Οι πελαργοί ξανάρχονται!

 Βεατρίκη Α

Καλώς μας ήρθε η Άνοιξη! Με χιόνια φορτωμένη και μυρωδάτες ανάσες  από ζουμπούλια, τριαντάφυλλα και πέταλα από ανεμώνες που τις σέρνει κιόλας ο κρύος άνεμος…Ήρθε η ώρα να σταθούμε κάτω από τις ανθισμένες μυγδαλιές, να πάρουμε από την χάρη τους, να βγούμε στα μονοπάτια των βουνών να χαρούμε τ’ άνθια  τα μαβιά των κουτσουπιών,  τα ροδόλευκα των κερασιών. Όλα ξανοίγουν τώρα! Κι ολουνών την ομορφάδα να τραγουδήσουμε τα τραγούδια τους.

                  

Η Άνοιξη είναι εδώ! Κι οι πελαργοί ξανάρχονται! Να βρούνε τις φωλιές τους τις παλιές, να φτειάξουνε άλλοι καινούργιες, να ξαποστάσουν από το ταξίδι τους το μακρινό, αγαπηθούν να γεννήσουν τα μωρά τους..Και να φέρουν και σε μας τα δικά μας τα μωρά.. 

Έτσι, που λέτε, γίνηκε..Ξεκινώντας το δικό μου ταξίδι για τους λευκούς τους πελαργούς, να μάθω για τα μεταναστευτικά πουλιά, πέρασα από τον Κόσμο τους, των θρύλων και των δοξασιών, κι από τους Ορφικούς στον Πλάτωνα, από κει στους Σούφι και στην πίστη του Αλλάχ κι πιο μετά στους Χριστιανούς και πάλι πίσω σε χώρες πολλές Δύσης κι Ανατολής και Βορρά και Νότου εκεί όπου οι άνθρωποι φυλάνε τους πελαργούς σαν τα μάτια τους, να προστατεύουν αυτούς και τις φωλιές τους για να ‘χουν καλοτυχία σαν στήνονται κοντά στο σπιτικό τους, να έχουν γεννήματα οι γυναίκες τους, να χαρούν την μητρότητα, κι όχι μόνο ….

Και έτσι μιλάω γιαυτούς, τους λευκοπελαργούς, τα μεγάλα πουλιά-τα σύμβολα- που  ταξιδεύουν δρόμους μακρείς κουβαλώντας θρύλους απ’ τ’ άγραφα τα χρόνια και ψυχές.. Ψυχές νεκρών εξαγνισμένες στον Άδη που μετά από χρόνια και καιρούς κληρωθήκαν να ξαναγυρίσουν στη γη, να φωλιάσουν ως πρώτη ανάσα στα νιογέννητα μωρά των ανθρώπων ξανά, για να αρχίσει πάλι ο κύκλος της ζωής.. Και, που οι πελαργοί τις φέρνουν..

Νομίζετε πως τα πασίγνωστα τα σκίτσα των πελαργών που φέρνουν τα μωρά, είναι τυχαία;

Πόσες παλιές και σύγχρονες μανάδες δεν έχουν πει, δεν λένε στα μικρά τους πως τα ‘φερε ο πελαργός; Ένας εύσχημος τρόπος, ίσως, ο μύθος αντί να τους μιλήσουν για το σεξ; Μπορεί, λεν’ αυτή ναναι μια αιτία, ένας λόγος που ο μύθος των πελαργών ως μεταφορέων των ζωσών ψυχών εξακολουθεί νάναι παντοδύναμος ως τις μέρες μας..Μπορεί ναι, μπορεί και όχι..Τόσο βαθειά ριζωμένος είναι ο μύθος που πολύ βασάνισε τους ψυχιάτρους, σαν τον Φρόϋντ και τον Γιουνγκ,  για να του δώσουν εξήγηση.

Όποια και αν είναι η προέλευση του μύθου, οι ιστορικοί τείνουν να συμφωνούν ότι η ιδέα του πελαργού που φέρνει το μωρό ήταν πιο σταθερή στη βόρεια Ευρώπη, ιδιαίτερα στη Γερμανία και τη Νορβηγία. Κατά τη διάρκεια της παγανιστικής εποχής, η οποία μπορεί να ανιχνευθεί τουλάχιστον στους μεσαιωνικούς χρόνους πριν από περισσότερα από 600 χρόνια, ήταν σύνηθες για ζευγάρια να παντρευτούν κατά τη διάρκεια του ετήσιου ηλιοστασίου το καλοκαίρι, επειδή το καλοκαίρι συνδέεται με τη γονιμότητα. 

Στον  ίδιο χρόνο, οι πελαργοί θα αρχίσουν την ετήσια μετανάστευσή τους, ταξιδεύοντας από την Ευρώπη στην Αφρική. Τα πουλιά θα επιστρέψουν στη συνέχεια την επόμενη άνοιξη – ακριβώς εννέα μήνες αργότερα. 

Οι πελαργοί θα μεταναστεύσουν και στη συνέχεια θα επιστρέψουν για να έχουν τα πελαργοπούλια τους την άνοιξη περίπου στον ίδιο χρόνο που  γεννήθηκαν πολλά μωρά». Κάπως έτσι, οι πελαργοί έγιναν οι κομιστές της νέας ζωής, δημιουργώντας την φανταστική ιδέα ότι είχαν παραδώσει τα ανθρώπινα μωρά. [Γιατί η εγκυμοσύνη διαρκεί φυσιολογικά 9 μήνες]

Και, καθώς η ιστορία εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου, η πολυπλοκότητά της μεγάλωσε. Στη νορβηγική μυθολογία, οι πελαργοί συμβολίζουν τις οικογενειακές αξίες και την καθαρότητα (βασισμένες σε μεγάλο βαθμό στην ανακριβή πεποίθηση ότι αυτά τα πουλιά ήταν μονογαμικά). Στις Κάτω Χώρες, τη Γερμανία και την Ανατολική Ευρώπη, οι πελαργοί που φωλιάζουν στην οροφή ενός νοικοκυριού πιστεύεται ότι φέρνουν καλή τύχη – και τη δυνατότητα νέας γεννήσεως – στην οικογένεια κάτω τους. 

Ο πελαργός ο λευκός, της αγνότητας το χρώμα ο ντυμένος! Το λελέκι μας, το γνωστό από την τούρκικη την γλώσσα. Είναι ανά τους αιώνες ένα ισχυρό σύμβολο αφοσίωσης, ανανέωσης, της προορατικότητας και της αναγέννησης,  της δημιουργίας, της μακροζωίας και της ευημερίας, προστασίας της οικογένειας και της μητρότητας,  της Καλής τύχης. Το πνεύμα του καλού.

Υπάρχει κι ο πελαργός ο άλλος ο μαυροντυμένος. Το σύμβολο της ενσάρκωση του κακού

Κι αν οι γερανοί,  κατά τους Κινέζους Ταοϊστές και τους Ιάπωνες, είναι τα πουλιά τα κορωνοστεφανωμένα που άλλοτε παίρνουν στις φτερούγες τους, τους αθανάτους τους και τους ταξιδεύουν στους αιθέρες και άλλοτε ως ψυχοπομποί  μεταφέρουν τις ψυχές των νεκρών μακρυά στην χώρα του ανείδωτου, οι λευκοπελαργοί είναι για τους άλλους της Ανατολής, οι ίδιες  οι ψυχές των νεκρών ανθρώπων μεταμορφωμένες σε πελαργούς, ταξιδιώτες στη ζωή και τους τόπους της γι’ αναπαμό, και για τους λαούς της Δύσης και του Βορρά, όπως πχ για τους Ευρωπαϊκούς λαούς (είναι) τα μεγάλα πουλιά που κομίζουν πίσω τις ψυχές καθαρμένες να ξαναζήσουν μες από τα νέα γεννήματα, την ζωή και πιο απλά ως μωρά για τις μητέρες. 

Είναι, ο πελαργός για τους Ευρωπαίους, ας το πούμε κι αλλιώτικα, το «πουλί της ψυχής» που έρχεται σε επαφή με τα «νερά της Δημιουργίας», την πηγή της οποιασδήποτε γονιμότητας. Και που η τακτική επιστροφή τους, την κάθε άνοιξη, αντιστοιχεί στην εαρινή γιορτή της ανάστασης της φύσης!

Τ’ αρχαίο όνομα του πελαργού στις γερμανικές γλώσσες, adebar, προέρχεται από το ρήμα bern, bero (take, bring) και od (ιδιοκτησία) ή atem (αναπνοή), όπου ο πελαργός θεωρείται στις χώρες αυτές ως το πουλί που φέρνει τύχη και την ανάσα ζωής στα νεογέννητα.

Αρχαίοι θρύλοι για την αθανασία της ψυχής, για τις μεταμορφώσεις της, για την μετεμψύχωση, την αναγέννηση.. Και ανά τους λαούς οι μύθοι τους, πάνω στην ίδια σημασιολογική βάση, με παραλλαγές στις μορφές ..

λέγεται δὲ οὕτως, ὡς ἄρα τελευτήσαντα ἕκαστον ὁ ἑκάστου δαίμων, ὅσπερ ζῶντα εἰλήχει, οὗτος ἄγειν ἐπιχειρεῖ εἰς δή τινα τόπον, οἷ δεῖ τοὺς ξυλλεγέντας διαδικασαμένους εἰς Ἅιδου πορεύεσθαι, μετὰ ἡγεμόνος ἐκείνου ᾧ δὴ προστέτακται τοὺς ἐνθένδε ἐκεῖσε πορεῦσαι· τυχόντας δὲ ἐκεῖ ὧν δὴ τυχεῖν καὶ μείναντας ὃν χρὴ χρόνον, ἄλλος δεῦρο πάλιν ἡγεμὼν κομίζει, ἐν πολλαῖς χρόνου καὶ μακραῖς περιόδοις. (107c-108c)  [μια αναφορά θρύλου από τον Σωκράτη, όπως αποδίδεται από τον Πλάτωνα στο έργο του Φαίδων, το περί ψυχής και επονομαζόμενο.]

Συνηθίζουν λοιπόν να λένε πως όταν κανείς πεθάνει, ο δαίμων του καθενός, αυτός που τον φροντίζει και ζωντανό, τον παίρνει και τον οδηγεί σε κάποιον τόπο, εκεί που συναθροίζουνται οι νεκροί για να κριθούν κι έπειτα να αρχίσουν την πορεία τους στον Άδη με οδηγό εκείνον που έχει προσταχτεί να τους οδηγήσει.  Κι αφού λάβουν την τύχη που είναι να λάβουν και μείνουν το διάστημα που πρέπει, άλλος οδηγός τους φέρνει πάλι εδώ, έπειτα από πολλά και μεγάλα γυρίσματα του καιρού  ( Η μετάφραση από τον Γεώργιο Σεφέρη)

Ο πελαργός είναι το αρχέγονο σύμβολο της αναγέννησης. το σύμβολο της ίδιας της ψυχής! Η ανάσα της ζωής! Οι πελαργοί είναι επίσης ένα σύμβολο της καλής τύχης στις ασιατικές κουλτούρες. Αυτό συνήθως αποδίδεται στον καταδύσεις πελαργών στα νερά και στην ανάκτηση νόστιμων απολαύσεων. Πρόκειται για ένα συμβολικό μήνυμα αλιείας ευημερίας από αόρατες πηγές … ψάχνοντας κάτω από την επιφάνεια του νερού, για να αποκαλύψουμε κρυμμένους θησαυρούς.

Δείτε και τον δικό μας, τον αρχαιοελληνικό μύθο περί της πτερόεσσας ψυχής για το μετέπειτα ταξίδι της, όπως μας μεταφέρθηκε στο έργο του Πλάτωνος Φαίδρος σε αυτό εδώ το εξαιρετικό video και για τα της επιστροφής της εδώ

Είναι αξιοσημείωτο οτι στα αρχαία αιγυπτιακά ιερογλυφικά, μία από τις κοινές αναπαραστάσεις της bâ (ψυχής) είναι ένας πελαργός με ανθρώπινο κεφάλι. Σύμβολο μεταμόρφωσης..

Στο Μαρόκο και την Αλγερία, ο πελαργός θεωρείται ως ιερό πτηνό.

Ο Edmond Doutté (1867-1926), Γάλλος κοινωνιολόγος, ανατολικολόγος και ισλαμολόγος – μελετητής του αραβικού και του Βερβερικού πολιτισμού αλλά και εξερευνητής του Μαγκρέμπ, το 1914 δήλωσε: 

«Ο σεβασμός για τον πελαργό είναι καθολικός στο Μαρόκο. Δεν εκδιώκεται, κανείς δεν διαμαρτύρεται για τις ζημιές που προκαλεί και οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες της παρουσίας του. Αν στο Μαρακές πέσει ένας πελαργός από τη φωλιά του και σπάσει ένα πόδι, το οποίο συμβαίνει μερικές φορές, μεταφέρεται στο στο νοσοκομείο της πόλης, δηλαδή στο νοσοκομείο. ..»Είναι άγιο, είναι Marabout» λένε όταν ρωτήθηκαν γιατί λατρεύουν τον πελαργό τόσο πολύ. Αυτός είναι ο λόγος που οι Αλγερινοί το ονομάζουν merabta. Οι Marabouts, οι οποίοι μπορούν επίσης να είναι γυναίκες, είναι συνήθως ευσεβείς ερημίτες, άγιοι και οι τάφοι τους είναι τόποι προσκυνήματος εξαιτίας της ικανότητάς τους να θεραπεύουν ασθένειες ».

Από τον Doutté επίσης, η αναμετάδοση μιας από τις παλιές ιστορίες  εκεί στο Μαρόκο για τους πελαργανθρώπους: 

«Ο πελαργός ήταν, λένε, κάποτε ένας δικαστής που βαριόταν με τις δίκες. Μια φορά, για να διασκεδάσει, έβαλε σαπούνι στα σκαλιά του δικαστηρίου, έτσι ώστε οι διάδικοι που κλήθηκαν στο δικαστήριό του, να γλιστρήσουν και να πέσουν τ’ ανάσκελα, κάτι που έκανε τον Δικαστή να διασκεδάσει και να τους περιγελάσει. Για να τον τιμωρήσει, ο Θεός τον μεταμόρφωσε σε έναν πελαργό και το κτύπημα του ράμφους να θυμίζει το γέλιο του πρώην καδή.»

Μέχρι πρόσφατα, στις πόλεις  Fez και Marrakech του Μαρόκου υπήρχε από ένα ψυχιατρικό νοσοκομείο ( the mâristân) όπου κάποτε πιο παλιά μεταφέρονταν εκεί προς θεραπεία οι πελαργοί σαν συνέβαινε να αρρωστήσουν, να τραυματισθούν από πτώση.. Οι Μαροκινοί κι οι Βέρβεροι πιστεύουν ότι οι πελαργοί είναι άνθρωποι μεταμορφωμένοι σε πελαργούς που ταξίδεψαν εκεί από πολύ μακρινά μέρη να ξαποστάσουν και να γυρίσουν μετά στους τόπους τους όπου ξαναγίνονται άνθρωποι μέχρι την ίδια εποχή στον επόμενο χρόνο..Έτσι, αν κάποιος χτυπούσε πελαργό εθεωρείτο οτι είχε τελέσει έγκλημα και  φυλακιζόταν.. 

Ο Καταλανός Ali Bey el Abbassi(1767–1818), ο μυστηριώδης άντρας, κατάσκοπος του Ιωσήφ Βοναπάρτη, τέκτων και ταξιδευτής ανέφερε για το ταξίδι του στο Μαρόκο και ειδικότερα στην πόλη Fez στις αρχές του 19ου αιώνα: 

“Fez has a well- maintained hospital or hospice aimed solely at the care of the insane. What is notable is that a considerable part of the funds of the establishment has been donated by several charitable individuals with the only purpose of looking after, treating and burying in the same hospital the sick or dead cranes or storks. They believe that the storks are men from very distant is- lands who, at a certain time of the year, adopt the shape of the birds to go there and, when the time is right, return to their country, where they become men until the next year. For this reason anyone who killed one of these birds would be regarded as a criminal; on this question they string together thousands of stories, each one more absurd than the last. Undoubt- edly, the useful nature of these birds, which pursue the reptiles so abundant in the warm countries, attracted the respect of the peoples, who for this reason conserved them. However, the love for what is wonderful to which men have always been inclined has replaced, here as everywhere, absurd fables with real observation to reach the same end.”

«Στο Κοράνι, όπως και στην ποίηση των Σούφι, η ίδια η ψυχή είναι ένα πουλί.Ένα σαφές παράδειγμα είναι η γλώσσα των πτηνών, ένα ποιητικό έργο του περσικού μυστικιστή Farid al–Dîn Attarτον 12ο αιώνα.  Σε αυτό, τα πουλιά, που προωθούνται από τον (the hoopoe) το τσάπα (ο αγγελιοφόρος της αγάπης στο Κοράνι), αποφασίζουν να ξεκινήσουν αναζητώντας το βασιλιά-πουλί Σιμόρ (Simorg), σύμβολο του Θεού στην περσική μυστικιστική παράδοση. Μετά από ένα ταξίδι γεμάτο κινδύνους και έχοντας περάσει από τις κοιλάδες της επιθυμίας, της γνώσης, της αγάπης, της ενότητας και της έκστασης, οι τριάντα επιζώντες ανακαλύπτουν την τελική αποκάλυψη: ο Simorg είναι η δική τους ουσία, μέχρι τότε κρυμμένη βαθιά μέσα τους. Ο σούφι ποιητής παίζει με την ομοιότητα του sιmorg (τριάντα πτηνά) και του Simorg για να βρει μια ευδιάκριτη εικόνα.» 

πηγή : ‘Πτηνά: Η μεταφορά της ψυχής» της Maria-Àngels Roque. European Institute of the Mediterranean

Για τον Χριστιανισμό, η έννοια του πελαργού συνδέεται με τον καθαρισμό. Αυτή η ιδέα προέρχεται από την τεχνογνωσία που έχει ο πελαργός στο να πιάσει (και να φάει) φίδια. Ο όφις συνδέεται με τον διάβολο. Ως εκ τούτου, ένας πελαργός που τρώει φίδι είναι παρόμοιος με τον καθαρισμό του κόσμου της αμαρτίας και / ή της επιρροής του διαβόλου. Ο Άγιος Ισίδωρος της Σεβίλλης θεωρούσε τον πελαργό ως «κήρυκα της άνοιξης». Το πτηνό αυτό, με το μακρύ ράμφος του, είναι ένας ιππότης που, έτοιμος για δράση, ελευθερώνει τα πεδία από τα ερπετά και τα άλλα ζώα που θεωρούνται κακόβουλα και δηλητηριώδη.

Ο Στράβωνας, ο Πλίνιος και ο Άγιος Ισίδωρος μίλησαν για τον πελαργό ως σύμβολο της αγάπης προς την οικογένεια και τα παιδιά τους, θαυμάζοντάς τους για την αυτοθυσία τους ως γονέων προς τα μωρά τους, το πως ζεσταίνουν γι’ αυτά τις φωλιές τους και με τόσο ζήλο ώστε να χάσουν τα φτερά τους μετά,  αφού η επώαση διαρκεί επί πολύ καιρό. Που, παρά την κόπωσή τους, αφιερώνουν πολύ χρόνο να μεγαλώνουν τα μωρά τους, καθώς αυτά, με τη σειρά τους, άλλον τόσο αφιερώνουν σε νεοσσούς. 

Αυτά, από μένα, για τους λευκοντυμένους τους πελαργούς ως σύμβολα για τον άνθρωπο.  Πανάρχαιο, όμως το πουλί! Αιώνες πριν από τον άνθρωπο! Από την εποχή της μέσης Μειοκαίνου πριν από 24.000.000 χρόνια, πέταγε αντάμα με τους παλιούς των Δεινοσαύρων πάνω από την Κένυα.  

Κάποτε οι πελαργοί γιόμιζαν τον τόπο μας, μετά λιγόστεψαν..Η Πολωνία θεωρείται η χώρα που στο έδαφός της μεταναστεύουν οι πιο πολλοί πελαργοί. Οι Ολλανδοί είναι όμως, εκείνοι, που δώσαν’ στην Χάγη ως σύμβολο της τον πελαργό!Ενώ, οι Λιθουανοί είναι εκείνοι που τον ανήγαγαν σε εθνικό τους σύμβολο!

Και εμείς εδώ,  όπως και  όλοι, που χαιρόμαστε τον ερχομό τους μαζί με το έλα της Άνοιξης!

Και, τους καλωσορίζουμε  με τον σεβασμό που τους οφείλεται!

https://beatrikn.wordpress.com/