Έκτορας Πατώκος, έγγαμος

Έκτορας Πατώκος, έγγαμος

Posted by sarant 

Τις προάλλες έκανα ένα πολύωρο ταξίδι με το αυτοκίνητο και είχα στο κασετόφωνο (ναι, έχω παλιό μοντέλο που παίρνει και κασέτες) τα Χάλια του Φοίβου Δεληβοριά. Ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του δίσκου αυτού, και του Φοίβου γενικά, είναι Η γυναίκα του Πατώκου. Ας το ακούσουμε:

Ο δίσκος είναι του 1998 και οι στίχοι έχουν ένα άρωμα από αυτή την εποχή. Ας τους δούμε:

Απ’ όλες τις γυναίκες των φίλων μου
Ποια είναι η πιο αγγελική;
Ποια του κρατάει το χέρι πάντα στην καρδιά;
Ποια τον ακούει απ’ όλες πιο προσεκτικά;
Ποια όταν μαζί του διαφωνεί κάνει καλά
Και ρίχνει και σε μας καμιά ματιά;

Δεν είναι η γυναίκα του Μηνά
Ούτ’ η γυναίκα του Ιωσήφ
Του Δημητράκη, του Θανάση, του Αλέξη, του Κοσμά
Δεν είν’ του Σμπώκου
Ούτε του Παπαδάκη, ούτε του Κώστα Ρόκκου
Ούτε του Γιάννη του τενίστα ή του χαμένου του Βουρνά,

Είν’ η γυναίκα του Πατώκου

Απ’ όλες τις γυναίκες των φίλων μου
Ποια τον φροντίζει πιο καλά;
Ποια μαγειρεύει μόνο συνταγές κρυφές;
Ποια υφαίνει τις νυχτερινές του φορεσιές;
Ποια του χορεύει με παλιές μας μουσικές
Και ρίχνει και σε μας κλεφτές ματιές;

Δεν είναι καμιά πλατινέ ξανθιά
Ούτε κανένα κοκαλιάρικο μοντέλο
Ούτε φοιτήτρια μ’ αρβύλες και γυαλιά
Δεν είν’ σαν τη Ροζίτα Σώκου
Σα φελάχα του Μαρόκου
Σαν την Κάραλη δε λέει τα μισά στα Γαλλικά

Είν’ η γυναίκα του Πατώκου

Απ’ όλες τις γυναίκες των φίλων μου
Ποια είν’ η πιο εμπνευστική;
Ποια βγάζει αστράκια απ’ τη σκληρή τη μοναξιά;
Και μελωδίες από τα χείλια τα σφιχτά;
Ποια εγκυμονεί τα ομορφότερα παιδιά
Και ρίχνει και σε μας καμιά ματιά;

Δεν τηνε ξέρουν στα περιοδικά
Δεν είναι η Όλιβ του Ποπάυ
Του Κωστόπουλου η γυναίκα
Ή ο άντρας του Ρουβά
Δεν είναι σύζυγος Πασόκου
Σιωπηλή του Αγγελόπουλου
Δεν είναι θεωρία μέσα σ’ άρρωστα μυαλά.

Είν’ η γυναίκα του Πατώκου.

Πέρασαν είκοσι χρόνια από τότε, η Μαλβίνα Κάραλη δεν βρίσκεται πια στη ζωή, γι αυτό και στα λάιβ ο Φοίβος συχνά αντικαθιστά τον στίχο «Σαν την Κάραλη δε λέει τα μισά στα Γαλλικά» με τον «δεν διαθέτει μουστακάκι σαν την κυρία Λουκά».

Ποια ειναι λοιπόν αυτή η φευγαλέα οπτασία, η γυναίκα του Πατώκου, και ποιος είναι αυτός ο τυχερός μπαγάσας; Οι φίλοι του Φοίβου το συζητάνε εδώ και πολλά χρόνια στα φόρουμ και άκρη δεν νομίζω να έχουνε βγάλει (αλλά δεν διάβασα και τις τρεις σελίδες της συζήτησης).

Δεν θα σας δώσω την απάντηση στο σημερινό άρθρο. Θα σας πω όμως ότι ο Πατώκος κατά πάσα πιθανότητα λέγεται Έκτορας στο μικρό του. Έκτορας Πατώκος, δεν πρέπει να είναι δυσκολο να τον βρείτε.

Τι εννοώ; Εννοώ πως το τραγούδι του Φοίβου είναι εμπνευσμένο από κάποιο άλλο τραγούδι, ένα τραγούδι του αγαπημένου μου Ζορζ Μπρασένς που, απ’ όσο ξέρω, είναι και αγαπημένος του Φοίβου. Ο μέγιστος Μπρασένς το μακρινό έτος 1958, έναν χρόνο πριν γεννηθώ (και πολλά χρόνια πριν γεννηθεί ο Φοίβος) κυκλοφόρησε το τραγούδι «Η γυναίκα του Έκτορα», ή μάλλον La femme d’Hector. Να το ακούσουμε κι αυτό:

Όπως εύκολα αντιλαμβάνεστε, η μουσική του Μπρασένς δεν είναι ίδια με του Φοίβου. Ούτε και τα λόγια είναι ίδια. Τα βάζω εδώ για όσους ξέρουν γαλλικά, και θα τα σχολιάσω πιο κάτω:

La femme d’Hector

En notre tour de Babel
Laquelle est la plus belle
La plus aimable parmi
Les femmes de nos amis?
Laquelle est notre vrai nounou
La p’tite sœur des pauvres de nous
Dans le guignon toujours présente
Quelle est cette fée bienfaisante

(Refrain)

C’est pas la femme de Bertrand
Pas la femme de Gontran
Pas la femme de Pamphile
C’est pas la femme de Firmin
Pas la femme de Germain
Ni celle de Benjamin
C’est pas la femme d’Honoré
Ni celle de Désiré
Ni celle de Théophile
Encore moins la femme de Nestor
Non, c’est la femme d’Hector.

Comme nous dansons devant
Le buffet bien souvent
On a toujours peu ou prou
Les bras cribles de trous…
Qui raccommode ces malheurs
De fils de toutes les couleurs
Qui brode, divine cousette,
Des arcs-en-ciel à nos chaussettes?

Refrain

Quand on nous prend la main
Sacre bon dieu dans un sac
Et qu’on nous envoie planter
Des choux à la santé
Quelle est celle qui, prenant modèle
Sur les vertus des chiens fidèles
Reste a l’arrêt devant la porte
En attendant que l’on ressorte

Refrain

Et quand l’un d’entre nous meurt
Qu’on nous met en demeure
De débarrasser l’hôtel
De ses restes mortels
Quelle est celle qui r’mu tout paris
Pour qu’on lui fasse, au plus bas prix
Des funérailles gigantesques
Pas nationales, non, mais presque?

Refrain

Et quand vient le mois de mai
Le joli temps d’aimer
Que sans écho, dans les cours,
Nous hurlons a l’amour
Quelle est celle qui nous plaint beaucoup
Quelle est celle qui nous saute au cou
Qui nous dispense sa tendresse
Toutes ses économies d’caresses ?

Refrain

Ne jetons pas les morceaux
De nos cœurs aux pourceaux
Perdons pas notre latin
Au profit des pantins
Chantons pas la langue des dieux
Pour les balourds, les fess’mathieux
Les paltoquets, ni les bobèches
Les foutriquets, ni les pimbêches,

Dernier refrain

Ni pour la femme de Bertrand
Pour la femme de Gontran
Pour la femme de Pamphile
Ni pour la femme de Firmin
Pour la femme de Germain
Pour celle de Benjamin
Ni pour la femme d’Honoré
La femme de Désiré
La femme de Théophile
Encore moins pour la femme de Nestor
Mais pour la femme d’Hector.

Όπως βλέπετε, ούτε οι στίχοι του Φοίβου ειναι ακριβής μετάφραση του Μπρασένς. Ο Φοίβος μεταφέρει το κλίμα του τραγουδιού του Μπρασένς από το Παρίσι του 1958 στην Αθήνα του 1998. Υπάρχει και στα δυο τραγούδια η συστοιχία των φίλων με τις γυναίκες τους, υπάρχει η μία γυναίκα που ξεχωρίζει, αλλά στις λεπτομέρειες τα δυο τραγούδια, αν και ομόθεμα και ομόθυμα, είναι ωστόσο εντελώς διαφορετικά. Θα βάλω πιο κάτω μια μετάφραση του γαλλικού, που δεν είναι και εύκολο κείμενο.

Να πούμε εδώ ότι ο Φοίβος διαφοροποιεί κάθε φορά το ρεφρέν του ενώ ο Μπρασένς το έχει ίδιο -με μια ελαφρότατη διαφοροποίηση την τελευταία φορά. Αλλά ο Μπρασένς έχει περισσότερα κουπλέ.

Δεν ξέρω κατά πόσον είναι γνωστό ότι το τραγούδι του Φοίβου είναι εμπνευσμένο από τον Μπρασένς και τον Εκτόρ του. Εγώ το ήξερα «από πάντα» (δηλαδή ήξερα το γαλλικό τραγούδι πριν ακούσω το ελληνικό) και μερικοί μπρασενικοί φίλοι μου το ίδιο. Δεν θα με παραξενέψει λοιπόν αν μου πείτε ότι σας έφερα πεσκέσι ένα κουκουβαγιέλι, δηλαδή ότι το ξέρατε πως ο Φοίβος οφείλει κάτι τι στον Μπρασένς για το τραγούδι αυτό. Από την άλλη, αν τυχόν δεν ξέρατε το γαλλικό τραγούδι πείτε το στα σχόλια για λόγους στατιστικής.

Το γαλλικό κείμενο, είπα, δεν είναι εύκολο. Έχει ιδιωματικές εκφράσεις γνωστές, έχει και λιγότερο γνωστές. Αντανακλά την περίπου κοινοβιακή ζωή που ζούσε ο Μπρασένς με την παρέα του στο Παρίσι στις αρχές της δεκαετίας του 1950 -έχει γράψει κι ένα μυθιστόρημα για την εποχή εκείνη, που κάποτε θα το διαβάσω. Υπάρχει ένας θεούλης, που αναλύει όλα τα τραγούδια του Μπρασένς, και για τη γυναίκα του Εκτόρ έχει γράψει ένα κατεβατό που μπορείτε να το διαβάσετε εδώ. Λέει, ας πούμε, πως τα ονόματα του ρεφρέν (Παμφίλ, Ζερμέν, Ονορέ, Ντεζιρέ, Τεοφίλ και τα λοιπά) είναι διαλεγμένα έτσι που να δίνουν μιαν εντύπωση παρωχημένη αφού ήταν της μόδας τον 19ο αιώνα αλλά είχαν χάσει τη δημοτικότητά τους το 1950.

Ο Δημήτρης Μπόγδης, που έχει μεταφράσει ένα σωρό τραγούδια του Μπρασένς στα ελληνικά έτσι που να τραγουδιούνται, δεν νομίζω να έχει ασχοληθεί με την συμβία του Έκτορα -ή τουλάχιστον σε ένα τεφτέρι με μεταφράσεις του, που μου έστειλε πέρυσι, δεν το βρίσκω (Δημήτρη, δεν σου απάντησα διότι δεν έχεις μέιλ κι εγώ δεν είμαι της αλληλογραφίας πλέον!) Ο μακαρίτης ο Γιάννης Βαρβέρης έχει επίσης μεταφράσει Μπρασένς, όχι για τραγούδι αλλά σαν ποιήματα, αλλά ούτε αυτός διάλεξε τη γυναικα του Έκτορα. Μοιραία, ο κλήρος πέφτει στον πιο νέο, που ήταν αταξίδευτος -το μετέφρασα εγώ, όχι πιστά και κατά λέξη αλλά έτσι που με λίγη καλή προσπάθεια να τραγουδιέται -και να μη χάνεται το γενικό νόημα. Μη βαράτε:

La femme d’Hector	Η γυναίκα του Εκτόρ
En notre tour de Babel Laquelle est la plus belle La plus aimable parmi Les femmes de nos amis? Laquelle est notre vrai nounou La p’tite sœur des pauvres de nous Dans le guignon toujours présente Quelle est cette fée bienfaisante	Μες στων θαυμάτων μας την αυλή ποια να’ναι τάχα η πιο καλή ποια ξηγιέται πιο ωραία απ’ τις γυναίκες της παρέας; Ποια είναι όλων μας η μανούλα και των φτωχών η αδελφούλα Μες της ζωής την τόση γκίνια ποια νεράιδα διώχνει τη γκρίνια;
Refrain C’est pas la femme de Bertrand Pas la femme de Gontran Pas la femme de Pamphile C’est pas la femme de Firmin Pas la femme de Germain Ni celle de Benjamin C’est pas la femme d’Honoré Ni celle de Désiré Ni celle de Théophile Encore moins la femme de Nestor Non, c’est la femme d’Hector.	Ρεφρέν Όχι η κυρά του Μπερτράν η κυρά του Γκοντράν η κυρία Παμφίλου. Ούτε η κυρά του Φιρμέν η κυρά του Ζερμέν ή του Μπενζαμέν. Ούτε η κυρά του Ονορέ η κυρά του Ντεζιρέ η κυρία Θεοφίλου. Ούτε βεβαίως η κυρά του Νεστόρ αλλά η γυναίκα του Εκτόρ.
Comme nous dansons devant Le buffet bien souvent On a toujours peu ou prou Les bras cribles de trous… Qui raccommode ces malheurs De fils de toutes les couleurs Qui brode, divine cousette, Des arcs-en-ciel à nos chaussettes?	Κι όταν καμιά φορά παίζει η κοιλιά μας ταμπουρά Με τις πατούσες γυμνές όλο τρύπες πολλές Ποια έρχεται και τα διορθώνει πολύχρωμες κλωστές μπαλώνει; φτιάχνει τις καλτσες μέσα κι όξω και γίνονται ουράνιο τόξο;
(Refrain)	(Ρεφρέν)
Quand on nous prend la main Sacre bon dieu dans un sac Et qu’on nous envoie planter Des choux à la Santé Quelle est celle qui, prenant modèle Sur les vertus des chiens fidèles Reste a l’arrêt devant la porte En attendant que l’on ressorte	Κι όταν μας πιάνουν στα πράσα Θε μου χωρίς ανάσα και μας κλείνουν στο φρέσκο για να κοιτάμ’ απέξω Ποια είναι εκείνη που καρτερεί σα να’τανε πιστό σκυλί στης φυλακής μας μπρος την πόρτα για να ξανάβγουμε σαν πρώτα;
(Refrain)	(Ρεφρέν)
Et quand l’un d’entre nous meurt Qu’on nous met en demeure De débarrasser l’hôtel De ses restes mortels Quelle est celle qui r’mu tout paris Pour qu’on lui fasse, au plus bas prix Des funérailles gigantesques Pas nationales, non, mais presque?	Κι όταν κανείς μας πεθαίνει και το κουφάρι του μένει στο σπίτι το νοικιασμένο λείψανο παρατημένο ποια είν’ εκείνη που κινεί γη και ουρανό, την τελετή να οργανώσει της κηδείας σχεδόν δαπάνη δημοσία;
(Refrain)	(Ρεφρέν)
Et quand vient le mois de mai Le joli temps d’aimer Que sans écho, dans les cours, Nous hurlons a l’amour Quelle est celle qui nous plaint beaucoup Quelle est celle qui nous saute au cou Qui nous dispense sa tendresse Toutes ses économies d’caresses ?	Και όταν έρχετ’ ο Μάης, η εποχή της αγάπης, κι όλοι μας αφανέρωτα ουρλιάζουμ’ από έρωτα ποια είν’ αυτή που μας παινεύει μας αγκαλιάζει, μας κανακεύει ποια μας χαρίζει στον καθένα τα χάδια της τα μετρημένα;
(Refrain)	(Ρεφρέν)
Ne jetons pas les morceaux De nos cœurs aux pourceaux Perdons pas notre latin Au profit des pantins Chantons pas la langue des dieux Pour les balourds, les fess’mathieux Les paltoquets, ni les bobèches Les foutriquets, ni les pimbêches,	Μη χαρίζουμε θησαυρούς εκλεκτούς σε χαζούς πώς θες να νιώσει ο μπουρμάς τη νοστιμιά του χουρμά; τα ωραία λόγια δεν φελάνε σ’ όσους δεκάρες δεν χαλάνε, σε άξεστους και σε χαμένες σε βλάκες και σε φαντασμένες
Dernier refrain Ni pour la femme de Bertrand Pour la femme de Gontran Pour la femme de Pamphile Ni pour la femme de Firmin Pour la femme de Germain Pour celle de Benjamin Ni pour la femme d’Honoré La femme de Désiré La femme de Théophile Encore moins pour la femme de Nestor Mais pour la femme d’Hector.	Tελευταίο ρεφρέν Όχι στην κυρά του Μπερτράν στην κυρά του Γκοντράν στην κυρία Παμφίλου Ούτε στην κυρά του Φιρμέν στην κυρά του Ζερμέν ούτε του Μπενζαμέν Ούτε στην κυρά του Ονορέ στην κυρά του Ντεζιρέ στην κυρία Θεοφίλου Ούτε βεβαίως στην κυρά του Νεστόρ αλλά στη γυναίκα του Εκτόρ.

Ειδικά η τελευταία στροφή είναι δύσκολη -εγώ τουλάχιστο είχα κάμποσες άγνωστες λέξεις και θαρρώ πως ο Μπρασένς επίτηδες αραδιάζει μερικούς όχι πολύ κοινούς αργκοτικούς όρους. Σαν φόρο τιμής έβαλα κι εγώ έναν απόηχο από την κρητική παροιμία «Κατέχει ο μπουρμάς ίντα ναι ο χουρμάς;» αλλά ας μην επεκταθούμε στην εικόνα αυτή (με τα άγια τοις κυσί και τα μαργαριτάρια των γουρουνιών) διότι ίσως έχει ψωμί για χωριστό άρθρο, μην το στριμώξουμε πάνω στην κυρία Έκτορος.

Στα διάφορα λάιβ ο Φοίβος δίνει πότε-πότε εξηγήσεις για το ποιος ήταν ο Πατώκος. Υπάρχει πράγματι τέτοιο επώνυμο, έστω και σπάνιο. δεν βρήκα στα κιτάπια (στους τηλεφωνικούς καταλόγους) -ούτε Πατόκο ούτε Πατώκο (με ωμέγα το γράφει στον δίσκο). Μπορεί να είναι και παρατσούκλι. Παρατσούκλι που το είχε στην παρέα του ή που του το έδωσε ο Φοίβος. Σκέφτομαι ότι το paltoquets του τελευταίου κουπλέ έχει κάποιαν ομοιότητα με τον Πατώκο ηχητικά (παλτοκέ – πατόκ) και θα μπορούσε να έχει επηρεάσει τον Φοίβο.

Αντιθέτως, ο Εκτόρ ξέρουμε πώς λέγεται. Λέγεται Βικτόρ, όχι Εκτόρ. Βικτόρ Λαβίλ, αδελφικός φίλος του Ζορζ Μπρασένς ηδη από τα παιδικά τους χρόνια στη Σέτη (Sète). Στην αρχή της δεκαετίας του 50 ζούσε κι αυτός στο Παρίσι όπου η γυναίκα του, η Ρεμόντ, συχνά έκανε το τραπέζι στον πάμφτωχο Μπρασένς.

Η γυναικα του Εκτόρ θα ζει για πάντα αλλά η Ρεμόντ Λαβίλ άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο πριν απο λίγους μήνες, στην πανέμορφη Σέτη. Ο μπαγάσας ο Εκτόρ, δηλαδή ο Βικτόρ, όχι μόνο αξιώθηκε τέτοια γυναίκα, αλλά ζει ακόμα, κοντεύει τα εκατό….

https://sarantakos.wordpress.com/