Ήθελα να γράψω ένα άρθρο για την Μποτσουάνα, που έγινε ξαφνικά διάσημη με την παραλλαγή Ο του κορονοϊού, αλλά επειδή είχαμε δεσμευμένη την Τρίτη (κείμενο 1821) και την Τετάρτη (μηνολόγιο) το ανέβαλα για σήμερα -και αφού στο μεταξύ έσκασε και το πρόστιμο των 100 ευρώ, αναπόφευκτα θα συνδυάσω τα δυο θέματα, κυρίως στον τίτλο, ενώ περιμένω και τα σχόλιά σας. Bέβαια, συζητήσαμε μερικά πράγματα για τη χώρα στα μεζεδάκια του Σαββάτου, αλλά δεν νομίζω ότι καλύψαμε το θέμα.
Η Μποτσουάνα λοιπόν είναι χώρα της νότιας Αφρικής. Είναι περίκλειστη, χωρίς έξοδο στη θάλασσα, όπως βλέπετε.
Η Μποτσουάνα έχει μάλλον μεγάλη έκταση, 580.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, τέσσερις και βαλε φορές η Ελλάδα, και για να πάρετε κι ένα άλλο μέτρο σύγκρισης να πούμε ότι είναι μεγαλύτερη απο την ηπειρωτική Γαλλία (το εξάγωνο, χωρίς τα υπερπόντια εδάφη). Ωστόσο, ενώ η Γαλλία έχει 65+ εκατομμύρια πληθυσμό, η Μποτσουάνα έχει 2.300.000 μόνο, κάτι που εξηγείται αν δούμε πιο προσεχτικά, αφού το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης της χώρας το πιάνει η έρημος Καλαχάρι (εγώ την είχα ακούσει πριν μάθω τη χώρα). Είναι λοιπόν η Μποτσουάνα μια από τις πιο αραιοκατοικημένες χώρες του πλανήτη -θα άξιζε κάποτε να δούμε σε ένα άρθρο τις δυο άκρες του φάσματος με τις πυκνοκατοικημένες και τις αραιοκατοικημένες χώρες.
Πρωτεύουσα της Μποτσουάνας είναι η Γκαμπορόνε. Ναι, το όνομα της χώρας το κλίνω, και αν θέλετε το συζητάμε. Τώρα που έγινε διάσημη η «παραλλαγή/μετάλλαξη της Μποτσουάνας» στα μέσα ενημέρωσης, είδα ότι τα περισσοτερα είχαν άκλιτο το όνομα, αλλά δεν συμφωνώ. Εφόσον τα θηλυκά γεωγραφικά ονόματα σε -α είναι εκ κατασκευής προσαρμοσμένα στο τυπικό της ελληνικής, δεν υπάρχει λόγος να μένουν άκλιτα. Έτσι, εγώ κλίνω όλα τα ονόματα χωρών ή πολιτειών των ΗΠΑ: της Μποτσουάνας, της Φλόριντας, της Καλιφόρνιας, της Ζάμπιας, της Νικαράγουας, της Γιούτας, της Νεβάντας, της Ναμίμπιας.
Η πλειοψηφούσα εθνοτική ομάδα στην Μποτσουάνα (Botswana) είναι οι Τσουάνα (Tswana). Δεν είναι σύμπτωση η κοινή κατάληξη. Επίσημη γλώσσα είναι τα αγγλικά, αλλά η επικρατούσα γλώσσα είναι η Σετσουάνα, Setswana, το βλέπετε το πατερνάκι; Που συνεχίζεται, διότι ο Μποτσουανέζος, να τον πούμε έτσι, λέγεται Motswana στον ενικό και Batswana στον πληθυντικό. Πρόκειται για γλώσσα της οικογένειας των Μπαντού, που δουλεύει με προθήματα, όχι όπως η δική μας με επιθήματα-καταλήξεις.
Η Μποτσουάνα θεωρείται από τις πιο πετυχημένες αφρικανικές χώρες και καμαρώνει ότι είναι η αρχαιότερη δημοκρατία της ηπείρου. Μια πολύ πρόσφατη είδηση ίσως έχει ενδιαφέρον: το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας μόλις εξέδωσε απόφαση που κρίνει συνταγματική προηγούμενη δικαστική απόφαση για νομιμοποίηση της ομοφυλοφιλίας, στην οποία η κυβέρνηση είχε ασκήσει έφεση.
Ένα άλλο γλωσσικό θεματάκι που αναδείχτηκε με την ευκαιρία της Μποτσουάνας έχει να κάνει με τη νότια Αφρική και τη Νότια Αφρική. Βλέπετε, η Μποτσουάνα ανήκει στη νότια Αφρική (στο νότιο τμήμα της ηπείρου) και συνορεύει με τη Νότια Αφρική (το κράτος). Σε άλλες γλώσσες δεν υπάρχει μπέρδεμα. South Africa λέγεται στα αγγλικά η χώρα και Southern Africa η περιοχή. Στα γαλλικά λέγεται Afrique du Sud η χώρα και Afrique australe η περιοχή -άκουσα χτες στο ραδιόφωνο ότι ο πρώτος Γάλλος με την παραλλαγή Ο βρέθηκε στη Ρεϋνιόν, γαλλικό υπερπόντιο έδαφος στον Ινδικό ωκεανό, και είχε μόλις επιστρέψει από ταξίδι στη νότια Αφρική (Afrique Australe) έχοντας επισκεφθεί μεταξύ άλλων τη Νότια Αφρική (Afrique du Sud). Ο παλιός μου συνάδελφος, ο φίλος μας ο Δημόσιος Χώρος, είχε προτείνει να ονομάζεται Νοτόγεια Αφρική η ήπειρος, αλλά η πρότασή του δεν έχει πιάσει.
Η κυβέρνηση της Μποτσουάνας διαμαρτυρήθηκε για την ονομασία που δόθηκε στη νέα παραλλαγή του ιού, την Β.1.1.529, και διευκρίνισε με ανακοίνωση του Υπουργείου Υγείας και Ευεξίας (ωραίος τίτλος) ότι τα τέσσερα κρούσματα δεν αφορούσαν τη χώρα και ότι η νέα παραλλαγή έχει εντοπιστεί σε πολλές χώρες της Νοτόγειας (που θα έλεγε κι ο ΔΧ) Αφρικής. Την ανακοίνωση τη βλέπετε αριστερά. Σε άλλες ανακοινώσεις που έχω δει στο Τουίτερ, οι αρχές της Μποτσουάνας υπογραμμίζουν το μεγάλο ποσοστό εμβολιασμού στη χώρα.
Ωστόσο, η ΕΕ και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες επέβαλαν, όπως ήταν μάλλον αναπόφευκτο, απαγόρευση ή σοβαρότατους περιορισμούς στις πτήσεις από τις χώρες της Νοτόγειας Αφρικής: Νότια Αφρική, Μποτσουάνα, Ναμίμπια, Λεσότο, Ζιμπάμπουε, Μοζαμβίκη, Εσουατίνι, Ζάμπια και Μαλάουι, διαβάζω εδώ. Εδώ αναδεικνύεται και άλλο ένα γλωσσικό θέμα, αφού η/το Εσουατίνι είναι η νέα ονομασία της Σουαζιλάνδης.
Ωστόσο, η Ευρώπη δεν είναι νησί και η στεγανή απομόνωση δεν είναι εφικτή. Το πρώτο κρούσμα στο Βέλγιο ήταν μια γυναίκα η οποία είχε επισκεφτεί την Αίγυπτο και επέστρεψε στο Βέλγιο μέσω Κωνσταντινούπολης. Η Ευρώπη, και γενικότερα οι προηγμένες χώρες, έχουν πετύχει (όχι όλες, όχι η Ελλάδα ας πούμε) καλά ποσοστά εμβολιασμού και τώρα κάνουν την τρίτη δόση, αλλά όταν τα ποσοστά στην Αφρική και σε άλλες περιοχές είναι τόσο χαμηλά η προσπάθεια αυτή αυτοϋπονομεύεται. (Σε ανακοίνωση του ΠΟΥ διαβάζω ότι μόνο 5 από τις 54 χώρες της Αφρικής, και όχι οι μεγαλύτερες, έχουν πιάσει ή αναμένεται να πιάσουν τον στόχο που έθεσε ο ΠΟΥ, να πετύχουν 40% ποσοστό εμβολιασμού έως το τέλος του 2021).
Στην Αφρική δεν έχουν εμβόλια (και όχι μόνο -δεν έχουν, ας πούμε, ούτε καν σύριγγες στις απαιτούμενες ποσότητες), ενώ στην Ευρώπη έχουμε εμβόλια αλλά δεν έχουμε πείσει όλο τον πληθυσμό. Η δική μας κυβέρνηση, έχοντας αποτύχει καθαρά στην εμβολιαστική προσπάθεια, στοιχείο που δεν είναι άσχετο από τη σύνθεση της εκλογικής της βάσης, αποφάσισε να επιβάλει πρόστιμο, 100 ευρώ τον μήνα, σε όλους τους ανεμβολίαστους πολίτες 60 ετών και άνω. Ομολογία αποτυχίας είναι αυτό, και πρέπει να ντρεπόμαστε που η Ελλάδα γίνεται η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που θεσπίζει τέτοιο μέτρο.
Όπως πολλά πρόστιμα, και αυτό έχει ταξική διάσταση: για κάποιον τα 100 ευρώ είναι φιλοδώρημα, για άλλον είναι σοβαρότατο ποσοστό των μηνιαίων εσόδων του. Προσωπικά, δεν είμαι καθόλου πεπεισμένος ότι τελικά το πρόστιμο θα επιβληθεί και θα εισπραχθεί -υπάρχει πιθανότητα είτε να κριθεί αντισυνταγματικό είτε τελικα να χαριστεί. Από την άλλη, δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη να εμβολιαστούν ειδικά οι πιο ηλικιωμένοι, οι άνω των 60 ας το πω με βαριά καρδιά.
Το βέβαιο όμως είναι ότι, ακόμα κι αν οι περισσότεροι 60χρονοι+ συμμορφωθούν ή μεταπειστούν ή αναγκαστούν ή τέλος πάντων κάνουν την πρώτη δόση έως τις 15 Ιανουαρίου, που είναι η καταληκτική προθεσμία, αυτό ελάχιστα θα επηρεάσει την οξύτητα με την οποία το τωρινό κύμα (το τέταρτο είναι άραγε;) χτυπάει την πατρίδα μας. Και στο μεταξύ, θα έχει ανακύψει η ανάγκη να πειστούν να τριτεμβολιαστούν οι εμβολιασμένοι πολίτες που θα εξασθενεί η ανοσία τους μετά την παρέλευση πολλών μηνών από τη δεύτερη δόση τους.
Στο θέμα του προστίμου θα ακούσω τα σχόλιά σας, με ενδιαφέρουν πολύ. Σημειώνω πάντως ότι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έγινε αρκετή πλάκα με το πρόστιμο. Εγώ πρότεινα τα έσοδα από το πρόστιμο να πηγαίνουν σε ειδικό κονδύλιο που θα χρηματοδοτεί την επιστροφή γόνων εργοστασιαρχών στα πάτρια (αυτό είναι υπαινιγμός για την εκδήλωση που έγινε πρόσφατα στο προσυνέδριο της ΝΔ, όπου παρουσιάστηκε ως παράδειγμα brain gain η περίπτωση ενός 25χρονου που γύρισε από την Αμερική και βρήκε μια πολύ καλή δουλειά στα Γιάννενα, χωρίς να αναφερθεί ότι ο νεαρός προσλήφθηκε στο εργοστάσιο του πατέρα του!). Άλλοι πρότειναν να μπει πρόστιμο 100 ευρώ σε όσους κάνουν πράγματα που τα θεωρούν ανοίκεια, π.χ. όσους τρώνε καρπούζι με φέτα.
Οπότε, θα μπορούσαμε να προτείνουμε να μπαίνει πρόστιμο 100 ευρώ σε όποιον δεν ξέρει πού πέφτει η Μποτσουάνα ή δεν μπορεί να βρει τη Μποτσουάνα στον χάρτη. Οι αναγνώστες του ιστολογίου δεν κινδυνεύουν από αυτή την άποψη.
Ή ίσως θα πρέπει να τιμωρηθούν όσοι πολιτικοί της Ευρώπης θεωρούν ότι η Αφρική, στην οποία δεν χορηγούν εμβόλια, κείται μακράν.
Από το ιστολόγιο του Ν Σαραντάκου "Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία"
