Σαν ψιθυρίζουν οι φυλλωσιές..
.
.
“..‘Ίσως πριν από τα χείλη γεννήθηκε ο ψίθυρος,
πριν από τα δέντρα στροβιλίζονταν τα φύλλα.
Κι εκείνοι που πασχίζουμε να πλάσουμε τα πρόσωπά τους
πριν από τις προσπάθειές μας απόχτησαν μορφή”
.
Τη μορφή σου βασανιστική και άπιαστη
Δεν μπορούσα να ψηλαφίσω στην ομίχλη.
«Θεέ μου» είπα από λάθος, Χωρίς να θέλω να το πω. 
Θεός* όνομα σαν πουλί
Πέταξε μέσ’ απ’ τα στήθια μου.Μπροστά πυκνή ομίχλη στροβιλίζεται
Και πίσω άδειο στέκει το κλουβί.
Σημειώσεις και πηγές μου
1.Και τα δυο πιο πάνω ποιήματα είναι του Ρώσου ποιητή Οσίπ Εμιλιέβιτς Μαντελστάμ ( О́сип Мандельшта́м, Osip Mandelstam) ο οποίος γεννήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 1891 στη Βαρσοβία της τότε Ρωσικής Αυτοκρατορίας και ο θάνατος του επήλθε με εκτέλεσή του από το Σοβιετικό Καθεστώς σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στο (Gulag) γκούλαγκ Vtoraya Rechka κοντά στο Βλαδιβοστόκ στις 27 Δεκεμβρίου του 1938. Ειδικότερα:
α) Το πρώτο επάνω ποίημα είναι μόνο η δεύτερη στροφή από το ποίημά του που περιέχεται στην συλλογή του «Οκτάδες και άλλα ποιήματα», έργο του της περιόδου Νοεμβρίου 1933-Ιανουαρίου 1934 και η μετάφρασή του από τα ρωσσικά στα ελληνικά έχει γίνει από τον Μήτσο Αλεξανδρόπουλο. Με τους στίχους του σ’ αυτό το ποίημα ο ποιητής σύμφωνα με την σύζυγό του Nadezhda Yakovlevna Mandelstam που πέθανε τον Δεκέμβρη του 1980, είναι «για τη συνειδητότητα της συνείδησης. Τα χείλη του ποιητή είναι το όργανο της δουλειάς του. Αλλά αυτό που θα πει έχει ήδη υπάρξει στη συνείδηση του πλήθους, το οποίο πιστεύει. Η εμπειρία είναι αφιερωμένη στους ανθρώπους, αλλά την κατέκτησαν ήδη πριν από την ενσωμάτωση της εμπειρίας. Εξ ου και τα «αναρίθμητα μάτια» στο ποίημα. Η ανθρωπότητα ως σύνολο είναι ένα σύνολο από μάτια, όργανα της γνώσης » (HM-III, σελ. 191).
Το ποίημα, όπως αποδίδεται ολόκληρο στην αγγλική και στην μητρική ρωσική γλώσσα του ποιητή έχει ως εξής:
Both Schubert on the waters and Mozart in birds’ chirping,
And Goethe whistling on a winding path,
And even Hamlet, whose thoughts were fearfully stepping,
All trusted in the crowd and felt its pulse.
And Goethe whistling on a winding path,
And even Hamlet, whose thoughts were fearfully stepping,
All trusted in the crowd and felt its pulse.
Perhaps the whisper was born before lips,
And the leaves in treelessness circled and flew,
And those, to whom we impart our experience as bliss,
Acquire their forms before we do.
And the leaves in treelessness circled and flew,
And those, to whom we impart our experience as bliss,
Acquire their forms before we do.
(November 1933-January 1934)
English translation copyright (c) Ian Probstein, 2011.
И Шуберт на воде, и Моцарт в птичьем гаме,
И Гете, свищущий на вьющейся тропе,
И Гамлет, мысливший пугливыми шагами,
Считали пульс толпы и верили толпе.
Быть может, прежде губ уже родился шопот
И в бездревесности кружилися листы,
И те, кому мы посвящаем опыт,
До опыта приобрели черты.
И Гете, свищущий на вьющейся тропе,
И Гамлет, мысливший пугливыми шагами,
Считали пульс толпы и верили толпе.
Быть может, прежде губ уже родился шопот
И в бездревесности кружилися листы,
И те, кому мы посвящаем опыт,
До опыта приобрели черты.
Ноябрь 1933 — январь 1934
β) Το δεύτερο ποίημά του, έργο του Osip Mandelstam κατά το έτος 1912 που αποδίδεται στα Ελληνικά από τον Γιώργο Μολέσκη είναι το 15ο ποίημα της ποιητικής του συλλογής Stone (1913). Το ποίημα στα ρωσσικά και αποδιδόμενο στην αγγλική γλώσσα σε μετάφραση του David McDuff έχει ως εξής:
Your image, tormenting and elusive,
I could not touch in the mist.
“God!” I said by mistake,
never thinking to say that myself.
I could not touch in the mist.
“God!” I said by mistake,
never thinking to say that myself.
God’s name like a gigantic bird
flew out from my breast.
Before me thick mist swarms,
behind me stands an empty cage.
flew out from my breast.
Before me thick mist swarms,
behind me stands an empty cage.
Osip Mandelstam,1912 (trαnslated by David McDuff)
Образ твой, мучительный и зыбкий,
Я не мог в тумане осязать.
«Господи!» — сказал я по ошибке,
Сам того не думая сказать.
Я не мог в тумане осязать.
«Господи!» — сказал я по ошибке,
Сам того не думая сказать.
Божье имя, как большая птица,
Вылетело из моей груди!
Впереди густой туман клубится,
И пустая клетка позади…
Вылетело из моей груди!
Впереди густой туман клубится,
И пустая клетка позади…
О́сип Мандельшта́м ,1912
2. «..Θεός* όνομα σαν πουλί» Για την φράση και για το νόημα του ποιήματος μπορείτε να δείτε: http://www.ashokkarra.com/2012/03/osip-mandelstam-your-image-tormenting-and-elusive/
3.Η μουσική σύνθεση στο video είναι του Schubert: «Τραγουδώντας στο νερό» Γιαυτό το μουσικό κομμάτι κάνει λόγο ο ποιητής λέγοντας στο δικό του και αρχικό μου ποίημα «Schubert on the waters» Στα σχόλια που ακολουθούν πιο κάτω από το κείμενό μου, θα εντάξω video με το ποίημα του Friedrich Leopold zu Stolberg-Stolberg που κανονικά συνοδεύει την μουσική σύνθεση (με τους στίχους στα αγγλικά)..Δείτε και ακούστε αν θέλετε..Είναι υπέροχη!
4. Πληροφορίες και βιογραφικά στοιχεία για τον ποιητή Osip Mandelstam
Κατά την ρωσσική βικιπαίδεια:
Κατά την αγγλική Βικιπαίδεια: https://www.wikiwand.com/en/Osip_Mandelstam
Κατά το Πανεπιστήμιο Stanford:
https://web.stanford.edu/class/slavic272/materials/mandelstam_bio.htm
Κατά την εβραϊκή εφημερίδα Haaretz: https://www.haaretz.com/jewish/1938-a-poet-who-mocked-stalin-dies-in-the-gulag-1.5478618
Και στα Ελληνικά για τον ποιητή, την ζωή του και τα ποιήματά του, μπορείτε να δείτε:
Και λίγα από μένα, βιογραφικά στοιχεία για τον ποιητή: Ο Οσίπ Μαντελστάμ (1891-1938) Πολωνοεβραίος στην καταγωγή, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Ρώσους ποιητές του εικοστού αιώνα..ποιητής, πεζογράφος και λογοτεχνικός δοκιμιογράφος. Τα περισσότερα από τα έργα του έμειναν αδημοσίευτα στη Σοβιετική Ένωση και άλλα απαγορεύτηκαν κατά τη διάρκεια της εποχής του Στάλιν (1929-1953) και έτσι ο ποιητής παρέμενε σχεδόν άγνωστος σε γενιές Ρώσων αναγνωστών μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960. Τα ποιήματά του παρέμειναν απαγορευμένα στη χώρα του ως το 1987 και η πρώτη μη λογοκριμένη έκδοση ποιημάτων του κυκλοφόρησε μόλις το 1990.
Το 1900, ο Mandelstam μπήκε στην διάσημη Σχολή Tenishev. Τα πρώτα του ποιήματα τυπώθηκαν το 1907 στο ημερολόγιο του σχολείου. Τον Απρίλιο του 1908 Mandelstam αποφάσισε να εισέλθει στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στο Παρίσι για να
Osip Mandelstam+ Anna Akhmatova.
σπουδάσει φιλολογία και φιλοσοφία, αλλά έφυγε μετά από ένα έτος σπουδών για να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης στη Γερμανία. Το 1911, αποφάσισε να συνεχίσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης , από την οποία αποκλείονταν οι Εβραίοι οπότε ο ίδιος έγινε Μεδοθιστής στο θρήσκευμα και έτσι μπήκε στο πανεπιστήμιο το ίδιο έτος. Δεν κατάφερε να ολοκληρώσει το πτυχίο του.Το 1911, ο ίδιος και πολλοί άλλοι νέοι Ρωσοι ποιητές αποτέλεσαν το «Τάγμα Ποιητών», σύμφωνα με την επίσημη ηγεσία του Νικολάι Gumilyov και Σεργκέι Gorodetsky. Ο πυρήνας αυτής της ομάδας έγινε γνωστός ως Acmeists . Τον Σεπτέμβρη του 1911, εισήχθηκε στο Ρωμανογερμανικό Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης όπου και έως
Nadezhda Khazin
το 1917 σπούδασε Ιστορία και Φιλολογία ενώ την ίδια χρονιά γνωρίζεται και συνάπτει σχέση με την Άννα Αχμάτοβα, με την οποία και μετά τον χωρισμό τους έμειναν καλοί φίλοι..΄Το 1913 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή, η πέτρα , την οποία επανέκδοσε το 1916 και το 1923 υπό τον ίδιο πάντα τίτλο αλλά συμπεριλαμβάνοντας κάθε φορά επιπλέον ποιήματα. Το έτος 1922 νυμφεύεται την Nadezhda Khazin, Ρωσίδα συγγραφέα και εκπαιδευτικό. Η σύζυγός του ήταν εκείνη που τον ακολούθησε σε όλα τα ταξίδια του και στις εξορίες του κατά την διάρκεια των ετών 1934-1938 όπου ήταν έγκλειστος στις φυλακές ως αντικαθεστωτικός, ήταν εκείνη επίσης που διαφύλαξε κρύβοντας το ποιητικό του έργο απ΄το να καταστραφεί στα χρόνια των διώξεων του και της απαγόρευσης έκδοσης και κυκλοφορίας των ποιημάτων του όπως και εκείνη που μετά τον θάνατό του και την πτώση του Στάλιν φρόντισε, πλέον άλλων, για την επανέκδοση των ποιημάτων του.
Το 1928 ο Μαντελστάμ έγραφε΅:Η Οκτωβριανή επανάσταση δεν μπορούσε να μην επηρεάσει τη δουλειά μου, αφού μου αφαίρεσε την «βιογραφία» μου, την αίσθηση της προσωπικής αξίας. Την ευγνωμονώ γιατί μια για πάντα έθεσε τέλος στην πνευματική μου ασφάλεια και ύπαρξη έναντι πολιτισμικού ενοικίου… Όπως και πολλοί άλλοι νιώθω οφειλέτης της επανάστασης, μας της φέρνω δώρα, τα οποία προς το παρόν δεν χρειάζεται.
Το ερώτημα σχετικά με το πώς πρέπει να είναι ο συγγραφέας μου είναι απολύτως ακατανόητο: η απάντηση σε αυτό είναι το ίδιο πράγμα με το να επινοήσεις το συγγραφέα, και αυτό είναι το ίδιο με το να γράψεις αντί γι’ αυτόν τα έργα του.
Εκτός από αυτό, είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι παρόλη την εξάρτηση και την αίρεση του συγγραφέα από την αντιστοιχία των κοινωνικών δυνάμεων, η σύγχρονη επιστήμη δεν έχει κανένα μέσο, ώστε να προκαλέσει την εμφάνιση αυτών ή των άλλων επιθυμητών συγγραφέων. Παρά την εμβρυακή κατάσταση της ευγονικής, διάφορες πολιτιστικές εξωραΐσεις και εμβολιασμοί μπορούν να έχουν τα πλέον αναπάντεχα αποτελέσματα. Είναι πολύ πιθανή η κατασκευή συγγραφέων∙ για το σκοπό αυτό υπάρχει το πιο άμεσο μέσο: το σχολείο.»
Η μετάφραση του πιο πάνω γραπτού του ποιητή από τα Ρωσικά από τον Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη ©, πηγή
«Ο Mandelstam συνελήφθη πρώτη φορά το 1934 και εξορίστηκε στο Βορονέζ, 400 χιλιόμετρα νότια της Μόσχας. Το 1937 επέστρεψε, με απαγορευμένη όμως την επάνοδό του στη Μόσχα. Το 1938 συνελήφθη ξανά και καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια καταναγκαστικά έργα στην Κολιμά της Σιβηρίας. Κατά τη μεταφορά του όμως εκεί, ενώ βρισκόταν σε σταθμό μεταγωγών κρατουμένων κοντά στο Βλαδιβοστόκ, πέθανε μάλλον τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Η τραγική οδοιπορία του Μαντελστάμ αποτυπώθηκε με εξαιρετική ενάργεια από τη σύζυγό του Ναντιέζντα, στο χρονικό της «Ελπίδα στα χρόνια της απελπισίας», το οποίο κυκλοφόρησε στη Δύση το 1970 και προκάλεσε έντονους κλυδωνισμούς στον χώρο των αριστερών διανοουμένων» πηγή
Ο ίδιος ο διωκόμενος ποιητής από το 1931 είχε γράψει στην Αννα Αχμάτοβα σχετικά :
Φύλαγε παντοτινά το λόγο μου
για την καπνίλα του και την
κακή του τύχη,
για το ρετσίνι της συντροφικής
υπομονής, την ταπεινοφροσύνη
στην πίσσα του κάτεργου…
για την καπνίλα του και την
κακή του τύχη,
για το ρετσίνι της συντροφικής
υπομονής, την ταπεινοφροσύνη
στην πίσσα του κάτεργου…
Μετφ/ση Μήτσου Αλεξανδρόπουλου, πηγή
Και ρωτούσε:
«Only in Russia is poetry respected, it gets people killed. Is there anywhere else where poetry is so common a motive for murder?»
Τον Νοέμβριο του 1933, ο Osip Mandelstam έγραψε το εξής αντισταλινικό επίγραμμα το περίφημο «Επίγραμμα ενάντια στο Στάλιν»:
Ζούμε χωρίς στη χώρα μας να ζούμε
ανάκουστο κι από κοντά ό,τι πούμε,
κι αν πούμε, τα μισά τα λόγια κλίνουν
εις δόξαν του αγροίκου του Κρεμλίνου·
που ’χει χοντρά τα δάχτυλα σκουλήκια,
λόγια για καταδίκες μόνον δίκια,
κατσαριδίσια μάτια που γελούνε,
μπότες που λάμπουν σαν ποδοπατούνε.
ανάκουστο κι από κοντά ό,τι πούμε,
κι αν πούμε, τα μισά τα λόγια κλίνουν
εις δόξαν του αγροίκου του Κρεμλίνου·
που ’χει χοντρά τα δάχτυλα σκουλήκια,
λόγια για καταδίκες μόνον δίκια,
κατσαριδίσια μάτια που γελούνε,
μπότες που λάμπουν σαν ποδοπατούνε.
Και γύρω του ετοιμόρροποι αρχηγίσκοι
ανθρωποϋποζύγια να τη βρίσκει,
να νιαουρίζει άλλος να σφυράει
κι Ατός του να διατάζει ως να μιλάει.
Σαν πέταλα τις εντολές του να ’χει
σε μάτι αν σε πετύχει ή σε στομάχι·
κάθε εκτέλεση γι’ αυτόν γιορτή,
του Οσέτου λεβεντόβλαχου η ορμή.
ανθρωποϋποζύγια να τη βρίσκει,
να νιαουρίζει άλλος να σφυράει
κι Ατός του να διατάζει ως να μιλάει.
Σαν πέταλα τις εντολές του να ’χει
σε μάτι αν σε πετύχει ή σε στομάχι·
κάθε εκτέλεση γι’ αυτόν γιορτή,
του Οσέτου λεβεντόβλαχου η ορμή.
Μετάφραση: Ευγενία Κριτσέφτσκαγια – Γιάννης Πατίλης
Κατά την (πρώτη) σύλληψη τού Μαντελστάμ, την νύχτα τής 13ης Μαΐου 1934, η ασφάλεια δεν είχε καταφέρει να πάρει στα χέρια της την τελική μορφή τού ποιήματος. Ο ανακριτής ζήτησε από τον ποιητή να τού γράψει ο ίδιος το ποίημα στην αυθεντική του εκδοχή και ο Μαντελστάμ χωρίς αντίρρηση ικανοποίησε την επιθυμία του.(αυτό που βλέπετε πιο πάνω είναι το χειρόγραφο του ποιητή) Ο Μαντελστάμ έγραψε το ποίημα με την ίδια πένα με την οποία ο ανακριτής θα υπόγραφε την καταδίκη του» πηγή +πηγή2
Μόλις το έμαθε ο Πάστερνακ είπε οτι αυτή του η πράξη του Μαντελστάμ ήταν πράξη αυτοκτονίας.
Nadezhda Mandelstam (το γένος – Khazin): «Επιλέγοντας το είδος τού θανάτου του, ο Όσιπ Μαντελστάμ εκμεταλλεύτηκε ένα αξιοπρόσεκτο προσόν των ηγετών μας. Έτρεφαν υπέρμετρο, σχεδόν δεισιδαίμονα σεβασμό στην ποίηση. «Όσα παράπονα και αν έχουμε» έλεγε «μόνο στη χώρα μας σέβονται την ποίηση – για χάρη της σκοτώνουν. Πουθενά αλλού πια δεν σκοτώνουν για χάρη τής ποίησης…».»
Γράφει η Nadezhda Mandelstam : «Την ώρα που έφυγε το γράμμα, ο Μαντελστάμ ήταν ήδη νεκρός, αλλά εκείνη δεν μπορούσε να το ξέρει. Το έμαθε μόλις στις 5 Φεβρουαρίου 1939, όταν ένα πακέτο που έστειλε στο στρατόπεδο της επιστράφηκε με την ένδειξη: «Ο παραλήπτης έχει αποβιώσει». Κατά σύμπτωση, την ίδια ημέρα η «Literatournaia gazeta» δημοσιεύει έναν κατάλογο 166 συγγραφέων που παρασημοφορήθηκαν από το καθεστώς. Ανάμεσά τους, ο Στάβσκι, που είχε καταδώσει τον ποιητή για το παραπάνω επίγραμμά του που γνώριζε πως είχε φτειάξει, ζητώντας να «ρυθμιστεί το πρόβλημά του» Το σύστημα δεν μοίραζε μετάλλια χωρίς λόγο». http://www.tanea.gr/2012/04/12/world/diastaseis-pathiasmenos-me-ton-mantelstam/
Μέχρι σήμερα, κανείς δεν γνωρίζει που τάφηκε ο ποιητής, ούτε κανείς γνωρίζει τις ακριβείς συνθήκες του θανάτου του, το πότε και το πως ακριβώς Και ούτε θα μάθουμε.. Το Vtoraya Rechka κοντά στο Βλαδιβοστόκ ήταν και παραμένει ένα μυστικό μέρος.., ο προσδιορισμός του ως σταθμού μεταγωγών κρατουμένων χμ..γκούλαγκ ήταν και από τα χειρότερα. Και οι θάνατοι καθημερινοί και ένας ο τάφος, μεγάλος για πολλούς..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου