ΑΠΟΧΡΩΝ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΑΙΤΙΑ

Posted on 10 Δεκεμβρίου 2017

Από τον Νώντα Κούκα

Προσδιορισμός του προβλήματος

Η αρχή του αποχρώντος, ή επαρκούς, λόγου του Λάιμπνιτς απαιτεί την ύπαρξη μιας λογικής αιτίας πίσω από κάθε φαινόμενο του Σύμπαντος, είτε αυτό εκδηλώνεται με κάποιο συγκεκριμένο τρόπο είτε με κάποιον διαφορετικό.
Ειδικότερα, ο ίδιος ο Λάιμπνιτς γράφει (Μοναδολογία 32): <Δεν είναι δυνατόν να βρεθεί γεγονός που να είναι αληθές ή υπαρκτό, ή οποιαδήποτε αληθής πρόταση, χωρίς να υπάρχει επαρκής λόγος για να υπάρχει και όχι αλλιώς, μολονότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αυτούς τους λόγους σε όλες τις περιπτώσεις>.
Αλλά το ίδιο πρεσβεύει και ο Αρτουρ Σοπενχάουερ (A. Schopenhauer), ίσως λίγο πιο επιτηδευμένα: (:<Τίποτε δεν είναι χωρίς λόγο, διότι είναι προτιμότερο να υπάρχει παρά να μην υπάρχει>).
Μπορεί λοιπόν η γενική αρχή του αποχρώντος λόγου να δηλώνει πως πρέπει να υπάρχει ένας (επαρκής) λόγος για όλα, ωστόσο τούτο δεν ισοδυναμεί, κατ’ ανάγκη, με το να λέμε ότι πρέπει πάντοτε να υπάρχει μια (εξηγητική) αιτία — πράγμα για το οποίο ο Σοπενχάουερ ψέγει τον Σπινόζα που (όπως και ο Καρτέσιος) θεωρούσε όλους τους επαρκείς λόγους ως αιτίες. Πράγματι, δεν μπορούμε να θεωρούμε πως η έννοια του <αποχρώντος λόγου> είναι ταυτοπλατής με την έννοια της <εξηγητικής αιτίας>, διότι η πρώτη είναι ευρύτερη από τη δεύτερη. Αυτό μπορούμε να το δείξουμε, με προτασιακή λογική, καταφεύγοντας απλά στις υλικές και μη υλικές συνεπαγωγές.
Υλική και μη υλική συνεπαγωγή
Μια υλική συνεπαγωγή — αν είναι λεία δίχως δηλαδή παραμόρφωση — συνιστά μια αληθή υποθετικά μονόδρομη πρόταση του τύπου Εάν χ, ψ / χ, / Αρα, ψ. Εστω λοιπόν πως καταστρώνουμε την εξής επιχειρηματολογία σχετικά με τη θεματική που μας ενδιαφέρει:
Εάν υπάρχει αποχρών λόγος (για κάτι), τότε υπάρχει μια αιτία (γι’ αυτό)
Υπάρχει αποχρών λόγος
Αρα, υπάρχει αιτία
Παρατηρήστε ότι η πώτη προκείμενη φαίνεται σαν ένα επιχείρημα από μόνη της. Ομως, προαπαιτούνται η προκείμενη 2 και το συμπέρασμα προκειμένου να διατυπωθεί πλήρως η συγκεκριμένη υλική συνεπαγωγή. Ετσι, η πρώτη προκείμενη μπορούμε να πούμε ότι είναι μια μη υλική συνεπαγωγή, που την αναγνωρίζουμε επειδή απλώς και μόνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην υλική συνεπαγωγή.
Παράλληλα παρατηρήστε, επίσης, και το εξής: επειδή λέω στην πρώτη προκείμενη <εάν υπάρχει επαρκής λόγος, τότε υπάρχει και αιτία> — δηλαδή, η ύπαρξη επαρκούς λόγου συνεπάγεται αιτία –, δεν σημαίνει ότι τούτο συμβαίνει επειδή η <αιτία> αποτελεί το συμπέρασμα μιας έγκυρης επιχειρηματολογίας, της οποίας το <εάν υπάρχει ένας αποχρών λόγος> είναι η μόνη προκείμενη.
Είναι απλώς επειδή εμείς διαισθανόμαστε από τη δήλωση ότι η αιτία είναι εγγενώς συνδεδεμένημε την ύπαρξη αποχρώντος λόγου. Εδώ φαίνεται η επόμενη να συνάγεται από την προηγούμενη εξαιτίας ενός είδους εσωτερικής αιτιακής σύνδεσης, όμως μπορεί να είναι μια απλή διαίσθηση και μόνο. Διότι πάντα μπορεί να υπάρχουν άλλοι λόγοι για τους οποίους μια ιδέα συνδέεται ή έπεται μιας άλλης.
Συμπερασματικά, η μη υλική συνεπαγωγή είναι μάλλον ευρύτερη από την υλική, επειδή την εξυπηρετεί και επειδή συμπεριλαμβάνει όχι μόνο λογικές (αιτιώδεις) σχέσεις (όπως η υλική) αλλά και άλλου είδους εξηγήσεις, προσεγγίζοντας περισσότερο την έγκυρη παραγωγή (παραγωγική επιχειρηματολογία). Και ίσως από αυτή τη σκοπιά είναι καλό να θεωρούμε τη σχέση αποχρώντος λόγου και αιτίας: ο επαρκής λόγος είναι οιονεί μη υλική συνεπαγωγή, και η αιτία αποτελεί οιονεί υλική συνεπαγωγή.

πηγή:

https://iamarevi.wordpress.com/2017/07/04/%CE%B1%CF%80%CE%BF%CF%87%CF%81%CF%89%CE%BD-%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%83-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B1%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%B1/

https://anhsyxia.wordpress.com/

Δημοσιεύτηκε  από τον χρήστη selana