Αντιπλοίαρχος Βασίλης Λάσκος του Μ. Καραγάτση

Όχι πολύ καιρό μετά το Μυθιστόρημα των Τεσσάρων, ήρθε η σειρά της μυθιστορηματικής βιογραφίας του Αντιπλοίαρχου Βασίλη Λάσκου, η οποία επανεκδόθηκε από τις Εκδόσεις της Εστίας στις αρχές του έτους με πρόλογο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη. Το συγκεκριμένο βιβλίο ανήκει στα ιστορικά του Καραγάτση μαζί με το δίτομο Σέργιος και Βάκχος και το Ιστορία των Ελλήνων: ο αρχαίος κόσμος. Όλα τα έργα του, λογοτεχνικά και μη, έχουν ιστορικά στοιχεία, είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά της καραγατσικής γραφής. Στα συγκεκριμένα όμως βιβλία η ιστορία είναι η κινητήριος δύναμη του λόγου, αφήνοντας την μυθοπλασία σε δεύτερο ρόλο.

Ο Βασίλης Λάσκος υπήρξε πραγματικό πρόσωπο. Γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1899 στη Μάνδρα και μεγάλωσε σε μια πολυμελή οικογένεια αρβανίτικης καταγωγής. Ήταν μεγαλύτερος αδερφός του γνωστού σκηνοθέτη Ορέστη Λάσκου (Για ποιόν χτυπάει η κουδούνα, ο Γεροντοκόρος), ο οποίος μάλιστα μετά τον ηρωικό θάνατο του αγαπημένου του συγγενή συνέθεσε και αφιέρωσε στη μνήμη του την ποιητική συλλογή Πλοίαρχος Λάσκος κι’ άλλα ποιήματα. Φοίτησε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και αργότερα εκπαιδεύτηκε στα υποβρύχια, στα πολεμικά αυτά σκάφη που αφιέρωσε το ενδιαφέρον και τελικά την ζωή του. Σαν χαρακτήρας ήταν εξωστρεφής, τολμηρός και ριψοκίνδυνος με μεγάλη αδυναμία στο γυναικείο φύλο και στα τυχερά παιχνίδια. Η καριέρα του Βασίλη στο ναυτικό είχε λαμπρή πορεία μέχρι το 1935, όταν αποτάχθηκε από το τμήμα λόγω της συμμετοχής του στο Κίνημα του ’35. Ακολούθησαν χρόνια κενά και ξεπεσμένα για τον άλλοτε θαλασσοπόρο που ποτέ δεν έπαψε να αποζητά την επιστροφή στη αιώνια αγαπημένη του, την θάλασσα. Η επάνοδος ήρθε λίγα αργότερα, στα κρίσιμα χρόνια της κατοχής. Μετά την Γερμανική εισβολή ο Λάσκος διέφυγε στη Μέση Ανατολή, επανεντάχθηκε στο Ναυτικό και ορίστηκε κυβερνήτης στο παμπάλαιο υποβρύχιο «Κατσώνης». Έχασε την  ζωή του όπως ακριβώς ονειρευόταν, πάνω στο καράβι του πολεμώντας, στις 14 Σεπτεμβρίου 1943.

Όλα αυτά και ακόμα περισσότερα μας διηγείται ο Καραγάτσης στο συγκεκριμένο βιβλίο. Παρουσιάζει την ζωή του Λάσκου με απόλυτη βιογραφική ακρίβεια και μετρημένη συγγραφική δραματικότητα, κρατώντας ταυτόχρονα τις ισορροπίες μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Για οποιονδήποτε άλλο συγγραφέα αυτή η εξισορρόπηση θα ήταν ακατόρθωτη, αλλά ο Καραγάτσης εκτός από εξαιρετικός συγγραφέας φαίνεται ότι είναι και καταπληκτικός σχοινοβάτης. Το δυνατότερο σημείο δεν είναι η αφηγηματική τεχνική όμως. Στις 400 περίπου σελίδες του βιβλίου, ανάμεσα σε πολεμικές και ερωτικές περιγραφές, περιλαβάνεται συνοπτικά, αλλά καθόλου πρόχειρα, η σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας από την αρχή του 20ού αιώνα μέχρι την κατοχή και το τέλος του Βασίλη Λάσκου. Και ενώ συνολικά η βιογραφία είναι ευκολοδιάβαστη και απολαυστική, απαιτείται από τον αναγνώστη μια σχετική γνωστική επαφή με εκείνη την εποχή.

Τολμάς και αναπνέεις ακόμα; Για πες μου.

Συνοψίζοντας, ο Αντιπλοίαρχος Βασίλης Λάσκος μου άρεσε αρκετά. Το μοναδικό μου παράπονο είναι πως, καθώς ο συγγραφέας εξιστορούσε την ζωή του ήρωα, ένιωθα ότι προσπαθούσε να δικαιολογήσει τις επιλογές και τη στάση του. Πρόκειται για μια μυθιστορηματική βιογραφία και αυτό σίγουρα δίνει επιπλέον ελευθερίες στον Καραγάτση, αλλά η απενεχοποίηση των πράξεων ενός τόσο ιδιαίτερου και δυναμικού χαρακτήρα δεν νομίζω ότι ταίριαζε με τη συνολική αίσθηση του βιβλίου. Ο Λάσκος δεν είναι λογοτεχνικός χαρακτήρας για χρειάζεται την εύνοια του δημιουργού του, όπως για παράδειγμα ο Γιούγκερμαν, ήταν αληθινός πέρα ως πέρα και εξολοκλήρου υπεύθυνος για τις επιλογές και τις πράξεις του.

*Για την ιστορία, το υποβρύχιο Κατσώνης εντοπίστηκε τον Ιούλιο του 2016 βόρεια της Σκιάθου μετά από 73 ολόκληρα χρόνια από την βύθισή του.

--------------------------------------------------------------------------------------------------

https://stylerivegauche.wordpress.com/