Τι θεός είναι ο έρωτας;
Sandro Botticelli, Birth of Venus, 1486
Του Νίκου Τσούλια
Είναι ο μοναδικός θεός που ενώνει όλους τους λαούς και όλους τους καιρούς – ο απόλυτα διαχρονικά θεός, που ιεροποιεί τον άνθρωπο και συνενώνει τον απόλυτα φαντασιακό κόσμο με τη βιωμένη πραγματικότητά μας. Είναι ο μόνος θεός που μας επισκέπτεται απρόσκλητα και ανταριάζει αισθήσεις και συναισθήματα, ονειροπολήσεις και φαντασιώσεις, που μας ταξιδεύει από το σκοτάδι στο φως και αντίθετα από τη μια στιγμή στην άλλη, χωρίς να ξέρεις τίποτα για τη συνέχεια.
Όλες οι θυσίες, αρχέγονες και σύγχρονες, γίνονται προς χάριν του με αμείωτο ρυθμό. Θυσιάζονται γι’ αυτόν αμέτρητα όνειρα όπου γης και όπου χρόνου. Καρδιές τσακίζονται και γεύονται ανοιχτές πληγές όσο οι ίδιες χτυπάνε στης πνοής το κάλεσμα. Ζωές ανθρώπων ερημώνονται και στη συνέχεια επιλέγεται μοναξιά και σκοτεινιά. Ακόμα και οι ίδιοι οι άνθρωποι προσφέρουν μερικές φορές τη ζωή τους, άλλοτε μέσα από τα σκοτάδια της απόρριψης, άλλοτε μέσα από τους φοβερούς στροβιλισμούς του πάθους, άλλοτε από λάθη της καρδιάς.
Τι γίνεται λοιπόν μ’ αυτή τη θεότητα; Γιατί ο άνθρωπος και ο πολιτισμός στο σύνολό του δεν επιχειρούν να κατανοήσουν τα χαοτικά φτερουγίσματά του; Γιατί αφήνουμε μόνες τους την ποίηση και την τέχνη να βρουν τα συμβολικά περάσματά του, αφού έτσι κι αλλιώς ο βελοφόρος θεός δεν αφήνει κανένα ίχνος στη γη; Γιατί θεωρούμε ότι η επιστήμη – με τη χημεία, τη βιολογία, τη νευρωνική και τα όποια άλλα παρακλάδια τους – μπορεί να ανιχνεύσει μια άκρη, αφού χάνεται στην λεπτομέρεια του «ειδικού» αδυνατώντας να συλλάβει ούτε καν την πιο αχνή γραμμή του σχήματος του «καθολικού»;
Και το φοβερό με τον έρωτα είναι ότι συνενώνει ακόμα και τα αντίθετα αναιρώντας έτσι στην όποια δυνατότητα της σκέψης μας να δημιουργήσει κάποια σταθερά σημεία ερμηνείας του. Μας προσφέρει μια ξεχωριστή μεταρσίωση αλλά την ίδια στιγμή είμαστε φοβερά ευάλωτοι στο παραμικρό λάθος. Η απόλυτη σύμμειξη των ερωτευμένων συνυπάρχει με την πιο σκληρή ανταγωνιστικότητά τους και η ταύτισή τους σε ένα κοινό είδωλο συμπλέκεται με την διαπάλη τους για μονομερή επικράτηση και απόλυτη «ιδιοκτησία» του ενός επί του άλλου. Το εκτυφλωτικό φως του και το πιο βαθύ σκοτάδι αλληλοδιεισδύουν το ένα στο άλλο χωρίς όρια και ισορροπίες. Η ασύνορη ευτυχία έχει μέσα της την μαύρη άβυσσο και δεν μπορείς να εξηγήσεις το πώς βρίσκεσαι εδώ ή εκεί.
Έχω μια ιδέα. Η μοναδικότητα αυτής της θεότητας βρίσκεται στο ότι έχει αναφορά στο γήινο στερέωμα. Δεν νοιάζεται για το μεταφυσικό σκηνικό. Εδώ προσφέρει όλο το μεγαλείο του ανθρώπου αλλά και τη συντριβή του. Εδώ δίνει την αίσθηση της απόλυτης μέθεξης με τον Κόσμο όλο απογειώνοντάς μας σε κατάσταση μόνιμης έκστασης και ιερής εξαΰλωσης αλλά και το κομμάτιασμά μας και την σχεδόν ολοκληρωτική κατάπτωσή μας. Εδώ είναι ο παράδεισός του και η κόλασή του.
Έχει και μια άλλη πτυχή η μοναδικότητά του σ’ όλο το πάνθεον. Ο κόσμος του δεν ξεχωρίζει το φως από το σκοτάδι ούτε έχει την κλίμακα του «άσπρου – μαύρου» που έχει κυριαρχήσει στη σκέψη του ανθρώπου και στον βαθύ πυρήνα του πολιτισμού του. Ο κόσμος του είναι ενιαίος και αδιαίρετος στο ζήτημα των αντιθέτων εννοιών και σχημάτων. Είναι κόσμος γενικού ξεσηκωμού. Η κατάκτησή του δεν παρέχει καμιά ασφάλεια˙ αντίθετα είμαστε στο έλεος άγνωστων δυνάμεων. Αλλά είναι ο μόνος θεός που μας αγγίζει και τον αγγίζουμε, που είναι απόλυτα ανθρώπινος και ιερός συνάμα.
Ο έρωτας δεν έχει καμιά σταθερότητα. Δεν προσφέρει κανένα απάγκιο παρά μόνο στροβιλισμούς και γενικό αντάριασμα. Προσφέρει την ιερή ακτινοβολία του με αντίτιμο την πιο σκληρή αβεβαιότητα. Εμφανίζεται πότε με την μια και πότε με την άλλη μορφή και ποτέ δεν ξέρεις πώς να τον εμπιστευτείς. Είναι ο κύριος αντίπαλος του θανάτου, γιατί είναι η πηγή της ζωής. Ο έρωτας είναι από τη γέννα του χαοτικός. Έδωσε μορφή στο Χάος αλλά τα δημιουργήματά του είναι και αυτά χαοτικά.
Καμιά προσωπική εμπειρία δεν σε βοηθάει για μια δήθεν ορθή στάση απέναντί του ούτε και καμιά σοφία του κόσμου όλου μπορεί να σε συμβουλεύσει. Κάθε φορά είναι διαφορετικός, σαν να είναι η πρώτη φορά. Γιατί είναι πάντα νέος, πολύ νέος. Ο μόνος θεός που δοξάζει τη νεότητα και τίποτα άλλο πέραν αυτής. Πώς να κατανοήσει ο άνθρωπος του έρωτα τα παιχνιδίσματα όταν βλέπει το χρόνο να ζυγιάζει το βάρος του όλο και πιο πολύ πάνω του; Εκεί όμως όλοι μας, στο φως που τυφλώνει, γιατί είναι το μοναδικό πραγματικό φως στον κόσμο.
Προσφέρεις τον εαυτό σου χωρίς υπολογισμούς και σχεδιασμούς, χωρίς ανταλλάγματα και υστεροβουλίες. Γιατί όποιος δεν συναντήσει τον έρωτα δεν έχει ζήσει τη ζωή του! Αν δεν προσφερθείς ολοκληρωτικά σ’ αυτόν, δεν μπορείς να γευθείς την Ομορφιά του κόσμου και της ζωής. Αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή. Η ζωή μας είναι ταξίδι για την αναζήτηση της ομορφιάς. Και είναι μόνο ο θεός έρωτας που ξέρει τα χαοτικά μονοπάτια της…
Diego Velázquez’s «Rokeby Venus»
https://anthologio.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου