Μεζεδάκια με ελευθερία, ισότητα και αδελφότητα
Posted by sarant στο 18 Ιουλίου, 2020
Ο λόγος που δίνω αυτόν τον τίτλο στο εβδομαδιαίο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο δεν είναι (μόνο) ότι την εβδομάδα που μας πέρασε είχαμε την εθνική γιορτή της Γαλλίας που είναι και η επέτειος της άλωσης της Βαστίλλης και της έναρξης της μεγάλης Γαλλικής Επαναστασης. Είναι (επίσης) ότι θα σχολιάσουμε μια συζήτηση που έγινε στον μικρόκοσμο των σόσιαλ, σχετικά με το αν είναι λάθος (!) να αποδίδεται «Ελευθερία-Ισότητα-Αδελφότητα» στα ελληνικά το πασίγνωστο τρίπτυχο των ιδανικών της Επανάστασης, το Liberté, Egalité, Fraternité. Θα μπορούσα (και ίσως θα έπρεπε, δεν ξέρω) να αφιερώσω ξεχωριστό άρθρο σε αυτή τη συζήτηση, αλλά τελικά αποφάσισα να τη στριμώξω στην πιατέλα, ελπίζοντας να μην επισκιάσει τα άλλα μεζεδάκια.
* Και ξεκινάμε με ένα ορντέβρ, της κατηγορίας των άχρηστων εισαγωγικών.
Σε ρεπορτάζ για… κλοπή λειψάνου του αγίου Νεκταρίου, που έγινε στη Ναύπακτο, διαβαζουμε ότι: αναμένεται στο χώρο και η σήμανση προκειμένου να «πάρει» αποτυπώματα.
Καταλάβατε; Πηγαίνουν εκεί, κάνουν ότι παίρνουν αποτυπώματα, στην πραγματικότητα όμως δεν παιρνουν και παίζουν όλη τη μέρα τάβλι στο καφενείο.
Αλλά εγώ ήξερα ότι ο άγιος Νεκτάριος βρίσκεται θαμμένος στην Αιγινα. Πώς γίνεται το λείψανό του να είναι στη Ναύπακτο; Θα μου πειτε, λείψανο μπορεί να είναι ένα μέλος του αγίου, ένα δάχτυλο ακόμα. Αλλά κι αυτός ο διαμελισμός δεν είναι τάχα ιεροσυλία;
* Φωτογραφικό μπέρδεμα στο Λίμπεραλ.
Το άρθρο για τη δήλωση του εφοπλιστή Μαρτίνου συνοδεύτηκε από φωτογραφία του… Ανδρέα Μαρτίνη, που ήταν διοικητής στο νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν και αν θυμάμαι καλά έχει καταδικαστεί για ξέπλυμα χρήματος -αλλά δεν μπήκε φυλακή διότι δεν έκλεψε μπρίζες.
Βέβαια και η δήλωση του Μαρτίνου έχει ενδιαφέρον γλωσσικό, μια και προσθέτει έναν καινούργιο όρο στην τρισχιλιετή μας, αλλά και παρουσιάζει τρικυμισμένη σύνταξη, όχι περίεργο βέβαια από έναν άνθρωπο της θάλασσας:
«Η τζαμοποίηση τής Αγίας Σοφίας είναι προσβολή για την διεθνή κοινότητα και μία ακόμη εξοργιστική και κραυγαλαία [sic] αναίτια πρόκληση τής Τουρκίας πού πλέον καταστεί σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρχουν επί ίσοις όροις συνομιλίες μέ ένα ισλαμιστικό εθνικιστικό καθεστώς»
Σημειώνουμε λοιπόν τη τζαμοποίηση. Κατά τα άλλα, εμείς οι απλοί θνητοί, που δεν έχουμε εφοπλιστικές περγαμηνές, θα συνεχίσουμε να γράφουμε ότι το τάδε γεγονός «καθιστά σαφές», ή «κάνει σαφές» αν δεν θέλουμε να φορέσουμε φαρδομάνικα, ή «δείχνει καθαρά/ολοφάνερα» ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων.
* Κι ένα από την Αυγή. Σε άρθρο για την αστυνομική καταστολή διαβάζω «Και οι εποχούμενοι άνδρες των ανασυσταθέντων ειδικών μονάδων της αστυνομίας….»
Λάθος βέβαια, αφού οι μονάδες είναι θηλυκές και ο τύπος της μετοχής αρσενικός, λάθος συχνότατο, στην ατέλειωτη σειρά των -θέντων, των πληγέντων περιοχών και των δοθέντων εξηγήσεων.
Λάθος βέβαια, αλλά ποιο στόμα θα πει το σωστό; «των ανασυσταθεισών ειδικών μονάδων»; Και είναι και σφιχτή η σύνταξη εδώ και δεν σηκώνει εύκολα την ανάλυση της μετοχής. Των ανασυσταμένων ειδικών μονάδων θα έβαζα εγώ. Το στομάχι μου δεν αντέχει το «ανασυσταθεισών». Καλά έλεγε ο Ροΐδης για αυτόματη εξέγερση του αυτιού μας.
* Και περνάμε στο κυρίως πιάτο ή τέλος πάντων στο μεζεδάκι που τιτλοδότησε (το λέμε αυτό; οι χημικοί το δέχονται;) το σημερινό μας άρθρο.
Στις 14 Ιουλίου, στα μηνύματά τους για την εθνική γιορτή της Γαλλίας, τόσο η Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο και ο Αλέξης Τσίπρας ανέφεραν το τρίπτυχο «ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα».
Στο Τουίτερ, πολλοί τούς ειρωνεύτηκαν για αγραμματοσύνη ή έσπευσαν να διορθώσουν το «αδελφότητα» σε «αδελφοσύνη» επειδή κατά τη γνώμη τους αδελφοτητα σημαίνει μόνο «ένωση προσώπων με κοινά ιδανικά, σωματείο…» και επειδή είναι επηρεασμένοι ίσως από τις αδελφότητες των αμερικανικών πανεπιστημίων που τις βλέπουν σε σειρές.
Το στίγμα το δίνει το εξής σχόλιο του (βουλευτή πλέον) Κ. Μπογδάνου, που αναλύει τη… σημειολογία του λάθους στον καταληψία Τσίπρα -αλλά προφανώς προσπερνάει το ίδιο ακριβώς «λάθος» στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Αλλά δεν είναι έτσι. Το τρίπτυχο των ιδανικών της γαλλικής επανάστασης, Liberté, égalité, fraternité στα ελληνικά έχει καθιερωθεί να αποδίδεται «Ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα», ήδη από τον 19ο αι. -ή μάλλον από το 1793, που είναι η πιο παλιά ανεύρεση της ελληνικής απόδοσης. Ίσως αυτό να έγινε και για λόγους ρυθμού και ομοιοκαταληξίας, πάντως έτσι το βρίσκουμε σε λεξικά, σε σχολικά βιβλία, σε ιστορικά συγγράμματα. Όποιος έχει διαβάσει πέντε βιβλία θα το έχει συναντήσει. Οπότε, το να θεωρείς «λάθος» και μάλιστα τέτοιο λάθος που να οδηγεί σε γενικότερα συμπεράσματα, το «ελευθερία-ισότητα-αδελφότητα» δείχνει ή κακοπιστία ή ημιμάθεια.
Μα, θα μου πείτε, τι λένε τα λεξικά για τη λέξη «αδελφότητα»; Το ΛΚΝ δέχεται ότι η λέξη έχει και δεύτερη σημασία την αδελφοσύνη, το ίδιο και το Χρηστικό Λεξικό.
Το Λεξικό Μπαμπινιώτη, πάλι, ενώ δεν αναγνωρίζει τέτοια σημασία στο λήμμα «αδελφότητα», ωστόσο σε παραδειγματική του φράση, στο λήμμα «ελευθερία», αναφέρει το γαλλικό τρίπτυχο έτσι όπως το ξέρουμε εμείς οι παλαιότεροι, δηλαδή «Ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα» (βλ. φωτογραφία).
Πράγμα που δείχνει ότι, ειδικά στην ελληνική απόδοση του γαλλικού τριπτύχου, και ανεξάρτητα από το πώς θα το μεταφράζαμε αν η Γαλλική Επανάσταση γινόταν σήμερα, το σύνθημα Ελευθερία-Ισότητα-Αδελφότητα είναι καθιερωμένο και δεν μπορεί να θεωρείται «λάθος».
Μια γενικότερη συμβουλή προς καλοπροαίρετους. Να έχουμε κατά νου ότι δεν τα ξέρουμε όλα, κι έτσι όταν κάποιος λέει κάτι που μας ξενίζει υπάρχει πιθανότητα αυτό να λέγεται και έτσι.
* Και άλλη μια παρατήρηση. Ο Τσίπρας ειναι πρώην ΠΘ και νυν αρχηγός της αξαντιπολίτευσης, οπότε είναι λογικό να εχει έντονες (συμπάθειες και) αντιπάθειες.
Αλλά η Κατερίνα Σακελλαροπούλου; Προτάθηκε σε κλίμα συναίνεσης, ψηφίστηκε από ευρύτατη πλειοψηφία, κι όμως στο Τουίτερ τουλάχιστον υπάρχει ένας σκληρός πυρήνας σχολιαστών που τη σχολιάζουν συνεχώς αρνητικά, οι περισσότεροι από τα δεξιά και κάτι λίγοι από τα πατριωταριστερά, με σεξιστικές και χυδαιες βρισιές (πχ ανθελληνικό τσόκαρο) ή εγκαλώντας την επειδή «στέλνει μήνυμα για την γαλλική επανάσταση και όχι για την Αγια Σοφία» κτλ. Ειμαι βαθιά πεπεισμένος πως η αντίδραση αυτή σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στο ότι είναι γυναίκα.
* Αλλάζουμε κλίμα με μια τουριστική συμβουλή προς Αμερικανούς που διστάζουν να έρθουν στην Ευρώπη λόγω ταξιδιωτικών περιορισμών. Πώς να περιηγηθείτε σε μερικές από τις σπουδαιότερες ευρωπαϊκές πόλεις με το αυτοκίνητό σας: από Αθήνα σε Οξφόρδη, περνώντας από Λισαβόνα, Μασσαλία, Βαρσοβία, Τολέδο, Δρέσδη, Δουβλίνο, Βερολίνο και Βερόνα, μέσα σε 14 ώρες (εντάξει, θα χρειαστεί να κάνετε και μερικές στάσεις):
* Θέματα ορολογίας.
Μου στέλνει το εξής μέιλ φίλος, το παραθέτω ως έχει:
Κατατέθηκε στη Βουλή το σχέδιο νόμου του ΥπΟιΑν που περιέχει διατάξεις και για την έρευνα/καινοτομία
Ειδικότερα το άρθρο 49 (σελ. 201) έχει τίτλο «Φορολογικά κίνητρα σε επενδυτικούς αγγέλους» (angel investors). Ο ελληνικός όρος «επενδυτικοί άγγελοι» δεν είναι καινούργιος, ωστόσο δεν παύει να (μου) χτυπάει τρομερά άσχημα. Δεν υπάρχει καλύτερη απόδοση στα ελληνικά;
Ως τώρα ήξερα πως ο άγιος θέλει φοβέρα. Τώρα έμαθα πως ο άγγελος θέλει φορολογικά κίνητρα.
Αν και υποπτεύομαι πως το δίκιο τελικά το έχει ο Χρήστος Νικολόπουλος: «Δεν υπάρχουν άγγελοι, σου λέω»
Η γνώμη μου: Ξενίζει, πράγματι, ο όρος. Αλλά έχει καθιερωθεί, και ξενίζει όσο και το αντίστοιχο αγγλικό. Κι έπειτα, εκφράζει και μια ιδεολογία. Οπότε, δεν έχει νόημα να ζητάμε καλύτερη απόδοση.
* Σε άρθρο για τη Λιβύη, που προφανώς έχει αντλήσει από αγγλόφωνες πηγές, εντόπισα τουλάχιστον ένα μεταφραστικό μαργαριτάρι:
Στις αρχές Ιουνίου, η Αίγυπτος υπέβαλε την «ειρηνευτική πρωτοβουλία του Καΐρου», με την οποία χάρασσε μια πορεία για πολιτική διευθέτηση στη Λιβύη και ζητούσε από τα πολεμικά κόμματα να προχωρήσουν σε κατάπαυση πυρός από τις 8 Ιουνίου.
Ποια είναι τα «πολεμικά κόμματα»; Είναι, the warring parties, δηλαδή τα εμπόλεμα μέρη ή τα αντιμαχόμενα μέρη!
Αρχικά, η παραπάνω παράγραφος ήταν πιο μαργαριταρένια, διότι έγραφε:
…ζητούσε από τα πολεμικά κόμματα να σταματήσουν τη φωτιά από τις 8 Ιουνίου
αλλά φαίνεται ότι επενέβη η… Πυροσβεστική και το διόρθωσε!
* Και μια επιγραφή, που μου λένε ότι είναι αυθεντική, προέρχεται μάλιστα από κάποια Αγία Ταβιθά, που δεν ξέρω αν είναι εκκλησία ή μοναστήρι.
Είναι όμως νόμιμη αυτή η πρωτοβουλία; Πολύ αμφιβάλλω.
* Το Ποντίκι δημοσίευσε πριν από μερικές μέρες άρθρο για τον πρωταγωνιστή του Καράτε Κιντ, το οποίο αναφέρει:
Ο Ραλφ Μάτσιο, ο ηθοποιός που συνδέθηκε άρρηκτα με την ταινία «Karate Kid», δεν κατάφερε να κάνει την καριέρα που όλοι περίμεναν. Η οικογένειά του ήταν πάντα η προτεραιότητα του και η κινηματογραφική του καριέρα ερχόταν σε δεύτερη μοίρα. Γεννήθηκε στις 4 Νοεμβρίου του 1961, γεγονός που σημαίνει ότι σε λίγες εβδομάδες κλείνει τα 56.
Προφανώς το άρθρο είχε αρχικά δημοσιευτεί το 2017 και τώρα ξαναδημοσιεύτηκε χωρίς να προσεχτεί αυτή η λεπτομερεια.
Αλλά γέλασα πολύ με το σχόλιο που διάβασα.
Γεννήθηκε στις 4 Νοεμβρίου του 1961, γεγονός που σημαίνει ότι σε λίγες εβδομάδες κλείνει τα 56. Ενώ εγώ που γεννήθηκα επίσης το 1961, έκλεισα τα 59. Αδικίες που έχει η ζωή!
* Σχιζολεξία ολκής στην Εφημερίδα των Συντακτών:
Μέσα στη δικτατορία, ο Βασίλης Βασιλικός, έλαβε πρόσκληση από τον πολιτιστικό σύμβουλο του καγκελάριου Βίλι Μπραντ, τον πασίγνωστο συγγραφέα Γκίντερ Γκρας, να γράψει ένα σενάριο που θα είχε ως θέμα τους μετανάστες («γκάστερ μπάιτερ», όπως τους έλεγαν – Ελληνες, Ιταλούς, Ισπανούς, Πορτογάλους), που οι ντόπιοι Γερμανοί δεν τους χώνευαν, ώστε να επέλθει κάποια βελτίωση στη συμπεριφορά των γηγενών απέναντι στους «ξένους».
Θα περίμενα ο όρος «γκασταρμπάιτερ» ύστερα από δεκαετίες που επαναλαμβάνεται να έχει γίνει πια οικείος ώστε να μην τον σφάζουν οι δημοσιογράφοι. (Κι αν κάποιος ήθελε να χωρίσει στα δύο το μακρινάρι, θα το χώριζε γκαστ αρμπέιτερ, βέβαια).
* Kι άλλο ένα απόφευγμα για τη συλλογή του ιστολογίου. Ο φίλτατος Τιπούκειτος, που το αλίευσε, σχολιάζει:
Το κακό με τα «αποφεύγματα» (που λέει και ο Nikos Sarantakos) έχει παραγίνει.
.
Ακολουθεί βαθύς στοχασμός μεγέθους εννέα βαθμών της κλίμακας Κοέλιο.
.
Κάτι τριξίματα που ακούγονται από τη Σικελία ίσαμε δω είναι από τον τάφο του Αισχύλου.
Πέρα από όλα τα άλλα, ο αποφευγματογράφος ξεχνάει ότι οι θεατές στο αρχαίο θέατρο δεν πλήρωναν ενώ αμφιβάλλω κατά πόσον οι υποκριτές (οι ηθοποιοί) αμείβονταν. Υπήρχε και ο θεσμός των θεωρικών, αν και όχι στην εποχή του Αισχύλου αλλά αρκετά αργότερα.
* Κι άλλο ένα μαργαριτάρι στον βωμό του κυνηγιού της εντυπωσιακής λέξης.
Σε άρθρο για αυτοκίνητα διαβάζουμε:
Στο πίσω τμήμα, παρεπιδημούν στοιχεία όπως οι θηριώδεις, τοποθετημένες στο κέντρο οβάλ απολήξεις της εξάτμιση….
Παρεπιδημούν; Δηλαδή; Μένουν προσωρινά σε ένα μέρος που δεν είναι ο συνήθης τόπος κατοικίας τους;
Αλλά επειδή είμαι καλός, θα βοηθήσω τον δαιμόνιο συντάκτη ώστε σε επόμενα άρθρα να καταπλήξει το κοινό του. Λοιπόν, μπορεί επίσης να πει ότι εμφιλοχωρούν στοιχεία, και ακόμα καλύτερα ότι «εγκαταβιώνουν» στοιχεία. Να μη λέει μόνο «παρεπιδημούν»!
* Στην επιστολή του Ολυμπιακού για την υπόθεση των δελτίων υγείας των παικτών του ΠΑΟΚ διαβάζουμε, και μάλιστα δυο φορές, ότι οι κάρτες υγείας πρέπει να είναι «εν ισχύ».
Εγώ να δεχτώ πως ο τύπος της δοτικής (εν ισχύι) είναι αχωνευτος. Αλλά, ρε παιδιά, τόσο πολύ το αγαπάτε το βελούδινο κουρελάκι της δοτικής, που δεν μπορείτε να το στερηθείτε έστω και τσαλαπατημένο;
Τι θα πείραζε να γράψετε στου μπαμπά σας τη γλώσσα, τα δελτία «πρέπει να είναι σε ισχύ την ημέρα διεξαγωγής του αγώνα;
* Από τεστ ορθογραφίας «δύσκολων λέξεων» η εικόνα.
Ο θεματοθέτης προσπαθεί να δικαιολογήσει γιατί θεωρεί δύσκολη (και μάλιστα καταστροφική) την ορθογραφία της λέξης και ανάμεσα στα επιχειρήματα λέει ότι έχει «ένα ύψιλον και ένα ήττα» κι έτσι τρώει μεγαλη ήττα ενώ από μακριά ο Δρ. Μέφρι παραγγελνει ποτό.
Και αλήθεια, τόσο σπάνια χρησιμοποιούμε πια τη λέξη;
* Γονατογράφημα του Γιάννη Πρετεντέρη, με αφορμή μια λεπτομέρεια των σόσιαλ.
Επειδή ο καημένος ο Πρετεντέρης πρέπει να γράφει κάθε μέρα ένα άρθρο, κι επειδή πρέπει κάθε μέρα να έχει κάτι για τον ΣΥΡΙΖΑ, τις προάλλες έτυχε να δει στη σελίδα Φέισμπουκ του ΣΥΡΙΖΑ Θήβας μια εμφανώς ειρωνική ανάρτηση που έλεγε:
«Της Ασωπίας; Ακύρωσες το πανηγύρι της Ασωπίας; Αυτό δεν θα περάσει έτσι. Να το θυμάσαι, Κούλη…»
Γράφει λοιπόν ολόκληρο άρθρο με βάση αυτή την ανάρτηση. Επειδή όμως είναι γονατογράφος κι επειδή η εκτός των τειχών Ελλάδα του είναι τέρρα ινκόγνιτα, μπερδεύει την Ασωπία με την Αλμωπία, που είναι στην άλλη άκρη της Ελλάδας, και γραφει
«Της Αλμωπίας; Ακύρωσες το πανηγύρι της Αλμωπίας; Αυτό δεν θα περάσει έτσι. Να το θυμάσαι, Κούλη…»
και δώστου να γράφει για τη Θήβα και την Αλμωπία («Θα τον σταματήσουν σίγουρα στα διόδια της Θήβας πριν στρίψει για Αλμωπία») χωρίς να συνειδητοποιεί ότι αυτά τα δυο μέρη απέχουν καμιά πεντακοσαριά χιλιόμετρα και θα ήταν παράδοξο να νοιάζονται οι Θηβαίοι για τα τεκταινόμενα στη Μακεδονία.
Αχ, αυτά τα γόνατα…
* Θεσσαλονικιός υπότιτλος σε ταινία:
Όλοι άρεσαν τη νουβέλα.
Επιδοκιμάζω.
* Ακλισιά που δεν ξέρω αν πρέπει να τη χρεώσουμε στα Νέα (όπου το είδε ο φίλος που μου το έστειλε) ή στο ΑΠΕ διότι το λαθάκι το είδα και σε άλλους ιστότοπους:
Ειδικότερα, με βάση τον πρόσφατα ψηφισθέν νόμο (4692/2020), προβλέπεται….
Είπαμε: ό,τι δεν συμμορφώνεται με το τυπικό της νέας ελληνικής κινδυνεύει να μένει άκλιτο.
* Και κλείνω με μια περίπτωση όπου έχει δράσει ο δαίμονας της απομαγνητοφώνησης.
Σε άρθρο για τις ανησυχίες των λοιμωξιολόγων, διαβάζουμε:
Εμείς λέμε ότι στα σούπερ μάρκετ πρέπει να επιβληθεί η χρήση της μάσκας, που μέχρι τώρα ήταν απλά μία σύσταση. Δεν υπήρχε χρήση μάσκας υποχρεωτικά από τους πωλητές; Από τους σερβιτόρους τηρείται η χρήση μάσκας; Από αυτούς που παρασκευάζουν τα πρόστιμα μέσα στις κουζίνες τηρείται η χρήση μάσκας;
Όχι, δεν μαγειρεύονται στις κουζίνες (των υπουργείων;) τα πρόστιμα. Αν ακούσετε το βίντεο, ο λοιμωξιολόγος λέει «τα τρόφιμα».
Αλλά ο συντάκτης είχε στο νου του πρόστιμα, οπότε, φροϊδικώς, το έγραψε…!
https://sarantakos.wordpress.com/
