Μπήκαμε στο επιβλητικό και ταυτόχρονα τρομακτικό Μπλοκ 15 με τα στενά κελιά και τα καγκελόφραχτά παράθυρα, οι εικόνες που είδαμε και οι ιστορίες που ακούσαμε και σας μεταφέρουμε είναι συγκλονιστικές!
Το μπλοκ 15 Θεωρείται για την Ελλάδα χώρος αντίστοιχος με τα στρατόπεδα Άουσβιτς, Μαουτχάουζεν, Νταχάου, που όμως, σχεδόν αμέσως μετά τη συντριβή των δυνάμεων του Άξονα, ανακηρύχθηκαν ιστορικά μνημεία και με σειρά ενεργειών εξασφαλίστηκε η ανάδειξη και η προβολή τους.
Τo στρατόπεδο εχρησιμοποιείτο από μονάδες του ελληνικού στρατού ήδη από το τέλος της δεκαετίας του ’40. Συγκεκριμένα είχαν εγκατασταθεί εκεί δύο Κέντρα Εκπαιδεύσεως, το ένα Πεζικού (ΚΕΒΟΠ) και το άλλο Διαβιβάσεων (ΚΕΔ).
Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα το περίφημο Μπλοκ 15, στο οποίο εκρατούντο όσοι επρόκειτο να οδηγηθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα την επόμενη μέρα, και από όπου ξεκίνησαν την αυγή της Πρωτομαγιάς οι «200» για την Καισαριανή, χρησιμοποιήθηκε ως πειθαρχείο.
Η Ιστορία
Τo Μπλοκ 15 ως χώρος αυστηρής απομόνωσης εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 1943. Η αρχιτεκτονική του μορφή, με τους μεγάλους θαλάμους και τα λιγοστά παράθυρα, υποδεικνύει ότι χτίστηκε προκειμένου να στεγάσει κάποια στρατιωτική φυλακή.Βρισκόταν στο βόρειο τμήμα του στρατοπέδου, κοντά στα Μπλοκ 3 και 4.
Ο θέμος Κορνάρος περιγράφει:
«To μόνο χτίριο που μένει ασουβάντιστο, εξωτερικά για να φαίνεται παλιό, μουχλιασμένο, αραχνιασμένο, για την πρώτη ψυχολογική επίδραση.
Δύο πατώματα. Στο πρώτο ένα μεγάλο δωμάτιο 4X7, δεξιά, κι άλλο ένα αριστερά Αυτά προορίζονταν για πενήντα κι απάνω κρατούμενους το καθένα. Και λέγονται θάλαμοι.
Γύρω-γύρω, στον υπόλοιπο χώρο, είναι κάποιες τρύπες, σαν καταφύγια σκυλιών, με μια σιδερένια πόρτα, χωρίς κανενός είδους αερισμό, με τοίχους και πατώμα ολόγυρα. Αυτά είναι τα κελλιά της αυστηρής απομόνωσης. Η ίδια διαρρύθμιση ακριβώς και στο δεύτερο πάτωμα.
Τα παραθυράκια των θαλάμων είναι ψηλά Για να μη μπορεί ο κατάδικος να κοιτάζει έξω».
Οι συνθήκες στους θαλάμους και στα απομονωτήρια ήταν άθλιες, καθώς δεν υπήρχε θέρμανση, επαρκές νερό και εξαερισμός.
To φαγητό ήταν ελάχιστο, ενώ ο χώρος ήταν περιορισμένος και οι κρατούμενοι ήταν υποχρεωμένοι να στέκονται όρθιοι επί δώδεκα συνεχείς ώρες!
Ο Αλέξανδρος Ζήσης που έμεινε σε απομονωτήριο του Μπλοκ 15 επί πέντε ολόκληρους μήνες, περιγράφει μία μέρα σε θάλαμο απομόνωσης:
«To πρόγραμμα της ημέρας για τ’ απομονωτήρια είναι το ακόλουθο χειμώνα ή καλοκαίρι. Στις πέντε παρά τέταρτο έγερση κ’ αμέσως άνοιγμα του παράθυρου με οποιονδήποτε καιρό και σκούπισμα του κελιού.
Ύστερα έξοδος τρεις-τρεις στο «λουτρό» για την υδροληψία και την καθαριότητα όπου κάθε ανάγκη έπρεπε να τελειώσει το πολύ σε πέντε λεπτά.
Στις έξι διανομή ψωμιού και στις δώδεκα το μοναδικό για τα κελιά συσσίτιο της ημέρας. To ψωμί και το πιάτο τά παίρνε ο κρατούμενος απ’ την πόρτα που μισάνοιγε χωρίς να βλέπει ανθρώπινο πρόσωπο.
Στις έξι διανομή ψωμιού και στις δώδεκα το μοναδικό για τα κελιά συσσίτιο της ημέρας. To ψωμί και το πιάτο τά παίρνε ο κρατούμενος απ’ την πόρτα που μισάνοιγε χωρίς να βλέπει ανθρώπινο πρόσωπο.
Η ημερησία μερίδα του ψωμιού και τι ψωμί! ήταν το πολύ 30 δράμια και το μοναδικό συσσίτιο πέντε κουταλιές ρεβίθια ή μαύρα χοντρά μακαρόνια νερόβραστα, πάντοτε όμως ζεστό και φροντισμένο απ’ τους Ακροναυπλιώτες μαγείρους.
Οι θάλαμοι είχαν και τ’ απόγευμα συσσίτιο που γενικά εκεί δινότανε και σε μεγαλύτερη ποσότητα. Στις τεσσερισίμιση το απόγευμα πεντάλεπτη έξοδο για «λουτρό«, πάλιν τρεις-τρεις και στις πέντε ακριβώς κατάκλιση.
Όλη μέρα ο φυλακισμένος είναι υποχρεωμένος νά ‘χει ανοικτό το παράθυρο, είτε βρέχει είτε χιονίζει και να μένει σε συνεχή ορθοστασία ολόκληρο το δωδεκάωρο!
Και το φαΐ του ακόμα όρθιος το κατεβάζει βιαστικά, γιατί εκτός από τη διαταγή δεν υπάρχει και τρόπος να καθίσει κανείς αφού το κελί είναι τελείως και απόλυτα γυμνό από κάθε τι αντικείμενο.
Κάθε παράβασις τιμωρείται με άγριο μαστίγωμα μέχρις αίματος, μέχρι λιποθυμίας».
Τις ώρες του ύπνου οι κρατούμενοι βασανίζονταν από το διαπεραστικό κρύο, καθώς ήταν υποχρεωμένοι να ξαπλώνουν στο τσιμέντο ή σε μία άβολη σανιδένια βάση με μία τρίχινη κουβέρτα για σκέπασμα.
Η νυχτερινή ταλαιπωρία τούς ανάγκαζε να ξυπνούν κατάκοποι. Τις παραπάνω κακουχίες συμπλήρωναν οι ψείρες και οι κοριοί, καθώς και η αγριότητα των φρουρών, οι οποίοι με τις φωνές και τα μαστίγια τους, κρατούσαν τους κρατουμένους στο Μπλοκ 15 σε κατάσταση διαρκούς αναστάτωσης και αγωνίας.
Επιπλέον, η αυστηρή απομόνωση δρούσε καταστροφικά στην ψυχολογία των εγκλείστων.
Ο δημοσιογράφος Αντώνης Σαουσόπουλος, ο οποίος παρέμεινε στην απομόνωση του Χαϊδαρίου πάνω από έξι μήνες, αναφέρει:
«Η απομόνωση στα κελιά αποτελούσε ένα από τα φοβερότερα μαρτύρια στα οποία υποβάλλονταν ο εγκάθειρκτος του Μπλοκ 15. Μαρτύριο όχι τόσο άμεσα σωματικής βίας, αλλά κυρίως ψυχικό.
Η συνεχής απομόνωση, η ενατένιση των ίδιων γυμνών τοίχων, η στέρηση της δυνατότητας να ανταλλάξεις μία κουβέντα με συνάνθρωπό σου, η άγνοια του τι γίνεται έξω, του τι σε περιμένει, του τι σημαίνει ένας συγκεχυμένος θόρυβος που φθάνει ως τ’ αυτί σου, πιέζει αφόρητα το νευρικό σου σύστημα, παραλύει την ψυχική σου αντοχή, σε καταβάλλει, σε μεταβάλλει βαθμηδόν ψυχικά σε ράκος, σε φθάνει στα όρια της παρακρούσεως, στον αντιθάλαμο της τρέλας…».
Οι κρατούμενοι στο Μπλοκ 15 έβγαιναν στο προαύλιο μόνον την ώρα του περιπάτου, αυτοί στους θαλάμους κάθε μέρα, ενώ αυτοί στα απομονωτήρια κάθε 2-3 η και 4-5 ημέρες.
Ο περίπατος δεν κρατούσε πάνω από είκοσι λεπτά της ώρας.
Οι κρατούμενοι στην απομόνωση έβγαιναν σε μικρές ομάδες- σχημάτιζαν έναν κύκλο και προχωρούσαν απέχοντας ο ένας από τον άλλο τουλάχιστον 1 μέτρο, ώστε να μην μπορούν να μιλήσουν μεταξύ τους.
Ήταν αναγκασμένοι να βαδίζουν με γρήγορο βήμα ή τροχάδην κάτω από την άγρυπνη παρακολούθηση των πάνοπλων φρουρών. Στόχος του περιπάτου ήταν να κινηθούν οι κρατούμενοι, να ξεμουδιάσουν και να εκτεθούν για λίγη ώρα στην ευεργετική ακτινοβολία του ήλιου.
Σταδιακά οι περίπατοι μειώθηκαν και τελικά καταργήθηκαν οριστικά.
Κάθε Τρίτη, μετά το μεσημεριανό συσσίτιο στο Μπλοκ 15, γίνονταν και ανακρίσεις. Αυτές πραγματοποιούνταν στο φυλάκιο από ανακριτή, που επισκεπτόταν το στρατόπεδο ειδικά γι’ αυτόν τον σκοπό.
Κάθε Τρίτη, μετά το μεσημεριανό συσσίτιο στο Μπλοκ 15, γίνονταν και ανακρίσεις. Αυτές πραγματοποιούνταν στο φυλάκιο από ανακριτή, που επισκεπτόταν το στρατόπεδο ειδικά γι’ αυτόν τον σκοπό.
Γυναίκες κρατούμενες
Η πρώτη κρατούμενη στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου ήταν η Ηλέκτρα Αποστόλου, που έφτασε στις 7 Δεκεμβρίου 1943 και κλείστηκε στον θάλαμο 11 του Μπλοκ 15. Σταδιακά, μεταφέρθηκαν αρκετές γυναίκες, χριστιανές και Εβραίες, που τοποθετήθηκαν στον θάλαμο 29 του ίδιου Μπλοκ. Μεταξύ αυτών ήταν και η Ηρώ Κωνσταντοπούλου.
Τον Ιανουάριο οι γυναίκες μεταφέρθηκαν στο Μπλοκ 11 και δύο μήνες αργότερα στο Μπλοκ 6.
Η πρώτη εκτέλεση που περιλάμβανε και γυναίκες έγινε στις 2 Μαΐου 1944.
Μεταξύ των κρατουμένων στο Χαϊδάρι ήταν και η Λέλα Καραγιάννη, η οποία κλείστηκε στην απομόνωση και ακολούθως εκτελέστηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 1944 στο Δαφνί, στον χώρο όπου σήμερα είναι ο Διομήδειος κήπος.
Υπολογίζεται ότι στο Χαϊδάρι κρατήθηκαν πάνω από 300 χριστιανές και περίπου 2.500 Εβραίες γυναίκες. Ελάχιστες από τις Εβραίες, γύρω στις είκοσι, κατάφεραν να ελευθερωθούν από το Χαϊδάρι -ήταν όσες είχαν κάνει μεικτό γάμο ή είχαν ξένη υπηκοότητα. Από τις χριστιανές εκτελέστηκαν 31, ενώ 161 στάλθηκαν όμηροι στη Γερμανία
Οι Εβραίοι στο Χαϊδάρι
Οι πρώτοι Εβραίοι μεταφέρθηκαν στο Χαϊδάρι στις 4 Δεκεμβρίου 1943. Επρόκειτο για οκτώ άτομα, τα οποία απομονώθηκαν στο υπόγειο του Μπλοκ 3. Ο αριθμός των Εβραίων στο Χαϊδάρι αυξανόταν σταδιακά έως την άνοιξη του 1944, όταν συγκεντρώθηκαν στο στρατόπεδο Εβραίοι από ολόκληρη την Ελλάδα, προκειμένου να οδηγηθούν στην Γερμανία.
Οι Γερμανοί μεταχειρίζονταν τους Εβραίους κρατουμένους με κατ’ εξοχήν απάνθρωπο τρόπο.
Οι φήμες
Το κτίριο, η επιγραφή ”Βλέπε – Άκου – Σώπα”, οι κρίκοι των αλυσίδων και οι τρύπες από τις σφαίρες στους τοίχους, διηγούνται πολλές ιστορίες…
Η βορεινή πλευρά του στρατοπέδου βλέπει προς το βουνό και έχει ένα μικρό δρομάκι (χωρίς φώτα). Εκεί υπάρχει μια πύλη και μια σκοπιά που επιβλέπει το δρόμο. Στο σημείο που είναι η σκοπιά ήταν ο χώρος των παλιών κρατητηρίων.
Δεκαετία του ’80 και στη συγκεκριμένη σκοπιά βρίσκεται ένας στρατιώτης. Φυλάει “γερμανικό” νούμερο 2-4. Κάποια στιγμή περνά μια κοπέλα μαυροφορεμένη. Ο στρατιώτης της πιάνει συζήτηση γιατί η κοπέλα δείχνει να φοβάται που περνά από εκείνο το σημείο τέτοια ώρα, οπότε προσπαθεί να την καθησυχάσει.
Η κοπέλα τώρα νοιώθει καλύτερα και αρχίζει και συνομιλεί με τον στρατιώτη ο οποίος για να περάσει και η ώρα την πείθει να κάτσει λίγο μαζί του να μιλήσουν.
Η ώρα περνά και η κοπέλα αποφασίζει να φύγει.
Η ώρα περνά και η κοπέλα αποφασίζει να φύγει.
Κανονίζουν να βρίσκονται κατ’ αυτόν τον τρόπο όποτε ο στρατιώτης θα είχε νούμερο εκεί και μέχρι να βγει εξοδούχος να συναντηθούν και έξω. Συναντήθηκαν 3 φορές ακόμα.
Την τελευταία φορά η κοπέλα φεύγοντας ξεχνά την τσάντα της. Ο στρατιώτης την παίρνει και αποφασίζει να την παραδώσει ο ίδιος. Βρίσκει ταυτότητα και διεύθυνση μέσα στην τσάντα της. Πάει την μέρα που είναι εξοδούχος να την παραδώσει στο σπίτι της , όπου συναντά μια κυρία μαυροφορεμένη και ζητά να δει την κοπέλα που γνώρισε.
Η γυναίκα του λέει ότι η κόρη της πέθανε πριν 3 μήνες. Ο στρατιώτης γυρνά στο στρατόπεδο και λέει το τι έχει γίνει σε 2 φίλους του οι οποίοι δεν τον πιστεύουν.
Την επόμενη φορά που έχει σκοπιά ο ίδιος σε εκείνο το σημείο που συνάντησε την κοπέλα, αυτοκτονεί…
Την επόμενη φορά που έχει σκοπιά ο ίδιος σε εκείνο το σημείο που συνάντησε την κοπέλα, αυτοκτονεί…
Αποστολή – Φωτογραφίες – Βίντεο: Χάρης Ντάκουλας -Κωνσταντίνος Διονυσόπουλος
Πληροφορίες: el.wikipedia.org,Σελίδα δήμου Χαϊδαρίου
https://lefterianews.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου