Εγώ;
«Όχι εγώ, κύριοι δικαστές, ένας νεκρός είναι αυτός που σας μιλάει με το στόμα μου. Δεν είμαι εγώ που στέκομαι εδώ, δεν είναι δικό μου αυτό το χέρι που σηκώνεται, δεν είναι δικά μου τα μαλλιά αυτά που τώρα έχουν ασπρίσει, δεν είναι δική μου πράξη αυτή, δεν είναι δική μου πράξη.»
Αυτή είναι η πρώτη παράγραφος του βιβλίου του Peter Flamm με τον περίεργο τίτλο ‘Εγώ;’ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.
Η ιστορία ξεκινά το 1918 με το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι γερμανικές δυνάμεις υποχωρούν στην πιο αιματηρή μάχη του πολέμου, τη μάχη του Βερντέν και ο φούρναρης Βίλχελμ Μπέτουχ σκοντάφτει στο πτώμα του γιατρού Χανς Στερν και χωρίς να το πολυσκεφτεί παίρνει το διαβατήριό του και ασυναίσθητα περνάει στη ζωή του. Επιστρέφοντας αντί να γυρίσει στη Φρανκφούρτη, στον φούρνο, στη μητέρα και την αδελφή του, πηγαίνει στο Βερολίνο και στο σπίτι του νεκρού γιατρού. Το περίεργο είναι ότι όλοι – οικογένεια, γνωστοί και φίλοι – στο πρόσωπό του αναγνωρίζουν τον γιατρό και τον υποδέχονται με χαρά και συγκίνηση. Ο μόνος που δείχνει να μην έχει πειστεί για την ταυτότητα του νεοαφιχθέντος βετεράνου είναι ο σκύλος της οικογένειας ο οποίος τον αντιμετωπίζει με μια αδικαιολόγητη επιθετικότητα.
Ο ήρωας γλιστράει χωρίς δυσκολία στην ταυτότητα του νεκρού και ανταποκρίνεται ακόμη και στις ανάγκες του επαγγέλματος του γιατρού. Η νέα ζωή όμως δεν του φέρνει γαλήνη κι εκείνος όλο και πιο αποπροσανατολισμένος και αποξενωμένος παλεύει με εφιάλτες και οράματα που θαμπώνουν όλο και πιο πολύ το γυαλί που τον χωρίζει από την πραγματικότητα. Σίγουρος ότι έχει σφετεριστεί τη ζωή ενός άλλου, διχασμένος ανάμεσα στα συναισθήματα και τη λογική, βιώνει την αντίφαση των δύο εαυτών που εισβάλει ο ένας στον άλλο αφήνοντας στο πέρασμά του μόνο χάος. Ποιος είναι τελικά ο επιζών; Είναι ο Χάνς που γύρισε στο σπίτι του, τρελαμένος από την κόλαση των χαρακωμάτων και στην ταραγμένη μνήμη του γυρίζουν ιστορίες που είχε ακούσει από τον Βίλχελμ; Είναι ο Βίλχελμ που είδε στο θάνατο του γιατρού έναν τρόπο να αποφύγει να επιστρέψει σε μια δύσκολη ζωή; Η αντίδραση του σκύλου απηχεί την ψυχολογική σύγχυση του ήρωα ή μήπως δικαίως δεν τον αναγνωρίζει;
‘Ένα όνομα, μια λέξη: Τι σχέση έχει αυτό μ’ εμένα; Τι είναι ένας άνθρωπος και το όνομά του;’
Το ’Εγώ;’ είναι ένα μυθιστόρημα γραμμένο μ’ έναν ευρηματικό τρόπο που συγκλονίζει και μπερδεύει τον αναγνώστη αναδεικνύοντας την κόλαση των επιζώντων. Ένας χωρίς ανάσα μονόλογος, παραληρηματικός, χαοτικός, με ένα εξαιρετικά βιαστικό ρυθμό λες και ο ήρωας τρέχει ακόμα να ξεφύγει από τον πόλεμο, από τις βόμβες ή από τον εαυτό του και στο τέλος, σαν παράκληση, τοποθετεί τη μελλοντική του μοίρα στα χέρια φανταστικών δικαστών που δεν εμφανίζονται ποτέ.
‘Γιατί ρωτάει, δεν πρέπει να ρωτάει, κανείς δεν πρέπει να ρωτάει, θέλω επιτέλους ησυχία, θέλω να ξαπλώσω κάπου στον κόσμο ήρεμος, να κλείσω τα μάτια και να είμαι νεκρός και να είμαι κάτω από τη γη, είναι μια παράξενη μέρα, δεν έχει κλείσει χρόνος από τότε που γύρισα στο σπίτι, τι έχει συμβεί από τότε, όλα είναι εναντίον μου, όλα με πιέζουν, πάντα κάποιος είναι πίσω μου, είμαι κυνηγημένος και περικυκλωμένος, δεν μπορώ να ησυχάσω, δεν βγάζω άκρη, είμαι στάχτη στο άνεμο, είμαι φυγάς από τον ίδιο μου τον εαυτό με άγνωστο προορισμό, έχω χάσει την ισορροπία μου, πάντα φτάνω κάπου, αλλά τα χέρια μου παραμένουν άδεια, δεν μπορώ να ριζώσω, παραμένω αβέβαιος, περνάω ανάμεσα από τους ανθρώπους και μου φαίνονται παράξενοι και ξένοι: Πού, πού είναι τα χέρια που επιτέλους θα με κρατήσουν, πού είναι το έδαφος στο οποίο θα στηρίξω τη ζωή μου, κολυμπώ στη θάλασσα, κολυμπώ στο κύμα, αλλά το αγκυροβόλι μου είναι στον βυθό, στο μπλε σκοτάδι του βρίσκω σταθερότητα, ενώ επάνω, επάνω χορεύω στο φως.’
Ο Πήτερ Φλαμ (Peter Flamm), λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Έριχ Μόσε (Erich Mosse 1891–1963), γεννήθηκε στο Βερολίνο σε μια Εβραϊκή οικογένεια της αστικής τάξης με αρκετά επιφανή μέλη. Ο πατέρας του ήταν ο πρώτος σημαντικός Εβραίος δικηγόρος που κατείχε θέσεις κύρους στη Γερμανία και το εξωτερικό ενώ ο θείος του ήταν επικεφαλής ενός εκδοτικού κολοσσού. Ο μεγαλύτερος αδελφός του, που ονομαζόταν Χανς, σκοτώθηκε στη μάχη του Βερντέν το 1916 και αυτός ο θάνατος, που τον επηρέασε πολύ, συνέβαλε ενδεχομένως και στη συγγραφή του Έγώ;’, του πρώτου του μυθιστορήματος που κυκλοφόρησε το 1926 και εντυπωσίασε με την ακρίβεια με την οποία απέδωσε το ταξίδι στο ασυνείδητο ενός ανθρώπου που δεν μπορεί να αποτινάξει το τραύμα του πολέμου. Μετά από αυτό έγραψε τρία ακόμη εξπρεσιονιστικά μυθιστορήματα μέχρι το 1933 όταν η λογοτεχνική του πορεία διακόπηκε. Ήταν η χρονιά που ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία και ο Φλαμμ αναγκάστηκε να δραπετεύσει αρχικά στο Παρίσι και στη συνέχεια στη Νέα Υόρκη όπου εργάστηκε ως ψυχίατρος. Διάσημες προσωπικότητες όπως ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ο Τσάρλι Τσάπλιν ήταν τακτικοί επισκέπτες στο σπίτι του ενώ μεταξύ των ασθενών του αναφέρεται και ο Γ. Φώκνερ. Ο Φλάμμ που ποτέ δεν μπόρεσε να γιατρέψει τη νοσταλγία για τη χώρα του και τη γλώσσα του Γκαίτε, επέστρεψε στη Γερμανία για λίγο, το 1959, μόλις τέσσερα χρόνια πριν από το θάνατό του, και μίλησε στο συνέδριο PEN στη Φρανκφούρτη– η ομιλία του περιλαμβάνεται στο βιβλίο με τον τίτλο «Ένας Απολογισμός».
Η φροντισμένη έκδοση του Μεταιχμίου ολοκληρώνεται με το ιδιαίτερα κατατοπιστικό επίμετρο της Μαρίας Μαντή που υπογράφει και την εξαιρετική μετάφραση.
Συναρπαστικό!
https://passepartoutreading.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου