Η υπέροχη φίλη μου της Elena Ferrante
Δεν ξεκινάω σχεδόν ποτέ μια κριτική με αυτό τον τρόπο, αλλά αυτή τη φορά θα το τολμήσω. Μέχρι την μέση του βιβλίου, κάθε σελίδα που γυρνούσα την συνόδευε η σκέψη να το παρατήσω. Η ζωή είναι μικρή δεν υπάρχει χώρος για βαρετά βιβλία έλεγα από μέσα μου. Εδώ έφαγε πόδι ο Mitchell με τα Κοκάλινα Ρολόγια, στην Ferrante θα κολλήσω; Κι όμως, λίγες σελίδες μετά κόλλησα. Έπρεπε τελικά να δείξω λίγο παραπάνω υπομονή με την βαρετή πρώτη εισαγωγή για να μου δείξει αυτό το βιβλίο τον πλούτο του.
Νάπολη, μέσα δεκαετίας του ’50 μια φιλία γεννιέται. Δύο μικρά κορίτσια, που ζουν στα στενά όρια της γειτονιάς, μεγαλώνουν και ανακαλύπτουν μαζί τον κόσμο μέσω του μικρόκοσμου που τους περιβάλλει. Φιλίες, έχθρες, συμμαχίες, κόντρες, παρεξηγήσεις, εκεχειρίες και ότι άλλο συμβαίνει στα χαμηλοτάβανα δωμάτια των συνοικιών πλαισιώνουν την ιστορία της Λίλας και της Έλενας. Κόρες βιοπαλαιστών ονειρεύονται ότι μια μέρα θα γράψουν ένα μυθιστόρημα σαν τις Μικρές Κυρίες και θα βγάλουν αρκετά χρήματα για να συντηρίσουν τις ίδιες και τις οικογένειες τους. Σύντομα όμως καταλαβαίνουν κάτι πιο σημαντικό, πριν γράψουν οποιοδήποτε μυθιστόρημα πρέπει να γίνουν οι ίδιες πρωταγωνίστριες της ζωής τους. Από την μια η Έλενα αφοσιώνεται στις σπουδές της τόσο γιατί οτιδήποτε άλλο φαντάζει αδύνατο όσο επειδή ενδόμυχα πιστεύει ότι αυτό θα ήθελε η φίλη της. Η Λίλα, από την άλλη, παρά τις ανεξάντλητες πνευματικές της ικανότητες, παίρνει τον δρόμο των οικιακών. Στο σπίτι βοηθάει την μητέρα της, στο μαγαζί τον πατέρα και τον αδερφό της. Η έξοδος από τον λαβύρινθο της στασιμότητας είναι μόνο μία: η ίδια η είσοδος. Φεύγει από την πατρική οικογένεια για να φτιάξει την δική της. (Αυτό δεν είναι spoiler, στο κάτω κάτω το φανερώνει και το ίδιο το εξώφυλλο!)
Και ενώ η υπόθεση χαρακτηρίζεται από καθαρό –ταπεινό- ρεαλισμό, όλο το παιχνίδι της σαγήνης επικεντρώνεται στο τρόπο που η Ferrante μας κοινωνεί την μυθοπλασία της. Σιγά, σιγά, σαν μια έμπειρη παιδίατρο που δεν θέλει να τρομάξει τον νεαρό ασθενή με την ένεση στο χέρι. Οι λεπτομερείς περιγραφές, ο βραδύς ρυθμός της αφήγησης και ο μονότονος τρόπος γραφής είναι η ευχή και κατάρα αυτού του βιβλίου. Μπορείς να παραβλέψεις την σαπουνοπερέ αίσθηση που αποπνέει η Υπέροχη Φίλη, αλλά όχι όλα τα παραπάνω. Αν τα υποστείς καρτερικά όμως θα καταλάβεις την μελλοντική τους αξία, η οποία δεν είναι άλλη από την πλήρη κατανόηση και συμπάθεια των δύο πρωταγωνιστών.
Η σχέση της Λίλας και της Έλενας, που έχουν γίνει αντικείμενο λατρείας και αντιπάθειας από τόσους και τόσους αναγνώστες, είναι το ισχυρό χαρτί του βιβλίου. Είναι μια φιλία που στηρίζεται ταυτόχρονα στον σεβασμό και τον ανταγωνισμό, που έχει τα πάνω και τα κάτω της και δεν σταματά στα ψευδή, και όχι πάντα λογοτεχνικά, πλαίσια της κολακείας και του κοπαδισμού. Στα πρότυπά τους αντιπαραβάλλεται ο νέος και ο παλιός κόσμος και η φιλική τους ένωση ουσιαστικά σηματοδοτεί την νέα τάξη πραγμάτων. H Έλενα, πρωταγωνίστρια και alter ego της ίδιας της συγγραφέας, είναι η αφηγήτρια της ιστορίας. Σε μεγάλη ηλικία πια θυμάται και σχολιάζει όλη την πορεία τους σχολαστικά και χωρίς καμιά επιείκεια. Η Λίλα είναι το αντικείμενο γύρω από το οποίο γυρνούν όλα σαν γαιτανάκι. Και ευτυχώς να λέμε, γιατί είναι ένα πολύ απρόβλεπτο αντικείμενο.
Σε ένα site, δυστυχώς δεν θυμάμαι ποιο, παρομοίαζαν την Τετραλογία της Νάπολης, όπως λέγονται τα τέσσερα βιβλία της σειράς, με το Δέκα του Καραγάτση. Μια τοιχογραφία δηλαδή μιας λαικής συνοικίας λίγο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το συγκεκριμένο σχόλιο ήταν ο λόγος που ξεκίνησα να διαβάζω την Υπέροχη Φίλη και παρά την τολμηρή παρομοίωση, οφείλω να παραδεχτώ πως δεν ήταν καθόλου άτοπη. Η Ferrante με επίκεντρο την φιλία των δύο κοριτσιών στοχεύει σε κάτι πολύ μεγαλύτερο, να μας ξεναγήσει στην μεταπολεμική Νάπολη και να μας συστήσει, αν είναι δυνατόν, έναν έναν τους κατοίκους της. Σχέδιο μεγαλεπήβολο που είμαι πολύ περίεργη να δω πως θα εξελιχτεί στα επόμενα τρία μέρη.
Για την Ferrante δεν ξέρουμε πολλά, μονάχα ότι χρησιμοποιεί ψευδώνυμο, ότι έχει εκδώσει εννιά βιβλία, τα τέσσερα από τα οποία είναι της ίδιας σειράς, και φυσικά ότι τα τελευταία χρόνια συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στους πιο εμπορικούς και ισχυρούς συγγραφείς παγκοσμίως. Πολλοί υποστηρίζουν ότι πίσω από την γυναικεία περσόνα μπορεί να κρύβεται άνδρας συγγραφέας. Ε και; Όπως αναφέρει και στο γράμμα που έστειλε στον εκδότη της/του «Πιστεύω ότι τα βιβλία, από τη στιγμή που γράφονται, δεν χρειάζονται τους συγγραφείς τους». Μονάχα τους αναγνώστες τους, προσθέτω εγώ.
https://stylerivegauche.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου