Κραυσίδωνας και Άναυρος:
Το νερό δεν ξεχνά τον ρου…
Άναυρος, Ξηριάς και Κραυσίδωνας είναι οι χείμαρροι και τα ποτάμια του Βόλου, πηγάζοντας από το Πήλιο και καταλήγοντας στον Παγασητικό. Η σημερινή τους μορφή και ο ρους τους θεωρούνται δεδομένοι. Όμως δεν ήταν πάντα έτσι…
Μία παλιά φράση λέει ότι το νερό δεν ξεχνάει. Με λίγα λόγια όποια ανθρώπινη παρέμβαση και να γίνει, το νερό πάλι υπό τις κατάλληλες συνθήκες θα καταλάβει την έκταση και θα ακολουθήσει την πορεία που του όρισε η φύση. Το ίδιο ισχύει και για τον Κραυσίδωνα αλλά και για τον Άναυρο, ο ρους των οποίων άλλαξε στα τέλη του 19ου αιώνα με ανθρώπινη παρέμβαση, για χάρη του λιμανιού και του σιδηροδρόμου!
Του Χρυσόστομου Τρίμμη
Τα σχέδια στη δεκαετία του 1880 για το λιμάνι του Βόλου αλλά και για την ανάπτυξη του θεσσαλικού σιδηροδρόμου ήταν αρκετά. Μάλιστα, ο σχεδιασμός περιλάμβανε και τη σύνδεση λιμανιού και σιδηροδρόμου. Αλλά στα σχέδια αυτά παρεμβάλλονταν τόσο ο Άναυρος, όσο και ο Κραυσίδωνας (Κραυσίδων Δικαιάρχου όπως αναφέρεται στο βιβλίο «Θεσσαλία» του Νίκου Γεωργιάδη, που υπήρξε και δήμαρχος Βόλου). Αξίζει σ’ αυτό το σημείο ν’ αναφέρουμε ότι έχουν γραφτεί αρκετά για τα σημεία από τα οποία πήγαζαν αυτοί οι ποταμοί-χείμαρροι, καθώς τα ονόματα στις ιστορικές πηγές μπερδεύονται και φυσικά υπάρχει και ο Ξηριάς.
Όπως και να έχει, ένα από αυτά τα ποτάμια, πιθανότατα ο Κραυσίδωνας, αν και αναφέρεται σε κάποιες λίγες πηγές ο Άναυρος, διέσχιζε όλη την Ιωλκού και κατέληγε στην παραλία. Αυτό άλλαξε με την ανθρώπινη παρέμβαση.
Η περιγραφή των αλλαγών της κοίτης του κάθε ποταμού περιγράφεται στο βιβλίο της Βίλμας Χαστάογλου «Βόλος πορτραίτο της πόλης τον 19ο και 20ό αιώνα» του 2007. Η Ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτονικής της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ αναφέρει πολύ συγκεκριμένες λεπτομέρειες για τα έργα της εποχής εκείνης που άλλαξαν το τοπίο του Βόλου και της Μαγνησίας.
Συγκεκριμένα τονίζει: «Το 1888 με μηχανικό του λιμανιού τον Γάλλο Trebouville ξεκίνησε η τοπογράφηση για την κατασκευή νέας αποβάθρας στο βόρειο μέρος του λιμανιού. Εν τω μεταξύ η γαλλική αποστολή ανέλαβε το 1885 τη μελέτη διευθέτησης των χειμμάρων Κραυσίδωνα και Αναύρου ως προϋπόθεση για την κατασκευή του λιμανιού. Η διευθέτηση αυτή υπήρξε μία εντονότατη παρέμβαση στο φυσικό τοπίο της πόλης, επέβαλε τη μεταφορά της κοίτης του Κραυσίδωνα από την ανατολική πλευρά του σιδηροδρομικού σταθμού προς τα δυτικά πίσω από το κάστρο (όπου βρίσκεται σήμερα), και της κοίτης του Αναύρου από την τότε διαδρομή της, κατά μήκος της οδού Ιωλκού, (Βενιζέλου) στην τωρινή θέση της. το επίπονο έργο για την εκβολή των χειμμάρων εκτός του λιμένος στις σημερινές τους κοίτες ξεκίνησε το 1888 από τον Trebouville με εργολαβία του Θεοφάνη Πετρόχειλου.
Λόγω των σημαντικών δυσκολιών του εγχειρήματος η Λιμενική Επιτροπή κάλεσε το 1889 τον γνωστό αρχιμηχανικό λιμενικών έργων της Μασσαλίας Eduard Quellenec, που βρισκόταν στην Ελλάδα ως μέλος της Γαλλικής Αποστολής Δημοσίων Έργων. Κατά τη σύντομη παραμονή του μελέτησε επίσης τη θεμελίωση της σιδηροδρομικής γέφυρας του Κραυσίδωνα για λογαριασμό των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων. Για την εξέταση της πορείας των έργων το 1890 προσεκλήθη ο μηχανικός Minuit, μέλος επίσης της Γαλλικής Αποστολής. Το έργο συνεχίστηκε με μηχανικό λιμένος τον Αριστείδη Έσλην, και μέχρι το 1908 έγινε η οριστική διευθέτηση της κοίτης του Αναύρου, ενώ εκείνη του Κραυσίδωνα ολοκληρώθηκε αργότερα».
Στις υποσημειώσεις αναφέρονται επίσης τα εξής:
-Η διαδρομή χειμάρρου με το όνομα Άναυρος κατά μήκος της οδού Ιωλκού (τότε επαρχιακής) σημειώνεται στο σχέδιο πόλης του 1882.
-Η παροχέτευση των χειμάρρων εκτός του λιμένος θεωρήθηκε πρώτης ανάγκης για τα λιμενικά έργα ήδη από το 1883 και το δημοτικό συμβούλιο Παγασών δέσμευσε τότε ποσό 410.000 δραχμών.
-Ο Γάλλος Quellenec, γνωστός για τα έργα σε μεγάλα μεσογειακά λιμάνια (πχ του Σουέζ και της Αλεξάνδρειας), στην Ελλάδα μελέτησε τα λιμάνια του Πειραιά (1898), της Ζακύνθου (1895), της Κέρκυρας (1900) και αργότερα του Ηρακλείου (1926).
-Η εκτέλεση του έργου δόθηκε στον Θ. Πετρόχειλο και για τις θεμελιώσεις και τις επιχώσεις χρησιμοποιήθηκε υλικό από το λατομείο της Γορίτσας και από τις κοίτες των χειμάρρων.
Η Βίλμα Χαστάογλου αναφέρει παράλληλα ότι καθώς προχωρούσε η διάνοιξη της νέας κοίτης του Κραυσίδωνα, έγιναν οι σχετικές τροποποιήσεις του πολεοδομικού σχεδίου στο σημείο εκείνο, μεταξύ 1894 και 1901. Στο σχέδιο της πόλης που εκτυπώθηκε καλλιτεχνικά σε ταχυδρομικό δελτάριο της εποχής, απεικονίζεται η αναμόρφωση της περιοχής γύρω από το κάστρο με τη νέα θέση του χειμάρρου και η τελική μορφή που δόθηκε στην πόλη συνολικά μέσα από τις επί μέρους αναθεωρήσεις της ρυμοτομίας της, 20 χρόνια μετά τον αρχικό σχεδιασμό.
Σύμφωνα με τον Νίκο Γεωργιάδη ο Άναυρος κατέβαινε από την Άλλη Μεριά και εξέβαλε στη θάλασσα, κοντά στον λόφο της Γορίτσας. Μάλιστα υποστηρίζει ότι με τα χρόνια είχε αλλάξει η κοίτη του λόγω των συχνών πλημμυρών, και ότι η τωρινή μετά τις παρεμβάσεις της γαλλικής αποστολής μοιάζει με την αρχαία! Παράλληλα σημειώνει ότι το Μεγάλο Ρέμα, που κατά κύριο λόγο πηγάζει από την Πορταριά χωρίζεται σε δύο βραχίονες εκ των οποίων ο ένας είναι ο Κραυσίδωνας.
Οι γαλλικές παρεμβάσεις άλλαξαν τα δεδομένα, όπως τα άλλαξαν και όσες έγιναν στη συνέχεια με το πέρασμα των δεκαετιών. Όμως το νερό δεν ξεχνά…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου