Και τώρα, ανθρωπάκο; του Hans Fallada
Είναι πάντα δύσκολο να μιλήσεις για ένα βιβλίο που πραγματικά σου αρέσει. Όχι μόνο γιατί δεν ξέρεις από που να αρχίσεις, ίσως το συνηθέστερο πρόβλημα των αρθρογράφων, αλλά και γιατί φοβάσαι μην τυχόν μαρτυρήσεις κάποιο σημαντικό σημείο της πλοκής. Άλλος όμως είναι ουσιαστικά ο μεγαλύτερος φόβος σου, ότι όσες λέξεις και αν χρησιμοποιήσεις δεν θα καταφέρεις τελικά να αποδόσεις την μαγεία αυτού που διάβασες. Και είναι τόσο υψηλή η μαγεία του Και τώρα, Ανθρωπάκο; του Hans Fallada που γνωρίζεις εκ προοιμίου ότι οποιοδήποτε εξεζητημένο λεξιλόγιο και στυλιζαρισμένο συντακτικό είναι φτωχό μπροστά στην λιτή λαμπρότητα αυτού του μυθιστορήματος.
Ο Rudolf Ditzen, όπως είναι το πραγματικό όνομα του Hans Fallada, γεννήθηκε το 1893 στο Γκράιφσβαλντ. Πριν ασχοληθεί με την συστηματική συγγραφή άσκησε πολλά διαφορετικά επαγγέλματα, από λογιστής και νυχτοφύλακας μέχρι δημοσιογράφος και μεταφραστής. Το 1920 κάνει το ντεμπούτο του ως συγγραφέας και μέχρι τον θάνατό του το 1947 στο Βερολίνο εκδίδει δεκάδες μυθιστορήματα και ένα βιβλίο με αυτοβιογραφικές αναμνήσεις. Ο αριθμός των έργων του δεν είναι απόλυτα σαφής καθώς φημολογείται ότι ανέκδοτα χειρόγραφά του είτε χάθηκαν είτε πουλήθηκαν από την τελευταία σύζυγο και κληρονόμο του.
Το γνωστότερο και κατά πολλούς σημαντικότερο έργο του είναι το Και τώρα ανθρωπάκο;, το οποίο εκδόθηκε περικομμένο ένα χρόνο πριν την άνοδο του Hiltler στην εξουσία και γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία στη Γερμανία, βγάζοντας τον Fallada από το οικονομικό αδιέξοδο που είχε βρεθεί εκείνη την περίοδο. Η ανανεωμένη ολοκληρωμένη έκδοση του βιβλίου κυκλοφόρησε πριν από μερικά χρόνια, το 2014, όταν βρέθηκε το χειρόγραφο του συγγραφέα. Σε σχέση με το πρώτη έκδοση οι περικοπές ήταν αρκετές, αν και η κυρίως πλοκή δεν είχε αλλοιωθεί. Στα Ελληνικά το Και τώρα ανθρωπάκο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg, με ένα καταπληκτικό πρόλογο από τον Κώστα Κουτσουρέλη, και Μίνωας. Τονίζω ότι και οι δύο μεταφράσεις βασίζονται στην αναθεωρημένη ολοκληρωμένη επανέκδοση.
Κάθε Κυριακή την ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής μια Δευτέρα, ακόμα και αν το πρωί της Κυριακής στις έντεκα κανείς πιστεύει πως τη μία απ’ την άλλη τις χωρίζουν δύο αιωνιότητες.
Τα ζοφερά χρόνια της οικονομικής κρίσης και της ανόδους της ακροδεξιάς στην Γερμανία, αρχές της δεκαετίας του ’30, βρίσκουν το ζεύγος Πίνεμπεργκ φρεσκοπαντρεμένο και ερωτευμένο να περιμένει το πρώτο του παιδί. Ο Γιοχάνες δουλεύει ως πωλητής σε ένα μεγάλο κατάστημα ενδυμάτων, ενώ η Έμα ασχολείται με τα οικοκυρικά και προετοιμάζεται για την μεγάλη άφιξη του μπέμπη. Οι δύο νέοι τα φέρνουν δύσκολα βόλτα και ο ερχομός του νέου μέλους τους προκαλεί ακόμα περισσότερο άγχος. Το κατάστημα δίνει έναν πενιχρό μισθό με απαιτήσεις συνεχώς αυξανόμενες. Ο Γιοχάνες φοβάται μην χάσει την δουλειά του, ανησυχεί όχι τόσο για εκείνον και την Έμα, το Μανάρι του, αλλά για τον μπέμπη, που θα έρθει και δεν πρέπει να του λείπει τίποτα. Στο δρόμο για την δουλειά βλέπει όλο και περισσότερους ανέργους να μαραζώνουν στους δρόμους. Άνθρωποι σαν αυτόν που λίγο καιρό πριν είχαν την δουλειά, την αξιοπρέπεια και την ελευθερία τους. Τουλάχιστον εκείνος έχει ακόμα την δουλειά του, έχει κάτι. Η ύφεση όμως είναι σκληρή, ανήθικη και απρόσωπη. Δεν κάνει υπομονή, δεν δείχνει συμπόνια και πάνω από όλα δεν νοιάζεται για τίποτα και για κανέναν. Οι ήρωες του βιβλίου, αυτά τα ανθρωπάκια που ζουν επιβιώνοντας, πρέπει να τα βγάλουν μόνοι τους πέρα με μοναδικό τους δεκανίκι την συντροφικότητα και την αγάπη τους.
Εκεί έξω ήταν ο απέραντος κόσμος, άγριος, εχθρικός, προκλητικός, που δεν ήξερε, ούτε ήθελε το καλό της – δεν ήταν ωραίο που ήταν ξαπλωμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο και αισθάνονταν σα μια μικρή νησίδα θαλπωρής ενώ έξω όλα είναι κρύα κι ο αέρας φυσά δυνατά;
Όπως έγραψα και στον πρόλογο, όσα λόγια και αν ειπωθούν για το συγκεκριμένο βιβλίο θα είναι τρομακτικά φτωχά και αυτό γιατί περιγράφει μια πραγματικότητα. Και ως γνωστών, η πραγματικότητα ξεπερνάει τα πάντα. Ο συγγραφέας, άλλοτε με αιχμηρά ειρωνικό τόνο και άλλοτε με ζυγισμένο ρομαντισμό, απεικονίζει την σήψη μιας ολόκληρης εποχής, την οικονομική παρακμή και την πολιτειακή αδιαφορία. Καταστάσεις που βίωσε και ο ίδιος όταν έμεινε άνεργος με χρέη να πολλαπλασιάζονται και ένα νεογέννητο παιδί να μην μιλάει, αλλά ταυτόχρονα να ζητάει τα πάντα. Ο φόβος και η ανέχεια, η εξόντωση του ίδιου σου του εαυτού, φέρνουν μονάχα μίσος και φανατισμό. Και δεν χρειαζόμαστε την λογοτεχνία για να το μάθουμε αυτό. Μας το λέει η ίδια η Ιστορία αιώνες τώρα.
Το 1932 ο Fallada γράφει το Και τώρα, ανθρωπάκο, μια ιστορία κοινωνικού τρόμου με ντικενσιανό αέρα και νατουραλιστική στόφα. Σχεδόν ένα αιώνα αργότερα η μυθοπλασία μετατρέπεται σε πραγματικότητα στην Ελλάδα της Κρίσης. Το χρονικό μιας εξαθλίωσης και πως η κοινωνία και τα απαρτίζοντα μέλη της συνετέλεσαν σε αυτό. Μέσα στην απλότητα της πλοκής και στη φυσικότητα του λόγου, ο αναγνώστης αντικρίζει ολοφάνερα τον εαυτό του. Ποιός δεν φοβάται μην χάσει την δουλειά του, μην χάσει την ικανότητα να στηρίζει την οικογένεια του, μην χάσει τον ίδιο του τον εαυτό; Σίγουρα όχι οι ήρωες αυτού του βιβλίου. Σίγουρα όχι εμείς.
https://stylerivegauche.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου