μετάλλων και την κατασκευή μεταλλικών προϊόντων.

Κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας με τη μεγαλύτερη αύξηση	Αύξηση απασχόλησης από το 2012 έως το 2020
Κατασκευές υλικών αγαθών	56.026
Καταλύματα και δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης	27.629
Φυτική και ζωική παραγωγή, θήρα και συναφείς δραστηριότητες	24.583
Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας	17.047
Δραστηριότητες βοήθειας κατ’ οίκον και κοινωνικής μέριμνας χωρίς παροχή καταλύματος	15.569
Κατασκευή λοιπού εξοπλισμού μεταφορών	12.099
Αποθήκευση και υποστηρικτικές προς τη μεταφορά δραστηριότητες	12.003
Πλωτές μεταφορές	9.345
Παραγωγή βασικών μετάλλων	8.423
Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων, με εξαίρεση τα μηχανήματα και τα είδη εξοπλισμού	6.225

Στον αντίποδα, οι κλάδοι που θα σημειώσουν κάμψη μέχρι το 2020 σε όρους απασχόλησης είναι το εμπόριο, ενώ ακολουθεί η δημόσια διοίκηση και άμυνα, η παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών, ειδών ενδυμασίας, δέρματος και δερμάτινων ειδών και οι νομικές και λογιστικές δραστηριότητες. Όλοι αυτοί οι τομείς, οι οποίοι χαρακτηρίστηκαν από ανάπτυξη στην προ κρίσης εποχή, αναμένεται να υποχωρήσουν μέχρι το 2020, με την ιδιωτική και τη δημόσια κατανάλωση να μην επεκτείνονται όπως στα προ κρίσης επίπεδα.

Κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας με τη μεγαλύτερη μείωση	Μείωση απασχόλησης από το 2012 έως το 2020
Λιανικό εμπόριο, εκτός από το εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών	-84.680
Δημόσια διοίκηση και άμυνα· υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση	-38.244
Χονδρικό εμπόριο, εκτός από το εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών	-22.921
Χονδρικό και λιανικό εμπόριο και επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών	-14.670
Παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών, ειδών ενδυμασίας, δέρματος και δερμάτινων ειδών	-13.825
Νομικές και λογιστικές δραστηριότητες-Δραστηριότητες κεντρικών γραφείων· δραστηριότητες παροχής συμβουλών διαχείρισης	-12.149
Βιομηχανία τροφίμων, ποτών και καπνού	-7.797
Εκπαίδευση	-5.859
Λοιπές διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες	-4.995
Εκτυπώσεις και αναπαραγωγή προεγγεγραμμένων μέσων	-4.220

Τα βασικά ευρήματα αναφορικά με τις προοπτικές επαγγελμάτων ανά ειδικότητα, αναδεικνύουν μια σχετικά σημαντική μεταβολή στη ζήτηση για ειδικευμένους τεχνίτες. Επίσης, σημαντική ενίσχυση αναμένεται στο μερίδιο των γεωργών, κτηνοτρόφων, δασοκόμων και αλιέων, όπως επίσης και στους απασχολούμενους στην παροχή προσωπικών υπηρεσιών. Επίσης, σημαντική αναμένεται και η αύξηση στους τεχνικούς και τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας και στους απασχολούμενους στην παροχή ατομικής φροντίδας καθώς η γήρανση του πληθυσμού αναμένεται να αυξήσει τη ζήτηση για τέτοιου είδους ειδικότητες.

Επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη αύξηση	Αύξηση απασχόλησης από το 2012 έως το 2020
Τεχνίτες ανέγερσης και αποπεράτωσης κτιρίων, εξαιρουμένων των ηλεκτρολόγων	35.196
Ειδικευμένοι γεωργοί και κτηνοτρόφοι, επαγγελματίες	22.859
Απασχολούμενοι στην παροχή προσωπικών υπηρεσιών	17.193
Οδηγοί μέσων μεταφοράς και χειριστές κινητού εξοπλισμού	8.273
Τεχνικοί θετικών επιστημών και μηχανικής	7.984
Ασκούντες επιστημονικά επαγγέλματα και μηχανικοί	6.914
Τεχνικοί του τομέα της υγείας	5.866
Ηλεκτρολόγοι και ηλεκτρονικοί	5.193
Επαγγελματίες του τομέα της υγείας	4.784
Απασχολούμενοι στην παροχή ατομικής φροντίδας	4.498

Στην άλλη πλευρά, η μεγαλύτερη κάμψη της απασχόλησης αναμένεται στην κατηγορία των πωλητών, ενώ ακολουθούν οι τεχνίτες επεξεργασίας ξύλου και ειδών ένδυσης. Επίσης, σημαντική υποχώρηση αναμένεται και στους απασχολούμενους στην παροχή υπηρεσιών προστασίας.

Επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη μείωση	Μείωση απασχόλησης από το 2012 έως το 2020
Πωλητές	-71.230
Τεχνίτες επεξεργασίας τροφίμων, επεξεργασίας ξύλου, ειδών ένδυσης και ασκούντες συναφή επαγγέλματα	-11.659
Απασχολούμενοι στην παροχή υπηρεσιών προστασίας	-8.293
Διευθυντές ξενοδοχείων, εστιατορίων, επιχειρήσεων λιανικού και χονδρικού εμπορίου και άλλων υπηρεσιών	-4.949
Επαγγελματίες του νομικού, κοινωνικού και πολιτιστικού κλάδου	-4.376
Βοηθοί Επαγγελματιών επιχειρήσεων και διοίκησης	-4.326
Επαγγελματίες επιχειρήσεων και διοίκησης	-4.300
Εκπαιδευτικοί	-3.064
Άλλα μέλη των ενόπλων δυνάμεων	-2.708
Υπάλληλοι καταγραφής αριθμητικών δεδομένων και υλικών	-2.661

Η Μεθοδολογία της Ανάλυσης

Η ανάλυση του βιβλίου επικεντρώνεται σε τρία βασικά ζητήματα, τα οποία το καθιστούν ξεχωριστό. Πρώτον, αφού παρουσιαστούν τα βασικά χαρακτηριστικά της επανισορρόπησης της ελληνικής οικονομίας, όπως και η προβληματική κατάσταση που χαρακτηρίζει την ελληνική αγορά εργασίας και την απασχόληση, αναπτύσσεται ένα μακρο-οικονομετρικό μοντέλο για την ελληνική οικονομία. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ευέλικτο μοντέλο, όσον αφορά στα συμπεράσματα πολιτικής που προκύπτουν, το οποίο παρέχει εύλογες προβλέψεις για την περίοδο 2014 - 2020, σε τρία σενάρια (βασικό, αισιόδοξο και απαισιόδοξο). Δεύτερον, αναλύεται o δυναμισμός της ελληνικής οικονομίας και πιο συγκεκριμένα προχωρά στον εντοπισμό των δυναμικών κλάδων, οι οποίοι αναμένεται να επικρατήσουν, από πλευράς απασχολησιμότητας του εργατικού δυναμικού, την επόμενη πενταετία στην ελληνική οικονομία. Τέλος, χρησιμοποιώντας τις εκτιμήσεις που προκύπτουν από το μακρο-οικονομετρικό μοντέλο, πραγματοποιείται μια ανάλυση εισροών-εκροών για κάθε ένα από τα τρία σενάρια, προκειμένου να διερευνηθούν και να προσδιορισθούν οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, όχι μόνο για το σύνολο της απασχόλησης, αλλά επίσης για τον αριθμό των εργαζομένων ανά επαγγελματική κατηγορία και ανά κλάδο της οικονομίας (η ανάλυση περιλαμβάνει 64 κλάδους της οικονομίας και 123 διαφορετικές επαγγελματικές κατηγορίες). Συνεπώς, προσδιορίζονται τα επαγγέλματα και οι κλάδοι της οικονομίας με τις μεγαλύτερες απώλειες σε θέσεις εργασίας, καθώς και αυτοί για τους οποίους αναμένεται μια θετική τάση, μέχρι το 2020, οποιοδήποτε, εκ των τριών, σενάριο μακροοικονομικών εξελίξεων και αν επικρατήσει.

Αναλυτικότερα, στο εν λόγω βιβλίο αναπτύσσεται ένα νέο μακρο-οικονομετρικό μοντέλο για την ελληνική οικονομία. Το μοντέλο αυτό, σε συνδυασμό με τη χρήση Πινάκων Εισροών – Εκροών, αποτελεί τη βάση για τη μακροοικονομική πρόβλεψη των εξελίξεων στην ελληνική αγορά εργασίας έως το 2020.

Το μοντέλο εκτιμήθηκε χρησιμοποιώντας τριμηνιαία στοιχεία για την περίοδο 2000 – 2013, ενώ κύριοι στόχοι του υπήρξαν οι εξής:

να είναι απλοποιημένο,
ευέλικτο σε όρους ανάλυσης πολιτικών
και ικανό να παρέχει αιτιολογημένες εκτιμήσεις για την περίοδο 2014 -2020.

Η ανάλυσή του αφορά σε τρία σενάρια:

α) Το βασικό σενάριο, αυτό δηλαδή που θεωρείται ως το περισσότερο πιθανό για να συμβεί και βασίζεται στις περισσότερο πιθανές εξελίξεις των εξωγενών μεταβλητών του μοντέλου, ενώ λαμβάνει υπόψη επενδύσεις από τα προγράμματα ΕΣΠΑ και ορισμένες δημόσιες επενδύσεις (αυτοκινητόδρομοι κ.λπ.).

β) Το αισιόδοξο σενάριο έχει ως αφετηρία το βασικό σενάριο, με μια θετική -για την οικονομία- μεταβολή κατά 5% σε όλες τις βασικές εξωγενείς μεταβλητές (εξωτερική ζήτηση κ.λπ.).

γ) Το απαισιόδοξο σενάριο έχει και αυτό ως αφετηρία το βασικό σενάριο, με μια αρνητική -για την οικονομία- μεταβολή κατά 2% σε όλες τις εξωγενείς μεταβλητές, ενώ δε λαμβάνει υπόψη του αναφορές σε επενδύσεις.

Με βάση τις εκτιμήσεις του μοντέλου αυτού και τη χρήση Πινάκων Εισροών – Εκροών, η ανάλυση του βιβλίου αποτυπώνει την αναμενόμενη εξέλιξη της απασχόλησης για τα τρία σενάρια (βασικό, αισιόδοξο, απαισιόδοξο):

α) ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας

για 21 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας – 1ψήφια ανάλυση ΣΤΑΚΟΔ (Στατιστική Ταξινόμηση Κλάδων Οικονομικής Δραστηριότητας), και
για 64 υποκλάδους της οικονομίας – 2ψήφια ανάλυση ΣΤΑΚΟΔ,

β) ανά επάγγελμα

για 10 επαγγελματικούς κλάδους – 1ψήφια ανάλυση ΣΤΕΠ (Στατιστική Ταξινόμηση Επαγγελμάτων),
για 43 κατηγορίες επαγγελμάτων - 2ψήφια ανάλυση ΣΤΕΠ, και
για 124 επαγγέλματα – 3ψήφια ανάλυση ΣΤΕΠ.

Τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται για την απασχόληση, ανά επάγγελμα και ανά κλάδο, για τα έτη 2012 και 2013 αφορούν σε στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού (ΕΕΔ) της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΛ.ΣΤΑΤ.).

Μάρτιος 2016

ΑΚΑΝΘΟΧΟΙΡΟΣ

Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 2016