Η νύκτα των κρυστάλλων και οι ανεπιθύμητοι εβραίοι

Όταν έλαβε το γράμμα, ζούσε αμέριμνα στο Παρίσι. Παρόλο που γνώριζε την κατάσταση που επικρατούσε στην Γερμανία, το γράμμα του τσάκισε την καρδιά. Το γράμμα εξιστορούσε τις απάνθρωπες συνθήκες που ζούσαν οι γονείς του.

Του ζητούσαν βοήθεια, λεφτά, οτιδήποτε. Ο 17χρονος Herschel Grynszpan, γερμανός από εβραίους γονείς, την ακριβώς επόμενη μέρα, που παρέλαβε το γράμμα, προσπάθησε μέσω επιστολών να επικοινωνήσει με τον Ernst vom Rath. Αυτός ήταν πρέσβης της Γερμανίας στο Παρίσι. Τον παρακάλεσε επανειλημμένα να βοηθήσει τους γονείς του, με οποιονδήποτε τρόπο. Αυτός τίποτα. Κανένα ίχνος θέλησης.

Μέρες αργότερα, στις 7 Νοεμβρίου 1938, ημέρα Δευτέρα, βγήκε απ’ το σπίτι του λυσσασμένος σαν σκυλί, όλο οργή. Περπατούσε πολύ γρήγορα, λες και ήθελε να προλάβει κάτι. Το βλέμμα του ήταν περίεργο. Ένιωθες ότι κάτι έκρυβε. Μπήκε με βία στην γερμανική πρεσβεία και ρώτησε, θυμωμένα.

-Που είναι;

-Ποιος;

-O Ernst vom Rath.

Ο υπεύθυνος υποδοχής, του έδειξε το γραφείο στην άκρη του διαδρόμου. Το μυαλό του Herschel Grynszpan θόλωσε. Περπάτησε μέχρι το γραφείο, μπήκε μέσα, έβγαλε το πιστόλι που είχε κρυμμένο και τον πυροβόλησε. Παρέμεινε στο σημείο εκείνο μέχρι να έρθουν να τον συλλάβουν. Ούτε που σκέφτηκε να τρέξει να σωθεί. Ο Ernst vom Rath θα ξεψυχήσει δυο μέρες αργότερα, στις 9 Νοεμβρίου 1938.

Την ίδια κιόλας νύχτα οι Γερμανοί θα ξεσπαθώσουν ενάντια στους Εβραίους. Καιρό περίμεναν τέτοια ευκαιρία. Σε λιγότερο από 48 ώρες σχεδόν όλες οι συναγωγές (προσευχητάρια εβραίων) θα καταστραφούν. Χιλιάδες καταστήματα θα τύχουν εμπρησμού και άλλων βιαιοπραγιών. Αρκετοί εβραίοι ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου. Οι Γερμανοί, πέραν αυτών, συνέλαβαν χωρίς λόγο 30.000 άτομα και τους έστειλαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εκείνη η αποφράδα νύκτα ονομάστηκε “νύκτα των κρυστάλλων”. Οι πράξεις των Γερμανών, την επομένη, θα καταδικαστούν δεόντως από τα Μ.Μ.Ε. των άλλων εθνών που τους χαρακτήριζαν βάρβαρους και απάνθρωπους.

Η Γερμανία, με την νύκτα των κρυστάλλων, αποδείκνυε για πολλοστή φορά ότι οι Εβραίοι ήταν ανεπιθύμητοι. Το υπουργείο προπαγάνδας είχε πάρει αυστηρές διαταγές ώστε να προβεί σε ενέργειες για επιτάχυνση της αναγκαστικής μετανάστευσής των εβραίων από την Γερμανία. Ο Joseph Goebbels, επικεφαλής του υπουργείου, εκμεταλλευόμενος την απροθυμία των άλλων εθνών να δώσουν πολιτικό άσυλο, σε μεγάλο αριθμό μεταναστών, θα προσπαθήσει να εφαρμόσει ένα σχέδιο απ’ όπου θα έβγαζε την Γερμανία απ’ το μικροσκόπιο των ξένων ειδησεογραφικών και ταυτόχρονα να επιταχύνει τον ρυθμό της αναγκαστικής μετανάστευσης των εβραίων.

Λίγους μήνες μετά την νύκτα των κρυστάλλων, η Γερμανία καλεί τους εβραίους να αγοράσουν βίζες για να σταλούν στην Κούβα. Μέσω αυτής, μπορούσαν μετέπειτα να μεταβούν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Με αυτό τον τρόπο, εν μέρει, τους έδιναν την ελευθερία τους.

Το πλοίο θα έφευγε από τον Αμβούργο στις 13 Μαΐου (1939). Αρκετοί γερμανοεβραίοι, 929 συγκεκριμένα, θα αγοράσουν βίζες, σε εξωφρενικές τιμές, προκειμένου να διαφύγουν απ’ την ναζιστική φρίκη. Άλλοι πίστευαν ότι το περιβάλλον θα άλλαζε, γι’ αυτό και προτίμησαν να παραμείνουν στα σπίτια τους που έμεναν και οι πρόγονοι τους.

Για χάρη της ιστορίας, οφείλω να αναφέρω, πως η Κούβα εξαρχής δήλωσε πως δεν θα τους δεχόταν αλλά κανείς δεν το είπε στους κακόμοιρους ανθρώπους που επιβιβάστηκαν νωρίς το πρωί στο πλοίο ΜS St. Louis. Καπετάνιος του πλοίου ήταν ο Gustav Schröder.

Ο καπετάνιος, αν και ήταν υπόλογος στο ναζιστικό κόμμα, είχε δώσει ξεκάθαρες διαταγές. “Να τους συμπεριφέρεστε σαν τουρίστες και όχι σαν μετανάστες”. Οι διαταγές του καπετάνιου, εννοείται, δεν ήταν αρεστές στους υπαλλήλους του πλοίου. Εξάλλου οι εβραίοι θεωρούνταν κατώτεροι άνθρωποι.

Τις επόμενες δυο βδομάδες οι γερμανοεβραίοι επιβάτες θα ζήσουν σαν άνθρωποι. Είχαν αφήσει πίσω τους την φρικαλέα αντιμετώπιση των γερμανών και πλέον απολάμβαναν τις ανέσεις του πλοίου. Ο καπετάνιος, σεβόμενος την θρήσκευμα τους, έδωσε στους επιβάτες το δικαίωμα να κατεβάζουν το πορτρέτο του Χίτλερ απ’ τον τοίχο όταν προσεύχονταν.

Στις 27 Μαΐου (1939), το πλοίο θα φτάσει στην Αβάνα, την πρωτεύουσα της Κούβας. Οι επιβάτες ένιωσαν ότι τα βάσανα τους πλέον ανήκαν στο παρελθόν. Παραμείναν στο πλοίο περιμένοντας να αποβιβαστούν. Δυστυχώς, οι λιμενικές αρχές αρνούνταν να δώσουν άδεια στο πλοίο για αποβίβαση. Για έξι μέρες παρέμειναν αραγμένοι στις ακτές της Κουβάς. Κανείς δεν τους ενημέρωσε ότι η Κούβα δεν τους δέχεται. Θα μεσολαβήσουν διάφοροι για να τους αφήσουν να επιβιβαστούν αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Στην Κούβα θα αποβιβαστούν μόνο 22 άτομα όπου είχαν έγκυρη βίζα. Μετέπειτα αποδείχθηκε ότι δεν ήταν εβραίοι αλλά γερμανοί που απλά ήθελαν να διαφύγουν απ’ το άσχημο περιβάλλον της χώρας τους.

Ο καπετάνιος, μη έχοντας άλλη επιλογή φεύγει από την Κούβα. Ο καινούργιος προορισμός, πλέον, ήταν η Φλόριδα των Ηνωμένων Πολιτειών. Φτάνοντας στην χώρα της ελευθερίας, οι αρχές τους διαμηνύουν ότι δεν θα δέχονταν τους μετανάστες. Αν και κατάφεραν, μέσω τρίτων, να επικοινωνήσουν με τον πρόεδρο, Φραγκλίνο Ρούσβελτ, αυτός δεν δέχθηκε.

Οι επιβάτες άρχισαν να νιώθουν περίεργα. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν γιατί κανείς δεν τους ήθελε. Αν και όλοι κατηγορούσαν τους Γερμανούς για τις αποτρόπαιες πράξεις ενάντια τους κανείς δεν προσφέρθηκε να τους βοηθήσει. Ο καπετάνιος πήρε διαταγές να πάρει το πλοίο πίσω στην Γερμανία αλλά αρνήθηκε. Γνώριζε εξ’ αρχής τι θα γινόταν γι’ αυτό και περίμενε κάποια χώρα να προσφερθεί να βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους.

Μετά από αλλεπάλληλες προσπάθειες διαφόρων καλοθελητών το πλοίο θα αράξει στο λιμάνι του Άντβερπ στο Βέλγιο, στις 17 Ιουνίου. Η Μεγάλη Βρετανία θα δεχθεί 288 επιβάτες, η Γαλλία 224, το Βέλγιο 214 και τους εναπομείναντες 181 η Ολλανδία. Αν και με αυτό τον τρόπο κατάφεραν να βρουν ένα χώρο, πολλές οικογένειες χωρίστηκαν στα δυο.

Το μαρτύριο των ανθρώπων, δυστυχώς, δεν θα σταματήσει εδώ. Τρείς μήνες αργότερα, ο Χίτλερ θα ξεκινήσει την επέλαση του σε διάφορες χώρες. Απ’ αυτές, δεν θα γλιτώσουν οι χώρες που τους φιλοξενούσαν. Στα επόμενα χρόνια που θα ακολουθήσουν, 220 άτομα, απ’ τους επιβάτες του μοιραίου πλοίου, θα βρουν τραγικό θάνατο από τους Ναζί. Δυστυχώς κανείς δεν προθυμοποιήθηκε να τους προστατέψει.

Υ.Γ.

Τραγική ειρωνεία της υπόθεσης είναι ότι οι Ναζί θεωρούσαν τον Ernst vom Rath, αναξιόπιστο προς την Ναζιστική Γερμανία και προσπαθούσαν να βρουν τρόπο να τον ξεπαστρέψουν. Πέραν αυτού εικάζετε ότι ήταν ομοφυλόφιλος γεγονός που το σιχαίνονταν οι Γερμανοί. Όσον αφορά τον καπετάνιο του πλοίο, χρόνια μετά θα λάβει ασύλληπτες τιμές και δόξες για τις ενέργειες του.