Homo Survivorensis (Μη μ’ ενοχλείτε! Βλέπω Survivor!)
Αλλά όχι άγνωστο. Όλα σχεδόν τα sites περιέχουν τόσες πληροφορίες, τόσα άρθρα που και τους τίτλους να διαβάσεις μόνο, θεωρείσαι viewer. Έτσι, έχω μάθει – χωρίς να το θέλω – τον Μπο, τον Ντάνο, τον Κινέζο από τη Θεσσαλονίκη, τον Τσανγκ, τη Λάουρα που δεν τερματίζει ποτέ, τον πολίστα, το Σπαλιάρα, το Χούτο… Κάποιος απ’ αυτούς, τώρα, είναι μάνατζερ ράγκμπι (όσο ανόητος τίτλος κι αν ακούγεται για τη χώρα μας), όμως αγνοώ ποιος. Και φυσικά, δεν έχω το παραμικρό πρόβλημα με τους ανθρώπους που προαναφέρθηκαν (έχει ο καθένας τους δικούς του λόγους συμμετοχής) ούτε φυσικά με το κανάλι προβολής, που στο πλαίσιο του ανταγωνισμού τζόγαρε σ’ ένα reality και χτύπησε φλέβα χρυσού.
Αυτό που μ’ ενδιαφέρει εδώ είναι ο τηλεθεατής-πολίτης, που αναλώνει ένα τρίωρο από τον ελεύθερο χρόνο του, για να το παρακολουθήσει και να ταυτιστεί με τους παίκτες που θα κάνουν το παν, προκειμένου να κερδίσουν. Με ενδιαφέρει το κοινό που διαμορφώνεται, μ’ ενδιαφέρει η προστιθέμενη αξία του παιχνιδιού σε όρους κοινωνικής σύμπραξης επ’ ωφελεία όλων.
Ας το δούμε, όμως, από την αρχή: το σενάριο είναι απλό. Δυο ομάδες σε μια διελκυστίνδα αναγκών και στόχων, μέσα από δοκιμασίες έλλειψης τροφίμων, καταφυγίου και μέσα από διαδικασίες αγωνισμάτων και ψηφοφοριών, καταλήγουν να διαλυθούν και κάποιος από αυτούς κερδίζει ένα μεγάλο χρηματικό έπαθλο
Υπάρχουν, όμως, σημαινόμενα κάτω από την απλή επιφάνεια. Οι παίκτες δημιουργούν συμμαχίες, στήνουν στρατηγικές και δε θα διστάσουν να προδώσουν συμπαίκτες και φιλίες, προκειμένου να πετύχουν τον στόχο τους. Ο σκοπός, λοιπόν, αγιάζει τα μέσα – όλοι, στην ουσία, είναι μόνοι εναντίον όλων. Η ομαδικότητα αποτελεί μόνο μέσο και όχι αυτοσκοπό, μέσο μέχρι τη στιγμή που οι ιδιοτελείς σκοποί του ατόμου συγκρουστούν με αυτές του συνόλου. Η «αξία» του «Εγώ» είναι αυτή που στο τέλος προβάλλεται και επικρατεί.
Αυτό συμβαίνει, όμως, μόνο στο παιχνίδι; Ποιος θεωρείται σήμερα ο επιθυμητός πολίτης;
Αυτός που αποδεχόμενος την (με όρους κοινωνικής συνύπαρξης) Αριστοτελική του ιδιότητα αντιδρά (μέσα στο σύνολο ως ενεργό μέρος αρμονικά συνεργούντων «αυθύπαρκτων» δυναμικών) στην παραβίαση των θεμελιωδών του δικαιωμάτων και σταθμίζει τους τρόπους που θα τα διεκδικήσει;
Ή αυτός που τον καταντούν έρμαιο της πραγματικότητάς του, μιας πραγματικότητας που δεν μπορεί ή (καλύτερα) δεν του δόθηκε η παιδεία να τη διαχειριστεί και που έχει ως δοιάκι το θυμικό του και μόνο;
Στην ελληνική κοινωνία, που ο ιστός της έχει σχεδόν διαρραγεί (μοναδική κεντρομόλος δύναμη και έσχατο όριο συνοχής η οικογένεια), σ’ ένα κράτος αποδυναμωμένο που έχει επενδύσει σε σχέσεις εξαρτησιακές (αγάπης και μίσους δηλαδή) και εξ αμφοτέρων των μερών ιδιοτελείς με τον πολίτη του, η απάντηση είναι δυστυχώς το δεύτερο, το κακό σενάριο. Και ακόμα πιο «δυστυχώς» (αν και δε μου αρέσει η λέξη, γιατί αν την αποδομήσει κάποιος, θα παραπλανηθεί από την ενυπάρχουσα έννοια της τύχης), αυτό το κακό σενάριο έχει κυριαρχήσει και στην Ελλάδα της κρίσης, στην Ελλάδα που έχει σοκαριστεί από το χτύπημα της οικονομικής ύφεσης.
Η Ψυχολογία τονίζει την ύπαρξη ενός νεκρού χρονικού διαστήματος, το οποίο μεσολαβεί από τη στιγμή του σοκ που προκαλεί μια δράση, μέχρι τη συνειδητοποίηση του γεγονότος και την επανέναρξη της νοητικής λειτουργίας. Αυτός ο νεκρός χρόνος θα περίμενε κάποιος να λειτουργήσει θετικά και να οδηγήσει (ύστερα από την επεξεργασία του γεγονότος) σε επιλογές κοινωνικά «λυσιτελείς» και όχι ατομικές και ιδιοτελείς, αφού αυτές αποδείχθηκε ότι μακροπρόθεσμα είναι καταστροφικές.
Η συγκεκριμένη, όμως, προσέγγιση, προφανώς, δε συμφέρει όποιους επιθυμούν να αμβλύνουν την αντίδραση και την «κίνηση» (με την έννοια του όποιου κοινωνικού κινήματος), κολακεύοντας τα ανεπεξέργαστα αρχέγονα ένστικτα του Έλληνα ως Ανθρώπου με παγκόσμια ταυτόσημο DNA και του «Έλληνα» ως ιδιότητας με τις εγγενείς του αδυναμίες, που αναπαράγουν τις παθογένειες του περιβάλλοντός του.
Έτσι, μοιραία, με δεδομένη την απουσία παιδείας (ο πολιτισμός θα μπορούσε να δράσει ως συνεκτικός δεσμός μέσα στην κοινωνία, αλλά και ως διαμεσολαβητικός παράγοντας ανάμεσα στην κοινωνία και το κράτος), και (άρα) την γενική ανωριμότητα του, ο Έλληνας παρασύρεται αδρανής και αποπροσανατολισμένος, αρνούμενος πεισματικά να διαλεχθεί με τον εαυτό του, να ωριμάσει και να συγκροτήσει εαυτόν συναρτώμενος με τον διπλανό του με σκοπό τη γενικότερη βελτίωση, που μακροπρόθεσμα θα επιφέρει τη βελτίωση της δικής του θέσης.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, η τηλεόραση κατά καιρούς οξύνει αυτήν την αδράνεια, οξύνει και τα βασικά του ένστικτα για το κέρδος εκτός δουλειάς και την επικράτηση των άλλων με οποιοδήποτε κόστος και μέσο (παράμετροι διάλυσης και όχι συνοχής του κοινωνικού ιστού).
Και αυτόν τον καιρό το συγκεκριμένο παιχνίδι προωθεί όλα τα αρνητικά που αναφέρθηκαν.
Και μπορεί εκεί στο Survivor να το έχουν τερματίσει όλοι (εντάξει, εκτός απ’ τη Λάουρα) στο βωμό της τηλεθέασης, αλλά από την άλλη ποιος μπορεί να κατακρίνει την επιλογή του Homo Graecus να αναλώσει ένα τρίωρο από την καθημερινότητά του στη θέαση οποιουδήποτε υποπολιτισμικού προϊόντος, εν προκειμένω του Survivor; Ποιος θα τον ψέξει για το ότι, απαξιώνοντας την ιδιότητα του πολίτη (το κράτος και οι μηχανισμοί του τον πλήγωσαν και θα το «πληρώσουν»), βρήκε τον τρόπο να απεμπολήσει τις κοινωνικές του υποχρεώσεις καλλιεργώντας την εσωστρέφειά του και νομιμοποιώντας, ταυτόχρονα, τον ηδονοβλεψία μέσα του (παίρνοντας απενοχοποιημένα «μάτι» χωρίς ενοχές), εμπνεόμενος από την τεστοστερόνη ή τη φερορμόνη (ανάλογα με το γούστο) των αυστηρά επιλεγμένων συμμετεχόντων;
Θέλει να ξεχαστεί από τον ΕΝΦΙΑ, το μειωμένο μισθό του, τα έξοδα που «τρέχουν», την αρνητική ενέργεια, τις αλλοτριωμένες σχέσεις. Τον νιώθεις, αν και δεν τον δικαιολογείς… Και παραφράζοντας τον ποιητή, σκέφτεσαι ότι είναι «καλότυχοι οι ζωντανοί που λησμονάνε την πίκρα της ζωής».
Και το «νερό της λησμονιάς» είναι, αλίμονο, το Survivor.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου