Στο μυθιστόρημα ‘Ανήκουστος Βλάβη’ (εκδόσεις ΚΥΨΕΛΗ, μετάφραση Έφη Τσιρώνη), ο Βρετανός συγγραφέας, κριτικός και καθηγητής λογοτεχνίας Ντέιβιντ Λοτζ (David Lodge, 1935-2025), εξετάζει μέσω του κεντρικού του χαρακτήρα, του Ντέσμοντ Μπέιτς, ενός καθηγητή γλωσσολογίας που συνταξιοδοτήθηκε πρόσφατα, λόγω των προβλημάτων ακοής που αντιμετωπίζει, την απογοητευτική και συχνά ταπεινωτική πραγματικότητα του μερικώς κωφού, μια εμπειρία που τον απομακρύνει από την οικογένεια, τους συναδέλφους του και τον κόσμο γενικότερα. Οι περιγραφές της βαρηκοΐας είναι βασισμένες στην προσωπική εμπειρία του Λοτζ με τα προβλήματα ακοής και κατά συνέπεια η ιστορία που αφηγείται σ΄ αυτό το βιβλίο έχει αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Ο Λοτζ όμως πέρα από την παρατήρηση των συμπτωμάτων, των δυσκολιών και των προσπαθειών επιβίωσης μ’ αυτή τη συνθήκη, χρησιμοποιεί αυτή την αισθητηριακή έκπτωση ως μια ισχυρή μεταφορά για τα εμπόδια επικοινωνίας, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την βύθιση στη μελαγχολία.  ‘Η κωφότητα είναι κωμική όσο η τυφλότητα τραγική’ γράφει και σ’ αυτή τη φράση συμπυκνώνει τον τόνο της αφήγησής του που κινείται μεταξύ χιούμορ και στοχασμού, επισημαίνοντας την αντίληψη της κοινωνίας για τις δύο αυτές αναπηρίες και τους τρόπους με τους οποίους τα άτομα τις αντιμετωπίζουν. ‘Οι τυφλοί κομίζουν πάθος. Οι άλλοι τους αντιμετωπίζουν με συμπόνια, κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να τους βοηθήσουν, να τους περάσουν απέναντι στον δρόμο, να τους προειδοποιήσουν για διάφορα εμπόδια, να χαϊδέψουν τα σκυλιά τους. Τα σκυλιά, τα λευκά μπαστούνια, τα σκούρα γυαλιά είναι ορατά σημάδια της αναπηρίας τους και προκαλούν αντανακλαστικά κύματα συμπάθειας. Εμείς οι περήφανοι στ’ αυτιά δεν έχουμε τέτοια διακριτικά που προκαλούν τη συμπόνια. Τα ακουστικά βοηθήματά μας είναι σχεδόν αόρατα και δεν διαθέτουμε αξιαγάπητα ζώα αφοσιωμένα στην προστασία μας. […] Οι άγνωστοι συνειδητοποιούν ότι είσαι κωφός μόνο αφού προσπαθήσουν να επικοινωνήσουν μαζί σου για κάποια ώρα και αποτύχουν, και αυτή η συνειδητοποίηση προκαλεί εκνευρισμό και όχι συμπόνια.’ Ο Λοτζ περιγράφει με καυστικό τρόπο την εμπειρία των βαρήκοων, δίνοντας έμφαση τόσο στις πρακτικές όσο και τις συναισθηματικές πτυχές της κώφωσης, αποκαλύπτοντας τα συναισθήματα αποξένωσης, την καταθλιπτική μελαγχολία, το υποχονδριακό πείσμα της ηλικίας, την αγωνία για τα γηρατειά και τον θάνατο. Τα προβλήματα ακοής του Ντέσμοντ τον απομονώνουν από τις συνομιλίες, τις οικογενειακές αλληλεπιδράσεις αλλά και τις κοινωνικές δραστηριότητες. Συχνά βρίσκεται σε καταστάσεις ντροπιαστικές, αστείες, μπερδεμένες και ενοχλητικές τις οποίες καταγράφει με ένα μοναδικό ύφος στο ημερολόγιό του. Οι συγκρίσεις με γνωστές προσωπικότητες που είχαν προβλήματα ακοής όπως ο Λάρκιν, ο Γκόγια και ο Μπετόβεν ελάχιστα μπορούν να τον παρηγορήσουν. Οι παρεξηγήσεις διαπερνούν την αφήγηση από την κυριολεκτική αδυναμία του Ντέσμοντ να ακούσει μέχρι τα συναισθηματικά κενά στις σχέσεις του. Η δεύτερη σύζυγός του, η Φρεντ, είναι μια επιτυχημένη επιχειρηματίας, κοινωνική, δραστήρια και με όρεξη για ζωή, ένας πρακτικός και υποστηρικτικός σύντροφος στην οποία ο Ντέσμοντ προσπαθεί να αποδείξει ότι είναι ακόμη ικανός να σταθεί δίπλα της τόσο κοινωνικά όσο και σε πιο προσωπικό επίπεδο. Ο υπέργηρος πατέρας του, επίσης βαρήκοος και με άνοια, επιμένει να μένει μόνος του σε άθλιες συνθήκες και να μην δέχεται βοήθεια αναγκάζοντας τον Ντέσμοντ να ταξιδεύει συχνά στο Λονδίνο για να τον φροντίζει. Και σαν να μην του έφταναν όλα αυτά πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει μια κακομαθημένη μεταπτυχιακή φοιτήτρια που τον εκβιάζει για να τη βοηθήσει με τη διατριβή της με θέμα την υφολογική ανάλυση των σημειωμάτων αυτοκτονίας! Ο Ντέσμοντ παλεύει με όλα, παλεύει με τις μπαταρίες των ακουστικών του που αδειάζουν πάντα την πιο ακατάλληλη στιγμή, παλεύει να σταθεί αξιοπρεπώς σε συζητήσεις που γίνονται σε δημόσιους χώρους όπου ο θόρυβος πολλαπλασιάζεται από τα ακουστικά του, παλεύει με την αμηχανία των παρεξηγήσεων, με την αγωνία της ολικής κώφωσης, των γηρατειών και του θανάτου. Συχνά, τη διαφορά ανάμεσα στις λέξεις κωφός (deaf), θάνατος (death) και νεκρός (dead) μπορώ να τη διακρίνω μόνο από τα συμφραζόμενα, και, μερικές φορές, οι λέξεις μου φαίνονται εναλλάξιμες. Η κώφωση είναι ένα είδος προ-νέκρωσης, μια παρατεταμένη εισαγωγή στη μακρά σιγή στην οποία όλοι μας κάποτε θα βυθιστούμε. Η κακή επικοινωνία γίνεται ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο και οι συχνές παρεξηγήσεις του Ντέσμοντ κατά τη διάρκεια των συνομιλιών είναι μεν διασκεδαστικές αλλά υπογραμμίζουν και την αυξανόμενη αίσθηση της απόσπασής του από τον κόσμο. Ο Ντέσμοντ είναι γκρινιάρης! Παρόλη την προσπάθεια που κάνει να συμβαδίσει με την οικογένεια, την κοινωνία, την εποχή, η αλήθεια είναι ότι θα προτιμούσε να μείνει ήσυχος μακριά από φασαριόζικα εστιατόρια, πάρτι και ταξίδια. Ανάμεσα στις διάφορες σπαρταριστές εξιστορήσεις αυτών που αποφεύγει γιατί δεν αισθάνεται άνετα, ξεχωρίζει το παρατεταμένο απόσπασμα σχετικά με την απέχθειά του στα Χριστούγεννα και η περιγραφή του ταξιδιού που έκανε με τη γυναίκα του και ένα φιλικό ζευγάρι σε ένα συγκρότημα τουριστικών καταλυμάτων στο δάσος. Με ημερολογιακές καταγραφές που διακόπτονται από τριτοπρόσωπες παρεμβολές - που ο Λοτζ δεν παραλείπει να επισημάνει ‘Μου φαίνεται πως είμαι έτοιμος να πάθω άλλη μια κρίση τρίτου προσώπου’ -, το μυθιστόρημα που ξεκινά σαν μια κωμωδία παρανοήσεων αποκτά σκοτεινότερο τόνο όταν επικεντρώνεται στην υπαρξιακή αγωνία, την αποξένωση και την αντιμετώπιση του αναπόφευκτου του θανάτου. Η περιγραφή της μοναχικής ζωής που ζει ο πατέρας του ήρωα, μια επίσκεψη στο Άουσβιτς, η ξαφνική διαχείριση μιας απώλειας αλλά και το καλωσόρισμα μιας νέας ζωής οδηγούν τον Ντέσμοντ και μαζί του τον αναγνώστη να αντιμετωπίσουν το αναπόφευκτο της φθοράς και του θανάτου με θάρρος και χιούμορ.  David Lodge (1935-2025) Την πρώτη μέρα του 2025 ο εκδοτικός οίκος Penguin Random House ανακοίνωσε τον θάνατο του Ντέιβιντ Λοτζ σε ηλικία 89 ετών. Μια μεγάλη απώλεια για τα βρετανικά γράμματα αλλά και για τους πιστούς αναγνώστες του σε όλο τον κόσμο. Ο Ντέιβιντ Λοτζ (David Lodge) γεννήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 1935 στο Λονδίνο. Η λογοτεχνική καριέρα του ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 και γρήγορα τα μυθιστορήματά του κέρδισαν την αναγνώριση κοινού και κριτικών για τον μοναδικό συνδυασμό του χιούμορ με τον σοβαρό κοινωνικό σχολιασμό. Το έργο του περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό μυθιστορημάτων, λογοτεχνικών κριτικών, θεατρικών έργων και κινηματογραφικών διασκευών. Οι σπουδές του στην Αγγλική Λογοτεχνία (University College του Λονδίνου) και η μετέπειτα θητεία του στην έδρα της Σύγχρονης Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγκαμ επηρέασαν βαθιά το στυλ γραφής και τις θεματικές του επιλογές. Τα μυθιστορήματα ‘Αλλάζοντας Θέσεις’ (εκδ. ΠΟΛΙΣ, 2004), ‘Μικρός που είναι ο κόσμος’ (εκδ. ΠΟΛΙΣ, 2003) και ‘Ούτε γάτα ούτε ζημιά’ (εκδ. BELL, 2004) – τα δύο τελευταία βρέθηκαν στη βραχεία λίστα του βραβείου Booker –αποτελούν μέρος μιας χαλαρής τριλογίας που εξετάζει τη σύγκρουση μεταξύ του ακαδημαϊκού και του ευρύτερου κόσμου. Παρόλο που έγινε ευρύτερα γνωστός για τη σατιρική απεικόνιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος (campus novel), ο Λοτζ διερεύνησε επίσης τα θέματα της θρησκευτικής πίστης, της λογοτεχνίας, του θανάτου, της κοινωνικής ευθύνης και των ηθικών αξιών στην βρετανική κουλτούρα. Εκτός από μυθοπλασία, έχει συγγράψει πολλά κριτικά έργα για τη λογοτεχνία, συμπεριλαμβανομένων δοκιμίων για τις αφηγηματικές τεχνικές και τον ρόλο του συγγραφέα. Σχετικό άρθρο εδώ : https://booksjournal.gr/ http://passepartoutreading.gr/ |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου