Το Τείχος by Nikos P.

Το Τείχος

 

Ιον.20

by Nikos P.

Το 1989, πριν από 30 χρόνια σχεδόν -μία ολόκληρη γενιά- κατεδαφίστηκε το Τείχος του Βερολίνου. Ήταν το συμβολικό τέλος μιας μακράς περιόδου ειρήνης, η οποία είχε βασιστεί στον τρόμο. Σήμερα το Τείχος κοσμεί εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια σαν σουβενίρ, μικρά κομμάτια Ιστορίας σαν τρόπαια ενός γιγάντιου κτήνους που επιτέλους νικήθηκε. Λογικό να κρατάμε κάτι τέτοιο σαν ανάμνηση, καθώς η σκέψη ότι μπορεί να νικηθεί ένα τόσο τρομακτικό θηρίο μάς γεμίζει με αισιοδοξία. Και η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος φαινόταν έτοιμος για μια νέα εποχή πραγματικής ειρήνης και αλληλοκατανόησης το 1989.

Ωστόσο το Τείχος είναι μια ιδέα και οι ιδέες, όπως γνωρίζουμε, δεν πεθαίνουν εύκολα. Είτε είναι καλές, είτε είναι κακές.

Η ιδέα αυτή μπορούμε να φανταστούμε πως είναι η ασφάλεια. Ένα τείχος, εξάλλου, έχει σκοπό να μας προστατεύει από τους κινδύνους του κόσμου έξω από αυτό. Ωστόσο η ασφάλεια είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος. Το έναυσμα πίσω από ένα τείχος είναι ο φόβος, καθώς η ασφάλεια ως έννοια δεν υφίσταται χωρίς αυτόν.

Ο φόβος του εχθρού, ο φόβος του διαφορετικού, ο φόβος του αγνώστου. Ο φόβος ως ένστικτο υπάρχει για να μας προστατεύει από τους κινδύνους, έχει όμως ένα σημαντικό μειονέκτημα: εξισώνει απόλυτα τις τρεις αυτές έννοιες. Τον εχθρό, το διαφορετικό και το άγνωστο.

Και όταν οτιδήποτε ξένο και διαφορετικό από εμάς γίνεται ο εχθρός και η απάντησή μας σε αυτό είναι να κρυφτούμε πίσω από ένα τείχος, τότε χάνουμε αυτομάτως τη δυνατότητα να το γνωρίσουμε. Στο σημείο αυτό δεν έχει πλέον σημασία αν οτιδήποτε εκτός του τείχους είναι όντως επικίνδυνο ή όχι: ό,τι βρίσκεται «εκεί έξω» είναι εχθρικό.

Το τείχος μπορεί να μας προστατεύει, αλλά ταυτόχρονα μας φυλακίζει. Ακόμα και ο ίδιος ο διαχωρισμός του «έξω» από το «μέσα» είναι ανύπαρκτος χωρίς ένα τείχος. Στην πράξη παίρνουμε κάτι το οποίο ήταν άλλοτε ανοιχτό και ελεύθερο και το περικυκλώνουμε με μια μάζα από μπετόν και τούβλα, κλεινόμαστε μέσα του για να είμαστε ασφαλείς και χάνουμε αμέσως την επαφή μας με ό,τι βρίσκεται εκτός.

Οι εκάστοτε κρατούντες αγαπούν τα τείχη, καθώς αποτελούν ένα έμπρακτο δείγμα της αφοσίωσής τους στην προστασία του συνόλου, αλλά κυρίως ένα θαυμάσιο μέσο ελέγχου. Το Τείχος του Βερολίνου ονομαζόταν Antifaschistischer Schutzwall, δηλαδή Αντι-Φασιστικό Οχύρωμα Προστασίας. Το υπονοούμενο ήταν πως το Δυτικό Βερολίνο ήταν καταφύγιο φασιστών του Β’ Παγκοσμίου υπό την προστασία του ΝΑΤΟ.

Όχι πώς η ακραία κομουνιστοφοβία και ο μακαρθισμός αποτελούσαν υπόδειγμα δημοκρατίας, κάθε άλλο, αλλά στην πραγματικότητα η δικτατορία του προλεταριάτου και ειδικά το καθεστώς κατοχής που επικρατούσε στις χώρες του Ανατολικού Μπλοκ προσέγγιζε πολύ περισσότερο ένα ολοκληρωτικό καθεστώς απ’ ότι η ομολογουμένως ρατσιστική, ελαττωματική δημοκρατία της Δύσης.

Αυτό δεν είχε σημασία, ωστόσο. Σημασία είχε ότι πριν από την ανέγερση του Τείχους 3,5 εκατομμύρια είχαν περάσει στη Δυτική Γερμανία, ενώ έπειτα από αυτή 100.000 άτομα επιχείρησαν να δραπετεύσουν, αλλά μόλις 5.000 τα κατάφεραν ως το 1989.

Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς, λοιπόν, ποιος ήταν ο σκοπός ύπαρξης του Τείχους. Δεν ήταν ούτε η προστασία από το φασισμό, ούτε η ασφάλεια, αλλά η κράτηση του πληθυσμού δια της βίας σε μια χώρα όπου δεν ήθελαν να ζουν. Η πτώση του άρα ήταν νομοτελειακή. Όπως ήταν και η κατάρρευση ολόκληρου  του Ανατολικού Μπλοκ.

Χτίστηκαν κι άλλα τείχη μετά το ’89, με πιο χαρακτηριστικό εκείνο του Ισραήλ. Ωστόσο στην πλειοψηφία τους τα τείχη που ανεγείρουν πλέον οι κρατούντες είναι νομικά και ιδεολογικά, όχι πραγματικά. Η πτώση του Ανατολικού Μπλοκ έκανε αναγκαία την εμφάνιση ενός νέου εχθρού και αυτός δεν άργησε να πάρει σάρκα και οστά στην αυγή της νέας χιλιετηρίδας.

Η τρομοκρατία δεν ανακόπτεται με τσιμεντένια τείχη, κι έτσι χρειάστηκε η ανέγερση νέων, ιδεολογικών τειχών που θα διαχώριζαν για πάντα τη χριστιανική Δύση από τη μουσουλμανική Ανατολή, το Διαφωτισμό από τον Φονταμενταλισμό, τον πολιτισμό από τον σκοταδισμό.

Έτσι, εύκολα και βολικά, το γκρίζο έγινε ξανά ασπρόμαυρο και δόθηκε το ελεύθερο στη Δύση να ισοπεδώσει χώρες και καθεστώτα για την «ασφάλεια και την ελευθερία», αφήνοντας πίσω συντρίμμια τα οποία το μόνο που θα μπορούσαν να γεννήσουν είναι ο φανατισμός, το μίσος και η δίψα για εκδίκηση.

Τα πραγματικά τείχη ήρθαν ξανά στο προσκήνιο με την προεκλογική εκστρατεία του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος διατυμπάνιζε ότι το ανέφικτο πρακτικά και οικονομικά τείχος στα σύνορα με το Μεξικό θα έλυνε το μεγάλο πρόβλημα των ΗΠΑ, το οποίο είναι κατά τα λεγόμενά του οι παράνομοι μετανάστες.

Δεν έχει σημασία αν θα κτιστεί το τείχος ή όχι. Σημασία έχει ότι με την ιδέα και μόνο στοχοποιείται ο εχθρός, γίνεται ο διαχωρισμός μεταξύ των δικών μας, καλών ανθρώπων και των κακών που βρίσκονται στην άλλη πλευρά. Μεταξύ των πολιτισμένων και των μαυριδερών, άπλυτων που θέλουν τα αγαθά μας.

Τι κι αν τα «αγαθά» αυτά έχουν εξανεμιστεί εδώ και χρόνια και τελικά το μόνο που μας μένει είναι ο διαχωρισμός μεταξύ μας: εμείς είμαστε καλύτεροι από αυτούς, αυτοί δεν έχουν τείχος. Ο καλύτερος τρόπος για να μην διαμαρτυρηθείς, όταν λίγο-λίγο χάνεις όλα όσα θεωρούσες αυτονόητα, είναι η απειλή ότι θα τα χάσεις όλα, ότι θα στα πάρει «ο ξένος».

Αφορμή για να βγάλω το ιστολόγιό μου από τη ναφθαλίνη ήταν ένα εξαιρετικό τραγούδι, το οποίο ανακάλυψα πριν από αρκετό καιρό και το οποίο γυρίζει από τότε στο μυαλό μου. Είναι προγενέστερο από τον Τραμπ, καθώς είχε γραφτεί από την Anais Mitchell για το concept album Hadestown του 2010, ωστόσο αφού αυτός ξεκίνησε την προεκλογική του εκστρατεία και άρχισε να διαλαλεί την πρόθεσή του να χτίσει το τείχος του, ξαφνικά έγινε φοβερά επίκαιρο.

Στην πραγματικότητα, όμως, δεν παύει ποτέ να είναι επίκαιρο.

Το σκηνικό είναι μια σύγχρονη μεταφορά του κλασικού μύθου του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Ο Ορφέας ταξιδεύει στον κάτω κόσμο για να σώσει τη γυναίκα του, η οποία κατοικεί στην Hadestown, την υπόγεια βιομηχανική πόλη του Άδη. Η πόλη προστατεύεται από ένα τείχος, το οποίο ο Άδης πείθει τους κατοίκους να χτίζουν με τα χέρια τους για να προστατευτούν από τη φτώχεια.

Ωστόσο, το έργο δεν ολοκληρώνεται ποτέ, ο «πόλεμος» κατά  της φτώχειας είναι αέναος και έτσι οι κάτοικοι της Hadestown άθελά τους φυλακίζουν τον εαυτό τους και αγνοούν το γεγονός ότι ο Άδης τους εκμεταλλεύεται για ψίχουλα.

[HADES]
Why do we build the wall, my children, my children?
Why do we build the wall?
[ALL TOGETHER]
Why do we build the wall?
We build the wall to keep us free
That’s why we build the wall
We build the wall to keep us free
[HADES]
How does the wall keep us free, my children, my children?
How does the wall keep us free?
[ALL TOGETHER]
How does the wall keep us free?
The wall keeps out the enemy
And we build the wall to keep us free
That’s why we build the wall
We build the wall to keep us free
[HADES]
Who do we call the enemy, my children, my children?
Who do we call the enemy?
[ALL TOGETHER]
Who do we call the enemy?
The enemy is poverty
And the wall keeps out the enemy
And we build the wall to keep us free
That’s why we build the wall
We build the wall to keep us free
[HADES]
Because we have and they have not, my children, my children
Because they want what we have got
[ALL TOGETHER]
Because we have and they have not
Because they want what we have got
The enemy is poverty
And the wall keeps out the enemy
And we build the wall to keep us free
That’s why we build the wall
We build the wall to keep us free
[HADES]
What do we have that they should want, my children, my children?
What do we have that they should want?
[ALL TOGETHER]
What do we have that they should want?
We have a wall to work upon
We have work and they have none
And our work is never done
My children, my children
And the war is never won
The enemy is poverty
And the wall keeps out the enemy
And we build the wall to keep us free
That’s why we build the wall
We build the wall to keep us free
We build the wall to keep us free

 https://xreokopimenoikairoi.wordpress.com/

https://plus.google.com/u/0/photos/106234442068583481255/albums/profile/6464191285970575058?iso=false