Ο Μποστ πριν από το μποστάνι του – 3

Ο Μποστ πριν από το μποστάνι του – 3

Posted by sarant 

Την προπερασμένη Παρασκευή άρχισα να δημοσιεύω μια μικρή σειρά τεσσάρων άρθρων με γελοιογραφίες του Μποστ που δημοσιεύτηκαν τους πρώτους μήνες του 1959 στο περιοδικό Ταχυδρόμος, υποτίθεται ως εικονογράφηση του εύθυμου αφηγήματος «Σταυροφορίες» του Νικ. Τσιφόρου που δημοσιευόταν σε συνέχειες στο περιοδικό.

Λέω «υποτίθεται», επειδή, όπως είπα και στο πρώτο άρθρο, τα σκίτσα του Μποστ αυτονομούνται, στην αρχή δειλά και στη συνέχεια απροκάλυπτα. Κάποια από αυτά τα σκίτσα έχουν στόχο τους Άγγλους και με τα σημερινά κριτήρια μπορεί και να τα λέγαμε ομοφοβικά. Να θυμόμαστε ότι το 1959, με τη συμφωνία της Ζυρίχης στην επικαιρότητα, το αντιαγγλικό αίσθημα στην Ελλάδα ήταν έντονο.

Το δεύτερο άρθρο της σειράς αυτής δημοσιεύτηκε εδώ. Σήμερα συνεχίζουμε με το τρίτο άρθρο. Ωστόσο, επειδή είχα μετρήσει λάθος τα σκίτσα, τελικά θα έχουμε πέντε συνολικά συνέχειες, όχι τέσσερις. Όσοι δεν συμπαθούν πολύ τον Μποστ, ας κάνουν υπομονή.

Στη σημερινή δημοσίευση θα δούμε τρία σκίτσα. Και ξεκινάμε.

Το πρώτο σκίτσο της σειράς δημοσιεύτηκε, πάντοτε στον Ταχυδρόμο, στις 28 Φεβρουαρίου 1959. Εικονογραφούσε τη συνέχεια των Σταυροφοριών που είχε τίτλο «Καρδιά λιονταριού, μυαλό κοκόρου» κι έτσι, για μια φορά, μπορούσε να πει κανείς πως ο Μποστ έμενε πιστός στο θέμα της ιστορίας του Τσιφόρου:

Επιφανειακά, λοιπόν, το σκίτσο έχει θέμα σχετικό, αφού το κεφάλαιο του Τσιφόρου παρουσιάζει πράγματι τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο, ωστόσο η ατάκα του Ριχάρδου, η ιστορική φράση «Είμαστε οι Ριχάρδοι και δέρνουμε» κάνει λογοπαίγνιο με ένα μικροσυμβάν της επικαιρότητας.

Εγώ το ξέρω διότι θυμάμαι που μου το έλεγε ο παππούς μου, αλλά τώρα που έψαξα βρήκα και τεκμηρίωση σε εφημερίδα. Λοιπόν, καμιά δεκαπενταριά μέρες νωρίτερα, πέντε νεαροί είχαν δείρει έναν δημοσιογράφο στα γραφεία της απογευματινής εφημερίδας του επειδή θεώρησαν πως αυτός ήταν ο συντάκτης ενός κουτσομπολίστικου σχολίου που είχε δημοσιευτεί στην κοσμική στήλη της εφημερίδας. Φεύγοντας, φώναξαν «Είμαστε οι Λινάρδοι και δέρνουμε!».

Ο Μποστ λοιπόν βρίσκει την ευκαιρία για ένα εξαιρετικό όσο και αφανές λογοπαίγνιο.

Το δεύτερο σημερινό σκίτσο δημοσιεύτηκε στον Ταχυδρόμο στις 7 Μαρτίου 1959 και εικονογραφεί τη συνέχεια «Σταυροφορία νούμερο τέσσερα». Ταυτόχρονα, εγκαινιάζει μια σειρά σκίτσων με γάτες που θα την κρατήσει σχεδόν ως το τέλος της εικονογράφησης των Σταυροφοριών.

Το σκίτσο κάνει βέβαια υπαινιγμούς στην επικαιρότητα, αφού το 1959 γιορταζόταν με διάφορες εκδηλώσεις η επέτειος των 100 ετών από τη γέννηση του Κωστή Παλαμά. Προς το παρόν η γάτα παίζει ρόλο κομπάρσας, αλλά στα επόμενα σκίτσα θα έχει ενεργότερη συμμετοχή.

Ομολογώ πάντως πως δεν ξέρω τι ακριβως υπονοεί το «γάτα της Ομονοίας» αλλά ασφαλώς συνδέεται με κάποιο γεγονός της επικαιρότητας -δείτε και το επόμενο σκίτσο.

Ακριβώς παλαμικό είναι το λογοπαίγνιο του τίτλου -η Φλογέρα του βασιλιά είναι μια από τις γνωστότερες συλλογές του Παλαμά και με ένα απλό κατέβασμα του τόνου δίνει στον Μποστ το απίθανο λογοπαίγνιο για την «Φλογεράν του βασιλιά». Όσο για το «Πέσε ποιητά να σε φάω», επίσης καταπληκτικό λογοπαίγνιο, μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλότροπα.

Το τρίτο σκίτσο, στις 14 Μαρτίου, εικονογραφούσε τη συνέχεια με τίτλο «Οι λεβέντες που τρώνε σίδερα».

Εδώ η γάτα πρωταγωνιστεί. Ήδη στον τίτλο του σκίτσου δίνει στον Μποστ το έναυσμα για τη «ρίμα ομωνύμων» γαλής – Γαλλίς (δεν την έβαλα στο σχετικό κεφάλαιο του βιβλίου μου).

Ο διάλογος παραπέμπει στο γνωστό παιδικό τραγούδι για τη γάτα που πήγε στο χορό και δεν χόρεψε καλά και της κόψαν την ουρά, όμως πρέπει να υπάρχει υπαινιγμός και στο τραγούδι του Χατζιδάκι «Το γκρίζο γατί» που τραγουδούσε η Αλίκη Βουγιουκλάκη στην υπερεπιτυχημένη ταινία του Αλέκου Σακελλάριου «Το ξύλο βγήκε απ’ τον Παράδεισο» -αφού η γάτα λέει για τσα-τσα-τσα (ή chat-chat-chat, γάτα-γάτα-γάτα στα γαλλικά). Βέβαια, το σκίτσο δημοσιεύεται Μάρτιο του 1959 ενώ η ταινία του Σακελλάριου γυρίστηκε το καλοκαίρι και βγήκε στις αίθουσες τον Νοέμβριο του 1959, ίσως όμως το τραγούδι να ήταν μέσες-άκρες γνωστό στους καλλιτεχνικούς κύκλους -αν δεν πρόκειται για σύμπτωση.

Το κείμενο της μπορντούρας:

Κάθεται εις τη γωνία μόνη
κι ούτ’ εγγίζει το πλεμόνι
Της λέω παραμύθια κι ιστορίες
αλλά μην ακούσει για στρατηγούς και Σταυροφορίες
Τότε έχομεν θρήνον και κλαυθμόν
γιατί θυμάται τα παιδιά της που τα άφησε στον ηλεκτρικόν σταθμόν
Και μπορεί να κάτσει έτσι με κατεβασμένα ώτα
Δέκα μέρες δέκα νύχτες και να βρίζει τον Κατσώτα.

Δεν μπόρεσα να βρω ποια ιστορία με γάτα και γατάκια είχε συμβεί πριν από 60 χρόνια στον σταθμό του ηλεκτρικού στην Ομόνοια! Ο Παυσανίας Κατσώτας, στρατηγός ε.α., ήταν δήμαρχος Αθηναίων την περίοδο 1954-1959 (είχε βγει με τη στήριξη του Κέντρου και της Αριστεράς αλλά αθέτησε τις προεκλογικές του δεσμεύσεις).

Όποιος βρει τι ακριβώς σημαίνουν οι αναφορές στην Ομόνοια θα μας υποχρεώσει.

https://sarantakos.wordpress.com/